درسنامه کامل دین و زندگی (3) فصل 6 سنت های خداوند در زندگی

• تجلی تقدیر الهی
• زمینه ساز حرکت و پویایی انسان (معلول)
• به کارگیری اراده و اختیار انسان می شود.

• شناخت قوانین جهان خلقت
• بر اساس تقدیر الهی، قانونمند است و پدیده های آن در دایره قوانین خاصی مسیر تکاملی خود را می پیمایند.

آیه مرتبط

«قد خلت من قبلکم سنن فسیروا فی الارض فانظرو کیف کان عاقبه المکذبین»

پیام آیه: برای عبرت آموزی با مطالعه زندگی گذشتگان می توان دریافت که حیات انسان دارای سنت ها و قوانین الهی است.

سنت ابتلاء (امتحان و آزمایش الهی)

در لغت به معنای امتحان؛ در اصطلاح دینی قرار دادن فرد، در شرایطی و موقعیتی که، صفات درونی خود را بروز دهد و درستی یا نادرستی آنچه را که ادعا کرده مشخص سازد.

تفاوت امتحان الهی و امتحان بشری

در امتحان بشری: غالبا از حقیقت درون افراد بی خبر هستیم، می کوشیم تا از طرق امتحان کردن آنها به آگاهی لازم برسیمو

امتحان خداوند: برای آگاه شدن از درون افراد نیست، بلکه برای رشد دادن و به ظهور رساندن استعدادها و نشان دادن تمایلات درونی افراد است.

• عام ترین و فراگیرترین قانون خداوند است.
• ثابت و همیشگی (تغییر ناپذیر) است.

• شامل همه انسان ها در همه دوران ها می شود. (زندگی هر انسانی، چه مومن و چه کافر صحنه انواع امتحان ها و آزمایش ها است.)
• هویت و شخصیت انسان ها با این ابتلائات (آزمایش ها) ساخته می شود و شناخته می گردد.

امام صادق (ع) درباره رابطه مراتب ایمان و مراتب امتحان فرمودند:

«اِنَّمَا المُؤمِنُ بِمَنزِلَةِ کَفَّةِ المیزانِ کُلَّما زیدَ فى ایمانِه زیدَ فى بَلائِه»

به راستی که مومن به منزله کفه ترازوست، هر اندازه ایمانش افزوده شود، امتحانش نیز افزوده می شود.

آیه های مرتبط

«و نبلوکم بالشر و الخیر فتنه و الینا ترجعون»

و قطعا شما را با شر و و خیر می آزماییم و به سوی ما بازگردانده می شوید.

پیام آیه: همه انسان ها در طول عمر خود در معرض آزمون الهی قرار می گیرند.

«احسب الناس ان یترکوا ان یقولو آمنا و هم لایفتنون»

آیا مردم ... همین که بگویند ایمان آوردیم و آزمایش نمی شوند.

پیام آیه: هر کس ادعای ایمان کند، در معرض امتحان (فتنه) قرار می گیرد.

انواع مردم در مقابل دعوت انبیاء به دین الهی

• دسته ای هدایت الهی را می پذیرند.
• دسته ای که لجاجت ورزیده و در مقابل حق می ایستند.

قرآن کریم: کسانی که زندگی دنیا و تجملات آن را بخواهند، حاصل کارهایشان را در همین دنیا به آنان می دهیم و کم و کاستی نخواهد دید.

آیه مرتبط

«کلا نمد هولاء و هولاء من عطاء ربک و ما کان عطاء ربک محظورا»

هر یک از اینان و آنان را مدد می رسانیم ...

پیام آیه: رحمت الهی به همه افراد جامعه چه نیکوکار و چه بدکار مدد می رساند.

انسانی که به دام گناه می افتد

• خداوند برای او شرایطی فراهم می کند که بتواند توبه کند و از گناه دوری نماید.
• اگر کسانی چنان در گناه و باطل پیش روند که از کار خود خرسند باشند و با حق، دشمنی و لجاجت ورزند، خداوند به آنها فرصت می دهد که وسیله غوطه ور شدن در گناهان قرار می دهند.

بتدریج مهلت ها و نعمت ها و امکانات با اختیار و اراده خودشان به صورت بلای الهی جلوه گر شده و باعث می شود که بار گناهان آنان هر روز سنگین و سنگین تر شود و بتدریج به سول هلاکت ابدی نزدیکتر می شوند.

