ابوریحان بیرونی و کتاب مالِلْهِند

ابوریحان بیرونی از دیگر متفکران اجتماعی جهان اسلام است که با روش تجربی و تفهمی، فرهنگ جامعۀ هند را توصبف کرده و با استفاده از روش عقلی، به ارزیابی انتقادی این فرهنگ نیز پرداخته است.

ابوریحان بیرونی؛ عامل دشواری فهم دانش و معارف هندیان را در دو عامل ذیل می داند:

1- پیچیدگی زبان و خط هندی

2- به نظم درآوردن متون علمی توسط هندیان ( این کار با هدف حفظ این متون از جعل و تحریف  انجام می شده است ابوریحان بیرونی؛ علت وجود کاست ها (طبقات اجتماعی کامالً بسته، موروثی و منفصل) در جامعۀ هند را در عامل ذیل می داند:

باورهای دینی هندوها موجب پیدایش کاسْت ها می شده است، هندوها معتقد بوده اند؛ خداوند، جهان را اینگونه طبقه بندی شده آفریده است.

اهمیت امروزی ابوریحان بیرونی، روش شناسی او بوده است. ابوریحان بیرونی در بررسی های مذهبی، تاریخی و جغرافیایی خود، روش انتقادی را در کنار روش تجربی بکار برده است. روشی که او هزار سال پیش در بررسی های علمی خود در پیش گرفته بود. امروزه در تحقیقات مردم شناسی و جامعه شناسی متداول شده است.

پژوهش های ابوریحان بیرونی دربارۀ مردم هند، با هم نشینی و مشاهدۀ همدلانۀ اعمال و رفتار هندی ها همراه بوده است. امتیاز خاص و جاویدان ابوریحان بیرونی نسبت به هم عصرانش در این بوده است که او توانست دریابد که علاوه بر یونانیان، ملتی دیگر هم در جهان وجود دارد که دارای فرهنگ اصیل باشد و آن کشور هندوستان است. تا آن زمان، تمامی فضلای قرن سوم هجری قرن ترجمه و قرن چهارم هجری قرن تحقیق، صرفاً طرفدار دانش یونانی بودند.