نصب اپلیکیشن

صفحه رسمی مای درس

اطلاع از آخرین تغییرات، جوایز و مسابقات مای درس
دنبال کردن

اعمال جبري روي توابع

پاسخ تایید شده
2 ماه قبل
0
[شاه کلید مای درس] | اعمال جبري روي توابع
bookmark_border یازدهم ریاضی
book حسابان (1)
bookmarks فصل 2 : تابع
2 ماه قبل
0

اعمال جبري روي توابع

برای دو تابع \(g,f\) تابع روی \(f + g\)  تعریف میشود و براي هر مقدار x در \({D_f} \cap {D_g}\)  داریم \((f + g)(x) = f(x) + g(x)\)  به طور مشابه توابع \(f - g\) و \(f.g\) نيز روي داريم :\({D_f} \cap {D_g}\)  داريم تعريف ميشود و به ازای هر \(x \in {D_f} \cap {D_g}\) داریم :

\(\begin{array}{l}(f - g)(x) = f(x) - g(x)\\\\(f.g)(x) = f(x).g(x)\end{array}\) 

و تابع \(\frac{f}{g}\)  نیز به ازاي \(x \in {D_f} \cap {D_g} - \left\{ {\left. x \right|} \right.g(x) = \left. 0 \right\}\) تعريف مي شود و به ازاي هرعددx در این مجموعه داريم:

\((\frac{f}{g})(x) = \frac{{f(x)}}{{g(x)}}\)

مثال

مدرسه علي تاكنون از دانش آموزان 2 مرحله آزمون گرفته است . در مرحله اول دروس مورد آزمون عبارتند از : حسابان، هندسه، فيزيك، شيمي، ادبيات و دروس آزمون مرحله دوم عبارتند از: حسابان، جبر و احتمال، فيزيك، ادبيات و زبان انگليسي . نمرات علي بر حسب درصد چنين است:

,85 )ادبيات) ,(79 ,شيمي) ,(68 , فيزيك) ,(56 , هندسه) ,(70 , حسابان )f= مرحله اول

,85)زبان انگليسي ) ,(79 ,ادبيات ) ,(68 ,فيزيك) ,(56 ,جبرواحتمال ) ,(74 ,حسابان)g =مرحله دوم

 اگر تابع مربوط به اختلاف نمرات مرحله دوم از مرحله اول را بنويسيم اين تابع تنها براي دروسي با معني است كه در هر دو آزمون مورد سنجش واقع شده اند، يعني

 (6-,ادبيات ) (0 , فيزيك ) ,( 4 , حسابان)=G-f

و با مشاهده اين تابع مشخص است كه وي در درس حسابان پيشرفت، در فيزيك بدون تغيير و در ادبيات دچار افت شده است.

مثال

فرض كنيد \(f(x) = 2x + 5\) و \(g = ( - 1,3),(0, - 5),(4,0),( - 2/5),(3,2)\)  توابع \(\frac{g}{f},\frac{f}{g},f.g,g - f,f - g,f + g\)  را مشخص كنيد. G

دامنه تابع f ، مجموعه و دامنه تابع g مجموعه \(\left\{ { - 1,0,4, - 2/5} \right.,\left. 3 \right\}\) است . لذا دامنه توابع  \(f.g,g - f,f - g,f + g\) مجموعه حاصل از اشتراك اين دو مجموعه يعني مجموعه \(\left\{ { - 1,0,4, - 2/5} \right.,\left. 3 \right\}\) است همچنین \(f(0) = 5,f(4) = 13,f( - 2/5) = 0,f(3) = 11\)  و بنابراين:

\(\begin{array}{l}f + g = ( - 1,6)\left( {0,0} \right)\left( {4,13} \right)\left( { - 2/5,1} \right)\left( {3,13} \right)\\\\f + g = ( - 1,0)\left( {0,10} \right)\left( {4,13} \right)\left( { - 2/5, - 1} \right)\left( {3,9} \right)\\\\f + g = ( - 1,0)\left( {0, - 10} \right)\left( {4, - 13} \right)\left( { - 2/5, - 1} \right)\left( {3, - 9} \right)\\\\f.g = ( - 1,0)\left( {0, - 25} \right)\left( {4,0} \right)\left( { - 2/5,0} \right)\left( {3,22} \right)\end{array}\)

همچنين دامنه تابع \(\frac{f}{g}\) مجموعه \(\left\{ { - 1,0,4, - 2/5,\left. 3 \right\}} \right.\) به جز اعضايي كه خروجي g به ازاي آنها صفر است؛ يعني عضو ،4 چون \(g(4) = 0\) لذا دامنه آن، مجموعه  \(\left\{ { - 1,0, - 2/5,\left. 3 \right\}} \right.\)ميباشد. بنابراين:

\(\frac{f}{g} = \left\{ {( - 1,1)(0, - 1),( - 2/5,\left. {0)(3,\frac{{11}}{2})} \right\}} \right.\)

