درسنامه کامل تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 4 پیدایش تمدّن؛ بین النهرین و مصر
تعداد بازدید : 3.74Mخلاصه نکات تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 4 پیدایش تمدّن؛ بین النهرین و مصر - درسنامه شب امتحان تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 4 پیدایش تمدّن؛ بین النهرین و مصر - جزوه شب امتحان تاریخ (1) ایران و جهان باستان نوبت اول فصل 4 پیدایش تمدّن؛ بین النهرین و مصر
پیشینه بشر
در یک تقسیم بندی کلی، گذشته بشر به دوره پیش از تاریخ و دوره تاریخی تقسیم می شود.
پیش از تاریخ
به دورانی طولانی از زندگی انسان گفته می شود که با ظهور او در پهنه گیتی آغاز شد و تا اختراع خط و گسترش تمدن در حدود 5000 سال پیش به طول انجامید. آگاهی ما از این دوره، متّکی بر کاوش های باستان شناسی است.
مراحل زندگی انسان های پیش از تاریخ( بر اساس اقتصاد معیشتی و ابزارهای متناسب)
1) دوره گردآوری خوراک.
2) دوره تولید خوراک.
شواهد دلالت بر آن دارد که نخستین انسان واره ها در علف زارهای آفریقا می زیستند و بعدها به اروپا و آسیا کوچ کردند.
مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران
پوشش تمام محتواهای درسی پایه باستان- آزمون آنلاین تمامی دروس پایه باستان
- گام به گام تمامی دروس پایه باستان
- ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه باستان
- گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه باستان
- فلش کارت های آماده دروس پایه باستان
- گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه باستان
- آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه باستان
ویژگی های دوره گرد آوری خوراک
دوره گردآوری خوراک
انسان های نخستین، شیوه ای از زندگی را پدید آوردند که بر دوره گردی، شکار جانوران و گردآوری دانه، میوه، و ریشه گیاهان و درختان برای تأمین خوراک استوار بود. این شیوه از زندگی، تا چندین میلیون سال دوام آورد و تغییر و تکامل آن بسیار کُند و محدود بود. سالیان درازی مردان در دسته های کوچک به شکار می رفتند و زنان به جمع آوری بقایای خوردنیِ گیاهان و میوه درختان می پرداختند.
نکته
1) تراشیدن سنگ و ساخت ابزارهای ساده سنگی کشف آتش ـ گسترش استفاده از غار، ساخت ابزارهای نوک تیز و خراشنده از سنگ چخماق ـ ساخت ابزارهای سنگی تیغه دار، ساخت اشیای تزیینی سنگی، ساخت ابزار از استخوان، همگی مربوط به دوره پارینه سنگی می باشند.
2) ابداع تیر وکمان و ابزارهای ترکیبی، گسترش صید آبزیان و پرندگان نیز مربوط به دوره فراپارینه سنگی هستند.
3) آغاز اهلی کردن حیوانات، آغاز کشاورزی، ساخت ظروف، آغاز روستانشینی، آغاز سفالگری، استفاده از مس به روش چکش کاری در دوره نوسنگی
4) استفاده از فلز مس و استخراج طلا و نقره، ابداع چرخ سفالگری، آغاز شهرنشینی (دوره مس و سنگ)
5) ابداع خط و نگارش، گسترش شهرنشینی، شکل گیری نخستین تمدن ها (دوره مفرغ(
1) غار تاریخی آلتامیرا در اسپانیا واقع شده است.
2) در تپه چُغاگُالن در شهرستان مهران واقع در استان ایلام، بقایای دانه غلات کشف شده است. آن ها نخستین گردآورندگان خوراک بودند که به کشت گندم و جو بودند.
3) انسان های اوّلیه در پناهگاه های طبیعی مانند غارها و نیز کلبه ها زندگی می کردند
4) افروختن آتش با استفاده از سنگ (استخوان و چوب (
5) انسان های نخستین در آغاز، قادر به حرف زدن نبودند، امّا به تدریج هنر نقاشی را به کار گرفتند.
