گام به گا| نصب اپلیکیشن

صفحه رسمی مای درس

اطلاع از آخرین تغییرات، جوایز و مسابقات مای درس
دنبال کردن

درسنامه کامل سلامت و بهداشت

تعداد بازدید : 371.06k

خلاصه نکات سلامت و بهداشت - درسنامه شب امتحان سلامت و بهداشت - جزوه شب امتحان سلامت و بهداشت نوبت اول



تعاریف مختلف سلامت

فصل 1 : سلامت چیست؟

تعاریف مختلف سلامت

لغتنامه دهخدا : سلامت = بی عیب شدن

فرهنگ فارسی معین : سلامت = رهایی یافتن

بقراط: سلامت عبارت است از تعادل بین اخلاط چهارگانه : صفرا، سودا، بلغم، خون.

ابن سینا : سلامت سِرش و حالتی است که در آن اعمال بدن به درستی سر می زند، سلامت نقطه مقابل بیماری نیست.

دانشمندان طب سنتی به پیروی از بقراط : سلامت ناشی از تعادل میان اخلاط چهارگانه؛ سردی،گرمی، خشکی، تَری می باشد.

سازمان بهداشت  (WHO=World Health Organization ) : سلامت فقط نداشتن بیماری و نقص عضو نیست، بلکه برخورداری از تأمین رفاه جسمی، روانی و اجتماعی است.
در ادامه می خواهیم دیدگاه اسلام را درباره ((سلامت)) مورد بررسی قرار دهیم، اما قبل از آن  توضیحاتی ضروری می باشد .

در فرهنگ متعالی اسلام ((سلامت )) به عنوان یک ارزش مطرح شده و با تعییرات لطیفی همچون برترین نعمت ها، حَسَنه دنیا،نعمتی که انسان از شکر آن عاجز است و ده ها عنوان دیگر، توصیف شده و اهمیّت آن گوشزد شده است.
 با توجه به دیدگاه اسلام، تعریف سازمان بهداشت جهانی از ((سلامت)) کامل نیست،زیرا از یک جنبه بسیار مهم در تعریف سلامت غفلت شده و آن جنبه معنوی است.

در اسلام، انسان موجودی است که هم جسم دارد و هم روح، و این دو با هم در ارتباط هستند و از هم تاثیر می پذیرند، همچنین بدن انسان هدیه و امانت الهی برای تکامل روح به حساب می آید.
حضرت علی در حکمت 388 نهج البلاغه می فرماید :((بدانید یکی از بلاها تهی دستی است و سخت تر از آن بیماری تن است و سخت تر از آن بیماری دل است. بدانید یکی از نعمت ها ثروت و بهتر از آن سلامت بدن است و بهتر از آن تقوای دل است.))

بر اساس این توضیحات، در قسمت بعد تعریف جامعی از ((سلامت)) که همان تعریف از دیدگاه اسلام می باشد ارائه می شود.

 


 

تعریف جامع سلامت از نظر اسلام

سلامت کیفیتی از زندگی است که در آن فرد از 4 بُعد سلامت یعنی؛ سلامت جسمی، سلامتی روانی– عاطفی، سلامت خانوادگی – اجتماعی و سلامت معنوی برخوردار است.

در این تعریف، سلامت گستره وسیعی دارد، امری پویا و فرایندی دائما در حال دگرگونی است که روز به روز بر دامنه مفهومی آن افزوده می شود.

 



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



دولت ها و مقوله سلامت و بهداشت

فصل 1 : سلامت چیست؟

دولت ها و مقوله سلامت و بهداشت

امروزه ((سلامت و بهداشت)) به عنوان یک امر زیر بنایی و مهم و عامل اساسی و مؤثر در توسعه  فردی، اجتماعی، فرهنگی، آموزشی و اقتصادی در همه جوامع مطرح است. تأمین سلامت افراد جامعه از وظایف اولیه همه حکومت هاست و قوانین وپیمان نامه های بین المللی همچون سازمان جهانی بهداشت و قوانین اساسی کشور ها، از جمله قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، بر توسعه بهداشت در جوامع تأکید دارند.


سازمان بهداشت جهانی

سازمان بهداشت جهانی یکی از آژانس های تخصصی سازمان ملل متحد است که نقش یک مرجعیت سازمان دهنده را در حفظ و توسعه بهداشت جهانی ایفا می کند. این آژانس در 9 آوریل سال 1948 در ژنو، پایتخت سوئیس، تأسیس شد. هدف ای سازمان در اساس نامه آن، دستیابی مردم به بیشترین سطح سلامت ممکن بیان شده است. وظیفه اصلی این سازمان مبارزه با بیماری ها به خصوص بیماری های مسری شایع و ارتقای سلامت عمومی مردم جهان است.





تعریف بهداشت

فصل 1 : سلامت چیست؟

تعریف بهداشت

توجه کنید که؛ دو کلمه سلامت و بهداشت، هم معنی و مترادف نیستند.
بهداشت عبارت است از انجام کارها و رعایت اصولی که باعث:
تأمین سلامت، حفظ سلامت، افزایش و بالا بردن سطح سلامت می گردد.
به عنوان مثال در دوران شیوع کرونا، پرهیز از حضور در اماکن پرخطر، شستن و ضدعفونی کردن دست ها و زدن ماسک و... کارهایی هستند که برای در امان ماندن و حفظ سلامتی باید انجام دهیم.


پیشگیری بهتر است یا درمان؟

یک فرد بیمار برای به دست آوردن سلامت خود باید درمان شود و بعد از درمان شدن با رعایت بهداشت در جهت سالم ماندن خود کوشا باشد. بنا به دلایل متعدد پیشگیری کردن از بیماری همیشه بهتر از درمان بیماری است که در ادامه بخشی از این دلایل را مرور می کنیم :
1 - در پیشگیری، کارهایی که انجام می شوند بسیار آسان تر، کم هزینه تر، حتی بی هزینه و اطمینان بخش تر هستند. اما درمان مشکل تر و پرهزینه تر است و با در و رنج نیز همراه است؛ حتّی آینده بیمار نیز موجب نگرانی است.

2- در پیشگیری، زمان آموزش های پیشگیرانه بسیار کوتاه و برای همه و با هر سطح معلومات، با هزینه بسیار کم میسّر است.اما در درمان تربیت نیروی انسانی برای خدمات درمانی مستلزم صرف وقت زیاد و هزینه فراوان است.

3- در پیشگیری، اغلب نیازی به منابع خارجی – برای تهیه مواد و دارو ها و تجهیزات – وجود ندارد.

4- درمان مستلزم مصرف دارو هایی است که معمولاً با عوارض جانبی همراه است. اما در پیشگیری چنین مسائل و مشکلاتی وجود ندارد.

5- در پیشگیری، با استفاده از خدمات بهداشتی به آسانی و ساده ترین شیوه می توان از وقوع بیماری و پیامد های ناشی از آن جلوگیری نمود. اما درمان بیماری ها غالباً از دست دادن فرصت کار و فعالیت در طول بیماری و دوره نقاهت و گاهی با ابتلا به بیماری های دیگر و عوارضی مانند نقص عضو همراه است.





ابعاد سلامت

فصل 1 : سلامت چیست؟

ابعاد سلامت


سلامت مفهومی چند وجهی (با وجه های جسمانی، خانوادگی-اجتماعی، روانی-عاطفی، معنوی) و در عین حال یکپارچه است که وجه های مختلف آن کاملاً بر هم تأثیر می گذارند و در تعامل با یکدیگر سلامت فرد را تضمین می کنند.
به عبارت دیگر، ابعاد سلامتی عملاً قابل تفکیک از هم نیستند، چنان که برخی افراد با وجود اینکه علامت آشکاری از یک بیماری جسمی و روانی ندارد ولی با قدری توجه در رفتار آنها می توان خستگی، اضطراب، افسردگی، ناامیدی و عدم رضایت را در وجودشان مشاهده کرد که می تواند سلامت آنها را تهدید کند .


سلامت جسمانی


سلامت جسمانی قابل درک ترین بعد سلامت است که آسان تر از ابعاد دیگر می توان آن را مشاهده کرد.
سلامت جسمانی بیانگر عملکرد درست بخش های مختلف بدن و هماهنگی آنها با هم است.
از نظر زیست شناسی عملکرد مناسب سلول ها و اعضای بدن و هماهنگی آنها با هم به معنای سلامت جسمانی است.
ویژگی ها و نشانه های افراد برخوردار از سلامت جسمانی :
ا- ظاهر خوب و طبیعی
2 - وزن مناسب
3 - اندام متناسب
4 - حرکات بدنی هماهنگ
5 - اشتهای کافی
6 -خواب راحت و منظم
7 - اجابت مزاج (دفع مدفوع)منظم
8 - طبیعی بودن نبض و فشار خون
9 - افزایش مناسب وزن در سنین رشد
10 - وزن نسبتاً ثابت در سنین بالاتر و ... .


سلامت روانی


سلامت روانی تنها نداشتن بیماری روانی نیست، بلکه داشتن قدرت تطابق با شرایط محیطی و بروز عکس العمل مناسب از فرد در برابر مشکلات و حوادث زندگی را نیز شامل می شود. مدیریت هیجان، آرامش و شناخت خود، از اصول سلامت روان هستند .
به عبارت دیگر : این که شخصی بیماری روانی نداشته باشد دلیل بر سلامت روانی او نیست، فردی از سلامت روان برخورداراست که توانایی سازگاری با شرایط محیط های مختلف را داشته باشد و یا هنگامی که مشکلی برای او پیش می آید یا دچار حادثه ای می شود بتواند آرامش خود را حفظ کند، بر خود مسلط باشد و از انجام رفتار های ناخواسته و غیر منطقی خودداری کند و همه شرایط را به بهترین نحو مدیریت کند. ویژگی ها و نشانه های افراد برخوردار از سلامت روانی :
1 – با خود و دیگران سازگار هستند
2 – در برخورد با مسائل از قضاوت نسبتاً صحیح برخوردار هستند .
3 – روحیه انتقادپذیر ی دارند.
4 – در برخورد با مشکلات عملکرد مناسب دارند.


سلامت اجتماعی


شخصی ازسلامت اجتماعی برخوردار است که از مهارتها و عملکردهای اجتماعی مناسب برخوردار باشد و به عنوان عضوی از جامعه بزرگتر ( خانواده ، مدرسه ، محیط کار و ... ) از خود شناخت لازم و کافی داشته باشد .
ویژگی ها و نشانه های افراد برخوردار از سلامت اجتماعی :
1 – از طیف وسیعی از ارتباطات با خانواده ، دوستان و آشنایان برخوردار هستند .
2 – با دوستان صمیمی خود ارتباط و تعامل سالم دارند .
3 – به حرف های دیگران گوش می دهند و مکنونات قلبی ( حرف های دل ) خود را ابراز میکنند .
4 – با دیگران پیوندها و دوستی های سالم تشکیل میدهند .
5 – در جامعه به شکلی قابل قبول و مسئولانه عمل میکنند و جایگاه خوبی برای خود به دست می آورند .
6 – نقش های اجتماعی خود را توأم با احساس آرامش و رضایتمندی انجام میدهند.


سلامت معنوی


( تعریف خارج از کتاب ) سلامت معنوی به عنوان احساسی درونی و رضایت بخش توام با ارتباطات سازنده با خود و دیگران و وجود متعالی در چهارچوبِ فرهنگیِ خاصِ هر جامعه تعریف میشود که به معنادار کردن زندگی و مرگ می انجامد.
یکی از دلایل ابتلای افراد به بیمار یهای روحی -روانی که به دنبال خود مشکلات جسمانی و اجتماعی را نیز به بار می آورد ، داشتن احساس پوچی و بی هدفی در زندگی است که خود ناشی از نداشت سلامت معنوی است.
ویژگیها و نشانه های افراد برخوردار از سلامت معنوی :
1 – در زندگی اهداف اساسی دارند .
2 – فراتر از این دنیا ، جهان معنوی را هم مدنظر دارند .
3 – آرامش دارند و این آرامش را به دیگران نیز منتقل میکنند .
4 – از سطح بالایی از ایمان به خدا برخوردار هستند .
5 – به زندگی امیدوار هستند ، کمال جو هستند و زندگی هدفمندی دارند .
6 – احساس تعهد میکنند و به اخلاقیات پایبند می باشند .

 



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



عوامل مؤثر بر سلامت

فصل 1 : سلامت چیست؟

عوامل مؤثر بر سلامت


عوامل مختلفی بر سلامت افراد در طول زندگی شان تأثیر دارند که این عوامل ممکن است سلامت را تقویت کنند یا آن را تهدید کنند .
چهار عامل کلی مؤثر بر سلامت عبارت اند از :
1 – سبک زندگی
2 – عوامل ژنتیکی و فردی
3 – عوامل محیطی
4 – دسترسی به خدمات بهداشتی


سبک زندگي


سبک زندگي به معناي شيوه زندگي خاص يک فرد ، گروه ، يا جامعه است . اين اصطلاح نخستين بار توسط آلفرد آدلر روانشناس اتريشي استفاده شد . سبک زندگي شامل ؛ معيشت ، تحرك ، تفريح و شيوه هاي گذراندن اوقات فراغت ، الگوي خريد و مصرف ، استفاده از محصولات تکنولوژيک و ...ميباشد .
به عنوان مثال کسي که در زندگي روزانه خود ورزش را مورد توجه قرار ميدهد ، اين امر موجب تقويت سلامت او مي شود و برعکس فردي که دخانيات مصرف ميکند با اين کار سلامت خود را مورد تهديد قرار ميدهد .


عوامل ژنتیکی و فردی 


ژنتیک خوب و قوی میتواند باعث به وجود آمدن بدنی مقاوم ، خوش فرم و ... و مقاومت بدن فرد در برابر میکروب باکتر ی ، ویروس و... باشد و برعکس آن نیز صادق است .
ژنتیک روی قد ، وزن ، رنگ پوست و ... اثرگذار است . سابقه فامیلی ابتلا به بیماریها هم میتواند بیماری را در ژنتیک فرد به ودیعه قرارداده باشد . مثلاً فردی که به طور ارثی از دندانهای سالم و محکم برخوردار است ، عامل ژنتیک تقویت کننده سلامت دهان و دندان اوست ؛ برعکس ، فردی که در خانوادهای با سابقه ژنتیکی بیماری قلبی-عروقی متولد می شود احتمال ابتلای او به این بیماری بیشتراست. عوامل فردی همچون سن ، جنس ، شغل ، طبقه اجتماعی و... نیز بر سلامت فرد مؤثر است .


عوامل محیطی 


عوامل محیطی از مهمترین عوامل تاثیر گذار بر روی سلامتی هستند . نقش عوامل محیطی در سلامتی انسان و بروز بیماری های مختلف ، غیر قابل اجتناب است و این عوامل باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرند . محیط از یک طرف به عنوان عاملی جداگانه بر سلامتی اثر میگذارد و از طرف دیگر بر روی خصوصیات فردی نظیر شیوه های زندگی ، وضعیت ایمنی و همچنین خصوصیات رفتار ی تاثیر دارد .
از جمله عوامل تشکیل دهنده محیط زندگی عبارتند از : آب ، خاك ، هوا ، عوامل اقتصادی اجتماعی ، شرایط زندگی ، امکانات ، تسهیلات آموزشی ، نحوه ارتباطات ، آگاهیها ، وضعیت اشتغال ، درآمد، امنیت و ...


دسترسی به خدمات بهداشتی – درمانی 


در یک جامعه هر چه خدمات بهداشتی – درمانی ارائه شده به مردم بیشتر و بهتر و کم هزینه تر(رایگان ) باشد آن جامعه از سلامت بالاتر ی برخوردار است .
اقدامات پیشگیری از طریق انجام واکسیناسیون ، تأمین آب سالم آشامیدنی ، مراقبت از گروههای آسیب پذیر مانند مادران و کودکان و نیز توزیع عادلانه خدمات سلامت و ... نقش مهمی در سلامت افراد دارد .
مثلاً ؛ در مقایسه با کشورهایی که دارای امکانات بیشتر ی هستند ، کسانی که در کشورهای محروم و فقیر زندگی میکنند به دلیل عدم دسترسی به امکانات بهداشتی و درمانی کافی ، بیشتر در معرض عوامل تهدید کننده سلامت قرار دارند .





سبک زندگی سالم

فصل 2 : سبک زندگی

سبک زندگی سالم

سبک زندگی سالم،مجموعه ای از انتخاب های سالم افراد و رعایت و انجام آنها در زندگی است که بر روی سلامت تأثیرگذار هستند.
این انتخاب ها متناسب با موقعیت های زندگی و براساس فرهنگ،هنجارهای اجتماعی و شرایط اقتصادی صورت می گیرد.


اهمیت سبک زندگی

در بین عوامل موٌثر بر سلامت (درس اوّل) ، سبک زندگی با سهم %50 بیشترین تأثیر را بر سلامت افراد دارد.اهمیت سبک زندگی بیشتر از آن جهت است که با پیشگیری از بروز بیماری در افراد بر کیفیت زندگی او تأثیر می گذارد.براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت؛بیماری های سکته قلبی،دیابت،سرطان و پوکی استخوان،که به عنوان مهم ترین بیماری های مزمن در جهان شناخته شده اند،ارتباط مستقیمی با سبک زندگی دارند.


 عوامل موثر در انتخاب های افراد در سبک و شیوه زندگی

انتخاب ها و رفتارهای افراد اساساً به نگرش ها،ارزش ها و باورهای فردی و جمعی،آداب و رسوم،الگوی مصرف،فرهنگ،وظایف و مسؤلیت ها،نحوه استفاده از دانش و فناوری،ثروت،مقابله آگاهانه با خطرات تهدید کننده سلامت،نحوه رفتار با خود و دیگران و نحوه برخورد با مسائل و مشکلات زندگی و... بستگی دارد.

۱شاید افراد برخوردار از درآمد و آموزش بالاتر فرصت انتخاب های بیشتری در زندگی داشته باشند،اما به این معنی نیست که این افراد همیشه اتنخاب ها و رفتار های سالم تری دارند.

۲همواره و برای همه افراد در هر سنی و با هر سطحی از تحصیلات،درآمدوموقعیت اجتماعی این امکان فراهم است تا با کسب آگاهی و مهارت های لازم بتوانند دست به انتخاب های بهتر بزنند و با سبک زندگی سالم علاوه بر حفظ و ارتقای سلامت خویش،کیفیت زندگی خود را نیز ارتقا دهند.

 





تفاوت سبک زندگی قدیم و امروزی

فصل 2 : سبک زندگی

تفاوت سبک زندگی قدیم و امروزی

درگذشته زندگی های خانوادگی شکل دیگری داشت.برای مثال خانه ها چه بزرگ و چه کوچک،یک طبقه با حیاط و باغچه بود.اعضای خانواده،بزرگ و کوچک،هرشب دورهم می نشستند،با هم غذای ساده ای می خوردند و با یکدیگر صحبت می کردند و از هر دری سخن می گفتند.بازی های دسته جمعی،پرهیاهوی بچه ها در حیاط خانه و یا محله،زندگی های ساده و خالی از تجملات،سحرخیزی و صمیمیت و... از ویژگی های زندگی گذشته بود.

اماامروزه شیوه زندگی تغییر کرده است.دورهمی های خانوادگی و دوستانه کاهش یافته و تا حدی ارتباط از طریق فضای مجازی جای آن را گرفته است.غذاهای سنتی و سالم گاهی جای خود را به غذاهای ناسالم(فست فود)داده است.در شهرها،خانه ها یک طبقه جای خود را با برج های چند طبقه عوض کرده اند و در انها آسانسور جای پله را گرفته است.بازی های کودکانه در حیاط خانه تبدیل به بازی های رایانه ای شده است.اگرچه جارو برقی و ماشین های لباس شویی و ظرف شویی و... کارها را آسان کرده ولی عادت به استفاده از آنها کم تحرکی،چاقی و اضافه وزن را افزایش داده است.

 



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



گام ها و مراحل برنامه ریزی برای خود مراقبتی

فصل 2 : سبک زندگی

خودمراقبتی

به بیان ساده ؛ خودمراقبتی شامل انجام اعمال اکتسایی ، آگاهانه و هدفمندی است که افراد به وسیله انجام آنها :
۱.سلامت جسمی،روانی_عاطفی،اجتماعی ومعنوی خودوخانواده را تأمین وحفظ می کنند و ارتقاءمی بخشند.  
۲.ازخود اعضای خانواده دربرابر بیماری ها،حوادث و خطرات زندگی محافظت می کنند.
۳.نیازهای جسمی،روانی_عاطفی،اجتماعی ومعنوی جود را بر آورده می سازند.
۴.بیماری های مزمن خود را مدیریت می کنند و همچنین بعد از شفا از بیماری حاد یا ترخیص از بیمارستان از سلامت خود حفاظت می کنند.

خودمراقبتی دارای انواع جسمی،روانی_عاطفی، اجتماعی و معنوی است.

۱خودمراقبتی ، گام اول در حفظ سلامت خویش است . بین 65 تا 85 درصد از رفتارهایی که به سلامت ما منجر می شود محصول همین خودمراقبتی است.

۲جوامع و گروه های اجتماعی مختلف،با به کارگیری روش های متفاوت در چارچوب فرهنگ جامعه خود یعنی عادات،رسوم،اعتقادات مذهبی ،معلومات و... از خود و خانواده شان مراقبت می کنند.


گام ها و مراحل برنامه ریزی برای خودمراقبتی

۱.هدف خود را تعیین کنیم:هدف باید واضح ، واقعی و قابل اندازه گیری باشد.برای مثال « من از اول این ماه روزی یک کیلو متر پیاده روی خواهم کرد. » یا « از این پس ، هر روز 30 بار شنای روی زمین انجام میدهم ».

۲.مدت زمان را که قرار است فعالیت ای هدف مورد نظر را انجام دهم،مشخص کنیم: زمان بندی ما باید واقعی باشد برای مثال هر روز،هفت روز هر هفته یا ساعت 10 صبح روز پنجشنبه.

