نمونه سوالات تستی فصل 6 علوم و فنون ادبی دوازدهم همراه با جواب تشریحی

ردای سبزه ربوده‌ست و گوشواره سمن / اِزار لاله دریده‌ست و طیلسان بهار

دهان کبک گفته‌ست تا نخندد خوش / گلوی ابر گشاده‌ست تا بگرید زار

ربوده است و گرفته‌ست و برده است به عنف / ز لاله تاج و ز گل یاره از سمن دستار

شنیده‌ای به گلستان چه ظلم کرده خزان / که شاخ شوکت او خشک باد و زرد و نزار

در دفتر زمانه فتد نامش از قلم / هر ملتی که مردم صاحب قلم نداشت

در پیشگاه اهل خرد نیست محترم / هر کس که فکر جامعه را محترم نداشت

انصاف و عدل داشت موافق بسی ولی / چون فرّخی موافق ثابت قدم نداشت

با آن که جیب و جام من از مال و می تهی است / ما را فراغتی است که جمشیدجم نداشت

به لطف خال و خط عارفان ربودی دل / لطیفه‌های عجب زیر دام و دانهٔ توست

یار من باش که زیب فلک و زینب دهر / از مه روی تو و اشک چو پروین من است

از عفو و خشم تو دو نمونه است، روز و شب / وز مهر و کین تو دو نمونه است، شهد و سم

جهان فانی و باقی، فدای شاهد و ساقی / که سلطانی عالم را طفیل عشق می‌بینم

ز آتش هجر تو سیلاب اشک دیده‌ام / گاه در آبم گهی در آذرم، شب تا به صبح

از اشک و آه حسرت باران برق‌انگیز / سیلاب ران زمین را در تاب‌کش زمان را

مشو فریفتهٔ زلف و خال شاهد دهر / که جست طایر زیرک ز دام و دانهٔ او

حجاب زلف ز رخ دور کن یکی ساعت / ز شب سیاه چه ساخته پیش آفتاب حجاب

به قول عارف رمی سخن را ختم کن، صائب / که ساقی هر چه دریابد، تمام آورد مستان را

کمند جذبهٔ حب‌الوطن از وادی غربت / به دریا همچو سیل خوش خرام آورد مستان را

مشو غمگین در میخانه را گر محتسب گل زد / که جوش گل شراب لعل فام آورد مستان را

مکرر بود وضع روز و شب، آن ساقی جان‌ها / ز زلف و عارض خود صبح و شام آورد مستان را

قمری باغ او منم تا بشناسیم ببین / داغ جفا به سینه‌ام طوق وفا به گردنم

نهد در نار، نور و مهر در مار / دهد از نیش نوش و خیری از خار

کسی با او نه و او با همه کس / نماند هیچ کس او ماند و پس

خداوندی که در ذاتش علل نیست / جهان‌داری که ملکش خلل نیست

الوداع ای کعبه کاینک هفته‌اس در خدمتت / عیش خوابی بوده و تغبیرش احزان

نغمهٔ شیرین مرغان سحر / شور در مستان خواب انداختست

در ازل بالانشین بودم و گویی تا ابد / جذبهٔ او می‌رسد ما را به بالا می‌کشد

چو تغ ناخنی بر چرخ مینا / چو شست ماهیی در بحر اخضر

چنین است که انجام و فرجام جنگ / یکی تاج باید یکی گور تنگ

در کجروی بر جهان بسته‌ایم / ز دنیا بدین راستی رسته‌ایم

 ما عیب و نقص خویش و کمال و جمال غیر / پنهان نموده‌ایم چو پیری پس خضاب

جاه جمشید خوار چون کردند / سر دارا به دار چون کردند

از سینهٔ پر داغ، بهار جگر خاک / از چههٔ بیرنگ خزانیم جهان را

در ظاهر اگر دیدهٔ ما پردهٔ خواب است / ما از دل بیدار شبانیم جهان را

پوشیده و پیداست ز ما راز دو عالم / هم آینه هم آینه‌دانیم جهان را

به هشیاران نشان این دانهٔ تسبیح را، زاهد / که ابر از رشتهٔ باران به دام آورد مستان را

