پراکندگی جمعیت در ایران:

نقشه پراکندگی جمعیت در ایران:

1) جمعیت در همه جای ایران یکسان پراکنده نشده است، یعنی توزیع جمعیت در ایران ناهمگون است، برخی مناطق پرجمعیت و برخی دیگر کم جمعیت هستند

2) مناطق شمالی و غربی ایران پر جمعیت و مناطق جنوبی وشرقی آن کم جمعیت هستند.

3) نواحی داخلی و مرکزی ایران، بیابانی و تقریبا خالی از جمعیت می باشد.

عوامل موثر در پراکندگی جمعیت:

 1) عوامل طبیعی  2) عوامل انسانی

عوامل طبیعی موثر در پراکندگی جمعیت:

 ناهمواری ها– رودها– آب وهوا– وضعیت خاک ها و منابع معدنی وپوشش گیاهی

عوامل انسانی موثر در پراکندگی جمعیت:

حمل و نقل و ارتباطات– سرمایه وفناوری– سرمایه گذاری دولت ها– پیشینه و سابقه تاریخی

رشد جمعیت:

رشد طبیعی جمعیت:

نمودار جمعیت ایران روند افزایش جمعیت ایران را طی دهه های اخیر را نشان می دهد.

یکی از مباحث مهم جمعیت، بررسی میزان افزایش و کاهش جمعیت در هر کشور است. برای این منظور متخصصان اقدام به اندازه گیری رشد طبیعی جمعیت می کنند. برای اندازه گیری رشد طبیعی جمعیت میزان موالید و مرگ و میر را در یک سال مشخص از هم کم کرده بر تعداد کل جمعیت تقسیم نموده وسپس آن را به درصد بیان می کنند

         100 × کل جمعیت ÷ (میزان مرگ و میر – میزان موالید)  = رشد طبیعی جمعیت

رشد طبیعی جمعیت در کشور های مختلف متفاوت است.

رشد مطلق جمعیت:

نکته مهم آن است که نه تنها عامل طبیعی زاد و ولد در رشد جمعیت کشور ها نقش دارد، بلکه مهاجرت نیز از عوامل تاثیر گذار بر رشد جمعیت به شمار می رود، اگر مهاجرت را به رشد طبیعی جمعیت که حاصل تفاضل موالید و مرگ و میر می باشد به آن اضافه یاکم کنیم رشد مطلق جمعیت بدست می آید.

فرمول رشد مطلق جمعیت:

قانون 70:

معمولا برنامه ریزان برای برنامه ریزی های مختلف اجتماعی و اقتصادی، آموزشی و فرهنگی به آینده نگری جمعیت نیاز دارند . قانون 70، زمان دو برابر شدن جمعیت هر کشور را نشان می دهد.

                         نرخ رشد جمعیت ÷ 70 = مدت زمان دو برابر شدن جمعیت

هرچه نرخ رشد جمعیت بالاتر باشد مدت زمان دو برابر شدن جمعیت کمتر خواهد شد.

ساختمان جمعیت:

عوامل موثر در برنامه ریزی:

در گذشته، آمار جمعیت نقش مهمی در تصمیم گیری های برنامه ریزان داشت اما امروزه برای برنامه ریزی های دقیق علاوه بر تعداد جمعیت عوامل دیگر جمعیتی مانند وضعیت سنی و جنسی جمعیت نیز لحاظ می شود.

ساختمان سنی و جنسی جمعیت:

1) ساختمان جمعیت ویژگی های قابل اندازه گیری جمعیت (مانند جنس و سن) را مورد بررسی قرار می دهد.

2) جمعیت کره زمین از لحاظ نسبت جنسی جز در زمان های خاص، تفاوت چندانی ندارد، اما در طول زمان نسبت سنی در کشور ها دچار تغییراتی می شود.

3) به دلیل اهمیت نسبت سنی در برنامه ریزی هر کشور، جمعیت را از لحاظ سنی به گروه های مختلف دسته بندی کرده است

4 )در هر کشوری هرم سنی به برنامه ریزان کمک می کند تا با ساختمان سنی آن کشور آشنا شده تا در برنامه ریزی ها از آن استفاده کنند.

موارد استفاده از اطلاعات هرم سنی:

برنامه های تامین اجتماعی - بهبود وضعیت سالمندان - ارتقای سطح سلامت جامعه - تامین شغل برای حال و آینده - امنیت و جلوگیری از پیری جمعیت - ایجاد فرصت های تفریحی، تحصیلی ورفاهی برای جوانان

سیاست های جمعیتی:

دولت ها و رشد جمعیت:

در دهه های اخیر دولت ها سعی کرده اند، میزان رشد جمعیت را کنترل کند زیرا میزان رشد جمعیت در برنامه ریزی ملی کشور ها نقش دارد. ایران نیز در دهه های اخیر تغییرات جمعیتی زیادی داشته است.

افزایش سریع جمعیت در ایران:

در دهه های اخیر به دلایل زیر میزان مرگ و میر در ایران کاهش یافته و این امر سبب افزایش سریع جمعیت شده است.

1) گسترش بهداشت و واکسیناسیون

2) لوله کشی و بهبود آب آشامیدنی

3) رونق صادرات نفت

4) واردات مواد غذایی

مشکلاتی که سیاست های کاهش جمعیت ایجاد می کند:

1) برهم خوردن تعادل جمعیت

2) کاهش نیروی فعال

3) تضعیف نیروی دفاعی کشور

تداوم سیاست های کنترل جمعیت:

اگر سیاست های کنترل جمعیت در ابعاد شدید ادامه پیدا کند، کشور دچار پیری جمعیت و مشکلات فراوانی می شود، نباید سیاست های کنترل جمعیت به گونه ای باشد که هرم سنی کشور به سمت سالمندی و کهنسالی حرکت کند، زیرا این پدیده، مانع اصلی بر سر راه توسعه اقتصادی جامعه خواهد بود.

مهاجرت:

مهاجرت و تغییر جمعیت:

مهاجرت عبارت است از جابجایی بین دو واحد جغرافیایی یا به عبارتی ترک یک سرزمین و اسکان در سرزمین دیگر. مهاجرت از عوامل مهم در تغییرات جمعیت به شمار می رود که با پیشرفت فناوری و وسایل حمل و نقل، نسبت به گذشته افزایش یافته است. افراد در مهاجرت بین دو واحد جغرافیایی جابجا می شوند.

انواع مهاجرت:

اثرات مهاجرت:

مهاجرت به هر شکلی که انجام شود، هم برای مکانی که افراد از آن خارج می شوند (مهاجر فرست) و هم برای مکانی که به آن وارد می شوند (مهاجر پذیر) تغییرات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و محیط زیستی فراوانی به همراه دارد.

مهاجرت بر مبداء و مقصد اثر می گذارد، تغییرات ایجاد شده بر ترکیب سنی و جنسی، قیمت زمین و مسکن اشتغال و امکانات و تجهیزات و فرهنگ و زبان قابل مشاهده است.

عوامل موثر در مهاجرت در ایران:

1) طبیعی

2) انسانی