جزوات جامع پایه باستان
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 1 تاریخ و تاریخ نگاری
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 2 زمان و مکان
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 3 باستان شناسی؛ در جست و جوی میراث فرهنگی
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 4 پیدایش تمدّن؛ بین النهرین و مصر
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 5 هند و چین
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 6 یونان و روم
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 7 مطالعه و کاوش در گذشته های دور
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 8 سپیده دم تمدن ایرانی
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 9 از ورود آریایی ها تا پایان هخامنشیان
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 10 اشکانیان و ساسانیان
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 11 آیین کشورداری
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 12 جامعه و خانواده
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 13 اقتصاد و معیشت
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 14 دین و اعتقادات
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 15 زبان،علم و آموزش
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 16 هنر و معماری
ویژگی های دوره تولید خوراک و پیامدهای کشاورزی
دوره تولید خوراک
از حدود 12000 سال پیش، گروه هایی از مردمانِ گردآورنده خوراک با استفاده از تجربیات گذشته، شروع به کشت برخی گیاهان و اهلی ساختن حیوانات کردند و برای نخستین بار،موفق به تولید خوراک شدند.
1) در عصر نوسنگی، کِشت غلّات و رام کردن جانوران در بیشتر نقاط جهان رواج یافت.
2) از آنجایی که زنان مسئول گردآوری دانه های گیاهان بودند، به احتمال زیاد، کشت دانه توسط آنان شروع شده باشد.
3) در عصر نوسنگی، انسان فنّ ساخت ابزارها و ظروف سنگی را ترقّی داد، با ابداع چرخ سفال اقدام به تولید ظروف گلی کرد و با استفاده از پشم حیوانات، موفق به تولید پارچه شد.
ابداع کشاورزی، رویدادی مهم و سرنوشت ساز در زندگی انسان به شمار می رود. برخی از باستان شناسان از این پدیده یاد می کنند و اهمیت و تأثیر «انقلاب کشاورزی» با عنوان در قرن 18 م »انقلاب صنعتی» آن را در تاریخ بشر همچون می دانند.
خاستگاه دیرینه کشاورزی را مناطق کوه پایه ای زاگرس در غرب ایران می دانند.
مهم ترین پیامدهای کشاورزی
1) از دوره گردی به یکجانشینی روی آورده و نخستین روستاها را به عنوان سکونت گاه های دائم، ایجاد کردند.
2) به دلیل تولید اضافه بر نیاز، عده ای به فعّالیت های دیگری غیر از تولید خوراک مثل ابزار سازی، سفال گری و پارچه بافی روی آوردند و در تولید مهارت یافتند.
3) داد و ستد میان روستاهای دور و نزدیک به تدریج آغاز شد ـ آشنایی مردم مناطق مختلف با آداب و رسوم، مهارت ها و اندیشه های یکدیگر فراهم آورد.
تمدن های نخستین
بین النهرین
بین النهرین (میان رودان) به معنای سرزمین های میان دو رود دجله و فرات در کشور کنونی عراق است؛ جغرافیای تمدن بین النهرین فقط محدود به سرزمین های میان این دو رود نیست و شامل تمامی سرزمین های پست غرب فلات ایران می شود.
دلیل اهمیّت بین النهرین
رودهای دجله و فرات از مناطق کوهستانی ترکیه و ارمنستان با پیوستن به کارون، اروند رود را تشکیل می دهند. رسوبات این رودها موجب به وجود آمدن دشت های حاصل خیزی شده است که مهدِ یکی از کُهن ترین تمدّن ها بوده اند.
نحوه تشکیل مراکز تمدنی در بین النهرین
کاوش های باستان شناسی در کشور عراق کنونی و جلگه خوزستان ایران نشان می دهد که نخستین مراکز تمدنی در حدود 3500 ق.م. در این مناطق شکل گرفته است. کشاورزان کوهپایه ای زاگرس برای نخستین بار در دشت ها و جلگه های مجاور از جمله بین النهرین، شروع به کشاورزی کردند. آنها با حفر آبراه ها و آبگیرهای متعدد، زمین های وسیعی را در اطراف رودهای دجله و فرات به زیر کشت بردند و محصولات فراوان و مازاد بر نیاز تولید کردند. افزایش جمعیت و تولید مازاد بر خوراک، موجب شد که روستاها گسترش پیدا کنند و سرانجام نخستین شهرها در این منطقه پدید آیند.
مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران
پوشش تمام محتواهای درسی پایه باستان- آزمون آنلاین تمامی دروس پایه باستان
- گام به گام تمامی دروس پایه باستان
- ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه باستان
- گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه باستان
- فلش کارت های آماده دروس پایه باستان
- گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه باستان
- آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه باستان
ویژگی های سومر
سومر و شهرهای آن
اوّلین شهرها در ناحیه جنوبی بین النهرین (معروف به سومر) به وجود آمدند. سومر نام یکی از اقوام کهن ساکن در جنوب بین النهرین بود. مهم ترین شهرهای سومر عبارت بودند از: اور، اوروک، الگاش و کیش. هریک از این شهرها به همراه روستاهای پیرامون خود، دارای حکومتی مستقل بودند که به آن ها دولت شهر یا کشور شهر گفته می شود. این دولت شهرها اغلب با یکدیگر در حال رقابت و جنگ به سر می بردند.
شرحی درباره تمدن سومر
صنعت گران سومری علاوه بر مهارت در سفال گری، در ساخت ابزارها و جنگ افزارهای مفرغین (ترکیب مس با قلع) نیز تبحر خوبی داشتند. لوح های گلی فراوانی به خط میخی و زبان سومری در بقایای شهرهای سومری کشف شده است. احتمالاً سومریان مخترع خط بوده اند و نخستین نوشته های جهان متعلق به آنان است.
نکته
بعضی از این لوح ها حاوی آثار ادبی بلند، مانند افسانه گیلگَمِش است. موزائیک و پیکره بز مِفرَغی سنگی از مقبره شاهی اور ، مربوط به تمدن سومر است.
شرحی درباره وضعیّت دین و مذهب مردمان سومر
مردم بین النهرین از جمله سومریان، خدایان متعددی را می پرستیدند و اعتقاد داشتند که هر شهر برای خدایی است.
آنان برای خدای شهر خویش پرستش گاه باشکوهی بر پا نموده و قربانی و هدایای زیادی نثارش می کردند. آنان معتقد بودند که خدایان، انسان ها را برای خدمت به خود آفریده اند و اگر در این کار کوتاهی کنند، خدایان آنان را با فرو فرستادن سیل و طوفان یا خشک سالی تنبیه خواهند کرد.
کاهنان (به ویژه کاهن اعظم) ، ( که معمولاً از دانش های عصر خود مطلع بودند)، به عنوان واسطه میان مردم و خدایان عمل میکردند و از قدرت و ثروت زیادی برخوردار بودند.
نکته
در آغاز، کاهنان پیشوایی دینی را به همراه فرمان روایی سیاسی بر عهده داشتند، امّا سرانجام فرماندهان نظامی، قدرت را به دست گرفتند و حکومت را در خانواده خود موروثی کردند.
جزوات جامع پایه باستان
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 1 تاریخ و تاریخ نگاری
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 2 زمان و مکان
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 3 باستان شناسی؛ در جست و جوی میراث فرهنگی
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 4 پیدایش تمدّن؛ بین النهرین و مصر
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 5 هند و چین
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 6 یونان و روم
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 7 مطالعه و کاوش در گذشته های دور
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 8 سپیده دم تمدن ایرانی
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 9 از ورود آریایی ها تا پایان هخامنشیان
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 10 اشکانیان و ساسانیان
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 11 آیین کشورداری
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 12 جامعه و خانواده
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 13 اقتصاد و معیشت
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 14 دین و اعتقادات
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 15 زبان،علم و آموزش
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 16 هنر و معماری
سارگُن
شرحی درباره امپراتوری سارگُن
قوم اکَّدی (که در مرکز بین النهرین می زیست) به فرماندهی سارگُن بر کشور شهرهای سومری (در جنوب بین النهرین) حمله بردند. سارگُن سپس سرتاسر بین النهرین را به زیر فرمان خود آورد و امپراتوری بزرگی را تشکیل داد که از سواحل شرقی دریای مدیترانه تا کوه های زاگرس امتداد داشت. این امپراتوری مردمان و اقوامی را که دارای اندیشه، آداب و رسوم، صنعت و هنر گوناگونی بودند، یکپارچه و متحد ساخت و موجب تبادل بیشتر فرهنگ و تمدن در بین النهرین شد. امپراتوری سارگن حدود دو قرن دوام آورد و در پی آن، دورانی از بی ثباتی و ضعف فرا رسید.
