افراد در اولین بار مصرف مواد، ممکن است حس یا تجربه خوشایندی را درک کنند. عدهای نیز ممکن است بر این باور باشند که میتوانند مصرف خود را کنترل کنند، در حالی که مواد به سرعت تمام زندگی فرد را در کنترل خود میگیرد.
منظور از وابستگی به مواد، اجبار در مصرف موادی است که تبعات نامطلوبی بر سلامت جسمی و روانی فرد مصرف کننده دارد و روابط و زندگی روزمره او را مختل میکند.
وابستگی به داروها یا مواد مخدر باعث میشود توان استدلال، ادراک و قضاوت فرد مختل و هوش و حواس او تضعیف شود.
معتادان به تدریج حس اجبار به مصرف میکنند؛ مواد مخدر برای آنها از کار، مدرسه، خانواده و روابط دوستانه و اجتماعی نیز مهمتر میشود. آنها اگرچه گاهی سعی میکنند مصرف این مواد را قطع کنند اما غالباً موفق نمیشوند.
افرادی که مواد مخدر مصرف میکنند اگر چه در تصمیم اولیه برای مصرف مواد اختیاری و داوطلبانه عمل کردهاند ولی با ادامه مصرف به مرور زمان توانایی آنها در خود کنترلی شدیداً آسیب دیده و به این مواد وابستگی پیدا میکنند.