وابستگی دارای دو جنبه است؛
وابستگی جسمانی وابستگی روانی
وضعیتی است که در آن، بدن فرد نسبت به مواد مخدر تحمل نشان میدهد و فرد برای دستیابی به همان آثار مطلوب و دلخواهی که از مصرف مواد انتظار داشته، مجبور میشود بیشتر از مرتبههای قبلی مواد مصرف کند.
به بیان دیگر، فردی که برای اولین بار مواد مصرف میکند، آثار مصرف مواد را تجربه میکند و اگر دوباره بخواهد همان آثار را تجربه کند، مجبور است دوز آن را بالا ببرد و مقدار بیشتری مواد مصرف کند. این میزان در دفعات بعدی نیز به طور مرتب بیشتر میشود و همین امر باعث شکلگیری اعتیاد میشود.
وابستگی روانی، میل شدید و مفرط درونی و خارج از اختیار به ادامه مصرف مواد است.
فردی که دچار وابستگی روانی شده باشد، اگر مصرف مواد را برای مدت کوتاهی قطع کند، دچار وسوسه برای مصرف مجدد میشود ولی با نشانههای جسمانی ترک مواد مخدر مواجه نمیشود.
وابستگی روانی گاهی وسوسهای شدید برای مصرف مواد تلقی میشود. احساسات خوشایند و لذت بخشی که مصرف مواد ایجاد میکند، ممکن است فرد را بارها تحریک کند و به اشتباه این گونه به او القا کند که مصرف مواد میتواند باعث کاهش استرسها و اضطرابهای او شود.
وابستگی روانی گاهی چنان شدید میشود که فرد تمام زندگیاش را حول محور خرید و مصرف مواد مخدر تنظیم میکند. در چنین شرایطی عدم مصرف باعث بروز علائمی همچون: لرز، گرفتگی عضلانی، تب، تهوع و استفراغ میشود، به طوری که فرد معتاد برای رهایی از این مشکلات مجبور است دوباره مواد مصرف کند.
با مصرف مواد مخدر، این مواد در بدن منتشر میشود و در محل سیناپسهای عصبی به جای ارسالدهندههای شیمیایی پیامهای عصبی مینشیند و آن را تحت تأثیر قرار میدهد و به خود وابسته میسازد. آنگاه در صورت عدم مصرف مواد مخدر، ارسال پیامهای عصبی در فرد معتاد مختل شده و او را دچار عوارض شدید جسمی، عصبی و روانی میکند.