۳.میزان دستیابی به هدف و موفقیت ها و شکست های خود را ثابت کنیم: برای مثال نموداری از ساعت هایی که فعالیت مورد نظرمان را انجام می دهیم،رسم کنیم یا مسافتی  را که هر روز می دویم،روی تقویم بنویسیم.

۴.پیمان ببندیم:برای مثال،به والدین خود بگوییم که چه هدفی  را دنبال می کنیم و زمان خاتمه آن قرار است چه وقت باشد و از آن ها بخواهیم که در انجام این کار مراقب ما باشند.

۵.درصورت لزوم،یک مجازات صریح و آشکار برای شکست در اجرای فعالیت مان تعیین کنیم:برای مثال،به فردی که با او پیمان بسته ایم بگوییم« من،در صورت قصور در انجام این پیمان،برای تو یک کتاب میخرم.» بهتر است جریمه سبک باشد.

۶.برای شروع، گام های کوچک برداریم:به عنوان مثال اگر می خواهیم وزن خود را کاهش دهیم به دانیم که در یک شب نمی توانیم به وزن مطلوب برسیم.

۷.از یادآورها استفاده کنیم:از ابزار هایی مانند زنگ هشدار تلفن همراه یا تذکر اطرافیان برای یاد آوری رفتارمان استفاده کنیم.

۸.در مورد تغییر رفتارمان نظر اطرافیان را بپرسیم: ا‌ز اطرافیان بخواهیم که چگونگی حرکت یا فعالیت ما به سوی اهدافمان را بررسی کنند و نتیجه را به ما بگویند.

۹.در صورت شکست هرگز مأیوس نشده و برای شروع دوباره آماده شویم:ممکن است در اجرای برنامه خود مراقبتی دچار مشکل شویم ، بنابراین باید آماده باشیم که مجدداً شروع کنیم.

۱۰.موفقیت هایمان را مدّنظر داشته باشیم:باید به سختی ای فکر کنیم که توانسته ایم آنها را با موفقیت پشت سر بگذاریم. این کار موجب افزایش اعتماد به نفس ما می شود و توانایی مارا برای ادامه برنامه افزایش می دهد.

۱۱.مهارت های لازم برای خود مراقبتی را کسب کنیم:باید سعی کنیم در رسیدن به اهداف مان مهارت های لازم را کسب کنیم تا کاری که انجام می دهیم موفق شویم. این مسئله در شایستگی ما در رسیدن به اهداف مؤثر است.





برنامه غذایی سالم

فصل 3 : برنامهٔ غذایی سالم

برنامه غذایی سالم

برخورداری از تغذیه سالم یکی از رموز سلامت است. برخی دیگر از این رمزهای سلامتی عبارتند از : خواب کافی شبانه ، پرهیز از هیجان و اضطراب ، داشتن روحیه مثبت در مواجه با مشکلات زندگی ، فعالیت بدنی روزانه منظم و اصولی ، داشتن اوقات فراغت برای تفریح و استراحت ، توجه به نظافت بهداشت و …

برنامه غذایی سالم در کنار فعالیت های بدنی منظم از مهم ترین عوامل حفظ و ارتقای سلامت در طول زندگی افراد است.


تأثيرات تغذیه سالم در کیفیت و کمیت زندگی

۱ - تامین انرژی مورد نیاز برای انجام کارهای روزمره

۲ - کمک به رشد و نمو ، ترمیم بافت ها و انجام واکنش‌ها و فرایندهای حیاتی بدن

۳ - پیشگیری از ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها

۴ - افزایش کیفیت زندگی و افزایش طول عمر


نوع تغذیه معیاری برای تعیین میزان سلامت افراد یک جامعه

همه افراد در طول روز از خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های متنوعی استفاده می‌کنند که نوع انتخاب ، الگوها ، عادت ها و رفتارهای غذایی آنها ریشه در فرهنگ ، آداب و رسوم ، عوامل اجتماعی ، عوامل اقتصادی ، در دسترس بودن ، ذائقه افراد و … دارد و معیاری برای تعیین میزان سلامت افراد آن جامعه‌ محسوب می‌شود.





مواد مغذی

فصل 3 : برنامهٔ غذایی سالم

مواد مغذی (Nutrient)

مواد مورد نیاز بدن که از طریق خوردن و نوشیدن تامین می‌شود.

مواد مغذی مورد نیاز برای بدن عبارتند از :

۱ - کربوهیدرات‌ها        ۲ - چربی‌ها       ۳ - پروتئین‌ها       ۴ - ویتامین‌ها و مواد معدنی       ۵ - آب


کربوهیدرات ها

الف - کربوهیدرات‌ها انرژی مورد نیاز برای تداوم فعالیت روزانه و طبیعی ما را تأمین می‌کنند.

ب - به ازای مصرف هر گرم کربوهیدرات ۴ کیلوکالری انرژی ایجاد می‌شود.

پ - بدن قادر است مقدار معینی کربوهیدرات را به صورت گلیکوژن در ماهیچه ها و کبد ذخیره کند. هر وقت بدن به انرژی بیشتر نیاز داشت از این ذخیره استفاده می‌کند.

ت - کربوهیدرات دریافتی اضافی ، تبدیل به چربی می‌شود و در بدن ذخیره می‌شود.

ث - کربوهیدرات‌ها نقش مهمی در عملکرد اندام‌های درونی ( قلب ، کلیه و ...) ، سیستم عصبی و ماهیچه‌ها ایفا می‌کنند.

ج - دو نوع کربوهیدرات وجود دارد : کربوهیدرات ساده - کربوهیدرات پیچیده

چ - کربوهیدرات ساده مانند قندهای موجود در میوه‌ها

ح - کربوهیدرات پیچیده مانند نشاسته موجود در نان ، برنج ، سیب زمینی 


چربی ها

الف - چربی‌ها نقش مهمی در تأمین انرژی مورد نیاز بدن دارند.

ب - به ازای مصرف هر گرم چربی ۹ کیلوکالری انرژی تولید می‌شود.

پ - چربی‌های اضافی به شکل بافت چربی در بدن ذخیره می‌شوند و گاهی اعضای داخلی بدن مثل قلب را احاطه می‌کنند.

ت - بدن از چربی‌ها برای حفظ گرما ، ساخت سلول‌های مغزی و بافت‌های عصبی ، ذخیره سازی و مصرف ویتامین‌های A ، D ، E ، K محلول در چربی استفاده می‌کند.

ث - دو نوع چربی وجود دارد : چربی اشباع - چربی غیر اشباع

ج - چربی اشباع شده عامل تعیین کننده سطح کلسترول خون است که حفظ سطح مطلوب آن می تواند منجر به کاهش بیماری های قلبی و برخی از سرطان ها شود.

چ - چربی اشباع شده در محصولات لبنی ، روغن‌های حیوانی ، گوشت و مرغ یافت می‌شود. روغن و کره شناخته شده ترین منبع چربی هستند.

ح - چربی غیر اشباع نوعی چربی است که معمولا از طریق محصولات گیاهی مانند زیتون ، ذرت ، سویا ، ماهی و … تأمین می‌شود.



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



پروتئین ها ، ویتامین ها و مواد معدنی

فصل 3 : برنامهٔ غذایی سالم

پروتئین‌ها

پروتئین‌ها از اجزایی به نام اسید آمینه تشکیل شده‌اند. بدن برای درست کار کردن به ۲۰ نوع اسید آمینه احتیاج دارد. اما خود بدن فقط می تواند ۱۱ نوع از این ۲۰ نوع اسید آمینه ها را تولید کند و ۹ اسید آمینه دیگر را باید از مواد غذایی دریافت کند.

الف - بدن از پروتئین‌ها برای رشد ، ترمیم و حفظ بافت‌های عضلانی و تأمین انرژی استفاده می‌کند.

ب - به ازای مصرف هر گرم پروتئین ۴ کیلوکالری انرژی تولید می‌شود.

پ - پروتئین اضافی در بدن تبدیل به انرژی می‌شود یا به شکل چربی در بدن ذخیره می‌گردد.

ت - دو نوع پروتئین وجود دارد : پروتئین کامل - پروتئین ناقص

ث - پروتئین کامل شامل تمامی اسید آمینه های ضروری است. مهمترین منابع غذایی پروتئین کامل عبارت اند از : گوشت ، ماهی ، مرغ ، شیر و تخم مرغ.

ج - پروتئین های ناقص دارای همه اسید آمینه های ضروری نیستند. پروتئینهای ناقص معمولاً از طریق منابع گیاهی همچون غلات ، حبوبات ، خشکبار و مغزها تأمین می‌شوند.


ویتامین‌ها 

الف - ویتامین‌ها ترکیبات یا موادی هستند که به بدن کمک می‌کنند تا کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها و چربی‌ها را به مصرف برساند ، یعنی بدن سوخت و ساز کند.

ب - ویتامین‌ها به دو گروه کلی تقسیم میشوند: ویتامین‌های محلول در چربی - ویتامین‌های محلول در آب

پ - ویتامین‌های محلول در چربی شامل ویتامین ها‌ی A ، D ، E ، K هستند و می‌توانند در بدن ( معمولاً در کبد ) ذخیره شوند.

ت - ویتامین‌های محلول در آب شامل ویتامین C و انواع ویتامین‌های B هستند و بدن قادر به ذخیره سازی آنها نیست ؛ به همین دلیل افرادی که رژیم غذایی متعادلی ندارند ، ممکن است با کمبود این ویتامین‌ها مواجه شوند.


مواد معدنی

الف - مواد معدنی از جمله آهن ، کلسیم ، منیزیم ، سدیم و ... به مواد مغذیی گفته می‌شود که عملکردهای شیمیایی بدن را تنظیم می کنند.

ب - برخی از مواد معدنی در حفظ تندرستی نقش دارند مانند آهن که در ترکیب هموگلوبین خون نقش اساسی دارد و وظیفه آن حمل اکسیژن به نقاط مختلف بدن است. سدیم که به حفظ تعادل مایعات در بدن یاری می رساند.

پ - برخی دیگر از مواد معدنی ، اجزای ساختمانی بافت را تشکیل می‌دهند : مانند کلسیم که به ساخت دندان‌ها ، استخوان‌ها و حفظ و استحکام آنها کمک می‌کند. در بدن انسان( به خصوص در استخوان‌ها و دندان‌ها ) در حدود یک کیلوگرم کلسیم وجود دارد.

ت - میوه‌ها ، سبزی‌ها ، حبوبات و مغزدانه‌ها از منابع عمده تأمین کننده ویتامین‌ها و برخی مواد معدنی مورد نیاز بدن هستند.





آب

فصل 3 : برنامهٔ غذایی سالم

آب

الف - اگرچه آب ماده انرژی‌زا نیست ، اما حیاتی ترین نیاز غذایی انسان است.

ب - هر فردی قادر است مدتی طولانی بدون غذا زنده بماند ولی بدون آب بیش از دو ، سه روز دوام نمی‌آورد.

ب - آب پر مصرف ترین ماده غذایی است که در تمام فعل و انفعالات بدن نقش دارد .

ت - ۶۰٪ حجم بدن را آب تشکیل می‌دهد. بخش اصلی خون آب می‌باشد.

ث - آب در بدن به دفع مواد زائد ، تنظیم دمای بدن و انتقال مواد مغذی مورد نیاز تمام سلول‌های بدن کمک می‌کند‌. 

ج - آب مورد نیاز بدن غیر از آشامیدن آب به صورت مستقیم از منابع دیگر : آبمیوه ، شیر، سوپ و آب موجود در میوه‌ها و سبزی‌ها تأمین ميشود.


میزان آب روزانه مورد نیاز بدن

نمی‌توان مقدار دقیق و واضحی برای مصرف آب روزانه برای همه افراد پیشنهاد داد چون ؛ شرایط اقلیمی، میزان فعالیت بدنی ، وزن و وضعیت سلامت افراد در میزان آب مصرفی آنها مؤثر است. امروزه توصیه می‌شود برای انجام فعالیت های روزانه و حفظ سلامت بین ۶ تا ۸ لیوان مایعات در طول روز مصرف شود.

نوشیدن آب باید به اندازه‌ای باشد که فرد احساس تشنگی نکند و در عین حال حجم ادرار روزانه وی از حد معمول تجاوز نکند و همچنین ادرار او بی رنگ یا زرد کم رنگ باشد.

مصرف چای و قهوه نمی‌تواند برآورده کننده آب مورد نیاز بدن باشد ، چون با جوشاندن آب ، بسیاری از املاح و مواد معدنی موجود در آب از بین می‌رود.





گروه های غذایی

فصل 3 : برنامهٔ غذایی سالم

Loading [MathJax]/extensions/Safe.js

گروه های غذایی

مقدار مواد مغذی در انواع مختلف خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها متفاوت است. یه همین دلیل و برای تأمین مواد مغذی مورد نیاز بدن باید بدانیم از چه مواد غذایی و به چه اندازه ای مصرف کنیم ، تا انرژی مورد نیاز بدن تأمین شود و بدن سلامتی خود را تأمین و حفظ کند.

هرم غذایی ، تقسیم بندی ساده ای است که نیاز ما به گروه‌های غذایی مختلف را نشان می‌دهد و در انتخاب و تنظیم برنامه غذایی سالم روزانه به ما کمک می‌کند.

در این هرم ، انواع غذاها در شش گروه غذایی طبقه بندی می‌شوند : 

۱ - گروه نان و غلات        ۲ - گروه سبزی‌ها       ۳ - گروه میوه‌      ۴ - گروه شیر و لبنیات      ۵ - گروه گوشت و تخم مرغ        ۶ - گروه حبوبات و مغزها              

مواد غذایی که در بالای هرم قرار می‌گیرند ( گروه متفرقه شامل انواع مواد قندی و چربی ) دارای کمترین حجم هستند ، یعنی باید از این گروه غذایی کمتر مصرف شود. از بالای هرم به سمت پایین هرم ، حجم گروه‌های غذایی بیشتر می‌شود ، یعنی مقدار مصرف روزانه آنها باید بیشتر باشد.

میزان توصیه شده مصرف روزانه انواع مواد غذایی برای یک فرد بزرگسال

گروه

تعداد واحد مصرفی توصیه شده روزانه

مواد غذایی برابر یک واحد

گروه نان و غلات

۶ تا ۱۱

۳۰ گرم نان معادل ، یک کف دست بدون انگشت - نصف لیوان برنج یا ماکارونی پخته ( ۴ تا ۵ قاشق غذاخوری )

گروه سبزی ها

۳ تا ۵

یک لیوان انواع سبزی خام برگ دار ( اسفناج ، کاهو و … ) با وزن حدود ۱۰۰ گرم - یک عدد گوجه فرنگی یا هویج یا خیار متوسط

گروه میوه ها

۲ تا ۴

یک عدد میوه متوسط ( سیب ، موز ، پرتقال یا گلابی با وزن حدود ۱۰۰ گرم ) - نصف لیوان از میوه‌های ریز مثل توت ، انگور ، انار و …

گروه شیر و لبنیات

۲ تا ۳

یک لیوان شیر یا ماست کم چرب یا یک چهارم لیوان کشک ، یا ۲ لیوان دوغ ، یا یک و نیم لیوان بستنی پاستوریزه یا ۴۵ تا ۶۰ گرم پنیر معمولی

گروه گوشت و تخم مرغ

۲ تا ۳

۲ تکه گوشت خورشتی پخته ( هر تکه ۳۰ گرم ) ، یا نصف ران متوسط مرغ ، یا یک سوم سینه متوسط مرغ ( بدون پوست ) ، یا یک تکه ماهی به اندازه کف دست بدون انگشت ، یا دو عدد تخم مرغ

گروه حبوبات و مغزها

۱ تا ۲

نصف لیوان حبوبات پخته ، یا یک چهارم لیوان حبوبات خام یا یک سوم لیوان مغز دانه ها ( گردو ، بادام ، فندق ، پسته و … )

گروه متفرقه

تا حد امکان کم

مضر است ، نخورید

برای محاسبه مقدار مصرفی موردنیاز تقریبی از هر گروه ، کافیست مقادیر گفته شده در ستون سوم گروه را در میانگین ستون دوم آن گروه ضرب کنید.


نیازمندی‌های تغذیه‌ای

تغذیه صحیح به معنی دریافت مقدار لازم و کافی از هر یک از مواد مغذی است. به مقدار مناسب مواد مغذی در افراد مختلف که برای حفظ سلامت لازم است و با توجه به شرایط جسمی ( سن ، جنس ، وزن و میزان فعالیت بدنی ) ، شرایط محیطی و شرایط فردی متفاوت است ، نیازمندی‌های تغذیه‌ای گفته می‌شود.


اصول تغذیه سالم

همه افراد برای برخورداری از تغذیه سالم و حفظ سلامت بدن ، باید در برنامه غذایی روزانه خود سه اصل تغذیه سالم را رعایت کنند که عبارتند از :

۱-اصل تعادل :

مصرف مقادیر کافی از مواد مغذی مورد نیاز

۲-اصل تنوع :

مصرف انواع مختلف مواد غذایی بر اساس شش گروه اصلی هرم مواد غذایی

۳-اصل تناسب :

متناسب بودن مقدار و نوع مواد غذایی مصرفی فرد با نیازمندی‌های تغذیه‌ای او      



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



عادت های غذایی

فصل 3 : برنامهٔ غذایی سالم

عادت های غذایی     

عادات غذایی عبارتند از مجموعه عادت‌ هایی که ما از ابتدای تهیه غذا تا آخر مصرف آن داریم ، از جمله : انتخاب نوع غذا ، تهیه مواد غذایی مورد نیاز ، شیوه آماده سازی و طبخ ، نحوه مصرف یا نگهداری غذا.

1_عادت های غذایی یکی از مهمترین عوامل مؤثر در شکل گیری الگوی غذایی ( شیوه و روش تهیه و مصرف غذا ) افراد است.

۲_عادت های غذایی در هر فرهنگی می‌توانند درست یا نادرست باشند.

۳_عادت های غذایی یک فرد ، جامعه یا خانواده ریشه در وضعیت اجتماعی ، اقتصادی ، فرهنگی ، جغرافیایی ، مذهبی ، کشاورزی و باورها و ارزشهای افراد آن جامعه دارد و معمولاً از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود. بنابراین تفاوت عادت ها و الگوهای غذایی در جوامع و افراد مختلف امری طبیعی است ولی امروزه به دلایل زیادی همچون استفاده از انواع وسایل پخت‌وپز ، توسعه تجارت مواد غذایی ، کمتر شدن فاصله میان مرزهای فرهنگی ، ورود مواد غذایی جدید ، تغییر ذائقه افراد و .... عادت‌ها و رفتارهای تغذیه ای افراد بیش از گذشته دستخوش تغییر است.


۱۴ عادت غذایی نادرست شایع در نوجوانان

۱ - پرخوری در مهمانی و مسافرت

۲ - حذف برخی وعده ها به ویژه صبحانه

۳ - مصرف نوشابه گازدار

۴ - مصرف آب و سایر نوشیدنی ها همراه با غذا

۵ - مصرف زیاد غذاهای چرب و سرخ شده و شور و خیلی شیرین یا ترش

۶ - خوردن غذای ناکافی

۷ - خوب نجویدن غذا

۸ - نوشیدن آب به میزان کمتر از نیاز در طول روز

۹ - نوشیدن چای بلافاصله بعد از غذا

۱۰ - مصرف زیادی تنقلات شور چرب و یا شیرین در طول روز مانند هنگام تماشای تلویزیون و یا در مهمانی‌ها 

۱۱ - مصرف غذاهای پرکالری قبل از خواب

۱۲ - خوردن غذا هنگام تماشای تلویزیون و یا در حین کار

۱۳ - مصرف زیاد غذاها و آب میوه‌های مصنوعی و شیرین

۱۴ - اعتقاد به اینکه « خوردن بالاترین تفریح است. »


۱۲ مورد از آداب صحیح خوردن و آشامیدن که در فرهنگ اسلامی بر آنها توصیه شده است :

۱ - خوردن غذای پاک و حلال

۲ - شست و شوی دست‌ها پیش از صرف غذا و پس از آن

۳ - صرف غذا با دیگران

۴ - شروع خوردن غذا با نام خدا و سپاسگزاری در پایان غذا

۵ - به آرامی غذا خوردن

۶ - لقمه کوچک برداشتن

۷ - خوب جویدن غذا

۸ - پرهیز از خوردن غذای داغ

۹ - پرهیز از خوردن به هنگام سیری و قبل از احساس گرسنگی

۱۰ - پرهیز از پرخوری ( دست کشیدن از صرف غذا قبل از سیر شدن )

۱۱ - پرهیز از خوردن غذا به هنگام عصبانیت و ناراحتی

۱۲ - پرهیز از سخن گفتن هنگام صرف غذا





سوء تغذیه ناشی از کمبود ریزمغذی‌ها

فصل 3 : برنامهٔ غذایی سالم

سوء تغذیه ناشی از کمبود ریزمغذی‌ها

کربوهیدرات‌ها ، پروتئین‌ها و چربی‌ها درشت مغذی نامیده می‌شوند و ویتامین‌ها و مواد معدنی ریز مغذی می‌باشند. ریز مغذی ها موادی هستند که مانند سایر مواد غذایی ، مورد نیاز بدن هستند و بدن بدون آنها قادر به انجام سوخت و ساز طبیعی خود نیست ، اما به میزان کمی از آنها ، در حد میلی گرم یا میکرو گرم ، احتیاج دارد. با این حال کمبود ریز مغذی ها ، بیماری‌های مختلفی را در انسان به وجود می‌آورند.