آیه مرتبط

«و الذین کذبوا بایاتنا سنستدرجهم من حیث لایعلمون و املی لهم ان کیدی متین»

پیام آیه: برخی انسان ها به تدریج گرفتار عذاب می شوند.

امام علی (ع): «چه بسا احسان پیاپی خدا، کسی را گرفتار کند ... و خدا هیچ کس را همانند کسی که به او مهلت داده امتحان و آزمایش نکرده است.»

در اصطلاح دینی آسان نمودن؛ خداوند شرایط و اسباب را برای کسی که با نیت پاک، قدم در راه حق می گذارد و در این راه سعی و تلاش می کند چنان فراهم می سازد که وی بتواند آسانتر به مقصد برسد.

جلوه های توفیق الهی

• نصرت الهی و هدایت الهی به دنبال تلاش و مجاهدت (خداوند، انسان تلاشگر و مجاهد را حمایت می کند.)
• ایجاد زمینه مناسب برای رشد و تعالی شخص مومن
• نقش تعیین کننده در کسب توفیق الهی عامل درونی است.

آیه مرتبط

«و الذین جاهدو فینا لنهدینهم سبلنا و ان الله لمع المحسنین»

و کسانی که در راه ما جهاد کنند حتما آنان را به ره های خود هدایت می کنیم و در حقیقت خداوند با نیکوکاران است.

پیام آیه: خداوند کسانی را که در راه او قدم بردارند، به طور خاص امداد می کند.

خداوند به بندگان خود محبت دارد، با همه آنان، چه نیکوکار و چه گناهکار، به لطف و مهربانی رفتار می کند.

قرآن کریم: پروردگار شما، رحمت را بر خود، واجب کرده است.

«یا من سبقت رحمته غضبه»

ای خدایی که رحمتش بر غضبش سبقت گرفته است.

نمونه ها

• آمرزش گناهان با توبه
• آمرزش برخی گناهان با انجام کار نیک (حسنات)
• پذیرش عبادت اندک
• رضایت سریع از کسی که طلب آمرزش کرده است.
• خداوند عمل نیک را چند برابر پاداش و کار بد را فقط به اندازه خودش جزا می دهد.
• وقتی انسان کار نیکی انجام می دهد، خداوند به فرشته اش فرمان می دهد که فورا آن را ثبت نماید، اما وقتی گناهی مرتکب می شود از فرشته خود می خواهد صبر کند.

آیه مرتبط

«من جاء بالحسنه فله عشر امثالها و من جاء بالسیئه فلا یجزی الا مثلها و هم لایظلمون»

کسی که کار نیکی بیاورد ده برابر آن پاداش می گیرد و کسی که کار بدی بیاورد جزء به اندازه آن کیفر نمی شود.

پیام آیه: مطابق با سنت الهی سبقت رحمت الهی بر غضب (میان پاداش و کیفر تفاوت وجود دارد.) مربوط به حسنات و سیئات – بحث معاد

آینده زندگی هر فرد و اتفاقاتی که برای او رخ می دهد، در موارد بسیاری تحت تاثیر رفتارهای گذشته او است.

امام صادق (ع): «مَن یَموتُ بِالذُّنوبِ اَکثَرُ مِمَّن یَموتُ بِالآجالِ وَ مَن یَعیشُ بِالاِحسانِ اَکثَرُ مِمَّن یَعیشُ بِالاَعمارِ»

کسانى که به واسطه گناه مى میرند از کسانى که به واسطه سرآمد عمرشان مى میرند، بیشترند و کسانى که به سبب نیکوکارى زندگى دراز دارند، از کسانى که به عمر اصلى زندگى مى کنند، بیشترند.

عمر را افزایش می دهد

• صله رحم و محبت به خویشان
• دادن صدقه

عمر را کاهش می دهد

• قطع رحم
• بی محبتی به خویشان

زندگی را بهبود می بخشد

• احسان به والدین
• امانت داری
• لقمه حلال
• آب دادن به درخت تشنه
• سیراب کردن حیوانات
• برطرف کردن اندوه و غصه دیگران

نزول بلاء و عدم استجابت دعا

• ظلم به دیگران
• افزایش گناه

آیه مرتبط

«ولو ان اهل القری آمنو و اتقوا لفتحنا علیهم برکات من السماء و الارض»

پیام آیه: مطابق با سنت الهی، رفتار خوب یا بد انسان ها در سرنوشت آنها تاثیر دارد.