نکات دستوری و آرایه های ادبی متن درس «ما می توانیم»:

درس هفدهم

ما می توانیم

• نوع نثر: ساده و روان
• نویسنده: کلیک مورمان
• اثر: مجموعه داستان نغمۀ عشق

نکات دستوری و آرایه های ادبی:

همه با سرهای خم منتظر ماندند  ß  کنایه از حالت عزاداری گرفتن

دنیای خاکی  ß  استعاره از زمین

جایگاه ابدی  ß  استعاره از قبر

درس زندگی  ß  ترکیب اضافی

نکات دستوری و آرایه های ادبی متن «روان خوانی: پیر دانا»:

                                                                     روان خوانی

پیر دانا

• نوع نثر: ساده و روان
• برگردان: فتح الله دیده بان
• اثر: قوی سفید

نکات دستوری و آرایه های ادبی:

سرک کشیدن  ß  کنایه از بررسی و گشتن

زیر و رو کردن  ß  کنایه از بررسی دقیق

دو عقل بهتر  ß  کنایه از مشورت کردن بهتر است

خونت به گردن خودت است  ß  کنایه از اینکه خودت سبب مرگ خودت هستی (تو را می کُشم)

رنگ پریده  ß  کنایه از ترس و اضطراب

شعر «نیایش» و معنی شعر:

نیایش

• نوع قالب شعری: مثنوی
• شاعر: خواجوی کرمانی
• اثر: گل و نوروز

خداوندا، به حقِّ نیک مردان                              که احوال بَدَم را نیک گردان

خداوندا، به حق انسان های نیکوکار، حال بد من را نیز نیکو بگردان و وجودم را از بدی ها پاک کن.

نکات دستوری و آرایه های ادبی:

تعداد جمله  ß  3

خداوند  ß  منادا

حق نیک مردان  ß  متمم

احوال بدم  ß  مفعول

آرایه تکرار  ß  نیک

آرایه تضاد  ß  نیک و بد

مکن ما را از این درگاه، محروم                                      چو گنجشکان، مران ما را ازین بوم

خدایا ما را از درگاه بندگیت محروم نکن، ما را مانند گنجشکان از این سرزمین دور نکن

نکات دستوری و آرایه های ادبی:

تعداد جمله:2

«ما» در هر دو مصرع  ß  مفعول

این درگاه  ß  متمم

این بوم  ß  متمم

چو گنجشکان  ß  تشبیه

زبانی ده که اسرار تو گوید                                 روانی ده که دیدار تو جوید

خداوندا، به من زبانی بده که رازهای تو را بازگو کند و روح و جانی به من ببخش که وجود تو را درک کند و در طلب تو باشد.

نکات دستوری و آرایه های ادبی:

زبانی  ß  مفعول

اسرار تو  ß  مفعول

روانی  ß  مفعول

دیدار تو  ß  مفعول

تو  ß  ضمیر گسسته

دلم در آتش غفلت مسوزان                              به معنی، شمع جانم برفروزان

خدایا بی‌خبری و ناآگاهی مانند آتش است، دل من را در این آتش نسوزان. (نگذار دچار غفلت شوم و تو را نشناسم). جان من را با نور حقیقت روشن کن.

نکات دستوری و آرایه های ادبی:

دلم  ß  مفعول

آتش غفلت  ß  متمم و اضافه ی تشبیهی

دل  ß  مجاز از تمام وجود

شمع جان  ß  مفعول و اضافه ی تشبیهی

معنی  ß  متمم

«م» در «دلم»  ß  ضمیر پیوسته

تشبیه  ß  غفلت مانند آتش است؛ جان مانند شمع است

مراعات نظیر  ß  آتش، مسوزان، شمع، برفروزان

کنون، گر دست گیری، جای آن هست                          که گر دستم نگیری، رفتم از دست

اکنون به جاست که مرا کمک کنی؛ زیرا، اگر به من کمک نکنی، از بین می روم.

نکات دستوری و آرایه های ادبی:

«دست» در مصرع اول  ß  مفعول

«دستم» در مصرع دوم  ß  مفعول

«م» در «دستم»  ß  ضمیر پیوسته

دست در مصرع دوم  ß  متمم

آرایه تکرار  ß  دست

از دست رفتن  ß  کنایه از نابود شدن

دستگیری  ß  کنایه از اینکه یاری کنی

آرایه تضاد  ß  بین دست گیری و دست نگیری

مکن دورم ز نزدیکان درگاه                                به راه آور مرا، کافتادم از راه

من را از کسانی قرار بده که به تو نزدیک هستند. (از خود و افراد صالح و نیکوکاری که به تو نزدیک هستند و تو را اطاعت می‌کنند، دورم نکن) من را هدایت کن زیرا که گمراه شده‌ام و راه راست را نمی‌شناسم.

نکات دستوری و آرایه های ادبی:

دورم  ß  ضمیر پیوسته و مفعول

نزدیکان درگاه  ß  متمم

راه  ß  متمم در مصراع دوم با حرف اضافه به و از

مرا  ß  مفعول

آرایه تضاد  ß  دور و نزدیک

آرایه تکرار  ß  راه

به راه آوردن  ß  کنایه از هدایت کردن به راه راست

از راه افتادن  ß  کنایه از گم شدن و از راه دور ماندن

تو را خوانم به هر رازی که خوانم                                   تو را دانم به هر چیزی که دانم

من در هر راز و نیازم فقط تو را ستایش می کنم، و در بین همه چیزها، تنها تو را به عنوان خدای بزرگ می شناسم.

نکات دستوری و آرایه های ادبی:

تو در مصرع اول و دوم  ß  مفعول

هر رازی  ß  متمم

هرچیزی  ß  متمم

آرایه تکرار  ß  خوانم

آرایه تکرار  ß  دانم

معنی واژگان درس «ما می توانیم»:

دانش زبانی: واژه های ساده و غیر ساده:

دانش زبانی

واژه های ساده و غیر ساده

واژه های ساده و غیر ساده:

واژه ساده:

واژه ای است که تنها يک جزء و يک قسمت دارد يعنی نمی توان آنها را به بیش از يک قسمت تقسیم کرد.

نکته:

اگر آنها را به دو جزء، تقسیم کنیم، واژه بی معنی می شود.

به عنوان مثال:

درخت، گل، کتاب، مادر، زندگی، خانه، دوست، دفتر، باغ، ماهی و ... .

واژه غیر ساده:

واژه ای است که بیش از يک جزء و يک قسمت دارد و اگرآنها را به دو يا چند جزء،تقسیم کنیم، حداقل يک قسمت و گاهی همه قسمت های آن معنی می دهد.

به عنوان مثال:

گلخانه، پدر بزرگ، درختان، هواپیما، آزمايشگاه، گل ها، مداد تراش و ... .

گل + خانه، پدر + بزرگ، درخت + ان، هموا + پیما، آزمای + ش + گاه، گل + ها، مداد + تراش