بدن هر شخص ممکن است به دلایل متعدد از جمله ؛ عادات غذایی نادرست مانند نخوردن گوشت ، میوه ، سبزی و … – اختلالات غذایی مانند بی اشتهایی عصبی – و مصرف ناکافی مواد غذایی متناسب با « نیازمندی‌های تغذیه‌ای » خود ، به دلیل دریافت کم یا عدم دریافت ریزمغذی‌ها ، دچار سوءتغذیه و بیماری‌ها و عوارض جسمانی ناشی از آن شود. به عنوان مثال :

۱_کمبود روی در کودکان و نوجوانان موجب کاهش سرعت رشد می‌شود و به کوتاهی قد و تأخیر در بلوغ آنها می‌انجامد.

۲_کمبود کلسیم باعث بیماری پوکی استخوان می‌شود.

۳_کمبود ید بیماری گواتر ، و فقر و کمبود آهن بیماری کم خونی را ناشی می‌شود. تصاویر کتاب در صفحه ۳۰ را مشاهده کنید.

برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های ناشی از کمبود ریزمغذی‌ها لازم است با پیروی از الگوی تغذیه سالم نسبت به اصلاح عادت های غذایی نادرست خود و رفع اختلالات مرتبط با غذا خوردن اقدام کنیم.

برخی افراد از جمله زنان باردار ، بزرگسالان مسن تر یا افراد دارای بیماری‌های خاص ممکن است به مکمل‌های تغذیه‌ای اضافه نیز نیاز داشته باشند که حتماً برای استفاده از مکمل‌های غذایی ، تجویز پزشک لازم است زیرا مصرف این مکمل‌ها برای بسیاری از افراد مضر است ؛ مثلاً استفاده بیش از حد برخی از مکمل‌های ویتامین می‌تواند منجر به مسمومیت شود.


منابع تأمین ریزمغذی‌های مورد نیاز بدن

مصرف مواد غذایی سالم ، طبیعی و متنوع بهترین منابع تأمین ریز مغذی های مورد نیاز بدن هستند که مهمترین آنها به شرح زیر است :

ویتامین یا مواد معدنی

منابع

ویتامین D

الف - ۱۰ درصد این ویتامین از منابع غذایی تأمین می‌شود و ۹۰ درصد بقیه در اثر تابش نور مستقیم آفتاب بر پوست ساخته می‌شود.
ب - ماهی های چرب مثل آزاد ، کپور ، اوزن برون ، سالمون منابعی سرشار از ویتامین D.
پ - منابع دیگر ؛ تخم مرغ ، شیر و لبنیات نیز منابع دیگر.
ت - استفاده از محصولات غذایی غنی شده با این ویتامین ، مانند شیر و ماست غنی شده با ویتامین D‏.
ث - روغن کبد به صورت مکمل دارویی غنی ترین منبع ویتامین D است (با تجویز پزشک )‌ .

ویتامین A

الف - جگر منبع غنی ویتامین A.
ب - شیر و لبنیات پرچرب ، خامه ، کره ، قلوه و زرده تخم مرغ منابع خوب ویتامین A هستند.
نکته : کاروتنوئیدها پیش ساز ویتامین A هستند و سبزیها و میوه های زرد ، نارنجی ، قرمز و سبز تیره منبع خوب کاروتنوئید هستند.

آهن Fe

الف - منابع حیوانی مانند گوشت قرمز، ماهی، مرغ ، جگر و … .
ب - منابع گیاهی مانند غلات ، حبوبات ، سبزی‌های سبز تیره مثل اسفناج و جعفری. 
پ - انواع مغزها ( پسته ، بادام ، گردو و فندق ) .
ت - انواع خشکبار برگه هلو ، آلو ، زردآلو ، انجیر ، خرما و کشمش از مواد غذایی سرشار از آهن هستند.

ید I

الف - مهمترین منبع طبیعی ؛ مواد غذایی دریایی مثل ماهی آب‌های شور ، صدف و جلبک دریایی. 
ب - گیاهانی که در سواحل دریا می‌رویند.
نکته : ماهی آب‌های شیرین و مواد غذایی که دور از دریا رشد می‌کنند بد کمی دارند. در ایران چون آب و خاک از نظر ید فقیر است ، محصولات غذایی گیاهی و حیوانی ید کافی ندارند. پس برای تأمین ید موردنیاز بدن باید ، به مقدار کم ، از نمک یددار تصفیه شده که دارای مجوزهای بهداشتی است ، استفاده شود.

کلسیم Ca

الف - شیر و لبنیات شامل ماست ، پنیر و کشک ، بستنی و قره قوروت.
ب - حبوبات مثل لوبیا چیتی ، لوبیا سفید ، نخود.
پ - سبزی ها مثل کلم، گل کلم ، شلغم و ترب.
ت - ماهی‌هایی مثل کیلکا که با استخوان خورده می‌شوند.
ث - انواع مغزها مثل فندق ، بادام. 
ج - دانه‌ها مثل کنجد.

روی Zn

جگر ، دل ، قلوه ، گوشت گاو ، گوسفند ، ماهی ، مرغ ، تخم مرغ ، شیر ، مواد غذایی لبنی ، حبوبات ، گردو ، بادام ، فندق ، بادام زمینی ، غلات سبوس دار ، سبزی‌های سبز تیره و زرد تیره منابع غنی روی. 
نکته : روی موجود در مواد غذایی حیوانی نسبت به روی مواد غذایی گیاهی بهتر جذب می‌شود.


بیشتر بدانیم - دستور العمل مکمل یاری هفتگی آهن

بر اساس این دستورالعمل که از سوی وزارت آموزش و پرورش و وزارت بهداشت ابلاغ شده است. دختران نوجوان دبیرستانی برای پیشگیری از کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن باید در هر سال تحصیلی ، به مدت ۴ ماه هر هفته یک عدد مکمل آهن ( قرص فروس سولفات ) مصرف کنند.





کنترل وزن و تناسب اندام

فصل 4 : کنترل وزن و تناسب اندام

کنترل وزن و تناسب اندام

امروزه زندگی صنعتی و شهرنشینی تغیراتی در سبک زندگی انسان ایجاد کرده که منجر به کاهش فعالیت بدنی، مصرف غذاهای پرچرب و آماده و... شده و از پیامد های آن اضافه وزن و چاقی است.

چاقی و اضافه وزن در دوران نوجوانی از مشکلات این دوره است به ویژه که سبب می شود اغلب نوجوانان چاق در بزرگسالی چاق بمانند و در معرض ابتلا به بیماری های متعددی همچون بیماری های قلبی-عروقی، دیابت و انواع سرطان قرار گیرند.

چاقی با تاثیر منفی که بر ظاهر افراد باقی می گذارد، ممکن است آنها را دچار مشکلات روحی مانند کاهش اعتمادبه نفس کند.

روند چاقی در ایران مانند اکثر کشور های جهان سیر صعودی دارد، به طوری که طبق گزارش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در چند دهه اخیر، میزان ابتلا به چاقی در جامعه ایران به طور چشمگیری افزایش یافته است.



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



عوامل چاقی و عوارض آنها

فصل 4 : کنترل وزن و تناسب اندام

عوامل چاقی

پنج عامل در بروز چاقی نقش دارند که عبارتند از:

1- عامل ژنتیک:

بروز چاقی در فرزندان و سایر نزدیکان افراد چاق حکایت از زمینه ژنتیک چاقی در آنها دارد.

2- عامل محیطی:

سبک زندگی، به ویژه عادت های غذایی و میزان فعالیت بدنی افراد عامل مهمی در اضافه وزن و چاقی محسوب می شود.

3-عامل روانی:

اختلالات روانی مانند افسردگی افراد را مستعد ابتلا به چاقی می کند.به علاوه، عوامل روانی سبب می شود.

4- بیماری های جسمی:

برخی بیماری ها نظیر کم کاری تیروئید و کوشینگ (اختلال عملکرد غدد فوق کلیوی) موجب بروز چاقی می شوند.

5- داروها:

برخی داروها کورتون موجب چاقی می شوند.


برخی از عوارض و مشکلات ناشی از چاقی:

1- مشکلات غددی:

دیابت نوع 2 - بلوغ زودرس - تخمدان پلی کیستیک در دختران – کم کاری غدد جنسی در پسران

2- مشکلات قلبی – عروقی:

اختلالات چربی خون – افزایش فشار خون – اختلالات انعقاد خون – التهاب مزمن

3- مشکلات عضلانی – استخوانی:

تضعیف استخوان ران – صافی کف پا – افزایش خطر شکستگی استخوان

4- مشکلات تنفسی:

وقفه تنفسی در خواب – آسم – عدم تحمل فعالیت بدنی

5- مشکلات روانی:

کاهش عتماد به نفس – افسردگی – پرخوری عصبی

6- مشکلات گوارشی:

سنگ صفرا – التهاب کبد

7- مشکلات سیستم عصبی:

تومور مغزی

8- مشکلات کلیوی

 

 





وزن مطلوب و تعیین شاخص توده بدنی

فصل 4 : کنترل وزن و تناسب اندام

وزن مطلوب

وزن مطلوب، محدوده ای از مقدار وزن است که مرگ و میر کمتری در آن رخ می دهد و افراد تندرستی مطلوبی برخوردار هستند. وزن مطلوب برای هر فرد به سن، قد و جنس او بستگی دارد.

برخورداری از وزن مطلوب علاوه بر ارتقای سلامت جسمی به سلامت روان نیز کمک می کند. فردی که وزن بیشتر از حد معمول دارد ممکن است دچار اضافه وزن یا در موارد شدیدتر چاقی باشد.


تعیین شاخص توده بدنی (BMI)

روش های متفاوتی برای حاسبه و تعیین وزن متناسب افراد پیشنهاد شده است. یکی از آنها که مبنای تصمیم گیری های پزشکی قرار می گیرد. تعیین شاخص توده بدنی یا BMI (Body Mass Index)  است. شاخص توده بدنی به معنی مقدار تراکم استخوان ها و عضلات بدن است.

این شاخص تعیین می کند آیا وزن و قد فرد با هم هم خوانی دارند. و وضعیت لاغری، چاقی یا معمولی بودن او را مشخص می کند.

در این روش ابتدا وزن و قد شخص به ترتیب بر حسب کیلوگرم و متر اندازه گیری می شوند و سپس این مقادیر در رابطه BMI قرار داده می شود:

وزن بر حسب کیلوگرم=m

قد بر حسب متر=h

\(\)\( = \frac{m}{{{h^2}}}\)شاخص توده بدنی

* این طبقه بندی برای افراد دارای استخوان بندی درشت ، ورزشکار ، زنان باردار و شیرده یا افراد خیلی بلند یا خیلی کوتاه کاربرد ندارد.





اندازه گیری صحیح قد و وزن

فصل 4 : کنترل وزن و تناسب اندام

اندازه گیری صحیح وزن

اندازه گیری ماهانه وزن را در یک روز و ساعت معین بدون کفش و با حداقل لباس انجام دهید.

از یک وزنه یکسان و قابل اطمینان برای وزن کردن استفاده کنید و آن را روی سطوح نرم مانند فرش قرار ندهید.

اندازه گیری وزن بلافاصله بعد از انجام فعالیت های ورزشی (به دلیل تغییرات در آب بدن) و در شب به دلیل مصرف آب و موادغذایی مناسب نیست.

بهترین زمان برای اندازه گیری وزن، صبح ها بعد از تخلیه مثانه و قبل از صرف صبحانه است. در صورت مقدور نبودن، در یک زمان ثابت از روز انجام شود.

زمان مناسب برای اندازه گیری وزن در زنان بعذ از قاعدگی است، چون معمولاً قبل از قاعدگی مقداری اضافه وزن وجود دارد.


اندازه گیری صحیح قد

برای این کار، روی دیوار به وسیله متر نواری یا فلزی، ارتفاع یک متر ( 100سانتی متر) از کف اتاق (کلاس) رامشخص کنید. به فاصله پایین تر از این نقطه کاری ندارید، چون قد همه ما بیشتر از یک متر است. این نقطه را صفر در نظر بگیرید و با دقت، از آن بالاتر را سانتی متر مشخص کنید. این کار را تا 200 سانتی متر ادامه دهید.

اندازه گیری قد را بدون کفش انجام دهید. مطابق شکل به دیوار تکیه بدهید؛ به نحوی که پشت پا، باسن، کتف و سرتان قرار داده، عدد روی متر را بخواند. ان را با100جمع کنید تا اندازه قدتان به دست آید.



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



چه کسانی باید وزن خود را کاهش دهند؟

فصل 4 : کنترل وزن و تناسب اندام

چه کسانی باید وزن خود را کاهش دهند؟

  فردی که با توجه به شاخص توده بدنی BMI اضافه وزن دارد و یا چاق محسوب می شود، به خصوص اگر سابقه فشار خون بالا، دیابت و بیماری های قلبی در خانواده او وجود دارد، باید وزن خود را کاهش دهد.

  همچنین افرادی که دارای میزان چربی خون بالا هستند و یا الگوی چاقی به شکل سیب دارند بهتر است هر چه سریع تر برای کاهش وزن خود اقدام کنند.


کاهش وزن با روش های زودبازده و عوارض ناشی از آنها

استفاده از روش های زودبازده کاهش وزن مانند؛ جراحی، درمان دارویی، دوره های مکرر رژیم غذایی سخت و محدود کننده می تواند باعث کاهش وزن مقطعی شود، اما دارای عوارض جانبی از جمله؛ ریزش موها، چین و چروک و شل شدن پوست صورت و بدن، ضعف اعصاب، افت فشار خون و ضعف و بی حالی، پوسیدگی دندان ها، بروز سنک کیسه صفرا،ورم و زخم معده، یبوست و حتی افسردگی می باشد.

در استفاده از این روش ها، اگر تغیری در سبک زندگی فرد(مانند ورزش و فعالیت های بدنی روزانه، تغییر الگوی غذایی و...) ایجاد نشود، وزن از دست رفته باز خواهد گشت. این بازگشت وزن، در شخص حس سرخوردگی به وجود می آورد و در دراز مدت آثار روانی زیادی بر او تحمیل خواهد کرد.





قانون تعادل کالری

فصل 4 : کنترل وزن و تناسب اندام

قانون تعادل کالری (انرژی)

بدن برای سالم ماندن، ادامه حیات و فعالیت، به خوردن غذا و دریافت انرژی(کالری) نیازمند است. در صورتی که کالری دریافتی حاصل از تغذیه بیش از کالری مصرف در فعالیت بدنی باشد، این کالری باعث افزایش وزن می شود. عکس این موضوع هم صادق است؛ شخص سالم در صورتی که فعالیت بدنی روزانه اش بیش از کالری دریافتی از مواد غذایی باشد، لاغر خواهد بود.

قانون تعادل کالری: چنانچه کالری دریافتی از مواد غذایی بیش از میزان کالری مصرفی باشد، وزن افزایش می یابد و برعکس؛ و اگر این دو مقدار با هم برابر باشند، وزن بدون تغییر و ثابت می ماند.

بر اساس این قانون، تنظیم وزن و برخورداری از وزن مطلوب به دو عامل تغذیه و فعالیت بدنی بستگی دارد.





چاقی

فصل 4 : کنترل وزن و تناسب اندام

چاقی

چاقی عبارت است از تجمع غیر طبیعی و بیش از اندازه توده چربی در بدن طوری که سلامتی فرد را به خطر بیندازد.

- اگر چربی های اضافی، بیشتر در ناحیه شکم متمرکز شده باشد، الگوی چاقی فرد شبیه به سیب است و به آن«الگوی سیب» یا آندروئید می گویند. این الگو در بین مردان شایع تر است. دور کمر بیشتر از دور باسن است.

- اگر چربی اضافی، بیشتر در ناحیه باسن و ران متمرکز شده باشد، الگوی چاقی فرد شبیه به گلابی است و به آن «الگوی گلابی» یا ژنوئید می گویند. این الگو در بین زنان شایع تر است. دور باسن بیشتر از دور کمر است.

چاقی با الگوی سیب در مقایسه با الگوی گلابی، خطر ابتلا به بیماری های قلبی-عروقی را بیشتر افزایش می دهد

خوب است بدانید؛ در حالت طبیعی دور باسن کمی بیشتر از دور کمر است. اما اگر نسبت دور کمر به دور باسن کمتر از 75/0 باشد، چاقی از نوع الگوی ژنوئید است و اگر این نسبت 85/0 یا بیشتر باشد، چاقی از نوع الگوی آندروئید است.



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



بهداشت و ایمنی موادغذایی

فصل 5 : بهداشت و ایمنی مواد غذایی

بهداشت و ایمنی مواد غذایی

دو شرط برخورداری از تغذیه مناسب عبارتند از:

1 – استفاده به یزان لازم و کافی از مواد غذایی به منظور حاصل شدن کارایی لازم برای حفظ سلامت بدن

2 – رعایت بهداشت مواد غذایی به منظور در امان ماندن از ابتلا به بیماری های مختلف مانند مسمومیت ها و بیماری های انگلی


تعریف بهداشت مواد غذایی

رعایت اصول و موازین بهداشتی (انجام یک سری اعمال) در کلیه مراحل تهیه و تولید ، حمل و نقل، نگهداری، فروش و مصرف مواد غذایی ( از مزرعه تا سفره) به منظور کاهش و جلوگیری از آلودگی های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی و فساد مواد غذایی تا حدی که برای سلامت انسان زیان بار نباشد، را بهداشت مواد غذایی می گویند.

بیشترین آلودگی موادغذایی، در مراحل قبل از رسیدن به خانه شما رخ می دهد که عامل آن؛ بی توجه ای و عدم رعایت بهداشت در مراحل تولید، فراوری، نگهداری، حمل و نقل و عرضه مواد غذایی می باشد.

 اطلاع داشتن ار این که؛ در مراحل قبل از رسیدن یک ماده غذایی به دست ما، بهداشت تا چه اندازه ای رعایت شده است و از چه محصولات کشاورزی ، کارخانه ای،... استفاده می کنیم، بسیار مهم است.

به عبارت دیگر: آشنایی با اصول نگهداری صحیح مواد غذایی و اصول استفاده از مواد غذایی بسته بندی شده و توجه به مشخصات و برچسب مواد غذایی می تواند به ما در استفاده از مواد غذایی سالم کمک کند


فراوری

فراوری کارکردن روی یک ماده خام است تا آن را به یک یا چند فرآورده دلخواه تبدیل کنند. هر غذایی که به نحوی از شکل طبیعی خود خارج شده باشد، غذای فراوری نامیده می شود. غذا های فراوری شده ممکن است حاوی نمک، قند و چربی اضافه باشد.

برخی از روش های فراوری کردن غذاها عبارتند از: پختن، فریز کردن، کنسرو کردن، خشک کردن و پاستوریزه کردن،...





اصول موازین بهداشتی در جلوگیری از آلودگی و فساد مواد غذایی در مکان های تهیه و فروش مواد غذایی

فصل 5 : بهداشت و ایمنی مواد غذایی

اصول موازین بهداشتی در جلوگیری از آلودگی و فساد مواد غذایی

1– رعایت بهداشت فردی افراد موثر در فرایند تولید غذا

2 – رعایت بهداشت موادغذایی از تهیه تا مصرف

3 – رعایت بهداشت محیط


رعایت بهداشت فردی افراد موثر در فرایند تولید غذا

افراد شاغل در مکان های تهیه، تولید و توضیع غذا، ملزم هستند به داشتن کارت بهداشت و رعایت بهداشت فردی از جمله:

1 – پوشیدن لباس تمیز و پوشاندن موی سر    

2– نداشتن زیور آلات

3 – پوشاندن دهان و بینی هنگام عطسه و سرفه   

4 – گذاشتن پوشش بهداشتی بر روی خراش ها و زخم هاس دست و انگشتان

5 – شست و شوی صحیح دست ها قبل از کار 

6– کوتاه نگهداشتن ناخن ها و در صورت امکاناستفاده از دستکش بهداشتی


رعایت بهداشت مواد غذایی از تهیه تا مصرف

در مکان های تهیه، تولید و توضیع غذا، پایش و مراقبت بهداشتی مواد غذایی در کلیه مراحل تهیه، حمل و نقل، وسایل حمل و نقل، نگه داری، دستگاه های سرمازا، ظروف طبخ و نگهداری، عرضه و فروش، آماده کردن برای مصرف و حتی هنگام مصرف ضروری است.

 برای سالم بودن غذا در مرحله طبخ و نگهداری توجه به نکات زیر لازم است:

پختن کامل غذا – پخت غذا زمانی کامل است که تمام قسمت های آن حداقل 70 درجه سانتی گراد حرارت دیده باشد.

نگهداری غذا به صورت داغ یا سرد – غذا باید به صورت کاملا داغ (70 درجه سانتی گراد به بالا) و یا کاملا سرد (زیر 10 درجه سانتی گراد) نگهداری شود تا به مدت طولانی سالم بماند.


رعایت بهداشت محیط

در مکان های تهیه، تولید و توضیع غذا؛ رعایت بهداشت محیط، مسئله بسیار مهمی در تامین سلامت و ایمنی غذا است.

برخی از اصول و موزاین بهداشتی مربوط به این محیط ها:

1 – تهیه آب سالم و کافی      

2– دفع صحیح زباله و مواد دفعی

3 – مبارزه با حشرات و جوندگان ناقل بیماری    

4 – پیشگیری از ورود گرد و غبار  مواد خارجی در غذا


پرتودهی غذاها

پرتودهی غذا ها فرایندی است شامل فراوری غذا ها با امواج نامرئی انرژی، که باعث از بین رفتن میکروارگانسیم ها ( میکروب ها) می شود.

پرتودهی باعث افزایش عمر غذا ها و مانع گسترش میکروارگانسیم ها به خصوص در غذاهای با خطر بالای فساد، مانند گوشت می شود. هرچند برخی از طرفداران محیط زیست و گروه های مصرف کننده در این مورد نگرانی هایی را مطرح کرده اند، ولی پرتودهی غذا در حال حاضر در بیش از 40 کشور رایج است.

غذاهایی که پرتودهی شده اند با برچسب ردورا ((Radura مشخص می شوند.

