تعریف انفاق

خداوند در قرآن کریم همواره انسان ها را به بخشش قسمتی از اموالشان به نیازمندان تشویق کرده و این اعطای مال را انفاق نام نهاده است.

خداوند، حِکمت انفاق را »توزیع ثروت میان فقرا و جلوگیری از انحصار آن در دست ثروتمندان« بیان کرده است.

فواید انفاق

1- در صورتی که انفاق مال در جامعه گسترش پیدا کند، ثروت به دست نیازمندان نیز می رسد و فاصله طبقاتی میان ثروتمند و فقیر کمتر می شود.

2- بخش زیادی از گناهان و جرم های ناشی از فقر از جامعه ریشه کن می شود.

3- مردم نسبت به یکدیگر مهربان تر می شوند و احساس مسئولیت بیشتری می کنند و در نهایت آرامش و امنیت در جامعه حاکم می شود.

پیامبر اکرم(ص) در خصوص واجب شدن انفاق مال می فرمایند:

خداوند به اندازه نیازمندی های مردم فقیر در اموال ثروتمندان حقی قرار داده است.

اگر بپردازند نیازمندی های عمومی مردم برطرف می شود.

اگر گرسنه یا برهنه ای در میان مردم پیدا شد به این دلیل است که ثروتمندان حقوق واجب اموال خود را نپرداخته اند.

«اَلَّذینَ یُنِفقونَ اَموالَهُم بِاللَّیلِ وَ النَّهار سِرًّا وَ عَلاِنیَة فَلَهُم اَجرُهُم عِندَ رَِبّهِم وَلاخَوفٌ عَلَیهِم وَلاهُم یَحزَنونَ «

کسانی که اموال خود را انفاق می کنند در شب و روز به صورت پنهانی و آشکارا، پاداششان نزد پروردگارشان است. نه ترسى دارند و نه غمگین مى شوند.

انفاق واجب

انفاق های واجب عبارتند از:

1- زکات:

زکات در اصل به معنای پاک شدن از دلبستگی ها و آلودگی هاست و به نوعی از انفاق گفته می شود که به برخی از دارایی های انسان تعلق می گیرد.

2- خُمس:

هر مسلمانی که از طریق کار، درآمدی کسب می کند پس از صرف هزینه های سالانه زندگی خود و خانواده، باید یک پنجم آنچه را که باقی مانده است به عنوان خمس بپردازد.

انفاق مستحب

انفاق های مستحب عبارتند از:

1- قرض الحسنه:

 هرگاه کسی مبلغی پول و یا هر چیز دیگر را به عنوان امانتی که بعد از استفاده قرار به باز گرداندن آن هست، از ما بخواهد و ما آن را در اختیار او قرار دهیم، قرض نامیده می شود.

2- وقف:

وقف به این معناست که انسان در راه جلب رضایت خداوند مالکیت بخشی از اموال و دارایی هایش را از اختیار خود خارج کند و استفاده از آن یا استفاده از درآمد آن را در اختیار دیگران) عموم مردم، فقرا، ایتام و ...( قرار دهد.

زکات

تعریف زکات:

زکات در اصل به معنای پاک شدن از دلبستگی ها و آلودگی هاست و به نوعی از انفاق گفته می شود که به برخی از دارایی های انسان تعلق می گیرد.

زکات به چه چیزهایی تعلق می گیرد؟ 

1- گندم، جو، خرما و کشمش

2- دام ها: شتر، گاو و گوسفند

3- سکه ها: طلا و نقره

زکات فطره:

زکات فطره، زیر مجموعه زکات است.

کسی که هنگام غروب شب عید فطر، بالغ و عاقل و هشیار باشد و فقیر هم نباشد، باید برای خود و کسانی که او هزینه زندگی آنان را می دهد.

به ازای هر نفر سه کیلوگرم گندم یا جو یا برنج و یا هر غذایی که در طول ماه مبارک رمضان بیشتر از آن استفاده کرده است را به مستحق بدهد.

البته اگر پول آنها را هم بدهد کفایت می کند.

خمس

تعریف خمس:

هر مسلمانی که از طریق کار، درآمدی کسب می کند پس از صرف هزینه های سالانه زندگی خود و خانواده، باید یک پنجم آنچه را که باقی مانده است به عنوان خمس بپردازد.

خمس به چه کسی پرداخت می شود و در چه راه هایی هزینه می شود؟

خمس یکی از راه های تأمین نیازهای جامعه است که به حاکم اسلامی یا مرجع تقلید پرداخت می شود تا آن را در راه هایی که قرآن کریم، رسول اکرم و ائمه اطهار علیهم السلام مشخص کرده اند، صرف کنند. مانند:

• آشنا کردن مردم با معارف دینی
• دفاع از کشورهای اسلامی
• تربیت دانشمندان علوم دینی
• تألیف و توزیع کتاب های دینی و ...

