واج آرایی
تکرار یک واج ( صامت یا مصوت ) در کلمه های یک مصراع یا یک بیت یا عبارت نثر ، به گونه ای که کلام را
آهنگین کند و آفریننده ی موسیقی درونی باشد و بر تاثیر سخن بیافزاید .
واج آرایی یا نغمه ی حروف، تکراری آگاهانه است و موجب می گردد که تاثیر موسیقی کلام و القای معنی مورد
نظر شاعر بیشتر گردد.
مانند: سرو چمان من چرا میل چمن نمی کند ( تکرار صامت چ (
خیزید و خز آرید که هنگام خزان است ( تکرارصامت های خ و ز ) از منوچهری که تداعی کننده ی صدای
ریزش و خرد شدن برگ ها درفصل خزان است.
نمونه های دیگر:
1 -بگذار تا بگریم چون ابر در بهاران / کز سنگ ناله خیزد روز وداع یاران (سعدی (
2 - بر او راست خم کرد و چپ کرد راست / خروش از خم چرخ چاچی بخاست (فردوسی (
3 -آه از این چشمان عاشق کش که می آشوبدم/ تلخی عشق مرا یک بوسه شیرین می کند. (چهارتنگی؛خاموش (
واج آرایی صامت ها از مصوت ها بیشتر است.
واژه آرایی یا تکرار
تکرار یک واژه در یک مصراع یا یک بیت یا عبارت نثر ، به گونه ای که کلام را آهنگین کند و بر تاثیر سخن
بیافزاید. مانند:
1 -پس هستی من ز هستی اوست / تا هستم و هست دارمش دوست (تکرار واژه هست(
2 -ای دریغا، ای دریغا، ای دریغ / کانچنان ماهی نهان شد زیر میغ (تکرار واژه دریغ(
آنچه در تکرار اهمیت دارد، جنبه ی موسیقیایی و آوایی سخن است نه شکل نوشتاری واژگان.