 





فساد موادغذایی

فصل 5 : بهداشت و ایمنی مواد غذایی

فساد مواد غذایی

زمانی که یک ماده غذایی به علت حمله یا رشد باکتری ها، قارچ ها و کپک ها یا واکنش شیمیایی، فیزیکی و بیوشیمیایی ناشی از ترکیبات تشکیل دهنده غذا، از نظر رنگ، بو، طعم و مزه دچار تغییراتی شود و ارزش غذایی آن از بین برود یا کاهش یابد، می گوییم ماده غذایی دچاره فساد شده است.

 

عوامل ایجاد فساد مواد غذایی

چهاردسته از عوامل سبب ایجاد فساد در مواد غذایی می شوند:

1 – عوامل شیمیایی   2- عوامل بیولوژیکی   3- عوامل فیزیکی  4 – عوامل مکانیکی


عوامل شیمیایی فساد مواد غذایی

ممکن است، مواد شیمیایی به شکل افزودنی به غذا – مواد شیمیایی موجود در محیط، به طور ناخواسته غذا را آلوده کنند. مانند استفاده غیرمجاز از سموم دفع آفات نباتی یا حشره کش ها در هنگام کاشت ، داشت یا برداشت یک محصول کشاورزی مثل سیب زمینی یا...


عوامل بیولوژیکی (موجودات زنده) فساد مواد غذایی

میکروب ها، انگل ها، جوندگان(موش و...) و حشرات (مگس و...) از عوامل بیولوژیک آلود کننده مواد غذایی هستند. به عنوان مثال سوسک های خانگی به وسیله کرک، ترشحات دهان و مدفوع، میکروب ها را از منابع آلوده به موادغذایی منتقل می کنند.

بهترین شیوه با جوندگان و حشرات موذی؛ نظافت مداوم محیط، نصب در و پنجره های توری، سرپوشیده نگه داشتن مجازی فاضلاب و دفع به موقع زباله است.


عوامل فیزیکی فساد مواد غذایی

نوری، حرارت، رطوبت، زمان و... از جمله عوامل فیزیکی هستند که سبب ایجاد فساد در مواد غذایی می شوند. برای نمونه اگر درجه حرارت محیط برای بافت و نوع ماده غذایی مناسب نباشد، بافت ان تخریب شده یا تغییرات نامطلوب در ماده غذایی ایجاد می شود. به همین دلیل لازم است موادغذایی فاسدشدنی در یخچال نگهداری کرد.


عوامل مکانیکی فساد موادغذایی (ضربه)

ضربه دیدن محصولات کشاورزی و باغی حین برداشت،  انتقال و نگهداری باعث می شود که در میوه های ضربه دیده، با گذشت زمان ، از محل نقاط آسیب دیده، کپک ها و باکتری ها به درون میوه نفوذ کرده و باعث فساد آنها می شود.

 در موقع خرید میوه ها باید به تازگی ، شادابی، عطر و بو و پوست آنها توجه کرد که لهیده، لکه دار، وصدمه خورده نباشند، سپس آنها را در محل خنک و نسبتا تاریک نگهداری کرد.


بیشتربدانیم

 



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



بیماری های غذازاد

فصل 5 : بهداشت و ایمنی مواد غذایی

انواع بیماری های غذازاد و عامل ایجاد آنها

بیماری های غذازاد یا بیماری های ناشی از غذا، بیماری هایی هستند که در اثر مصرف غذای آلوده در بدن ایجاد می شوند.

بیماری های ناشی از غذا به سه دسته تقسیم می شوند:

1 – مسمویت های غذایی:

ناشی از آلودگی مواد غذایی با باکتری ها، ویروس ها و سایر عوامل بیماری زا

2 – عفونت های غذایی:

ناشی از آإلودگی موادغذایی با انواع موادشیمیایی، سموم قارچی، آفت کش ها، فلزات سنگین  و حشره کش ها

3 – بیماری های انگلی:

ناشی از انگل های گوشت حیوانات آلوده و بیمار ( مانند کرم کدو در گوشت گاو)





علل آلوده شدن و عوارض بیماری های غذازاد

فصل 5 : بهداشت و ایمنی مواد غذایی

علل آلوده شدن غذاهای ناقل بیماری های غذازاد

برخی از علل آلوده شدن غذاهای ناقل بیماری های غذازاد عبارتند از:

1 – پایین بودن سطح بهداشت فردی و یا بهداشت محیط

2 – عدم دسترسی به آب سالم

3 – کسترش استفاده از غذاهای خیابانی و نبود نظارت

4 - ...


عوارض بیماری های غذازاد و مدت زمان آن

بیشترین عوارض بیماری های غذازاد اغلب به شکل تهوع، اسهال و استفراغ  است که متناسب با مقاومت مصرف کننده غذا، این علائم یا عوارض از چند ساعت تا گاهیی چند روز ادامه مسی یابد.

 بر اساس گزارش های سازمان های بین المللی ، در حال حاضر بیماری های غذازاد ، یکی از مهم ترین مشکلات بهداشتی جوامع بشری به ویژه در کشورهای در حال توسعه و محروم است که باعث کاهش توسعه انسانی و همچنین کاهش بهره وری افراد در این کشورها می شود.





توصیه های خودمراقبتی برای داشتن تغذیه سالم، ایمن و بهداشتی

فصل 5 : بهداشت و ایمنی مواد غذایی

توصیه های خودمراقبتی برای داشتن تغذیه سالم، ایمن و بهداشتی

1 – در انتخاب و مصرف موادغذایی به سه اصل _ تنوع، تعادل و تناسب توجه کنید.

2 – وزن خود را در حد متعادل حفظ کنید.

3 – دریافت فیبر غذایی روزانه را افزایش دهید.

4 – مصرف شیر، ماست و پنیر کم چرب (5/1 درصد و کمتر) را در برنامه غذایی روزانه افزایش دهید.

5 – مصرف چربی و روغن خود را کم کنید.

6 – در مصرف گوشت و فراورده های آن دقت کنید.

7 – مصرف قند، شکرف شیرینی و شکلات را محدود کنید.

8 – نمک کمتر مصرف کنید و از نمک ید دار استفاده کنید.

9 – در طول روز به میزان کافی آب سالم و پاکیزه بنوشید.

10 – هنگام طبخ و مصرف موادغذایی،بهداشت فردی را رعایت کنید.

11 – هنگام تهیه موادغذایی به استاندارد های سلامت آن همچون برچسب مواغذایی، تاریخ انقضای مصرف ، نشان استاندارد و... توجه کنید.

12 – برای نگهداری موادغذایی بسته بندی شده به دستورات روی برچسب غذایی توجه کنید.

13 – برای نگهداری موادغذایی پخته شده در یخچال از ظروف دربسته یا روکش دار استفاده کنید.

14 – غذاهای آماده را از محل هایی که اصول بهداشتی را رعایت میکنند تهیه کنید.

15 – مصرف غذاهای آماده (فست فود) را به حداقل ممکن برسانید.


 فیبر چیست و درچه موادغذایی وجود دارد؟

تنها 5 درصد از جمعیت روی کره زمین فیبر موردنیاز بدن خود را از غذای روزانه تامین می کنند و 95 درصد بقیه به اندازه کافی فیبر دریافت نمی کنند.

فیبر یکی از مواد مغذی است که پایه گیاهی داشته و در دسته خوراکی های کربوهیدرات دسته بندی می شود. مصرف غذاهای دارای فیبر برای بدن ضروری است، زیرا که این ماده در برابر آنزیم های روده مقاوم بوده و هضم نمی شود در روده آب زیادی را جذب کند در نتیجه در هضم غذاها و بهبود عملکرد دستگاه گوارش موثر است.

فیبر دارای دو نوع محلول و نامحلول است، نوع محلول حالت ژل داشته و به عنوان قوام دهنده عمل می کند، در حالی که نوع نامحلول می تواند تا 20 برابر وزن خود آب جذب نماید. میزان فیبر توصیه شده برای مردان در حدود 38 گرم در روز و برای زنان 25 گرم در روز است.

مهمترین خواص موادغذایی دارای فیبر: بهبود دستگاه گورش- حفظ سلامت قلب – تنظیم قند خون – پیشگیری از سرطان – افزایش طول عمر – کاهش حساسیت های خوراکی و آسم – سلامت استخوان ها – سم زدایی بدن – درمان یبوست – کاهش وزن

بیشتر غذاها حاوی فیبر هستند، اما مهم ترین مواد غذایی غنی از فیبر : عدس، نخود، لوبیا قرمز، لپه، لوبیا سیاه، لوبیا چیتی، لوبیا لیما، جو پوست کنده، آرد چاودار، سبوس گندم، ارزن، ذرت بوداده گردو، بادام، پسته، آجیل، تخم کتان، دانه چیا، انجیر، توت فرنگی، تمشک، شاه توت، بلوبری، نخودفرنگی، خرما، گلابی، آووکادو، موز، کدو فلفلی، کنگر فرنگی، بامیه، شلغم، هویج، فلفل قرمز،گوجه فرنگی خشک شده در آفتاب، کلم بروکسل، نارگیل، ادامامه(سویای نرسیده)و ...



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



بیماری و مشخصات آن

فصل 6 : بیماری های غیر واگیر

بیماری

بیماری در نقطه مقابل سلامت قرار دارد به گونه ای که بیماری را میتوان نبود سلامت معنی کرد . بیماری به هرگونه حالت ناخوشایند و رنج آوری اطلاق میشود که احساس تندرستی را دچار اختلال کند . انسان بیمار ، از درد ناشی از اختلال در کار اندام ها - به هم خوردن وضعیت طبیعی بدن - ضعیف شدن اعضای بدن - و خطراتی که در زمان محدود و یا طولانی آسایش جسمی، روانی و حیات او را تهدید میکند ، در رنج به سر می برد


مختلف بیماری

بیماری همچون سلامت درجات مختلفی دارد و به جای تعریف مطلق، آن را در یک طیف مطرح میکنند که از سلامتی تا آستانه مرگ را در بر میگیرد .

(همانند طیف رنگین کمان که از رنگ بنفش شروع شده و با تغییر پیوسته به رنگ قرمز ختم می شود

 


 بیماریهای غیرواگیر

بیماریهای غیرواگیر به مجموعه ای از بیماریها گفته میشود که اساساً عامل مشخصی ندارند ، مثلاً توسط یک عفونت حاد ایجاد نمی شوند، بلکه به جای یک علت مشخص ، چند عامل خطر در ابتلای به آنها نقش دارند .

عوامل خطر شامل عوامل شناخته شده اجتماعی، محیطی و رفتاری هستند که خطر یا احتمال ابتلا به یک بیماری یا آسیب را افزایش می دهند .  





بیماری های قلبی و عروقی و علائم آن

فصل 6 : بیماری های غیر واگیر

بیماری قلبی عروقی

بیماری قلبی عروقی به هرگونه بیماری که دستگاه گردش خون را تحت تاثیر قرار دهد گفته میشود و شامل بیماری های قلبی ، بیماری های عروقی مغز ، بیماری های عروقی کلیه و بیماری های عروق محیطی است.


تشریح کارکرد قلب

قلب اساسا یک پمپ عضلانی توخالی به اندازه مشت دست است که در سراسر عمر بدون توقف خون را به سراسر بدن پمپ میکند .

قلب در طول مدت عمر به طور متوسط حدود ۳۰۰ میلیون لیتر خون را پمپ میکند .

قلب در طول روز بیش از ۱۰۰ هزار بار میتپد تا از یک طرف خون سرشار از اکسیژن و مواد غذایی را به بافت ها و اعضای بدن برساند و از طرف دیگر خون بازگشتی از اندام های بدن را برای اکسیژن گیری به ریه ها برساند .  

اکسیژن و مواد غذایی کافی مورد نیاز قلب به وسیله دو شریان اصلی تغذیه کننده قلب به نام شریانهای کرونر راست و چپ و رگ های خونی کوچک تری که از آنها جدا شده و روی سطح قلب را می پوشانند ، تامین میشود .


 علائم بیماری قلبی - عروقی

مهمترین علایم بیماری های قلبی عبارت است از احساس خستگی ، تنگی نفس ، درد در جلوی قفسه سینه ، طپش قلب و گاهی سرگیجه و ضعف ، حالت تهوع و تعریق . البته این علایم اختصاص به بیماری های قلبی ندارد و ممکن است در بیماری های دیگری از جمله اضطراب ، حملات پانیک ( وحشت ) ، افسردگی و بیماری های روان تنی هم دیده شوند . 


بیماری عروق کرونر قلب

از سد رگهای خونرسان به عضله قلب (کرونر ) ، بیشترین عامل مرگ و میر به دلیل بیماری های قلبی به حساب می آید .

در این بیماری به دلیل رسوب تدریجی کلسترول و سایر چربی های موجود در خون و مواد دیگر در دیواره داخلی شریان های کرونر ، رفته رفته دیواره داخلی سرخرگها کوچک و تنگتر شده و جریان خون رسانی به بافت عضله قلب کم و یا حتی قطع می شود .  

به این حالت که خون کافی به عضله قلب نمی رسد ، ایسکمی قلب می گویند و این وضعیت سبب ایجاد درد قلبی ( آنژین صدری ) خواهد شد


 سکته قلبی و مغزی

با سخت شدن و تنگ شدن عروق خونی ، چربی ، کلسترول و مواد دیگر با هم تجمع پیدا کرده و تشکیل ماده ای مومی شکل به نام پلاک می دهند . گاهی سطح پلاک های چربی در جدار شریان کرونر ترک میخورد و دچار پارگی می شود . این پدیده باعث تجمع پلاکتها که وظیفه انعقاد خون را در زمان خونریزی به عهده دارند ، می شود و یک لخته خون در اطراف پلاک ایجاد می شود که جریان خون را مسدود می کند . با ادامه محرومیت عضله قلب و یا بافت مغز از جریان خون ، این فرایند منجر به صدمه دائمی یا مرگ بخشی از عضله قلب یا بافت مغز می شود . به این وضعیت سکته قلبی و یا سکته مغزی می گویند


 عوامل خطر ابتلا به بیماری های قلبی - عروقی

دو دسته

دسته اول عواملی هستند همچون کهولت سن و سابقه خانوادگی بیمار که احتمال ابتلا به بیماری را افزایش می دهد ، اگرچه در اختیار ما نیستند ولی اطلاع از آنها می تواند به پیشگیری و کنترل بیماری کمک کند .

دسته دوم عواملی هستند همچون فشارخون بالا ، اختلالات چربی خون ، اضافه وزن و چاقی ، عدم تحرک ، بیماری دیابت و استعمال دخانیات ، که ما در ایجاد آنها نقش داریم و قابل درمان و کنترل هستند و لازم است اقدامات مؤثر و به موقع در مورد آنها انجام پذیرد .

در بین عوامل خطر بیماری های قلبی - عروقی ، فشار خون بالا و اختلالات چربی خون از مهم ترین عوامل خطر هستند که باید به طور منظم از نظر پزشکی بررسی شوند .  


عوامل خطر ابتلا به بیماری های قلبی - عروقی

سابقه خانوادگی بیماری قلبی زودرس - فشار خون بالا ( بیشتر از ١٤/۹ سانتی متر جیوه ) - کم تحرکی - مصرف سیگار روزانه - اضافه وزن و چاقی - تغذیه ناسالم ( مصرف میوه و سبزی کمتر از ۵ واحد ، مصرف روغن جامد و .... ) - دیابت - مصرف الکل - استرس





فشار خون بالا

فصل 6 : بیماری های غیر واگیر

فشار خون بالا

برای اینکه خون در شریان‌های اعضای بدن جریان پیدا کند و مواد غذایی و اکسیژن را به اعضای مختلف بدن برساند نیاز به نیرویی دارد که خون را در رگ‌ها به حرکت درآورد؛ این نیرو را فشار خون نامیده می شود.

فشار خون طبیعی 120/80 میلی متر جیوه یا 12/8 سانتی متر جیوه است.

این اعداد برابر فشارهایی هستند که از طرف قلب در زمان انبساط و انقباض، به خون در درون رگ ها وارد می شود. 120 میلی متر جیوه نشان دهنده فشار سیستولی  (ماکزیمم) است که هم زمان با پمپ خون به بیرون توسط قلب ایجاد می شود و 80 میلی متر جیوه، فشار دیاستولی (مینیمم) است که همزمان با استراحت قلب میان دو ضربان وجود دارد.

 آیا فشار خون در طول روز ثابت است؟ عواملی که فشار خون را بالا می‌برند، کدام‌اند؟

خیر. فشار خون در طول روز تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله وضعیت بدن، فعالیت مغز، فعالیت گوارشی، عضلاتی، تحریکات عصبی، پر بودن مثانه، دمای محیط، میزان صدا، مصرف دخانیات، الکل، چای و قهوه و دارو تغییر می‌کند و این تغییرات موقتی است.


 عوامل خطر و زمینه‌ساز بیماری فشار خون بالا

در صورتی که شریان‌های بدن توانایی انقباض و انبساط خود را به دلیل رسوب چربی‌ها در جداره شریان از دست بدهند، قلب باید با شدت و قدرت بیشتری فعالیت کند تا بتواند خون رسانی به بدن را به درستی انجام دهد، در این شرایط فشار خون بالا می رود و اگر فشار خون به طور دائمی بالاتر از حد طبیعی باشد به آن فشار خون بالا می گویند.
سابقه خانوادگی، سن بالای 50 سال،مصرف دخانیات و الکل، تغذیه نامناسب و کم تحرکی از عوامل خطر زمینه ساز بیماری های فشارخون بالا هستند.


علائم فشار خون بالا

فشار خون اولیه سال‌ها بدون علامت است و معمولاً زمانی علامت‌دار می‌شود که به اندام‌های حیاتی مانند مغز، چشم، کلیه، قلب، تأثیر گذاشته و به آن‌ها آسیب رسانده باشد.
در این صورت گاهی ممکن است با علائمی همچون موارد زیر بروز کند: سردرد در ناحیه پس سر – سر گیجه  - تاری و اختلال دید – خستگی زودرس و تپش قلب – تنگی نفس شبانه و یا هنگام فعالیت – دردهای قفسه سینه


اقدامات ضروری در زمان فشار خون بالا

درصورت داشتن بیماری فشار خون بالا، باید به پزشک مراجعه کرده و برای پیشگیری و کنترل فشارخون بالا به عواملی همچون: مصرف دخانیات و الکل ،عدم مصرف غذاهای چرب و پرنمک،

کنترل وزن در حد مطلوب، فعالیت بدنی کافی و منظم، داشتن رژیم غذایی همراه با مصرف میوه و سبزی به مقدار کافی، کنترل و مدیریت خشم و استرس و... باید توجه داشت.

میزان مصرف روزانه نمک برای افراد میانسال و سنین بالا:

افراد زیر ۵۰ سال: برابر با ۵ گرم

افراد بالای ۵۰ سال: برابر با ۳ گرم



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



چربی خون و بیماری های آن

فصل 6 : بیماری های غیر واگیر

افزایش چربی خون

چربی یکی از مواد غذایی اصلی برای حفظ سلامت است اما هنگامی که میزان آن در خون افزایش می‌یابد، ممکن است به آسیب عروقی در بدن منجر شود.
افزایش چربی‌های موجود در خون علاوه بر افزایش خطر بروز بیماری‌های قلبی-عروقی با بروز بسیاری از بیماری‌های مزمن همچون دیابت نوع ۲ و سرطان نیز در ارتباط است.


 انواع چربی‌های موجود در خون

سه نوع چربی موجود در خون عبارت هستند از:

کلسترول بد(LDL)، کلسترول خوب(HDL)، تری‌گلیسرید

چربی تری گلیسرید در بافت ها ذخیره شده و باعث ایجاد چاقی می شود و کلسترول اضافی هم در خون باقی می ماند.

واحد اندازه گیری چربی بر حسب میلی گرم در دسی لیتر می باشد. در جدول زیر مقادیر قابل  قبول، مرز خطر و مقدار خطرناک این چها نوع چربی (در آزمایشات چربی خون) آمده است.

نتیجه اندازه گیری کلسترول تام (کل) به تنهایی ممکن است گمراه کننده باشد. به همین دلیل باید مقادیر کلسترول خوب و بد هم اندازه گیری شوند.

 


 کلسترول

کلسترول ماده‌ای از جنس چربی است که در تمام سلول‌های بدن وجود دارد.
بیشترین قسمت کلسترول در داخل بدن، در کبد ساخته می‌شود و بقیه آن با مصرف غذاهای پر چرب وارد بدن می‌گردد.کلسترول موجود در بدن به دو نوع است کلسترول بد (LDL)،کلسترول خوب (HDL)


کلسترول بد و کلسترول خوب

:LDL

با افزایش سطح LDL خون ، خطر بروز بیماریهای قلبی عروقی افزایش مییابد، زیرا بخشی از LDL خون اکسیده شده و در جدار شریانها رسوب می کند و منجر به سخت شدن و تنگ شدن جدار شریانها میشود ، به همین دلیل به آن »کلسترول بد» گفته می شود .  

HDL:

این نوع چربی باعث میشود تا کلسترول از جدار داخلی شریانها جدا شود به همین دلیل به آن «کلسترول خوب» می گویند سطح این چربی با بروز بیماری های قلبی - عروقی ارتباط عکس دارد و با افزایش میزان آن در خون ، خطر بیماریهای قلبی عروقی کاهش می یابد.

تری گلیسرید:

با بالا رفتن میزان تری گلیسرید خون ، سطح HDL خون کاهش مییابد ، در نتیجه بالا بودن آن را به عنوان عامل خطر بروز بیماریهای قلبی - عروقی می دانند .


رژیم غذایی سالم و مناسب

یک رژیم غذایی سالم ، ۱۵ تا ۳۰ درصد کل انرژی دریافتی روزانه از طریق مصرف چربی ها تأمین می شود ، در حالی که برخی افراد با مصرف زیاد چربی در برنامه غذایی روزانه ، خود را در معرض ابتلا به بیماریهای قلبی - عروقی و سایر بیماریهای مزمن همچون انواع سرطان ، دیابت و ... قرار میدهند .  

