اسم مشتقی است که به مکان که فعل در آن انجام گرفته دلالت دارد.
مثال: جمع مکسر : مسجد : مساجد/ مَکتَب: مَکاتِب / مدرسه: مدارس.
اگر اسم مکان بر وزن ثلاثی مزید باشد بر وزن سه وزن بالا ساخته نمی شود بلکه حرف مزارع را حذف کرده و به جای آن «مُ» میگذاریم و حرف ماقبل آخر را فتحه می دهیم.
مثال:
عين ما فيه اسم المكان؟ (سنجش)
١. اشتريتُ أساوِر الصديقتي بمناسبة ميلادها
۲. اللهم ! أنت منزل الكتاب، سریع الحساب
۳. يجب على الطبيب أن يبذل كلّ جهده في معالجة المَرضى
۴. لاعب يُسجّل في مرمى فريقه فهو أحمق
پاسخ گزینه ۲,۴
تشریح گزینه ها
۱. برای دوستم النگوهایی را به مناسبت جشن تولدش خریدم.
* هیچ اسم مکانی وجود ندارد.
۲. پروردگارا تو خانه کتاب و سریع الحساب هستی.
* منزل بر وزن مفعل پس اسم مکان است
۳. دکتر باید تمام تلاشش را برای معالجه بیمار بکند.
* ندارد.
۴. بازیکن به دروازه گروهش گل زد پس او نادان است.
* مرمی بر وزن مَفعِل به معنای دروازه (محل پرتاب کردن توپ)
عيّن لا يشامل اسم الزمان؟ (انسانی خارج از کشور)
١. أدع الى سبيل ربك بالحكمةِ و الموعظةِ الحسنةِ
٢. وَجَدَنا سَراويلَ أفضلَ من متجرِ صديقي
٣. سبحانَ الَّذي أسرى بعبده ليلاً من مسجدِ الاحرام الى مسجدِ الأقضى
۴. كانت مكتبةُ جندى شابور أكبرَ مكتبةٍ في العالمِ القديم
پاسخ گزینه ۱
تشریح گزینه ها
۱. به راه پروردگارت با حکمت و پند نیکو فرا بخوان.
۲. شلوارهای بیشتری را در فروشگاه دوستم یافتیم
*کمه «متجر» به معنای جایی که اجناس را میفروشند و بر وزن مفعِل می باشد.
۳. پاک و منزه است خدایی که شبانه بندهاش را از مسجد الاحرام به مسجد الاقضی فرستاد.
*در این گزینه هم «مسجد» بر وزن مفعل است و اسم مکان.
۴. کتابخانه جندی شاپور بزرگترین کتابخانه در دنیای قدیم بود
*کلمه «مکتبه برورن مفعله و اسم مکان است.
عيّن ما ليس فيه اسم مكان. (سنجش)
١. نحن بحاجه الى كتبٍ كثيرٍ في قريتِنا
٢. عند الصباحِ تناولنا فطورَنا في مطعمِ الفندق
٣. ذهبتُ مع صديقى الى الملعبِ لمشاهدةِ مباراةِ كرةِ القدم
۴. كانت قيمه الملابسِ فى سوقِ شارعتنا أرخصَ من سوق شارعِتكم
پاسخ گزینه ۱
تشریح گزینه ها
۱. ما به کتابهای بساری در شهرمان نیازمندیم
۲. صبحانه یمان را صبح در رستوران هتل خوردیم
*«مطعم» بر وزن مفعل و اسم مکان است
۳. با دوستم به ورزشگاه برای تماشای فوتبال رفتیم
*«الملعب» بر وزن مَفعَل و اسم مکان است
۴. قیمت لباسها در بازار خیابان ما ارزان تر از بازار خیابان شما است
* «الملابس» بر وزن مفاعل که جمع اسم مکان بر این وزن است پس اسم مکان است.
عيّن ما ليس فيه اسم مكان(المپیاد)
١. ذهبتُ مع أصدقائى الى المكتبةِ العلميةِ
٢. ليس في هذا المكان مكتشفَ العلميةِ
٣. نحن منتظرٌ في هذا المكان حتى تعودَ
۴. شاهدتُ في طهرانَ أشجاراً جميلةً
پاسخ گزینه ۴
۱. با دوستم به کتابخانه علمی رفتیم
* «المکتبه» بر وزن مفعله و اسم مکان است
۲. در این مکان اکتشاف علمی نیست
* «مکتشف» بر وزن افتعال و غیر ثلاثی مجرد هست و چون در اینجا مکان اکتشاف منظور هست.
اسم مکان محسوب میشود.
۳. ما در این مکان منتظر تو هستیم تا برگردی
* «منتظر» هم بر وزنی غیر ثلاثی مجرد ساخته شده و چون منظور مکانی است که در آن منتظر کسی
میشوند پس اسم مکان محسوب میشود.
۴. در تهران درختان زیبائی دیدم
* خیلی ها فک میکنن که اسامی شهرها و کشورها اسم مکان هستند اما این طور نیست بلکه باید بر وزن مفعَل ، مفعِل، مفعله یا غیر ثلاثی مجرد که ساختنش از قبل گفته شد باشد.
عيّن ما ليس فيه اسم تفضيل
1. صُنِعت ملاعبُ كثيرةً بعدَ ثورةِ الإسلاميةِ في بلدِنا
٢. جمع الفلاحون محاصيلَ في مزارعهم
۳. يبنى المصناع كثيراً في بلدان
۴. ذهبت الى اصفهان لزيارة أكابر
جواب گزینه ۴
۱. ورزشگاهای زیادی بعد از انقلاب اسلامی در کشور ما ساخته شدند.
* «ملاعب» بر وزن مفاعل و اسم مکان است
٢. کشاورزان محصولها را در مزرعه هایشان جمع کردند.
* «محاصل» بر وزن مفاعل
۳. ساختمانهای بسیاری در کشورها ساخته شدند
* «المصانع» بر وزن مفاعل
۴. دانش آموزان عزیز طهران اسم مکان نیز بلکه اسم یه شهری است.