تاریخچۀ تقسیمات کشوری در ایران پیش از اسلام:

ورود آریاییان:

پس از ورود آریاییان به فلات ایران و در نخستین مرحلۀ زندگی اجتماعی، یک آبادی کوچک را  «ویس» و آبادی بزرگ تر را  «گئِو» می نامیدند.

هخامنشیان:

داریوش کشور را به سی شَهْرَبی که همان شهر می باشد، تقسیم کرد و برای هریک از آنان مأمورینی گماشت که آنها را شهربان و به یونانی «ساتراپ» می گفتند.

سلوکیان:

کشور به 72 بخش تقسیم شد. قسمت های حکومت هخامنشی در حکومت اشکانیان یا پارت ها ادامه داشت.

ساسانیان:

کشور به سرزمین(ایالت)، خوره(استان)، تسوگ یا تسوج (شهرستان) و رستاک(دهستان) تقسیم شده بود.

تاریخچۀ تقسیمات کشوری در ایران پس از اسلام:

عباسیان:

قلمرو جغرافیایی آنها به واحدهایی تحت عنوان «ایالت» تقسیم بندی می شد که در مجموع به 31 ایالت می رسید.

صفویه، افشاریه، زندیه و قاجاریه:

عناصر اصلی تقسیمات کشوری به ترتیب عبارت بودند از: ایالت، ولایت، بلوک و قصبه.

در دورۀ قاجاریه ایران به چهار ایالت و دوازده ولایت تقسیم شد. این ایالت ها عبارت بودند از:

آذربایجان، کرمان و بلوچستان، فارس و بنادر، خراسان و سیستان

تاریخچۀ تقسیمات کشوری در ایران معاصر:

در سال 1316 با تصویب قانون تقسیمات کشوری، ایران به ده استان که نام هر استان یک عدد بود و 49 شهرستان تقسیم شد.

تقسیمات واحدها در این قانون:

هر استان به چند شهرستان و هر شهرستان به چند بخش و هر بخش به چند دهستان و هر دهستان به چند قصبه تقسیم می شد.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی:

درسال 1357 ه.ش در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی، ایران به 24 استان تقسیم شد.

در سال 1372 ه.ش طرح اولین استان جدید با نام اردبیل به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و پس از آن در سال های بعد استان های قم، قزوین، گلستان، خراسان های شمالی، رضوی، جنوبی و البرز اضافه شدند.

تقسیمات کشوری در ایران:

هدف از تقسیم کشور به واحدهای کوچکتر:

برای اداره ٔبهتر کشور، عرضه خدمات مناسب تر و تأمین نیازهای مردم آن را به واحدهای کوچک تری تقسیم می کنند.

واحد تقسیمات کشوری ایران در حال حاضر:

بر اساس اخرین تقسیمات کشوری تا پایان سال 1395، کشور ایران از 31 استان، 429 شهرستان، 1057 بخش، 2589 دهستان و 1245 شهر، تشکیل یافته است.

استان:

واحدی از تقسیمات کشوری است که با محدودۀ جغرافیایی معین، از به هم پیوستن چند شهرستان همجوار با توجه به موقعیت های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و طبیعی تشکیل می شود.

استان، توسط استاندار اداره می شود.

شهرستان:

واحدی از تقسیمات کشوری با محدودۀ جغرافیایی معین است که از به هم پیوستن چند بخش همجوار تشکیل شده که از نظر عوامل طبیعی و اوضاع اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی، واحد متناسب و همگنی را به وجود آورده است. شهرستان توسط فرماندار اداره می شود. از به هم پیوستن چند شهرستان همجوار، یک استان تشکیل می شود.

بخش:

واحدی از تقسیمات کشوری با محدودۀ جغرافیایی معین است که از به هم پیوستن چند دهستان همجوار، شامل چندین مزرعه، مکان، روستا و احیاناً شهر تشکیل شده که از نظر عوامل طبیعی و اوضاع اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی، واحد همگنی را به وجود آورده است. بخش، توسط بخشدار اداره می شود. از به هم پیوستن چند بخش همجوار، یک شهرستان تشکیل می شود.

دهستان:

کوچک ترین واحد تقسیمات کشوری با محدودۀ جغرافیایی معین است که از به هم پیوستن چند روستا، مکان و مزرعۀ همجوار تشکیل می شود و از لحاظ محیط طبیعی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی همگن است و امکان خدمات رسانی و برنامه ریزی در سامانه و شبکه ای واحد را فراهم می سازد.

دهستان توسط دهدار اداره می شود.

تابعیت هر واحد تقسیمات کشوری:

از لحاظ نظام اداری، دهستان تابع بخش، بخش تابع شهرستان، شهرستان تابع استان و استان تابع تشکیالت مرکزی )پایتخت) خواهد بود.