نکته
اقوام تسلّط یافته بر بین النهرین
1) اکَّدی ها با فرمانده سارگُن.
2) امَوری (دولت بابلِ قدیم) مشهورترین فرمانروایشان حَمورابی بود.
3) آشوریان (در شمال بین النهرین میزیستند).
4) حکومت بابِل جدید.
5) مادها
حَمورابی
مشهورترین فرمانروای امَوری (دولت بابلِ قدیم) حَمورابی بود که مناطق وسیعی از بین النهرین را فتح و ضمیمه قلمرو خود کرد.
اقدامات حمورابی
او اقدامات مهمی در زمینه کشورداری، کشاورزی و قانون گذاری انجام داد.
شرحی درباره ی حمورابی
شیوه حکومتی که حمورابی بنیان نهاد، مبتنی بر قدرت و اختیارات فراوان پادشاه و اطاعت کامل حاکمان ولایات از او بود. وی مقام پادشاهی را هدیه ای از جانب خداوند به خود می پنداشت.
شهرت حمورابی
بخش عمده ای از شهرت حمورابی در تاریخ، به خاطر قانون نامه ای است که از او برجای مانده و به عنوان نخستین سند قانون گذاری جهان به شمار می رود. این قانون نامه، شامل مجموعه ای از قوانین مربوط به زراعت، آبیاری، کشتیرانی، خرید و فروش برده، ارث، ازدواج و مجازات های انواع جرم ها و جنایت ها است.
شرحی درباره ی قانون نامه حمورابی
این قانون نامه، به عنوان نخستین سند قانون گذاری جهان به شمار می رود. و شامل مجموعه ای از قوانین مربوط به زراعت، آبیاری، کشتیرانی، خرید و فروش برده، ارث، ازدواج و مجازات های انواع جُرم ها و جنایت ها است.
مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران
پوشش تمام محتواهای درسی پایه باستان- آزمون آنلاین تمامی دروس پایه باستان
- گام به گام تمامی دروس پایه باستان
- ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه باستان
- گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه باستان
- فلش کارت های آماده دروس پایه باستان
- گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه باستان
- آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه باستان
بابِل
شرحی درباره ی شهر بابل
شهر بابل، پایتخت اَموریها به واسطه داشتن موقعیت مناسب سیاسی و جغرافیایی، به یکی از مراکز بزرگ تجارت بین المللی در جهان باستان تبدیل شد و از ثروت و رفاه فراوانی برخوردار گردید. بابل در دوران سلسله های بعدی نیز همچنان شهری بزرگ و آباد بود.
سلطه گران بر بین النهرین پس از حکومت بابِل قدیم
پس از ضعف و زوال حکومت بابِل قدیم، آشوریان که قومی جنگجو در شمال بین النهرین بودند، به قدرت رسیدند. حکومت آشور با لشکرکشی های پیاپی به سرزمین های هم جوار و غارت و ویران کردن آن ها، بر قلمرو و ثروت خود افزود.
نکته
ساکنان بین النهرین، تمدنی عظیم را پی ریزی کردند که در زمینه های مختلف، از جمله سیاست و حکومت، قانون گذاری، معماری و شهرسازی، هنر، صنعت، خط و ... به موفقیّت ها و پیشرفت های چشم گیری دست یافت. تمدن بین النهرین بر تمدّن های پس از خود، از جمله تمدن ایران در زمان هخامنشیان و نیز تمدن یونان باستان، تأثیر بسزایی گذاشت.
جزوات جامع پایه باستان
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 1 تاریخ و تاریخ نگاری
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 2 زمان و مکان
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 3 باستان شناسی؛ در جست و جوی میراث فرهنگی
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 4 پیدایش تمدّن؛ بین النهرین و مصر
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 5 هند و چین
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 6 یونان و روم
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 7 مطالعه و کاوش در گذشته های دور
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 8 سپیده دم تمدن ایرانی
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 9 از ورود آریایی ها تا پایان هخامنشیان
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 10 اشکانیان و ساسانیان
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 11 آیین کشورداری
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 12 جامعه و خانواده
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 13 اقتصاد و معیشت
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 14 دین و اعتقادات
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 15 زبان،علم و آموزش
جزوه جامع تاریخ (1) ایران و جهان باستان فصل 16 هنر و معماری
مصر، هدیه رود نیل
دوره های تاریخ مصر باستان
مورخان، تاریخ مصر باستان را به سه دوره امپراتوری قدیم، میانه و جدید تقسیم می کنند.