نکات قابل توجه در خمس:

1- هرکسی که از طریق تجارت، صنعت، کشاورزی یا کسب های دیگر، مالی به دست آورد، باید برای خود سال مالی داشته باشد و در انتهای سال مالی اگر به اموال او خمس تعلق می گیرد، خمس اموالش را بدهد.

2- با پولی که خمس آن پرداخت نشده است، نمی توان چیزی خرید ؛ به عنوان مثال اگر با آن پول خانه ای خریداری شود، نماز خواندن درآن خانه باطل است.

3- به آذوقه هایی مانند برنج، روغن و هر خوراکی دیگری که از درآمد سال برای مصرف در خانه خریده شده است و در پایان سال مالی باقی مانده است، خمس تعلق می گیرد.

3- زیورآلات خانم ها اگر بیش از مقدار مصرفی رایج آن ها باشد و حالت پس انداز داشته باشد، باید خمس بخش زیادیِ آن پرداخته شود.

قرض:

هرگاه کسی مبلغی پول و یا هر چیز دیگر را به عنوان امانتی که بعد از استفاده قرار به باز گرداندن آن هست، از ما بخواهد و ما آن را در اختیار او قرار دهیم، قرض نامیده می شود.

چرا قرض دادن از صدقه بالاتر است؟

زیرا در جامعه اسلامی، انسان های آبرومندی هستند که نمی خواهند از کسی صدقه بگیرند و قرض دادن موجب حفظ آبروی آن ها می شود.

از سوی دیگر انفاق مال در قالب قرض، فعالیت و کسب و کار را به دنبال خود دارد. زیرا کسی که صدقه می گیرد، به فکر بازگرداندن آن نیست اما فرد قرض گیرنده باید کار کند تا مبلغ قرض را برگرداند.

پیامبر اکرم در مورد ارزش قرض می فرمایند:

مسلمانی که به برادر مسلمان خود قرض دهد، در برابر هر درهمی که قرض داده، هم وزن کوه احد، حسنات خواهد داشت و اگر برای دریافت آن مدارا به خرج دهد، از پل صراط همچون برق جهنده بدون حساب و عذاب خواهد گذشت و کسی که برادر مسلمانش از وضع خودش پیش او شکایت برد و از او تقاضای قرض کند اما وی به او قرض ندهد، خداوند در روزی که نیکوکاران را پاداش می دهد، او را از بهشت محروم خواهد ساخت.

البته در تعالیم معصومین از قرض گرفتن در حالت بی نیازی و یا موارد غیر ضروری نهی شده است. چرا که درخواست از دیگران آبروی انسان را در معرض خطر قرار می دهد.

وقف:

وقف به این معناست که انسان در راه جلب رضایت خداوند مالکیت بخشی از اموال و دارایی هایش را از اختیار خود خارج کند و استفاده از آن یا استفاده از درآمد آن را در اختیار دیگران  )عموم مردم، فقرا، ایتام  و ...) قرار دهد.

دارایی های وقف برای چه چیزهایی صرف می شود؟

• ساختن مسجد
• کتابخانه های عمومی
• مدارس و دانشگاه
• بیمارستان های عمومی (در این بیمارستان ها فقرا کاملاً رایگان درمان می شوند(
• خانه هایی برای یتیمان و بی سرپرستان و فقرا
• وقف اموالی برای کفن و دفن فقرا
• وقف آب انبار و تامین آب آشامیدنی یا آب کشاورزی برای مردم
• ساختن کاروانسراهایی در مسیر راه های زیارتی یا تجاری برای استراحت کاروان ها
• خرید تجهیزات برای جنگ با کفار
• ساختن پادگان ها و قلعه ها برای نظامیان و ...

 نتایج وقف:

منفعت رساندن به تمام مردم یا مردم مستحق است.

بنابراین اگر در جامعه اسلامی وقف رایج شود بسیاری از اموری که نفع آن به عموم مردم می رسد، توسط خود مردم انجام می شود و دیگر تمامی کارها بر دوش دولت قرار نمی گیرد.

به فرموده پیامبر اکرم چه چیزهایی بعد از مرگ انسان به روح مرده ثواب می رساند؟

هنگامی که انسان مؤمن از این دنیا می رود، تمامی اعمال او قطع می شود به جز سه عمل:

1. صدقه جاریه
2. علمی که از خود به یادگار گذاشته است.
3. فرزند صالحی که برایش دعا می کند.

.