1-جمله ای که خبر واقع میشود، نمیتواند جمله ی حالیه باشد.
مثال
هُم يَخرُجُونَ مِن بُيتِهِم. (آنها از خانه شان خارج می شوند.)
اینجا «يَخرُجُونَ» یک جمله ی فعلیه هست که در نقش خبر واقع شده و نباید آنرا با جمله حالیه اشتباه بگیریم. چون اینجا اگر «يَخرُجُونَ» را حذف کنیم معنی ناقص میشود
مثال
الشَّجَرَةُ ثَمَرُتُها ناضِجَةٌ. (میوه ی درخت رسیده است./ درخت،میوه ی آن رسیده است)
اینجا عبارت «ثَمَرُتُها ناضِجَةٌ» یک جمله ی اسمیه هست که خبر واقع شده برای «الشَّجَرَةُ» پس نباید آنرا بعنوان جمله حالیه در نظر بگیریم
2.جمله ای را که بعد از اسامی موصول (الّذی، الّتی، الّلذین، اللّاتی و ...) می آید، نباید بعنوان جمله ی حالیه محسوب کنیم.
مثال
شاهَدتُ الأمرأةَ الّتی تَذهَبُ إِلى المَدینَةِ. (خانمی را که به شهر میرفت، دیدم.)
در این عبارت نباید «تَذهَبُ إِلى المَدینَةِ» را بعنوان جمله ی حالیه محسوب کنیم چون این جمله بعد از اسم موصول قرار گرفته است
مثال
لماذا لا تَعبدُونَ الله الذی أنعُمُهُ کَثیرةٌ؟ (چرا خداوندی را که نعمتهايش بسیار است، نمی پرستید؟)
در اینجا عبارت «أنعُمُهُ کَثیرةٌ» یک جمله ی اسمیه هست و چون بعد از اسم موصول قرار گرفته نمیتواند جمله ی حالیه باشد
در صورتیکه جمله ی حالیه، اسمیه باشد یا با فعل ماضی شروع شود، باید بین جمله اصلی و جمله ی حالیه، حرف «و» بیاوریم که به آن «واو حالیه» میگوییم. (البته اگر جمله ی حالیه با فعل ماضی شروع شود، باید بعد از «و» حرف «قَد» را هم بیاوریم. «وَ قَد خَرَجَ»)
مثال
فَكَم تُمَرِّرُ عَيشى وَ أَنتَ حَامِلُ شَهدٍ. (چقدر زندگی مرا تلخ می کنی در حالیکه تو تحمل کننده شیرینی هستی.)
اینجا عبارت «وَ أَنتَ حَامِلُ» یک جمله ی اسمیه هست که در نقش جمله ی حالیه واقع شده پس باید بین جمله ی حالیه و جمله ی اصلی، «واو حالیه» بیاید
مثال
نَسِيتُ جَوالي وَ قَد خَرَجتُ مِنَ البَيتِ. (موبایلم را فراموش کردم در حالیکه از خانه خارج شده بودم.)
اینجا عبارت «خَرَجتُ مِنَ البَيتِ» جمله ی حالیه هست و چون با فعل ماضی شروع شده باید قبل از آن دو حرف «و» و «قَد» را بیاوریم
تهیه کننده: محمد علمدار