نکته
در دوره امپراتوری قدیم، اهرام سه گانه ساخته شد.
نحوه اداره کشور توسط فرعون ها
فرعون ها برای اداره امور کشور، از وزیر یا شخصی با عنوان کارگزار کل کشور استفاده می کردند که مسئولیت اداره امور اداری، مالی و قضایی را بر عهده داشت.
فراعنه ودین مصریان
شرحی درباره ی جایگاه و قدرت فراعنه
فرعون از قدرت فوق العاده ای برخوردار بود و اعتبار زیادی در میان مردم داشت. آنچه او انجام می داد، اراده خدایان شمرده می شد و آنچه می گفت از زبان یکی از خدایان بود و فرمان های او می بایست بی چون و چرا اجرا شود. پسر یا هر کدام از اعضای خانواده فرعون، حتی همسر او می توانست جانشین او شود.
شرحی درباره ی دین در مصر باستان
مصریان باستان خدایان زیادی را می پرستیدند. البته مردم مصر، خدایانشان را مهربان تر و دوستانه تر از خدایان سومری می پنداشتند. شاید به این سبب که زندگی در اطراف نیل آسان تر و مطبوع تر از زندگی در کناره های دجله و فرات بود.
نام چند تن از خدایان مصری
آمون (خدای خورشید) ، ایزیس (خدای نیل و حاصل خیزی) و اوزیریس (خدای زندگی پس از مرگ) ، پسر ایزیس و اوزیریس، به نام هور یا هوروس، همان فرعون بود.
آمِن هوتپ چهارم
آمِن هوتپ چهارم یکی از فراعنه ی مصری بود که کوشید که یگانه پرستی را (در شکل پرستش خدای خورشید) در مصر ترویج نماید؛ امّا پس از مرگ او، کاهنان که نقش مهمی در فرهنگ مصر داشتند، دوباره پرستش چند خدایی را رایج کردند.
نکته
حضرت یوسف و حضرت موسی نیز به احتمال بسیار در دوران امپراتوری جدید، مردم مصر را به پرستش خدای یگانه دعوت کردند.
مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران
پوشش تمام محتواهای درسی پایه باستان- آزمون آنلاین تمامی دروس پایه باستان
- گام به گام تمامی دروس پایه باستان
- ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه باستان
- گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه باستان
- فلش کارت های آماده دروس پایه باستان
- گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه باستان
- آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه باستان
زندگی اجتماعی و عقائد مصریان
عقیده مصریان به زندگی بعد از مرگ
مصریان به زندگی بعد از مرگ باور داشتند و معتقد بودند که روح پس از مرگ مدتی سرگردان می ماند و سپس به جسم انسان باز می گردد. به همین دلیل، اجساد فرعون ها را برای جلوگیری از فاسد شدن جسم، مومیایی می کردند.
شرحی درباره ی زندگی اجتماعی مصریان باستان
اساس زندگی در مصر باستان بر کشاورزی استوار بود. اکثریت جمعیت را کشاورزان تشکیل می دادند. آنان در کشتزارهای اطراف نیل که متعلق به فرعون ها، کاهنان و مقام های حکومتی بود، گندم، جو، خرما و دیگر میوه ها را کشت می کردند. مصریان مردمی صبور و فرمان بر بودند. آموزه ی دینی، آنان را به اطاعت بی چون و چرا از فرمان فرعون ها و مأموران او فرا می خواند. توده های مردم علاوه بر پرداخت مالیات، ناگزیر بودند در ساختن آرامگاه ها، کاخ ها، معابد و نیز باحضور در جنگ ها، برای حکومت بیگاری نمایند.
خط های مصر باستان، هیروگلیف و دموتیک بود و کاغذشان پاپیروس نام داشت.