چنین نقل دام ز مردان راه / فقیران منعم، گدایان شاه

فلک در خاک می‌غلتند از شرم سرافرازی / اگ می‌دید معراج ز پا افتادن ما را

زان سوی بحر آتش اگر خوانیم به لطف / رفتن روی آتشم از آب خوش‌تر است

چو گل گر خرده‌ای داری خدا را صرف عشرت کن / که قارون را غلط‌ها داد سودای زاندوزی

نماز در خم آن ابروان محرابی / کسی کند که به خون جگر طهارت کرد

من که دارم در گدایی گنج سلطانی به دست / کی طمع در گردش گردون دون‌پرور کنم؟

گفتم که بوی زلفت گمراه عالمم کرد / گفتا اگر بدانی هم اوت رهبر آید

به زبان چرب ای جان بنواز جان مارا / به سلام خشک خوش کن دل ناتوان ما را

خوشا نماز کسی که از سر درد / به آب دیده و خون جگر طهارت کرد

اگر صد بار برخیزد همان بر خاک بینیشد / به بال دیگران هر کس بود چون تیر پروازش

غمگین مکن اگر نکنی شاد خاطری / گر مرهم دلی نشوی نیشتر مباش

تا پریشان است دل، در شهربند کثرتی / خویش را هر گاه سازی جمع وحدت می‌شود

مرا و عشق تو گیتی به یک شکم زادست / دو روح در بدنی چون دو مغز در یک پوست

بتا هلاک شود دوست در محبت دوست / که زندگانی او در هلاک بودن اوست

و گر حدیث کنم تندرست را چه خبر / که اندرون جراحت سیدگان چونست

اگر کس به ملامت ز عشق برگردد / ما به هر چه تو گویی ارادت افزونست

من و زهر تو که هم زهری و هم تریاقی / من و درد تو که هم دردی و هم درمانی

آن کعبه وانیم که در بادیهٔ راز / خاموشی جاوید فغان جرس ماست

چرخ پست است و همت تو بلند / دهر مست است و رای تو هشیار

برگ من بی‌برگی است و بار، بار خاطر است / باد یا رب روزی برق بلا برگ و برم

گذار کن چو صبا بر بنفشه‌زار و بین / که از تطاول زلفت چه بی‌قرارانند

ز زیر زلف دوتا چون گذر کنی بنگر / که از یمین و یسارت چه سوگوارانند

تو دستگیر شو ای خضر پی خجسته که من / پیاده می‌روم و همرهان سوارانند

غلام نرگس مست تو تاجدارانند / خراب بادهٔ لعل تو هشیارانند

در دفتر زمانه فتد نامش از قلم / هر ملتی که مردم صاحب قلم نداشت

در پیشگاه اهل خرد نیست محترم / هر کس که فکر جامعه را محترم نداشت

انصاف و عدل داشت موافق بسی ولی / چون فرّخی موافق ثابت قدم نداشت

با آن که جیب و جام من از مال و می تهی است / ما را فراغتی است که جمشیدجم نداشت

روشنت گردد اگر خال و خطش را بینی / که چرا روز فراق و شب هجران تار است

قربان آن بناگوش وان برق گوشواره / باهم چه خوش نمایند آن صبح و این ستاره 

فلک در خاک می‌غلتید از شرم سرافرازی / اگر می‌دید معراج ز پا افتادن ما را 

از درون سوزناک و چشم تر / نیمه‌ای در آتشم و نیمی در آب

قمری باغ او منم تا بشناسیم ببین / داغ جفا به سینه‌ام طوق وفا به گردنم

نهد در نار، نور و مهر در مار / دهد از نیش نوش و خیری از خار

کسی با او نه و او با همه کس / نماند هیچ کس او ماند و پس

خداوندی که در ذاتش علل نیست / جهان‌داری که ملکش خلل نیست

 برچین بساط ای گل رعنا از این چمن / ما را دو دل بهار و خزان تو می‌کند

ما چو دادیم دل و دیده به طوفان بلا / گو بیا سیل غم و خانه ز بنیاد ببر 

دو ترک مست تو آشوب عقل و دین منند / کمان کشیده ز هر گوشه در کمین ممند 

معنی آب زندگی و روضه ارم / جز طرف جویبار و می خوشگوار چیست؟

بلبل و گل در نظرها آتش و خاکستر است / گرم شد از بس گلستان زین هوای سینه‌تاب (لف و نشر، مراعات نظیر)

نیست از پیچش موی تو مرا روی رهایی / کاین بلایی‌ست که پابند من از روز الست است (تلمیح، تضاد)

کلبه‌ی احزان شود روزی گلستان غم مخور / بشکفد گل‌های وصل از خار هجران غم مخور (تضمین، تضاد)

چون مست را خبر نبود از جفای دهر / بر هوشیار به ز شراب و کباب نیست (تناقض، مراعات نظیر)