دامنه تابع \(\frac{g}{f}\) مجموعه \(\left\{ { - 1,0, - 2/5,\left. 3 \right\}} \right.\)  به جز اعضايي كه خروجي f به ازاي آنها صفر است؛ يعني عضو \( - \frac{5}{2}\) ، چون \(f( - \frac{5}{2}) = 0\)  لذا دامنه آن مجموعه \(\left\{ { - 1,0,4,\left. 3 \right\}} \right.\) بنابراين:

 \(\frac{g}{f} = \left\{ ( \right. - 1,1)(0, - 1),( - 2/5,\left. {0)(3,\frac{{11}}{2})} \right\}\)

مثال

فرض كنيد \(f(x) = \sqrt {{x^2} - 4} \) و \(g(x) = \sqrt {\frac{{{x^2} + 2x}}{{2 - x}}} \) ضابطه و دامنه توابع \(\frac{g}{f},\frac{f}{g},f.g,g - f,f - g,f + g\)  و را مشخص كنيد.

 دامنه تابع f مجموعه \({d_f} = ( - \infty , - \left. 2 \right] \cup \left[ {2, + \infty )} \right.\) است و دامنه تابع g مجموعه  \(dg = ( - \infty , - \left. 2 \right] \cup \left[ {0,2)} \right.\) است . بنابراين:

 \(\begin{array}{l}(f + g)(x) = f(x) + g(x) = \sqrt {{x^2} - 4} + \sqrt {\frac{{{x^2} + 2x}}{{2 - x}},} {D_{f + g}} = ( - \infty ,2)\\\\(f - g)(x) = f(x) - g(x) = \sqrt {{x^2} - 4} + \sqrt {\frac{{{x^2} + 2x}}{{2 - x}},} {D_{f - g}} = ( - \infty ,2)\\\\(f.g)(x) = f(x).g(x) = \sqrt {{x^2} - 4} .\sqrt {\frac{{{x^2} + 2x}}{{2 - x}},} {D_{f.g}} = ( - \infty ,2)\end{array}\)

اين تابع با تابع \(h(x) = \left| {x + 2} \right|\sqrt { - x} \)  كه به دامنه [2 − , ∞ −) تحديد (محدود) شده باشد برابر است ( . واضح است بدون تحديد دو تابع برابر نيستند ).

 تابع g به ازاي \(x = 0\) و \(x = - 2\) صفر خواهد شد لذا تابع \(\frac{f}{g}\) عبارتست از :

\(\left( {\frac{f}{g}} \right)(x) = \frac{{f(x)}}{{g(x)}} = \frac{{\sqrt {{x^2} - 4} }}{{\frac{{\sqrt {{x^2} + 2x} }}{{2 - x}}}},{D_{\frac{f}{g}}} = ( - \infty , - 2)\)

اين تابع با تابع \(h(x) = \frac{{\left| {x - 2} \right|}}{{\sqrt { - x} }}\)  وقتي كه دامنه آن به مجموعه \(( - \infty , - 2)\)  تحديد شده باشد برابر است.

 همچنين تابع g به ازاي  \(x = 2\) و \(x = - 2\) صفر خواهد شد لذا

\(\left( {\frac{g}{f}} \right)(x) = \frac{{g(x)}}{{f(x)}} = \frac{{\frac{{\sqrt {{x^2} + 2x} }}{{2 - x}}}}{{\sqrt {x - 4} }},{D_{\frac{g}{f}}} = ( - \infty , - 2)\)

و اين تابع با تابع \(m(x) = \frac{{\sqrt { - x} }}{{\left| {x - 2} \right|}}\) ، وقتي دامنه آن به مجموعه \(( - \infty , - 2)\)  تحديد شده باشد برابر x است.

مثال

اگر نمودار توابع f و g به صورت زير باشد، نمودار توابع \(f + g\) و \(f - g\)  و \(f.g\)  را رسم كنيد.

 

 با توجه به شكل تابع f در فاصله [ 11 , 1−] تعريف شده است و تابع g در \(\left[ {0,\infty } \right]\)  . لذا توابع \(f + g\) و \(f - g\)  و \(f.g\) در فاصله [ 10 ,0 ] تعريف شده اند.

 براي رسم \(f + g\) كافي است \((f + g)(x)\) را به ازاي هر مقدار \(0 \le x \le 1\) را محاسبه كنيم يعني مقادير f و g را در هر يك محاسبه نمود و با هم جمع كرد . مثلا:

\(\begin{array}{l}(f + g)(0) = f(0) + g(0) = 1 + 0 = 1\\\\(f + g)(1) = f(1) + g(1) = 0 + 2 = 2\\\\(f + g)(\frac{1}{2}) = f(\frac{1}{2}) + g(\frac{1}{2}) = \frac{1}{2} + 1 = \frac{3}{2}\end{array}\)

لذا شكل \(g + f\) به طور تقريبي چنين خواهد بود.

 

به طور مشابه مقادير \(f - g\) را به ازاي هر \(0 \le x \le 1\)  از تفاضل مقدار تابع g از f وf.g را به ازاي هر \(0 \le x \le 1\) از ضرب مقادير توابع f و g به دست ميآوريم . نمودارهاي تقريبي به صورت زير است:

 

تهیه کننده: حامد دلیجه  


سایر مباحث این فصل