برای جلوگیری از افزایش چربیهای خون توصیه میشود افراد ضمن رعایت رژیم غذایی مناسب ، فعالیت بدنی کافی نیز داشته باشند . در رژیم غذایی مناسب علاوه بر رعایت تعادل در دریافت میزان چربی ، به نوع چربی موجود در مواد غذایی نیز توجه می شود .  


دسته بندی چربی‌های موجود در مواد غذایی

چربی های موجود در مواد غذایی به سه دسته تقسیم می شوند : اسیدهای چرب اشباع - اسیدهای چرب غیر اشباع - اسیدهای چرب ترانس

اسیدهای چرب اشباع موجب افزایش سطح کلسترول و بالارفتن احتمال بیماریهای قلبی - عروقی می شوند ، از این رو توصیه می شود در برنامه غذایی روزانه ، مصرف آنها محدود شود. 1  .

اسیدهای چرب اشباع در روغن های نباتی جامد ، فرآورده های لبنی پرچرب ، چربی های گوشت و ... وجود دارد

اسیدهای چرب غیر اشباع موجب کاهش سطح کلسترول ، سطح LDL و تری گلیسرید خون می شوند . از این رو توصیه می شود به جای سایر روغنهای خوراکی مورد استفاده قرار گیرند .

اسیدهای چرب غیر اشباع در روغن زیتون ، روغن بادام زمینی و مغزها ، ماهی های چرب از جمله قزل آلا و سالمون و ... وجود دارد

اسیدهای چرب ترانس موجب افزایش LDL و کاهش HDL می شوند . مصرف زیاد آنها باعث بالا رفتن خطر ابتلا به بیماری های قلبی- عروقی می شود . توصیه می شود در هنگام خرید روغن ها ، با مطالعه برچسب آنها دقت شود تا میزان چربی ترانس آنها تا حد امکان در حد صفر و یا کمتر از ۵ درصد باشد .

اسیدهای چرب ترانس در روغنهای نباتی جامد موجود در غذاهای سرخ شده ، شیرینی ها ، غذاهای آماده و برخی از کره های گیاهی ( مارگارینها ) وجود دارد

 در تصویر زیر برچسب غذایی چند نوع روغن نشان داده شده است . بر اساس میزان و نوع چربی آنها را مقایسه کنید .

رنگ نوار مربوط به هر یک از مواد موجود در روغن که روی برچسبها وجود دارد ، مقدار آن را در کل روغن نشان می دهد . همانطور که مشخص است ، رنگ سبز نشانه مقدار کم رنگ زرد نشانه مقدار متوسط و رنگ قرمز نشانه مقدار زیاد است . در هر سه برچسب مقادیر و انرژی ، قند ، چربی ، نمک و اسیدهای چرب ترانس مشخص شده اند . مقادیر اسید چرب ترانس برای روغن اول از سمت راست برابر 12/0گرم ، برای روغن دوم 28/0گرم و روغن سوم 27/0گرم درج شده است . پس روغن اول با مقدار کم اسید چرب ترانس ( رنگ سبز ) برای مصرف مناسب است





سرطان

فصل 6 : بیماری های غیر واگیر

 دلایل افزایش بروز سرطان

۱ - افزایش تعداد سالمندان با توجه به بالا رفتن سن امید به زندگی ، چراکه بروز سرطان با افزایش سن افزایش می یابد 

۲ - تغییر در شیوه زندگی مانند افزایش مصرف دخانیات ، غذاهای چرب و پرکالری و کم تحرکی

3- عوامل محیطی همچون هوای آلوده ، استفاده از کودهای شیمیایی در فعالیتهای کشاورزی ، افزودنی های شیمیایی موجود در مواد غذایی و ..


  بیماری «سرطان»

سرطان یعنی رشد ، تکثیر و گاهی انتشار غیر طبیعی سلول های بدن .

بدن هر روز در بسیاری از اعضاء سلولهای جدیدی ایجاد می کند . این فعالیت تحت کنترل دستگاه ایمنی بدن انجام می شود . ولی ممکن است در عضوی از بدن بر اثر مواجهه مکرر سلول با برخی عوامل مستعد کننده ابتلا به سرطان ، در تقسیم سلول خطا رخ دهد و یک سلول طبیعی به یک سلول سرطانی ، تبدیل شود.

این سلول تغییر یافته از سلولهای همسایه اش جدا می شود و دیگر از دستورها و علائم داخلی ، که سلولهای دیگر در کنترل آنها هستند پیروی نمی کند و به جای هماهنگی با سلولهای دیگر خود سرانه عمل می کند که به آن ، سلول جهش یافته و گفته می شود.

سلول جهش یافته تقسیم و به در سلول جدید جهش یافته تبدیل میشود و این فرایند زنجیره ای به همین ترتیب ادامه می یابد تا جایی که همان یک سلول موذی به توده ای از سلولها که تومور » نامیده می شود ، تبدیل می گردد . گاهی این تومورها خوش خیم هستند و رشد نمی کنند ، ولی در صورتی که رشد کنند و تقسیم شوند و سلولهای طبیعی اطراف خود را از بین ببرند و به نقاط دیگر بدن هم دست اندازی کنند تومور ) بدخيم ، محسوب می شوند .  

هر چه تومورهای بدخیم رشد کنند و بزرگتر شوند جلوی رسیدن مواد غذایی و اکسیژن را به سلولهای سالم می گیرند و با پیشرفت سرطان ، سلولهای سالم می میرند و عملکرد و سلامت بیمار از بین می رود . اگر جلوی این فرایند گرفته نشود ، سرطان به مرگ می انجامد .  


  عوامل خطر ساز ابتلا به سرطان

داشتن سابقه خانوادگی، کهولت سن، آلودگی هوا، کم تحرکی، رژیم غذایی نامناسب ، مصرف دخانیات و تریاک ، عدم مصرف صحیح میوه و سبزیجات ، مصرف صیفی جات و سبزیجات و میوه آلوده به سموم و مواد شیمیایی ، مصرف بیش از حد مجاز نمک و کربوهیدراتها ( قند و شکر ) - مصرف قرص ضد حاملگی در زنان - امواج الکترومغناطیسی و ...


 پیشگیری از سرطان

پیشگیری از سرطان به مجموعه اعمالی گفته میشود که میتواند احتمال بروز بیماری سرطان را کاهش دهد . ۳۰ الی ۴۰ درصد سرطانها با حفظ وزن مطلوب ، تغذیه سالم و عادتهای تغذیه ای صحیح ، تحرک بدنی و پرهیز از مصرف دخانیات و الکل قابل پیشگیری هستند .


مزیت تشخیص به موقع سرطان

سرطانها اگر به موقع تشخیص داده شوند قابل درمان هستند . این کار با انجام خودآزمایی و غربالگری صورت می پذیرد ، پزشکان تلاش میکنند آزمونها و آزمایشهای غربالگری را برای یافتن سرطان پیش از آنکه علامت های مربوط به آنها را پیدا کنند ، به کار ببرند تا سرطان را در مراحل اولیه که احتمال علاج آن بیشتر است ، تشخیص دهند . پزشکان به افراد ، به خصوص با داشتن سابقه خانوادگی بیماری سرطان ، توصیه می کنند که از سنین ۱۰ سالگی به بعد نسبت به انجام آزمایشهای غربالگری سرطان اقدام کنند . همچنین توصیه می شود در صورت مشاهده هر یک از علایم هشدار دهنده سرطان حتماً به پزشک مراجعه شود.


 آزمایش های غربالگری برای تشخیص سرطان

ماموگرافی در تشخیص سرطان سینه - پاپ اسمیر در تشخیص سرطان دهانه رحم - آزمایش خون در تشخیص سرطان پروستات در مردان - آزمایش خون مخفی در مدفوع و کولونوسکوپی در تشخیص سرطان روده


علائم هشدار دهنده سرطان

ابتلای اقوام درجه یک به بیماری سرطان - تغییر در خال های پوستی - زخم های بدون بهبود - پیدایش توده در هر جای بدن - سرفه یا گرفتگی طولانی مدت صدا - اختلال بلع یا سوءهاضمه طولانی - استفراغ یا سرفه خونی - اسهال یا یبوست طولانی - خونریزی غیر طبیعی در ادرار یا مدفوع - خون ریزی غیر طبیعی از واژن و نوک سینه - بی اشتهایی با کاهش وزن بی دلیل  

چهار گام از گام های ده گانه پیشگیری از سرطان را بنویسید .

۱- نشانه های هشدار دهنده سرطان را جدی بگیرید و به موقع به پزشک مراجعه کنید .

۲- از مصرف سیگار و قلیان و ... پرهیز کنید و در معرض دود آنها قرار نگیرید .

۳- با کرم ضد آفتاب و پوشش مناسب از پوست خود در مقابل آفتاب محافظت کنید .

۴- روزانه ۵ وعده میوه و سبزی بخورید .  

۵- مصرف روزانه قند، شکر، نمک و روغن را کاهش دهید .

۶- وزن خود را کنترل و آن را در حد مطلوب حفظ کنید .

۷- روزانه حداقل ۲۰ دقیقه تند راه بروید .

۸- از مصرف الکل و استعمال مواد مخدر پرهیز کنید .

۹- آلاینده های سرطان زا را بشناسید و هنگام قرار گرفتن در معرض آنها خود را محافظت کنید .  

۱0- با خود، دیگران و محیط زیست مهربان باشید .





دیابت و علائم آن

فصل 6 : بیماری های غیر واگیر

 بیماری دیابت

دیابت، بیماری ناتوان کننده ای است که عوارض بسیاری دارد. دیابت حاصل افزایش قند ( گلوکز ) در خون است .

مواد غذایی بعد از مصرف در بدن به صورت قند ( گلوکز ) در می آیند و از این قند برای تولید انرژی استفاده می شود . انسولین هورمونی است که در بدن از غده لوزالمعده ( پانکراس ) ترشح شده و موجب ورود قند به سلول و استفاده از آن می شود . انسولین مثل کلید برای سلول عمل می کند . اگر انسولین کم باشد و یا کار خود را به خوبی انجام ندهد ،قند وارد سلول نشده و سلول گرسنه می ماند که در نتیجه کار بدن دچار اختلال می شود . از طرفی قند خون بالا رفته مانند سم عمل می کند و به سلول ها و بافتهای بدن آسیب می رساند . 


 انواع دیابت

دیابت انواع مختلفی دارد شایع ترین آن عبارت اند از :

دیابت نوع یک : این بیماری در هر سنی میتواند رخ دهد ولی عمدتاً در سنین پایین دیده می شود و از آنجا که بیشتر در کودکان و نوجوانان دیده می شود به آن دیابت جوانان نیز می گویند . این نوع دیابت در اثر عواملی مانند : زمینه ژنتیکی ، ویروس ، فشارهای روانی و اختلال در سیستم ایمنی بدن ایجاد می شود . در این دیابت ، لوزالمعده ( پانکراس ) اصلاً قادر به تولید  انسولین نیست .

دیابت نوع دو : این دیابت ، شایع ترین نوع دیابت است و در سنین بزرگ سالی آغاز می شود . به همین دلیل برخی از پزشکان به آن دیابت بزرگ سالان می گویند . این بیماری در اثر عواملی مانند : اضافه وزن و چاقی ، کم تحرکی ، سابقه فامیلی و زمینه ارثی بروز می کند . در این دیابت ، لوزالمعده ( پانکراس ) قادر به تولید انسولین کافی نیست با بدن به انسولین مقاومت نشان می دهد .

 

عوامل خطرساز دیابت نوع2


دامنه میزان قند خون

واحد اندازه گیری قند خون میلی گرم در دسی لیتر است . قند خون ناشتای طبیعی برای یک فرد طبیعی غیر دیابتی در حدود ۷۰ تا ۱۰۰ میلی گرم در دسی لیتر است . در صورتی که در محدوده ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلی گرم در دسی لیتر باشد ، فرد در مرحله پیش دیابت قرار دارد . از ۱۲۶ میلی گرم در دسی لیتر بالاتر ، فرد دچار دیابت است


 علائم و نشانه های بیماری دیابت نوع ۱ و ۲ 

دیابت معمولاً در مراحل ابتدایی بدون علامت است ، اما کم کم با بالا رفتن قند خون ، علائم آن آشکار می شود . بالا بودن قند خون نشانه اصلی بیماری دیابت است . علایم در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۱ معمولاً شدید و ناگهانی و شامل پرخوری ، پرنوشی ، پرادراری ، احساس خستگی زیاد ، کم شدن وزن بدن و لاغری و تاری دید است . بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ اغلب بدون علامت هستند و علائم معمول آن عبارت اند از : احساس خستگی و بی حوصلگی ، گرسنگی ، تشنگی ، احساس سوزش در انگشتان دست و پا ، کاهش وزن ، ادرار شبانه ، اختلال در بینایی ، عفونت های مکرر و تاخیر در بهبود زخم ها و بریدگی ها 


 عوارض و تأثیرات بیماری دیابت 

عوارض بیماری دیابت که اغلب چند سال پس از ابتلا به آن به وجود می آید متعدد است و در صورت عدم کنترل دقیق قند خون به ناتوانی و زمین گیری بیمار منجر می شود . عوارض دیابت تقریباً تمام دستگاه های بدن را درگیر می کند و عدم تشخیص و  درمان به موقع عوارض دیابت می‌تواند به نابینایی، دیالیز یا پیوند کلیه، قطع پا و سکته‌های قلبی و مغزی منجر شود.


 پیشگیری از دیابت 

۱ - برخورداری از رژیم غذایی متوازن و متعادل

 ۲ - پرهیز از مصرف غذاهای پر شکر یا چرب

 ۳ - مراجعه به پزشک متخصص در صورت داشتن عوامل خطرساز غیر قابل پیشگیری

 ۴ - حفظ وزن مطلوب

 ۵ - انجام فعالیتهای بدنی روزانه

 ۶ - پرهیز از مصرف دخانیات

 ۷ - کنترل منظم قند خون



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



بیماری های غیرواگیر

فصل 6 : بیماری های غیر واگیر

بیماری های غیرواگیر

در زمان های گذشته بیماریهای واگیر و عفونی عامل اصلی مرگ و میر و ناتوانی به ویژه در کودکان بودند .

در طی سالیان اخیر ، موفقیتهای چشمگیر در زمینه کشف و ساخت انواع واکسنها و داروهای به دست آمده که باعث شده است از میزان بیماریهای واگیر کاسته شود و با افزایش امید به زندگی ، جمعیت سالمندان افزایش یابد .

توسعه اقتصادی، صنعتی و گسترش ارتباطات موجب ماشینی شدن زندگی و به دنبال آن تغییراتی در شیوه زندگی همچون کم تحرکی، رژیم غذایی نامناسب ، مصرف دخانیات و .... شده است که در نتیجه سبب شده است نسبت بیماری های غیرواگیر و مزمن افزایش یافته و در صدر جدول علل مرگ و ناتوانی قرار گیرد..تقریباً ٧٦ درصد علل مرگ و میر در ایران مربوط به بیماری های غیرواگیر است.

 

خوشبختانه اکثر عوامل خطر اصلی در بیماری های غیرواگیر شناخته شده اند و حذف یا کنترل آنها می تواند مانع از بروز 80% بیماری های قلبی - عروقی ، سکته مغزی و دیابت و نیز 40% سرطان ها شود .  

بیماری های قلبی - عروقی به سن و یا جنس خاصی اختصاص ندارند و همه افراد در هر سن و جنسی ممکن است در معرض ابتلا به این بیماری ها باشند .

به حالتی که به دلیل انسداد رگهای خونی ، خون کافی به عضله قلب نمی رسد ، ایسکمی قلب می گویند و این وضعیت سبب ایجاد درد قلبی ( آنژین صدری ) خواهد شد .

در بین عوامل خطر بیماری های قلبی - عروقی ، فشار خون بالا و اختلالات چربی خون از مهم ترین عوامل خطر هستند که باید به طور منظم از نظر پزشکی بررسی شوند .

فشار خون بالا یکی از شایع ترین بیماری های مزمن در جوامع امروزی است و به عنوان قاتل خاموش از آن یاد می شود ، زیرا علامتی ندارد ؛ ولی خوشبختانه فشار خون بالا به آسانی قابل تشخیص و معمولاً قابل درمان است .  

آمار بروز سرطان در ایران کمتر از میزان متوسط جهانی است ولی میزان بروز آن رو به افزایش است .





سکته مغز و علائم آن

فصل 6 : بیماری های غیر واگیر

علائم سکته مغزی

سردرد ناگهانی شدید، از دست دادن ناگهانی بینایی، عدم کنترل عضلات و تعادل، از دست دادن ناگهانی احساس در بازو، پا یا صورت، و گیجی ناگهانی و از دست دادن قدرت تکلم از علائم سکته مغزی هستند.

درصورتی که هریک از علائم سکته مغزی در فرد مشاهده گردد، مهم ترین اقدام، رساندن وی به بیمارستان در اسرع وقت است.

در سکته مغزی زمان برای بازگرداندن جریان خون به مغز، بسیار کم است و مدن زمان طلایی بر

ای نجات فرد تنها حدود 3 ساعت است


  پیشگیری از بروز بیماری‌های قلبی-عروقی 

۱- کنترل منظم فشار خون:

در افرادی که دیابت، چاقی یا سایر عوامل خطر در فرد وجود داشته باشد، لازم است هر ۶ ماه یک بار فشار خون توسط پزشک کنترل شود و در صورت بالا بودن فشار خون، تحت نظر پزشک قرار گیرد.

۲- پرهیز از مصرف دخانیات (سیگار، قلیان، پیپ و ...) و مشروبات الکلی.

۳- حفظ کنترل و ثبات وزن در حد مطلوب به کمک تغذیه مناسب.

۴- حفظ وزن مناسب:

افزایش وزن و اضافه وزن و دیابت خطر سکته قلبی را افزایش می‌دهد.شاخص توده بدنی بالاتر از ۳۰، در صد خطر سکته قلبی و عروقی را به شدت افزایش می‌دهد.
5- فعالیت بدنی و ورزش منظم:

فعالیت بدنی در کاهش فشار خون، اضافه وزن و دیابت موثر است. روزانه انجام فعالیت بدنی متعادل به طوری که سبب افزایش ضربان قلب و تعریق شود، توصیه شده است.
۶- شرکت در معاینات پزشکی منظم و اطمینان از حد مطلوب چربی خون.


بیشتر بدانید

سابقه فامیلی بیماری‌های قلبی-عروقی زودرس در صورتی در شما وجود دارد که:

بیماری قلبی – عروقی در پدر یا برادر شما سنین پایین تر 55 سال تشخیص داده شده باشد.

بیماری قلبی – عروقی در مادر یا خواهر شما در سنین پایین تر 65 سال تشخیص داده شده باشد.





سکته قلبی

فصل 6 : بیماری های غیر واگیر

سکته قلبی

اگرچه عده ای از افراد با خطر بیشتری در مقایسه با دیگران در معرض بیماری قلبی یا سکته مغزی قرار دارند ولی دانستن اینکه چه کسی دچار آن خواهد شد غیر ممکن است ؛ از این رو لازم است همه افراد حتی کسانی که در معرض خطر پایین تری قرار دارند ، از آمادگی لازم برای مواجهه با آنها برخوردار باشند . 


علائم سکته قلبی

احساس فشار آزاردهنده ، سنگینی یا درد در وسط قفسه سینه که معمولاً به طور ناگهانی شروع می شود و بیش از چند دقیقه ادامه می یابد ، مهم ترین علامت بالینی ترین سکته قلبی است.درد قفسه سینه با هر یک از نشانه های عرق سرد، رنگ پریدگی پوست، تنگی نفس، تهوع، گیجی، ضعف یا خستگی بدون علت و نبض سریع یا نامنظم از دیگر نشانه های حمله قلبی است و اگر این درد به نشانه ها، گردن، بازوها و فک پایین انتشار داشته باشد، جدی‌تر خواهد بود.

بسیاری از افراد گمان می‌کنند که سکته قلبی همواره به شکل ناگهانی و شدید اتفاق می‌افتد، ولی بسیاری از حملات ممکن است به صورت آهسته و با یک درد ناراحتی معمولی و ملایم شروع شوند که گاهی افراد به دلیل خفیف بودن نشانه ها از درخواست کمک خودداری می‌کنند. در برخی از بیماران نیز ممکن است فقط نشانه‌هایی از درد در بازو و گلو وجود داشته باشد

 


اقدامات لازم هنگام بروز سکته قلبی

از هرگونه حرکت و فعالیتی در بیمار جداً پرهیز شود. فرد به حالت نشسته یا نیمه‌خوابیده قرار گیرد و لباس‌های تنگ او را شل کنید. بیمار در اسرع وقت با برانکارد و یا صندلی چرخ‌دار به مراکز درمانی و یا بیمارستان منتقل شود.



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



بیماری های واگیر

فصل 7 : بیماری های واگیر

بیماری های واگیردار

بیماریهای واگیردار ، بیماریهایی هستند که از فرد بیمار به فرد سالم سرایت میکنند. بیماری از طریق یک عامل بیماری زا مانند ویروس ، باکتری، قارچ و .... به فرد سالم انتقال می یابد .

نگرانی و خطر این دسته از بیماریها در آن است که میتوانند باعث همه گیری شده و تعداد زیادی از افراد جامعه را مبتلا کنند .

در طی قرنهای گذشته، بیماریهای واگیردار همواره یکی از تهدید کننده های اصلی سلامت انسان محسوب میشده اند . گاهی یکی از این بیماریها به سرعت در بین تعداد زیادی از افراد شیوع پیدا میکرد و باعث مرگ و میر بالای افراد میشد .

