تغییرات رنا پس از ساخته شدن

در ياخته هاي يوكاريوتي، رناي ساخته شده در رونويسي با رنايي كه در سيتوپلاسم وجود دارد تفاوت هايي دارد.

اين تغييرات در بسياري از رناهاي يوكاريوتي انجام مي شود و اين مولكول ها( رنا ها) براي انجام كارهاي خود دستخوش تغييراتي مي شوند.

تغييرات رناي پيك

رناي پيك ممكن است دستخوش تغييراتي در حين رونويسي و يا پس از رونويسي شود.

يكي از تغييراتي كه در يوكاريوت ها و پس از رونويسي متداول است، حذف بخش هايي از مولكول رناي پيك است.

فرايند پيرايش: در بعضي ژن ها، توالي هاي معيني از رناي ساخته شده، جدا و حذف مي شود و ساير بخش هاي رنا به هم متصل مي شوند و يك رناي پيك يكپارچه مي سازند.

فرايند پيرايش، هنگامي آشكار شد كه دانشمندان، يك رناي پيك درون سيتوپلاسم را با رشتة الگوي ژن آن در دنا مجاورت دادند.

ديدند:

1- بخش هايي از دناي الگو با رناي رونويسي شده، دو رشته مكمل را تشكيل مي دهند.

2-  ولي بخش هايي نيز فاقد مكمل باقي مي مانند.

بخش هايي كه فاقد مكمل باقي مي مانند، ( ميانه يا اينترون) به صورت حلقه هايي بيرون از مولكول دو رشته اي قرار مي گيرند.

ميانه (اينترون): به نواحي كه درمولكول دنا وجود دارد ولي رونوشت آن در رناي پيك سيتوپلاسمي حذف شده ميانه(اينترون)مي گويند.

بيانه ( اگزون): به بخش هايي از مولكول دنا، كه رونوشت آنها در رنا حذف نمي شوند بيانه(اگزون)گفته مي شود. 

رناي نابالغ (رناي اوليه): رناي رونويسي شده از رشته الگو، در ابتدا داراي رونوشت هاي ميانة دنا است. به اين رنا، رناي نابالغ گفته مي شود.

رناي بالغ:  با حذف اين رونوشت ها ( ميانه ها)  از رناي اوليه و پيوستن بخش هاي باقي مانده به هم( بيانه ها)، رناي بالغ ساخته مي شود.

شدت و ميزان رونويسي

ميزان رونويسي يك ژن به مقدار نياز ياخته به فراورده هاي آن ژن بستگي دارد.

بعضي ژن ها، مانند ژن هاي سازنده رناي رِناتَني(rRNA) در ياخته هاي تازه تقسيم شده بسيار فعال اند.

در ياخته هاي تازه تقسيم شده بايد تعداد زيادي رناي رِناتَني (rRNA ) ساخته شود  .

ژن هايي كه به مقدار زيادي به فراوردي آن نياز است، هم زمان( پشت سر هم) تعداد زيادي رنابسپاراز از روي همان ژن رونويسي مي كنند.

در زير ميكروسكوپ الكتروني، اندازه رناهاي ساخته شده از يك ژن، متفاوت ديده مي شود.

 دليل تفاوت در اندازة رناهاي در حال ساخت از روي يك ژن: زيرا در هر زمان، رنابسپارازها در مراحل مختلفي از رونويسي از روي اين ژن هستند.

 در تصاوير (تصوير هاي گرفته شده به كمك ميكروسكوپ الكتروني)، رناها از اندازة كوتاه به بلند ديده مي شوند.

رناهاي بلند در حال ساخت از روي يك ژن، در انتهاي مراحل رونويسي هستند. ( رونويسي از روي ژن زود تر شروع شده است.)

رناهاي كوتاه در حال ساخت از روي يك ژن، در ابتداي مراحل رونويسي هستند. ( رونويسي از روي ژن ديرتر شروع شده است.)