امروزه ، اگرچه هنوز شاهد برخی از انواع این بیماریها هستیم ، اما با استفاده از ؛ واکسیناسیون ، رعایت بهداشت فردی ، بهسازی محیط ، بهبود وضع تغذیه و ..... تعداد زیادی از بیماریهای واگیردار کنترل شده اند .


دسته بندی انواع بیماریهای واگیردار

بیماریهای واگیردار را میتوان بر اساس شیوه های انتقال و انتشار به پنج دسته طبقه بندی کرد:

از طریق پوست و مخاط

از طریق دستگاه تنفس

از طریق دستگاه گوارش

از طریق خون و ترشحات بدن

از طریق دستگاه تناسلی





طریقه منتقل شدن بیماری از دستگاه گوارش

فصل 7 : بیماری های واگیر

انتقال بیماری از طریق دستگاه گوارش

مثال

بیماری اسهال خونی، انگلهای روده ای ، وبا و .....

در این بیماری میکروبها از طریق غذا ، آب و دستهای آلوده وارد دهان می شوند .

بیش از نیمی از همه بیماریها و مرگ ومیر کودکان خردسال و همچنین بسیاری از افراد بزرگسال در اثر این نوع بیماری می باشد .


پیشگیری از ابتلا به بیماری ها و انگل های روده ای

1 - اگر از سالم بودن آب آشامیدنی اطمینان ندارید، حتماً قبل از مصرف آن را بجوشانید .

2 - از مصرف یخ های آماده خودداری کنید، مگر مطمئن شوید که از آب سالم تهیه شده است .

3 - از مصرف سبزی های خام و سالادهایی که از شست وشو و ضدعفونی کردن آنها اطمینان ندارید ، خودداری کنید .

4 - شیر خام را قبل از مصرف باید حداقل یک دقیقه با هم زدن مداوم جوشاند و در صورت خطر تب مالت به مدت طولانی تر جوشاند . 

5 - از مصرف غذاهای خیابانی که توسط دست فروشان تهیه می شود ، خودداری کنید .

6 - قبل از آماده سازی و صرف غذا حتماً دستهای خود را با آب و صابون بشویید .

7 - از شست و شوی دست و صورت ، ظروف ، میوه و سبزی در آبهای روان و غیربهداشتی خودداری کنید .

8 - غذاهایی را بخورید که کاملا پخته شده باشند . 

9 - در صورت شیوع بیماریهای روده ای بهتر است از خوردن کاهو و سبزیهای خام خودداری کنید .





طریقه منتقل شدن بیماری از طریق دستگاه تنفس

فصل 7 : بیماری های واگیر

انتقال بیماری از طریق دستگاه تنفس

مهم ترین بیماریهای ویروسی که از طریق دستگاه تنفسی انتشار می یابند عبارت اند از: سرماخوردگی و آنفلوانزا  

در این بیماری ها، ویروس به وسیله قطرات کوچکی که به هنگام عطسه یا سرفه عفونی فرد بیمار در هوا پخش میشود به دیگران سرایت میکند .

 

یادآوری: سرماخوردگی اغلب نیاز به درمان دارویی و به خصوص آنتی بیوتیک ندارد و با استراحت درمان می‌شود.

 



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



طریقه منتقل شدن بیماری از پوست و مخاط

فصل 7 : بیماری های واگیر

انتقال بیماری از طریق پوست و مخاط

یکی از شایع ترین بیماری های انگلی که از طریق پوست و مو به دیگران سرایت میکند پدیکلوزیس است .

در بیماری پدیکلوزیس ، شپش سر که نوعی انگل پوست بدن انسان است در ناحیه عقب سر در قسمت کردن و در پشت گوش زندگی میکند و در آنجا تخم میگذارد که با خارش شدید در این نواحی همراه است. شپش سر میتواند حرکت کند و از افراد مبتلا به افراد سالم برود و تخم گذاری کند و آنها را نیز آلوده سازد.  

 پدیکلوزیس از راه وسایل شخصی مثل شانه ، برس ، کلاه ، روسری ، لباس ، وسایل خواب ، وسایل سلمانی و حمام به دیگران منتقل می شود .

بهترین راه پیشگیری از ابتلا به این بیماری رعایت بهداشت فردی و پرهیز از به کارگیری وسایل شخصی دیگران است .





طریقه منتقل شدن بیماری از طریق دستگاه تناسلی

فصل 7 : بیماری های واگیر

انتقال بیماری از طریق دستگاه تناسلی

مثال

سوزاک ، تبخال تناسلی ، زگیل تناسلی و .....

ویروسها ، باکتریها ، تک یاخته ها و قارچ ها عوامل بیماریزایی هستند که از طریق دستگاه تناسلی منتقل می شوند و باعث آلودگی فرد سالم می شوند .


علائم بیماری های واگیردار دستگاه تناسلی

  • ترشح غیر طبیعی ( از نظر حجم ، رنگ و بو ) از مجرای تناسلی

  • زخم با ضایعات جلدی ( پوستی ) در نواحی تناسلی

  • عفونت های غیر معمول

  • غدد متورم در ناحیه تناسلی ، درد در نواحی پایین شکم

  • سوزش ادرار

 متاسفانه بسیاری از افرادی که حامل این بیماریها هستند یا از عفونت خود اطلاع ندارند و یا به دلیل حجب و حیا از مراجعه به پزشک خودداری میکنند .

 این بیماریها در صورت درمان نشدن میتوانند عوارض جدی مانند عظیمی و نازایی ، زایمان زودرس ، مردهزایی و ... برای بیمار به همراه داشته باشند بنابراین توصیه میشود در صورت مواجهه با آنها حتماً به پزشک مراجعه شود .

 رعایت بهداشت فردی و پایبندی به اصول اخلاقی و خانوادگی تا حد بسیار زیادی از ابتلا به این بیماری ها جلوگیری می کنند .





طریقه منتقل شدن بیماری از خون و ترشحات بدن

فصل 7 : بیماری های واگیر

انتقال بیماری از طریق خون و ترشحات بدن

مثال

هپاتیت ، ایدز


هپاتیت

گاهی به علل مختلف ، از جمله آلودگی ناشی از ویروس ، کبد التهاب پیدا میکند که این امر موجب وارد آمدن آسیب به کبد و مختل کردن فعالیت آن میشود . به این وضعیت بیماری هپاتیت گفته میشود .  

با توجه به نوع ویروس آلوده کننده ، انواع مختلف هپاتیت مانند هپاتیت G , E , D , C , B , A و GB شناخته شده اند .  

هپاتیت نوع B و C شایع ترین آنهاست و احتمال مزمن شدن بیماری در مبتلایان به هپاتیت نوع C بیشتر است .

هپاتیت B و C از طریق خون و مخاط وارد بدن میشوند. اما سایر هپاتیت ها از طریق غذا و آب آلوده وارد بدن میشوند.

از عواملی که ایجاد هپاتیت میکنند میتوان به افراط در مصرف الکل ، اثر برخی داروها ، آلودگی به باکتری و هم چنین ویروس اشاره نمود . هپاتیت ویروسی منجر به عفونت کبدی می گردد .  


هپاتیت C

( توضیح خارج از کتاب ) : ویروس HCV عامل هپاتیت C میباشد . ویروس عمدتاً کبد را تحت تأثیر قرار می دهد . هپاتیت C اغلب هیچ علائمی ندارد ، اما عفونت مزمن موجب زخم شدن کبد میشود و پس از چند سال به سیروز کبد ( فرسودگی کبد ) می انجامد . افراد مبتلا به سیروز کبد گاهاً دچار نارسایی کبد ، سرطان کبد با عروق بسیار متورم مری و معده میشوند که این مورد آخر می تواند منجر به خون ریزی تا حد مرگ شود . اصلی ترین عامل ابتلا به این نوع هپاتیت ، خون و فرآورده های خونی میباشد .


هپاتیت B

( توضیح خارج از کتاب ) : ویروس HBSAg عامل ایجاد این نوع هپاتیت میباشد . هپاتیت B انواع مختلف دارد که انواع آن بسته به محل زندگی افراد میتواند تغییر کند . ویروس پس از وارد شدن به بدن در کبد جایگزین شده و شروع به رشد و تکثیر نموده و سپس وارد خون میشود . هر فردی که در خون او HBSAg وجود داشته باشد آلوده تلقی میشود . آزمایشات معمول برای شناسایی این ویروس PCR و HBSDNA می باشند .  



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



علائم و راه های پیشگیری از انتقال بیماری هپاتیت

فصل 7 : بیماری های واگیر

راههای انتقال هپاتیت B

۱- روابط جنسی پر خطر

۲- خون و فرآورده های خونی

۳- از مادر به جنین از طریق بند ناف

۴- از مادر به نوزاد از طریق رابطه مداوم و شیردهی

۵- معتادان تزریقی و سرنگ مشترک

۶- وسایل آلوده در دندان پزشکی و آرایشگاه ها

۷- کادر درمان مانند پزشکان و پرستاران و ...

۸- از طریق افراد خانواده فرد مبتلا

 


علائم هپاتیت B

بیماری هپاتیت B از یک سو میتواند بدون علامت باشد و از سوی دیگر میتواند علائم بسیار شدید همراه با درگیری شدید کبدی ایجاد نماید.

به طور معمول بعد از ورود ویروس به بدن فرد تا یک دوره بدون علامت است .  

علائم اولیه شبیه سرماخوردگی میباشد. از قبیل : ضعف ، کسالت ، بی اشتهایی ، تهوع ، استفراغ ، تب ، خستگی ، بی حالی ، درد عضلات ، التهاب مفاصل .

در مرحله دوم : عوارض پوستی ، بروز زردی در پوست و چشم در فرد ، تیره شدن رنگ ادرار و کم رنگ شدن رنگ مدفوع ایجاد میشود .

80 تا 90 درصد بیماران در مرحله حاد ، یعنی قبل از جایگزینی ویروس در کبد قابل درمان خواهند بود . به هر دلیلی درمان انجام نشود و یا دیر انجام شود و یا بدن بیمار پاسخ مناسب به درمان ندهد ، بیماری به مرحله مزمن وارد خواهد شد . در این حالت فرد ناقل محسوب خواهد شد .

بعد از طی مراحل درمان اکثر افراد مبتلا به هپاتیت B کاملاً بهبود پیدا میکنند ، ولی در بعضی از افراد این بیماری مزمن شده و باعث مشکلات کبدی ، سرطان کبد و یا سیروز کبدی می شود .

 امروزه برای پیشگیری از ابتلا به بیماری هپاتیت B می توان از واکسنهای آن استفاده کرد ولی در صورت ابتلا ، از طریق مشاهده علایم آن باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کرده و با اتخاذ اقدامات احتیاطی از پخش شدن ویروس و آلوده شدن دیگران جلوگیری نمود .


راههای پیشگیری از انتقال و گسترش بیماری هپاتیت B

در صورت ابتلای یکی از اعضای خانواده یا نزدیکان به بیماری هپاتیت B برای جلوگیری از انتقال بیماری به دیگر اعضا ، رعایت نکات زیر ضروری است :

1- آزمایش خون اعضا یا نزدیکان و اطمینان از عدم ابتلای آنها به بیماری

2- تزریق واکسن

3- استفاده نکردن از وسایل مشترک با بیمار

4- عدم تماس با مایعات و خون بیمار

5- عدم تماس با پوست بریده یا زخم شده بیمار

6- استفاده نکردن از وسایل تیز و برنده مثل تیغ و ناخن گیر و ... متعلق به شخص بیمار





بیماری اچ آی وی چیست؟

فصل 7 : بیماری های واگیر

اچ آی وی / ایدز

(Acquired Immune Deficiency Syndrome - AIDS) ایدز (Human Immunodeficiency Virus = HIV) اچ آی وی

اچ آی وی یا همان سندرم نقص ایمنی اکتسابی ، ویروسی است که با ورود به بدن و ماندگار شدن در آن ، در نهایت باعث ایجاد بیماری ایدز در انسان می شود .

ویروس اچ آی وی خود به خود تولید نمیشود بلکه میتواند از طریق انسان از فردی به فرد دیگر منتقل شود .

HIV AIDS

آلودگی با ویروس اچ آی وی یک بیماری عفونی قابل کنترل است که اغلب مردم آن را با نام ایدز میشناسند ، در حالی که ایدز تنها مرحله انتهایی و پیشرفته از اچ آی وی است که همراه با بیماریهای مختلف و علائم شدید است و به دلیل سرکوب سیستم ایمنی ، عفونت های دیگری از جمله بعضی بدخیمی ها و سرطان در فرد بروز پیدا میکنند . در صورتی که فرد آلوده به اچ آی وی به موقع و به طور صحیح تحت مراقبت و درمان قرار گیرد ممکن است تا آخر عمر مبتلا به بیماری ایدز نشود .

بیش از سه دهه از شناخت اچ آی وی و بیماری ایدز میگذرد . همه گیری جهانی این بیماری موجب ایجاد یکی از بزرگترین چالش ها در زندگی فردی و اجتماعی انسان به خصوص نوجوانان و جوانان شده است . در حال حاضر در سطح جهان بالغ بر 36 میلیون نفر از جمله 2 میلیون کودک با اچ آی وی زندگی می کنند .  





دوران پنجره چیست؟

فصل 7 : بیماری های واگیر

دوران پنجره

برای اینکه بتوانیم اچ آی وی را کنترل کنیم ابتدا لازم است تا با عملکرد ویروس در بدن و سیستم دفاعی بدن آشنا شویم .

مدتی بعد از ورود اچ آی وی به بدن گلبولهای سفید به نشانه حضور این ویروس مادهای را در خون ترشح می کنند که آنتی بادی نامیده میشود . آنتی بادی هیچ عارضه یا علامتی در بدن ایجاد نمیکند ؛ ولی وجود آن با آزمایش قابل تشخیص است .

از زمان ورود ویروس به بدن تا زمانی که گلبولهای سفید آنتی بادی ترشح کنند و سطح آنتی بادی به حد قابل تشخیص برسد ، مدتی بین دو هفته و گاهی تا سه ماه طول میکشد . به این مدت زمان « دوران پنجره » میگویند . در دوران پنجره علی رغم اینکه ویروس در بدن فرد هست ولی نتیجه آزمایش منفی است .  

 



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



آزمایش و علائم اچ آی وی

فصل 7 : بیماری های واگیر

مشاوره و آزمایش اچ آی وی

اچ آی وی آزمایش تشخیصی اختصاصی دارد و در آزمایشهای متداول و معمول انجام شده مانند آزمایش خون مشخص نمی شود .

توجه به این نکته بسیار مهم است که در صورت مشکوک بودن فردی به بیماری هیچ گاه وجود یک آزمایش منفی در او به معنی عدم ابتلای وی نیست چون ممکن است در دوران پنجره باشد . پس لازم است تا فرد مجدداً مورد مشاوره و آزمایش قرار گیرد .

امکان انجام مشاوره و آزمایش محرمانه و رایگان اچ آی وی و نیز دسترسی به داروهای ضد ویروس اچ آی وی به صورت رایگان برای تمام بیماران در مراکز مشاوره بیماریهای رفتاری در سراسر کشور فراهم است .


علائم اچ آی وی / ایدز

با زیاد شدن تعداد ویروس در بدن فرد مبتلا و کم شدن سلولهای دفاعی در بدن وی به تدریج علائم اصلی بیماری ظاهر می شود . این علائم متنوع بوده و می تواند شامل انواع عفونت ها مثل برفک دهانی ، سل ، عفونت های ریوی و ... باشد .





دارو و راه های انتقال ویروس اچ آی وی

فصل 7 : بیماری های واگیر

داروی اچ آی وی

تاکنون داروی مؤثری که بتواند ویروس را به طور کامل از بین ببرد شناخته نشده، اما داروهای مناسبی وجود دارند که می توانند تعداد ویروس را در خون به شدت کم کرده و مانع پدید آمدن علائم و مرحله ایدز » شوند . مراقبت مستمر از مبتلایان به همراه درمان به موقع، می تواند در به تعویق انداختن مرحله بیماری بسیار مؤثر باشد و فرد را به یک زندگی عادی برگرداند.  


راههای انتقال ویروس اچ آی وی

تصویر زیر راه های انتقال ویروس اچ آی وی را نشان می دهد.

بعد از انتقال از طریق خون و فرآورده های خونی ، اصلی ترین راه انتقال ، تماس جنسی پر خطر می باشد .

ویروس اچ آی وی تنها در گلبولهای سفید قادر به ادامه حیات است و گلبول سفید هم فقط در خون و ترشحات جنسی وجود دارد

 





چگونگی منتقل نشدن ویروس اچ آی وی

فصل 7 : بیماری های واگیر

ویروس اچ آی وی از چه طریقی منتقل نمی شود

ویروس اچ آی وی از طریق تماسهای معمولی زیر منتقل نمی شود . پس نیازی به جداسازی افراد مبتلا به ویروس اچ آی وی نیست و زندگی در کنار این افراد و با اشتغال و تحصیل در کنار آنها خطری برای دیگران محسوب نمی شود .

کار کردن با یکدیگر و زندگی دسته جمعی ، هم صحبت شدن و معاشرت های اجتماعی یا تماس روزمره با مبتلا : شامل همسفر شدن ، همکلاس بودن و نشستن در کنار یکدیگر

روابط عادی اجتماعی مثل سوار شدن در اتوبوس و تاکسی و استفاده از تلفن های عمومی

غذا خوردن، آشامیدن و یا استفاده از قاشق و چنگال ، لیوان و وسایل و ظروف غذاخوری

اشک و بزاق و از راه هوا ( عطسه و سرفه )

استفاده از سرویسهای بهداشتی مشترک مثل حمام ، توالت و استخرهای مشترک

توسط حیوانات ، حشرات ( پشه ) و یا نیش آنها  



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



راه های پیشگیری از انتقال اچ آی وی

فصل 7 : بیماری های واگیر

پیشگیری از آلوده شدن به ویروس اچ آی وی

بیماری اچ آی وی مخصوص طبقه ، قشر و یا گروه خاصی نیست . این بیماری یک بیماری عفونی است که اگر عامل آن وارد بدن هر کسی شود، فرد را به بیماری مبتلا می کند . اصلی ترین روش پیشگیری در همه بیماریهای عفونی از جمله اچ آی وی آن است که مانع ورود میکروارگانیسم (ویروسی ) به بدن شویم


چند توصیه برای پیشگیری از ابتلا به بیماری ایدز

  1. پرهیز از مصرف مواد مخدر به خصوص مواد مخدر تزریقی
  2. پایبندی به شئونات اخلاقی
  3. رعایت احتیاط های معمول و لازم در مواجهه با افراد مبتلا
  4. پرهیز از اقداماتی که منجر به سوراخ شدن پوست می شود ، مانند : حجامت غیر استریل ، خالکوبی و .....
  5. پرهیز از استفاده از وسایل نوک تیز و برنده به طور مشترک
  6. اطمینان از انجام استریل خدمات دندان پزشکی
  7. پرهیز از حضور در موقعیت های خطر آفرین

تقویت مهارت های برخورد قاطعانه و نه گفتن هنگام مواجه شدن با درخواست های نابجا کنار

گذاشتن افرادی که ما را در معرض رفتارهای پرخطر قرار میدهند و تقویت بیشتر روابط خانوادگی

دو راه اصلی پیشگیری از انتقال اچ آی وی:

  1. عدم استفاده از سرنگ و سرسوزن مصرف شده
  2. پرهیز از رفتارهای جنسی پرخطر

یکی دیگر از راه های مهم پیشگیری نیز اقدام برای درمان افراد مبتلاست . زیرا مصرف دارو به کاهش ویروس اچ آی وی در خون و ترشحات جنسی منجر می شود که در این صورت ، تماس اتفاقی با خون و ترشحات فرد مبتلا ، منجر به انتقال ویروس به دیگری نخواهد شد





بیشتر بدانیم - روبانها نماد و نشانه چه بیماری هستند ؟

فصل 7 : بیماری های واگیر

روبانها نماد و نشانه چه بیماری هستند؟

-1روبان سفید شفاف مرواریدی : 

سرطان ریه

-2روبان سفید : 

اگزوستوز متعدد ارثی ( اتحاد روبان سفید برای مادران ایمن : اطمینان از بارداری و زایمان ایمن برای همه زنان و نوزادان متولد شده در هر کشور در سراسر جهان )

-3روبان با نمای شبیه گورخر : 

بیماری های نادر ( در اثر عوامل ژنتیکی و غیر ژنتیکی ) ، تومورهای سرطانی و عصبی غددی ، بیماری اهلرز دانلوس

-4 روبان زرد : 

سرطان استخوان ، پیشگیری از خودکشی ، اندومتریوز

-روبان شبیه پازل : 

اوتیسم

-6 روبان با نمای ابر : 

فتق مادرزادی دیافراگم

7 -روبان آبی : 

میلیت عرضی ، کودک آزاری ، توبروز اسکلروز ، سندرم استیونس جانسون ، سرطان روده بزرگ ، سندرم خستگی مزمن ، ترک اعتیاد ، بیماری استخوان شکننده

8 -روبان نیلی : 

آلودگی با استافیلوکوک اورئوس ( نوعی باکتری بیماری زا ) مقاوم به آنتی بیوتیک

-9روبان آبی روشن : 

سرطان پروستات ، انتقال خون بین دوقلوها ( نوعی مشکل خطرناک در بارداری های دوقلو )

10 -روبان سبز یشمی : 

هپاتیت ب ، سرطان کبد

11  -روبان بنفش:

انواع سرطان به طور عمومی ، کرون و کولیت ، مسمومیت با مواد مخدر ، سارکوئیدوز ، لوپوس ، سندرم شوگرن ، سکته مغزی ، فیبروز کیستی (Cystic Fibrosis) ، بیماری آلزایمر ، سرطان پانکراس

12-روبان با رنگ اسطوخودوس : 

صرع

13-روبان بنفش روشن : 

اختلالات خوردن ( بی اشتهایی عصبی و پرخوری عصبی ) ، سرطان معده ، سرطان مری ، پرفشاری خون ریوی

-14 روبان صورتی و آبی : 

سرطان سینه در مردان ، سرطان التهابی سینه ، ناباروری

15  -روبان نارنجی : 

لوسمی ، مولتیپل اسکلروزیس (MS) یا ام اس ، سوء تغذیه ، اختلال بیش فعالی با کمبود توجه

-16 روبان قرمز : 

ایدز ، سوء استفاده مواد ، واسکولیت ، بیماری قلبی

-17 روبان خاکستری : 

اختلال شخصیت مرزی ، دیابت ، سرطان مغز ، آسم

18 -روبان سیاه : 

عزاداری ، ملانوم 19 - روبان صورتی : سرطان سینه

-20 روبان سبز : 

آسیب پس از ضربه مغزی ، فلج مغزی ، بیماری سلیاک ، بیماری لایم ، پیوند عضو ، سرطان کلیه ، حفاظت از محیط زیست

21 -روبان آبی تیره : 

سندرم تخمدان پلی کیستیک ، بیماری کیست کلیه ، سرطان تخمدان ، میاستنی گراویس ، اختلال اضطراب ، اختلال استرس پس از حادثه (PTSD)

-22 روبان بنفش : 

لنفوم هوچکین

-23 روبان طلایی : 

سرطان های دوران کودکی

24 -روبان قرمز و طلایی : 

کمبود پلاکت وابسته به ایمنی در نوزادان

-25 روبان بنفش و قرمز : 

میگرن مزمن

-26 روبان قرمز تیره و عاجی : 

سرطان های سر و گردن

 

 





اهمیت یادگیری و رعایت بهداشت فردی

فصل 8 : بهداشت فردی

بهداشت فردی

بهداشت فردی عبارت است از کلیه فعالیت‌ها و اقداماتی که هر فرد به طور مسئولانه برای حفظ، تأمین و ارتقای سلامت خود و یا در نهایت برای اطرافیانش انجام می‌دهد. این فعالیت‌ها و اقدامات شامل مراقبت از اعضا و جوارح بدن (چشم، گوش، پوست و مو، دهان و دندان و ...)، تغذیه، ورزش، خواب و استراحت می‌شود.  


اهمیت یادگیری و رعایت بهداشت فردی

رعایت بهداشت فردی علاوه بر حفظ آراستگی فرد، از انتقال عوامل بیماری‌زا به دیگران جلوگیری می‌کند و این امر به تأمین سلامت جامعه کمک می‌کند.

علاوه بر این، افراد سالم و آراسته به راحتی نظر دیگران را جلب می‌کنند و این امر باعث تقویت حس خود ارزشمندی و عزت نفس در آنها می‌شود.  

آموزش و فراگیری عادت‌ها و رفتارهای صحیح بهداشت فردی، افراد را قادر می‌سازد تا بتوانند بیماری‌ها و ناتوانی‌های جسمی و روحی خود را که مانع رسیدن به دوران بزرگسالی و سالمندی سالم و موفق است، کنترل کنند و به طول عمر و ارتقای کیفیت زندگی خود نیز بیفزایند.  


لزوم آشنایی با بهداشت فردی و رعایت آن 

در درس اول گفتیم، بهداشت و سلامت از حقوق اولیه افراد در هر جامعه‌ای محسوب می‌شود و دولت‌ها موظف به تأمین این مهم می‌باشند. صاحب‌نظران مسائل بهداشتی، دانش‌آموزان را از آسیب‌پذیرترین قشرهای جامعه می‌دانند که در معرض تهاجم انواع تهدیدات اجتماعی، روانی و جسمانی قرار دارند و در صورت عدم رعایت موازین بهداشتی بیشترین آسیب به آنها وارد می‌شود و بخش اعظم این آسیب‌ها ناشی از عدم اطلاع آنان از دانش، بینش و رفتارهای بهداشتی لازم در این زمینه است؛ برای نمونه، ابتلا به بیماری سرماخوردگی و آنفولانزا که به طور مستقیم ناشی از عادت‌های غیربهداشتی است، می‌تواند دانش‌آموزان زیادی را درگیر کند.  

در این درس به بررسی اعضای خارجی بدن یعنی چشم، گوش، پوست و مو، دهان و دندان و نحوه رعایت بهداشت در مورد آنها می‌پردازیم و در نهایت خواب، این نعمت الهی را که باعث کسب انرژی، تازه شدن جسم و ذهن و ... می‌شود را بررسی می‌کنیم.



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



بهداشت چشم

فصل 8 : بهداشت فردی

بهداشت چشم

چشم حساس‌ترین عضو بدن است و برای حفظ بهداشت چشم و برخورداری از بینایی مطلوب؛ معاینه منظم چشم‌ها، شناسایی و رفع مشکلات چشمی، آشنایی با عوارض چشمی و مراقبت مداوم از چشم‌ها ضروری است.

حدت بینایی و یا دید مطلوب (حدت: تندی، تیزی، شدت، برندگی، ...) میزان سلامت چشم‌ها و سطح توانایی حس بینایی را نشان می‌دهد.

مشکلات بینایی معمولاً با نشانه‌هایی همراه است که فرد را متوجه مشکل خود می‌کند تا به پزشک مراجعه کند، ولی گاهی افراد به خصوص افراد کم سن و سال متوجه این نشانه‌ها نمی‌شوند؛ از این رو لازم است برای همه افراد هر یک تا دو سال یک‌بار معاینات چشمی انجام بگیرد تا در صورت وجود عیوب انکساری و یا بیماری بتوان با اقدام به موقع از پیشرفت آن جلوگیری کرد.  





آزمایش خودسنجش بینایی

فصل 8 : بهداشت فردی

آزمایش خودسنجش بینایی

انجام این فعالیت بسیار مهم است. با انجام آن متوجه می‌شوید که چشم‌های شما از سلامت کامل برخوردار است یا ممکن است دچار مشکلاتی هر چند جزئی باشد. حتماً آن را انجام دهید:

هر یک از نشانه‌های زیر بیان کننده این است که چشمان شما نیاز به توجه و مراقبت بیشتر دارد و مراجعه به چشم پزشک توصیه می‌شود.

علایم و نشانه ها

  • نگه داشتن خیلی نزدیک یا دور متن خواندنی در مقابل چشم به هنگام مطالعه
  • احساس خستگی زودهنگام چشم ها هنگام مطالعه، رانندگی و ...
  • احساس سردرد گاه به گاه به خصوص در ساعتهای انتهایی روز
  • احساس خارش، سوزش و یا درد در چشم
  • مشاهده ترشحات چشمی پس از خواب شبانه
  • نداشتن دید کافی هنگام غروب آفتاب
  • تفاوت غیر معمول در وضوح بینایی در تاریکی و روشنایی
  • تفاوت زیاد در وضوح بینایی بین دو چشم   

                                                                  

 





عیوب انکساری

فصل 8 : بهداشت فردی

عیوب انکساری

عیوب انکساری به بیماری‌های چشمی گفته می‌شود که به علت بروز تغییراتی در ساختار کره چشم به وجود می‌آیند. به خاطر این تغییرات مسیر شکست نور در داخل چشم تغییر می‌کند و تصویر در جای دیگری غیر از روی شبکیه ایجاد می‌شود.

این عیوب از جمله عواملی هستند که می‌توانند حدت بینایی را دچار اختلال کنند.

انواع عیوب انکساری چشم عبارت اند از: نزدیک بینی، دوربینی، آستیگماتیسم، پیرچشمی

عیوب انکساری را می‌توان با عینک، لنز طبی، جراحی و اشعه لیزر اصلاح کرد. عینک‌ها و لنزهای طبی باعث می‌شوند تصاویر به شکل مطلوبی روی شبکیه بیفتند و حدت بینایی به حالت طبیعی برگردد و دید فرد اصلاح شود. از آنجا که لنزها روی قرنیه چشم مستقر می‌شوند، نظافت و نگهداری مطلوب آنها برای پیشگیری از عفونت چشم ضرورت دارد.  



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



نزدیک بینی

فصل 8 : بهداشت فردی

نزدیک بینی

در نزدیک بینی، چشم ما اشیای نزدیک را واضح اما اشیای دور را تار می‌بیند. در چشم افراد نزدیک بین معمولاً کره چشم بزرگتر از حد طبیعی است. معمولاً، به موازات رشد و تکامل بدن در دوران نوجوانی نزدیک بینی تشدید می‌شود.

(مطلب خارج از کتاب درسی): 

آسیایی‌ها و زنان بیشتر دچار نزدیک بینی می‌شوند. بیش از 30% افراد جهان دچار درجاتی از نزدیک بینی هستند. نزدیک بینی اغلب به دلیل زیاد بودن تحدب قرنیه چشم و بزرگتر بودن طول کره چشم نسبت به حالت عادی است که نقطه کانونی عدسی روی شبکیه قرار نمیگیرد و در جلوی آن تشکیل میشود. افراد نزدیک بین فقط وقتی تصویر جسمی را واضح میبینند که جسم به چشم آنها نزدیک باشد.

این بیماری ارثی است ولی به عوامل دیگری بجز ژن نیز بستگی دارد. معمولاً در دوران کودکی ظاهر میشود و پس از ایجاد شدن ، با رشد بدن و چشم شدت آن افزایش یافته و شماره عینک بالاتر میرود. برای درمان نزدیک بینی از عینک با عدسی واگرا (مقعر) استفاده میشود. شماره عینک افراد نزدیک بین منفی است و هر چه چشم ضعیف تر باشد شماره بالاتر خواهد بود 

                                       

 





دوربینی

فصل 8 : بهداشت فردی

دوربینی

در دوربینی ، اشیای دور واضح و اشیای نزدیک تار دیده می شوند . در چشم افراد دوربین معمولاً کره چشم کوچک تر از حد طبیعی است .

(مطلب خارج از کتاب درسی ) : حدود % 25 افراد جامعه دچار این مشکل میشوند. دوربینی اغلب به دلیل کم بودن تحدب قرنیه چشم یا کوچکتر بودن کره چشم این افراد نسبت به حالت عادی است و نقطه کانونی عدسی روی شبکیه قرار نمی گیرد و در پشت آن تشکیل میشود و فرد مجبور است سرش را از اجسام دور کرده تا تصویر روی شبکیه بیفتد .

شیوع دوربینی از نزدیک بینی کمتر است . دوربینی در اغلب موارد ارثی است . بسیاری از بچه ها با دوربینی متولد میشوند و بعضی مدتی پس از تولد دچار آن میشوند .  

برای درمان دوربینی از عینک با عدسی همگرا (محدب ) استفاده میشود. شماره عینک افراد دوربین مثبت است و هرچه چشم ضعیف تر باشد شماره بالاتر خواهد بود





آستیگماتیسم

فصل 8 : بهداشت فردی

آستیگماتیسم

در آستیگماتیسم، شکل غیر عادی قرنیه موجب تاری دید میشود. آستیگماتیسم ، هم بر دید دور و هم بر دید نزدیک تأثیر میگذارد. چشم بعضی ها ممکن است هم آستیگمات باشد، هم نزدیک بین یا دوربین .

مطلب خارج از کتاب درسی:

بر اساس یک پژوهش در آمریکا، از هر 10 کودک در سنین 5 تا 17 سالگی ، 3 کودک مبتلا به آستیگماتیسم هستند . در بنگلادش 32.4% افراد بالای سی سال مبتلا به این بیماری هستند . به طور کلی ، درجه شیوع آستیگماتیسم با افزایش سن ، رابطه مستقیم دارد  

آستیگماتیسم یا کژبینی یکی از شایع ترین مشکلات اپتیکی چشم است ، و معمولاً علت آن نامنظمی شکل و انحنای قرنیه یا عدسی است . گاهی نیز علت آن نامنظمی شکل و انحنای عدسی چشم که در پشت عنبیه قرار دارد میباشد. آستیگماتیسم حالتی است که چند تا از دیوپترهای چشم کرویت خود را از دست داده اند .  

اگر چشم را به عنوان یک عدسی کروی در نظر بگیریم، هرگاه این عدسی از حالت کروی خارج شود و به سمت حالت بیضوی برود (شبیه خربزه ) ، در این صورت دارای دو کانون خطی به جای یک کانون نقطه ایی خواهد بود . در نتیجه تصاویر به دلیل انکسار نامساوی در قسمتهای مختلف قرنیه کاملاً بر روی شبکیه متمرکز نمیشوند و تصاویر چه دور و چه نزدیک تار میشوند. بنابراین افرادی که دچار درجات بالایی از آستیگماتیسم هستند نه تنها همانند افراد نزدیک بین اشیای دور را تار میبینند ، بلکه اشیای نزدیک را هم تار میبینند . افراد آستیگمات گاهی اوقات نورهای اضافی در مسیر دید خود میبینند .  

 



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



پیرچشمی

فصل 8 : بهداشت فردی

پیر چشمی

پیرچشمی نیز یکی دیگر از عیوب انکساری چشم است که به دلیل سخت شدن پوسته عدسی چشم به وقوع میپیوندد و از میان سالی شروع میشود .

( مطلب خارج از کتاب درسی ) : 

پیر چشمی ، دوربینی و اختلال دید بر اثر بالا رفتن سن است که در آن با از دست رفتن تدریجی خاصیت ارتجاعی عدسی چشم ، قدرت تطابق کم میشود . در بعضی موارد پیر چشمی با دوربینی اشتباه گرفته میشود ولی در پیر چشمی هم توانایی دید نزدیک و هم دید دور مختل میشود .

پیر چشمی بخشی از روند طبیعی افزایش سن میباشد و در هنگامی که عدسی چشم قابلیت انعطاف خود را به تدریج از دست میدهد ، اتفاق می افتد . معمولاً این حالت در حدود سن 40-45 سالگی شروع میشود . در نتیجه افراد با دید طبیعی ( بدون ضعف چشم ) به عینک مطالعه احتیاج پیدا میکنند و افراد نزدیک بین یا دوربین احتیاج به دو عینک یکی برای دور و یکی برای نزدیک یا عینک دو دید پیدا میکنند . یک مزیت نزدیک بینی کمتر از -2 دیوپتر این است که این افراد بعد از شروع پیرچشمی میتوانند عینک دور خود را بردارند و قادر به خواندن بدون عینک باشند . بعد از انجام لیزر برای اصلاح نزدیک بینی ، این توانایی از دست خواهد رفت زیرا این افراد همانند سایر افراد طبیعی نیاز به عینک مطالعه خواهند داشت . اما افراد با نزدیک بینی متوسط و شدید پس از شروع پیرچشمی علاوه بر عینک دور نیاز به عینک مطالعه هم خواهند داشت و در واقع مزیتی نسبت به افراد طبیعی ندارند .  

لیزر تأثیری بر روی قدرت متمرکز کننده عدسی چشم نداشته و بنابراین نمیتواند پیرچشمی را درمان کند . بتازگی محققان دانشگاه لیدز انگلیس روشی را کشف کردند که افراد مبتلا به پیرچشمی را از عینک بی نیاز میکند . در این روش ، از مواد استفاده شده در صفحه نمایشهای کریستال مایع (LCD) استفاده میشود . با استفاده از این مواد ، عدسیهای مصنوعی تولید میشود که با حرکت ماهیچه های اطراف عدسی طبیعی چشم ، به طور خودکار متمرکز میشوند و مشکلات مربوط به عدسی مانند پیرچشمی و آب مروارید را حل میکنند . 

 

 





آسیب های چشمی

فصل 8 : بهداشت فردی

آسیبهای چشمی

چشم در معرض تهدیدات محیطی فراوانی قرار دارد و سالانه افراد زیادی به دلیل آسیب چشمی به بیمارستان ها مراجعه می کنند. مهمترین آسیبهای چشمی که معمولاً افراد با آنها مواجه میشوند ، عبارت اند از :  

  • فرو رفتن گرد و غبار به درون چشم

  • آلوده شدن چشم با مواد شیمیایی

  • فرو رفتن جسم خارجی به چشم یا ضربه به چشم

  • برق زدگی چشم

  • عارضه خشکی و سوزش چشم هنگام کار با رایانه


فرو رفتن گرد و غبار به درون چشم

توصیه: برای محافظت از چشم در برابر گرد و غبار بهتر است تا حد امکان از قرار گرفتن در چنین وضعیتی اجتناب شود و در صورت نیاز حتماً از عینک محافظ چشم استفاده شود.

اقدامات لازم: در صورت ورود گرد و غبار به چشم، حتماً از مالش چشم خودداری کنید و با آب جوشانده سرد شده چشم را شست وشو دهید.

برای این کار ظرفی مناسب و تمیز را پر از آب سالم کرده و با قراردادن چشم ها در آن و چند مرتبه پلک زدن تلاش کنید تا جسم خارجی (گرد و غبار) از چشم بیرون بیاید.  


آلوده شدن چشم با مواد شیمیایی

برخی افراد به علت سر و کار داشتن با مواد شیمیایی مانند کار با سفید کننده ها، حشره کش ها، شوینده ها و ... ممکن است دچار ناراحتی های چشمی شوند.  

توصیه: برای جلوگیری از این آسیب توصیه میشود هنگام کار با مواد شیمیایی حتماً از عینک های محافظ استفاده شود.

اقدامات لازم: در صورت آلوده شدن چشم با مواد شیمیایی، لازم است چشم را با آب فراوان به طور پی در پی شست وشو داد و در اسرع وقت به پزشک مراجعه کرد.


فرو رفتن جسم خارجی به چشم یا ضربه به چشم

فرو رفتن جسم خارجی به چشم، در اثر قلاب سنگ، آتش بازی، تفنگ بادی و یا اجسام نوک تیز مانند مداد یا هنگام تصادف و یا خوردن ضربه به چشم در حین ورزش و بازی نمونه هایی از آسیبهای شایع چشمی هستند.

توصیه:

برای جلوگیری از این آسیبها پیشنهاد میشود نکات ایمنی رعایت شود و در زمان بازی و ورزش تا حد امکان از داشتن عینک معمولی خودداری و در صورت نیاز حتماً از عینک های ورزشی استفاده شود.  

اقدامات لازم:

هنگام فرو رفتن جسم خارجی به چشم یا ضربه به چشم، مصدوم را به پشت بخوابانید و سر و چشم او را ثابت نگه دارید تا حرکت نکند. یک باند (گاز) استریل روی چشم آسیب دیده قرار دهید (فشار نیاورید) و بعد از گذاشتن باند روی آن یک محافظ چشمی قرار دهید. در اسرع وقت مصدوم را به پزشک برسانید.

بهتر است، مصدوم برای جلوگیری از حرکت چشم، هر دو چشم خود را ببندد و از دستکاری چشم پرهیز کند.

در تصویر نحوه ثابت نگه داشتن سر مصدوم هنگام فرو رفتن جسم خارجی و یا ضربه به چشم نشان داده شده است.


برق زدگی چشم

برق زدگی‌های ناشی از تشعشعات تخلیه الکتریکی و حرارت، همچون سوختگی قرنیه چشم در جوشکاران و انعکاس نور در چشم اسکی بازان از موارد برق زدگی چشم است.

توصیه:

برای جلوگیری از این آسیب توصیه میشود هنگام کار حتماً از عینک محافظ استفاده شود.

اقدامات لازم:

در صورت بروز این عارضه لازم است بعد از شست و شوی چشم ها با آب، چشم ها را خشک کرده و با یک بانداژ استریل ببندید تا از پلک زدن به مدت 8 تا 12 ساعت جلوگیری شود. در صورت مشکل حاد، لازم است حتماً به چشم پزشک مراجعه شود.  


عارضه خشکی و سوزش چشم هنگام کار با رایانه

تقریباً در 3 تا 4 درصد کسانی که زیاد با وسایل الکترونیکی کار میکنند، این عارضه دیده میشود.

علائم:

خستگی و خشکی چشم، سوزش، ریزش اشک و تاری دید گاهاً همراه با درد در گردن و شانه ها.

توصیه ها:

  • هنگام کار کردن با رایانه به طور ارادی پلک بزنید.
  • در صورت شدید بودن خشکی چشم، میتوانید از قطره های اشک مصنوعی استفاده کنید.
  • مرکز صفحه مانیتور را حدود 10 تا 20 سانتی متر از چشم پایین تر قرار دهید.
  • صفحه مانیتور را طوری قرار دهید که نور پنجره یا روشنایی اتاق به آن نتابد و روشنایی اتاق را به نصف وضعیت معمولی کاهش دهید.
  • بعد از 5 تا 10 دقیقه خیره ماندن و نگاه مستمر به مانیتور رایانه و صفحه تلفن همراه، خشکی و خستگی چشم ایجاد میشود، پس بعد از هر 20 دقیقه کار با این وسایل، به مدت 20 ثانیه به فاصله 6 متری و دورتر نگاه کنید.  
  • فاصله مانیتور با چشمان خود را در حدود 50 تا 60 سانتی متر تنظیم کنید.
  • روشنایی و کنتراست مانیتور خود را در حدی که چشم احساس راحتی کند، تنظیم کنید.  





بهداشت پوست

فصل 8 : بهداشت فردی

بهداشت پوست

پوست به عنوان مهمترین پوشش بدن، نقش مهمی در سلامت انسان دارد و سموم و مواد زاید بدن را به شکل عرق از بدن خارج می کند.

پوست بزرگترین عضو بدن است و می تواند از بدن در مقابل حمله های میکروبی و عوارض زیان بار نور خورشید محافظت کند.

پوست بدن انسان عملکردی شبیه حس گرها دارد و قادر است پیام ها را از محیط بگیرد و به مغز منتقل کند.

پوست، عضوی پیچیده است که به مراقبت مناسب نیاز دارد.  



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



خطرات برای پوست

فصل 8 : بهداشت فردی

خطراتی که پوست نوجوانان را تهدید می کنند

  • آکنه (جوش غرور جوانی)
  • آلودگی هوا و نور خورشید
  • بوی نامطبوع بدن و پا
  • حساسیت پوستی

حساسیت پوستی

بعضی از افراد پوست حساسی دارند. پوست این افراد معمولاً به محصولات شوینده و بسیاری از محصولات بهداشتی که عطر تندی دارند واکنش نشان میدهد و باعث ایجاد حساسیت پوستی در آنها می شود.

در این مواقع اگر خارش ناشی از حساسیت به درمانهای خانگی متداول جواب ندهد، رجوع به متخصص پوست ضرورت خواهد داشت.


آکنه (جوش غرور جوانی)

آکنه، یک اختلال پوستی شایع در دوران بلوغ و جوانی است. در این اختلال پوستی، غده های چربی پوستی و پیاز مو ملتهب میشوند و بعد از آن، جوشهایی روی صورت و بدن پدیدار می گردند.

در حوالی بلوغ، افزایش ناگهانی هورمونها باعث تحریک غده های چربی میشود و به این ترتیب، چربی بیشتری در سطح پوست تولید و زمینه ساز بروز آکنه میشود.

ضایعات آکنه که معمولاً در حوالی بلوغ پدیدار میشود، عمدتاً روی صورت، گردن، شانه، بازو یا سینه دیده می شود.

آکنه معمولاً به شکل سه نوع جوش معمولی، جوش سرسفید و جوش سرسیاه دیده می شود.

آکنه درمان قطعی ندارد و معمولاً با افزایش سن از بین می رود.

عدم دست کاری آکنه از مهمترین نکات بهداشتی پوست است.

 

عوامل تشدید کننده آکنه

برخی از عوامل تشدید آکنه عبارت اند از:

  • استرس

  • قاعدگی

  • استفاده از برخی از داروها

  • دست کاری جوشها

  • عرق کردن

  • قرار گرفتن در معرض نور خورشید


آلودگی هوا و نور خورشید

قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آلودگی هوا و نور خورشید از مهمترین عوامل محیطی آسیب رسان به پوست هستند.

عوارض آلودگی هوا بر روی صورت

  • پوست: 

  • کم آب شدن پوست، ایجاد خشکی و خارش، تیره شدن رنگ پوست
  • پیشانی: 

  • ایجاد خطوط بیشتر، افزایش خطوط اخم
  • چانه و بینی:

  • ایجاد جوش های سرسیاه، افتادگی پوست چانه  

گونه ها: 

متورم میشوند و جوشهای چرکی در منافذ پوست ایجاد می شود

 

لب ها: 

بیشتر شدن خطوط خنده، کاهش خاصیت ارتجاعی پوست

 

چشم ها: 

تیرگی اطراف چشم ایجاد خطوط بیشتر، افتادگی بیشتر ابروها


عوارض و خطرات احتمالی ناشی از افراط در معرض نور خورشید بودن

اگر چه قرار گرفتن در معرض نور خورشید برای تولید ویتامین D در بدن ضرورت دارد اما اگر در این کار افراط شود میتواند منجر به بروز عوارضی مانند آفتاب سوختگی شود. به علاوه قرار گرفتن در معرض اشعه زیان بار فرابنفش نور خورشید به مدت طولانی، خطر ابتلا به سرطان پوست و پیری زودرس را افزایش می دهد.  پرتوهای فرابنفش خورشید که به زمین می رسد شامل پرتوهای مضر UVA و کمی از پرتوهای UVB است.


توصیه های خود مراقبتی عوارض اشعه فرابنفش نور خورشید

در بیرون از خانه حتماً پیراهن آستین بلند بپوشید.

کرم ضد آفتاب بزنید.

کلاه بگذارید و عینک آفتابی بزنید





بوی نامطبوع بدن و پا

فصل 8 : بهداشت فردی

بوی نامطبوع بدن

بوی نامطبوع بدن یکی از مشکلات شایع ناشی از تعریق در برخی از افراد است.

همراه با خروج مواد زائد از پوست، باکتریهایی که در نقاط مختلف پوست، خصوصاً در نواحی گرم و مرطوب زندگی می کنند، سبب تخمیر مواد موجود در عرق و پوست شده و ایجاد بوی نامطبوعی می کنند.


بوی نامطبوع پا

یکی از مشکلات افراد در زمینه بهداشت فردی بوی بد پا است، که ناشی از فعالیت باکتریهایی است که در کف پا و بین انگشتان جمع می شوند.


عوامل مؤثر بر افزایش فعالیت غدد مولد عرق

ورزش، گرمی هوا، پوشیدن لباس های ضخیم، خستگی، عصبانیت، نگرانی و هیجان


برخی از روش های معمول برای رفع بوی نامطبوع بدن و پا

  • استحمام (حداقل دو بار در هفته)

  • تعویض منظم لباسها به خصوص لباسهای زیر

  • شست و شوی روزانه پاها و جورابها

  • خشک کردن پاها پس از شست و شو

  • قرار دادن کفش ها در معرض جریان هوا پس از استفاده روزانه  

 (تجربه شخصی) شستن پاها با پودر لباس شویی دستی در حین استحمام، تولید بوی پا را مدت زیادی به تعویق می اندازد.





بهداشت شستشوی مو

فصل 8 : بهداشت فردی

بهداشت مو

مو در واقع بخشی از پوست است که به صورت زائده ای باریک و رشته مانند از پوست سر خارج شده است.وظیفه اصلی مو محافظت از بدن است، مثلاً موی سر از جمجمه محافظت می کند، موی ابرو مانع از ورود عرق پیشانی به داخل چشم می شود و مژه ها مانند سایه بانی از چشم در برابر آفتاب و ذرات خارجی محافظت می کنند

موی سر، به طور میانگین، هر ماه حدود 1/5 سانتی متر رشد می کند.

سرعت رشد مو بر حسب فصل، جنسیت فرد و میزان بلندی موهای او ممکن است متغیر باشد.


شست وشوی مو و پیرایش آن

شست وشوی مو و آراستگی آن بخش مهمی از بهداشت و مراقبت از موها و آراستگی فردی است.

  • موها را با آب گرم کاملاً خیس کنید.

  • شامپو را با نوک انگشتان به لابه لای موها بمالید تا خوب کف آلود شود.

  • با یک آبکشی مناسب، کفها را کامل پاک کنید.

  • موی سر، همانند یک گیاه در زمین خیس، مستعد کنده شدن و شکسته شدن است. با یک حوله به آرامی آب اضافی را جذب و موهایتان را خشک کنید.

  • تا حد امکان اجازه دهید موها به طور طبیعی خشک شوند.

  • موهای مرطوب را به آرامی شانه کنید. شانه کردن موهای مرطوب ممکن است باعث کنده شدن و شکستن آنها شود.

  • در صورت استفاده از سشوار از حالت گرم یا سرد آن استفاده کنید. تنظیم سشوار روی حالت داغ می تواند باعث خشکی و شکنندگی مو و دچار موخوره شدن (دو شاخه شدن انتهای مو) شود.

  •  اتوی مو یا استفاده از بیگودی داغ به موها آسیب می رساند. فردی که موهای چرب دارد، نباید پوست سر خود را محکم ماساژ دهد. چون ماساژ می تواند غده های چربی موجود در پوست سر را تحریک کند و این امر به بیشتر شدن چربی موها منجر شود.


نکات لازم التوجه در بهداشت و شست وشوی مو

  • از محصولات بهداشتی بسیاری می توان برای شست وشوی مو استفاده کرد، اما همیشه بهتر است محصولی انتخاب شود که سازگاری مطلوبی با مو داشته باشد.

  • مواد موجود در محصولات شوینده مو گاهی باعث حساسیت پوستی، ریزش مو و سوزش چشم می شود.

  • هنگام استفاده از هر محصول، دستورالعمل های روی بسته را به دقت بخوانید و انجام دهید.

  • استفاده نادرست یا افراط در استفاده از محصولات شوینده به مو آسیب می رساند.

  • بعضی از افرادی که از رنگ مو استفاده می کنند، ممکن است دچار عوارضی مانند ریزش مو، سوختگی مو، حساسیت و قرمزی پوست سر شوند.



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



موهای زائد

فصل 8 : بهداشت فردی

حذف موهای زائد

موها به طور طبیعی در مناطق مختلف بدن مانند سر، ابرو، مژه، زیر بغل و ناحیه اعضای تناسلی رشد می کنند و میزان رشد آنها با توجه به عوامل ژنتیکی در افراد متفاوت است.

کوتاه نگه داشتن موها، به خصوص حذف موهای زائد بدن در نواحی پوشیده بدن، از منظر بهداشتی دارای اهمیت زیادی است و عدم رعایت آن، فرد را با مشکلات و بیماری های پوستی مواجه می کند.

برای از بین بردن موهای زائد بدن از محصولات و روشهای مختلف استفاده می شود که بعضی از آنها ممکن است منجر به بروز حساسیت های پوستی شود . بنابراین در به کارگیری روش های مختلف و استفاده از محصولات بهداشتی حذف موهای زائد باید دقت کافی صورت گیرد تا پوست یا پیاز مو آسیب نبیند.

برای از بین بردن موهای زائد، علاوه بر ماشین اصلاح، از محصولات بهداشتی همچون کرم‌ها و فوم‌های موبر نیز می‌توان استفاده کرد. کرم‌ها و فوم‌های موبر، مواد شیمیایی (طبیعی، صنعتی) هستند که موهای سطحی را در خود حل می‌کنند و می‌زدایند. روش دیگر استفاده از وکس یا موم داغ بر روی پوست بدن است.

حذف موها با لیزر، روش دیگری برای حذف موهای زائد است که باعث از بین رفتن پیاز مو می‌شود و در عین حال به بافت‌های اطراف نیز آسیب نمی‌رساند. الکترولیز نیز روشی است که در آن  الکتریسیته از طریق یک میله آهنی باریک در سطح پوست منتشر می‌شود تا پیاز مو را از بین ببرد.  





بهداشت دهان و دندان

فصل 8 : بهداشت فردی

دهان

دهان به عنوان اولین بخش دستگاه گوارش، از لبها شروع شده و به حلق ختم می گردد . دهان عمل جویدن ، صحبت کردن ، خندیدن ، چشیدن ، گاز گرفتن و بلعیدن غذا را انجام میدهد .

ساختار دهان شامل : لبها ، زبان ، کام ، فک بالا ، فک پایین ، دندانها ، لثه ها ، حفره دهان و غدد بزاقی می باشد .


دندانها

دندانها در داخل استخوانهای فک بالا و پایین قرار دارند .

وظایف اصلی دندانها ؛ عمل جویدن ، تکلم و حفظ زیبایی صورت است .

دندانها به سه دسته تقسیم می شوند و کارکرد آنها هنگام خوردن غذا به صورت زیر است :

دندانهای پیش ؛ بریدن غذا دندانهای نیش ؛ پاره کردن غذا دندانهای آسیا ؛ خُرد کردن و نرم کردن غذا


دلیل لزوم رعایت بهداشت دهان و دندان

بهداشت دهان و دندان یک ضرورت و بخشی از وظیفه حفظ سلامت عمومی بدن در تمام عمر است .

هدف از بهداشت دهان و دندان، رعایت اصول خاص بهداشتی و تمیز کردن دهان و دندان برای حفظ سلامت بافتهای مخاطی دهان و دندانها است .  

از این رو مراجعه مداوم ( هر شش ماه یک بار ) به دندان پزشک و معاینه مرتب دندانها توصیه می شود .





پوسیدگی دندان ها

فصل 8 : بهداشت فردی

پوسیدگی دندان

پوسیدگی دندان یکی از شایع ترین بیماریهایی است که تمام گروههای سنی و جنسی را تهدید میکند و گاهی اوقات باعث از دست رفتن دندان نیز میشود و هزینه های زیادی را بر فرد تحمیل می کند .  


پلاک میکروبی و پوسیدگی دندان

( مطلب خارج از کتاب درسی ) :

پلاک میکروبی که مهمترین عامل ایجاد بیماری های لثه و پوسیدگی دندان میباشد ، از تجمع میکروبهای حفره دهان بر روی لایه چسبنده ای از بزاق روی دندانها و لثه تشکیل می یابد و به سادگی قابل رؤیت نیست .

پلاک میکروبی با شستن دهان با آب یا دهان شویه های معمولی از دندان جدا و تمیز نمیشود و برای تمیز کردن آن بایستی از وسایلی نظیر مسواک و خمیر دندان و نخ دندان استفاده نمود .

پلاک از اولین ساعات بعد از مسواک زدن و تمیز کردن دندانها ، مجدداً شروع به تشکیل شدن مینماید . پلاک در صورتی ماندگاری روی دندان ، با گذشت زمان بالغتر و ترکیب میکروبی آن پیچیده تر میشود .

با سخت شدن تدریجی پلاک میکروبی و رسوب املاح بزاق دهان روی آن، لایه ای به نام جرم تشکیل میشود که به علت داشتن سطح زیر، مقادیر بیشتری پلاک میکروبی را بر سطح خود نگه میدارد.نتیجه زیان بار پلاک میکروبی پوسیدگیهای دندانی و انواع بیماریهای دهان و لثه است.


پوسیدگی دندان فرایندی طولانی و زمان بر است

پوسیدگی دندان در یک لحظه و یک روز انجام نمیشود، بلکه مدت زمانی لازم است تا مینا حل شده و بافت مینا از بین برود.

بعد از خوردن غذا و رسیدن مواد قندی به میکروبهای پلاک 2 تا 5 دقیقه طول میکشد تا در دهان اسید ایجاد شود. در طی مدت 10 دقیقه میزان اسید به حداکثر مقدار خود میرسد. سپس 20 تا 60 دقیقه در همان حال باقی میماند و بعد از آن به تدریج به حالت عادی برمیگردد.

با هر بار خوردن غذای حاوی مواد قندی، محیط پلاک میکروبی اسیدی میشود و تا این محیط اسیدی به حالت عادی برگردد، با خوردن مجدد مواد قندی، محیط دهان دوباره اسیدی میگردد. به این ترتیب در صورت عدم شست و شوی به موقع، دندانها دچار پوسیدگی میشوند.  


مراحل پوسیدگی دندان

پوسیدگی یک روند تدریجی نسبتاً طولانی است و معمولاً با یک تغییر رنگ (قهوه ای یا سیاه رنگ) آغاز میشود.

با ادامه پوسیدگی به لایه زیرین (داخل عاج ) ، دندان به سرما ، گرما و شیرینی حساس میشود و حتی گاهی در دندان ، دردهای مداوم و شدید ایجاد میشود.

هنگامی که پوسیدگی به مرکز دندان (عصب ) برسد، به طور معمول دردهای شدید شبانه ، مداوم و خودبه خودی به وجود می آید.

در صورت عدم درمان ، در انتهای ریشه دندان عفونت (آبسه دندانی ) ایجاد میشود که میتواند با ایجاد تورم بر روی لثه یا گاه تورم در صورت همراه باشد.



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



عوامل پوسیدگی دندان و پیشگیری از آن

فصل 8 : بهداشت فردی

عوامل اساسی در ایجاد پوسیدگی دندان

به طور کلی میتوان گفت چهار عامل اصلی در ایجاد پوسیدگی دندان نقش دارند .

میکروب ها

مواد قندی

مقاومت شخص و دندان

زمان و سرعت ایجاد پوسیدگی

1 - میکروب ها

در دهان هر فرد به طور طبیعی انواع و اقسام میکروبها وجود دارد ، ولی همه میکروبهای موجود در دهان پوسیدگی زا نیستند . در واقع انواع خاصی از میکروبها در پلاک میکروبی وجود دارند که میتوانند پوسیدگی را به وجود آورند .

2 - مواد قندی

مواد قندی و کربوهیدراتها باعث پوسیدگی دندانها میشوند . میزان چسبندگی ماده غذایی، تعداد دفعات مصرف و نوع قند در ایجاد پوسیدگی نقش دارند .  

3- مقاومت شخص و دندان: 

عوامل زیر در میزان تشکیل پلاک میکروبی و همچنین تأثیرگذاری آن در پوسیدگی دندانهای فرد نقش دارند:

الف - وضعیت بزاق دهان

ب - شکل و فرم دندانها

پ - طرز قرارگیری دندان

ت - میزان مقاومت دندان نسبت به اسید تولید شده توسط میکروبها

ث - نوع میکروبهای موجود در حفره دهان

ج - سلامت عمومی فرد

4- زمان و سرعت ایجاد پوسیدگی:

همانطور که گفته شد، بعد از خوردن غذا و رسیدن مواد قندی به میکروبهای پلاک تا اسیدی شدن کامل محیط دهان و بعد آن بازگشت وضعیت به حالت اولیه قبل از خوردن، بیشتر از یک ساعت طول میکشد. پس این زمان بهترین فرصت برای پاک کردن پلاک میکروبی از روی دندانها و لثه میباشد.

سهل انگاری در تمیز کردن دهان و دندان و فرصت دادن به پلاک میکروبی برای چسبیدن به دندانها و نفوذ آن به ناحیه بین دندان و لثه، باعث تشکیل آرام جرم روی دندان، به خصوص در پای دندان میشود و زمینه پوسیدگی دندان فراهم میشود


پیشگیری از پوسیدگی دندان

1- پرهیز از مصرف مواد قندی و سیگار

2- شست و شوی مرتب دهان و دندان با روشهای مناسب و صحیح

3- حداقل دوبار مسواک زدن (صبحها قبل یا بعد از صبحانه و شبها قبل از خواب) 

4- یک بار استفاده از نخ دندان در طول یک شبانه روز


بوی بد دهان

بوی بد دهان به سه دسته تقسیم میشود:

  • بوی بد گذرای ناشی از خوردن غذاهایی مانند سیر یا پیاز و یا سیگار کشیدن.

  • بوی بد تنفس صبحگاهی ناشی از کاهش جریان بزاق و افزایش تخمیر در دهان در حین شب، که خود به خود پس از صرف صبحانه و یا استفاده از مسواک و نخ دندان برطرف می شود.

  • بوی بد تنفس دائمی که نشانه نوعی بیماری یا پوسیدگی دندان است که با تأکید بر رعایت اصول بهداشت دهان و دندان و زبان (مسواک کردن زبان)، لازم است به دندان پزشک مراجعه شود.


نحوه صحیح مسواک زدن و کشیدن نخ دندان

دندانهای خود را باید؛ در هر شبانه روز حداقل دو نوبت و در هر نوبت حداقل به مدت 2 دقیقه (با استفاده از مسواک مناسب) مسواک بزنیم و حداقل یک بار هم از نخ دندان برای تمیز کردن فضای بین دندانها استفاده کنیم. (به تصاویر صفحات 98 و 99 کتاب درسی رجوع شود.)





خواب

فصل 8 : بهداشت فردی

خواب ، یک احیا کننده عالی

استراحت و خواب کافی ، لازمه حفظ و ارتقای سلامت جسمی و روانی ، حفظ و ارتقای توان ذهنی و رشد و تکامل مطلوب انسان است .

خواب کافی و مطلوب علاوه بر بازیابی انرژی فرد و دست یافتن او به توان مورد نیاز در فعالیتهای جسمی و ذهنی ، به رشد و تکامل وی ، بالاخص در دوران کودکی و نوجوانی ، نیز کمک میکند ؛ چرا که هورمون رشد در طول خواب آزاد میشود .

بنابراین همه افراد بالاخص جوانان و نوجوانان به خواب کافی نیاز دارند .  


میزان خواب مورد نیاز

افراد در مقدار خواب مورد نیاز از همدیگر متفاوت اند .

نیاز به خواب از فردی به فرد دیگر و در سنین مختلف تغییر میکند و به میزان فعالیت افراد نیز وابسته است .

این عقیده که همه افراد به هفت یا هشت ساعت خواب در طول شب نیاز دارند ، درست نیست .  

نیاز افراد به خواب در طول زندگیشان تغییر میکند ، مثلاً :

  • نوزادان حدود 16 الی 17 ساعت از روز را میخوابند و به همان نسبت که بزرگتر میشوند به خواب کمتری نیاز پیدا میکنند .
  • هر فرد معمولاً در 5 سالگی به 11 ساعت خواب و در نوجوانی به 8 الی 9 ساعت خواب نیاز پیدا میکند و در 70 سالگی ممکن است به کمتر از 6 ساعت خواب نیاز داشته باشد .




مشکلات و عوارض کم خوابی

فصل 8 : بهداشت فردی

کم خوابی و مشکلات ناشی از آن  

برخی از افراد به دلایل مختلف تا پاسی از شب بیدار میمانند یا قبل از کامل شدن خواب ، ناچارند خیلی زود از خواب برخیزند .

کم خوابی افراد را با مشکلاتی همچون ؛ خواب ماندن ، خواب آلودگی و احساس خستگی و کسالت در طول روز ، چرت زدن و ... رو به رو میسازد ، ضمن اینکه خطر ابتلای به بیماری را نیز در آنها افزایش میدهد ، زیرا افرادی که از خواب کافی برخوردار نیستند ، سیستم ایمنی ضعیف تری دارند .


عوارض کم خوابی و تأثیر آن بر اعضای بدن و عملکرد آنها



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



اصول بهداشت خواب

فصل 8 : بهداشت فردی

برخی از اصول بهداشت خواب

  1. ساعت خوابیدن و بیدار شدن خود را در طول هفته منظم کنیم. یعنی در ساعت معینی بخوابیم و بیدار شویم .
  2. عصرها از خوابیدن طولانی پرهیز کنیم و بیش از یک ساعت نخوابیم .
  3. از خوابیدن در ساعتهای پایانی عصر و نزدیک به شب پرهیز کنیم .
  4. 1 تا 2 ساعت قبل از خواب از نوشیدن مایعات محرک مثل چای ، قهوه و نوشابه پرهیز کنیم . 5 - شبها از دیدن فیلمهای خشن و غمناک پرهیز کنیم .
  5. از رختخواب فقط برای خوابیدن استفاده کنیم .
  6. نه برای مطالعه کردن یا فعالیتهای دیگر .
  7. زمانی که احساس خواب میکنیم به رختخواب برویم .
  8. فاصله بین رفتن به رختخواب با خوابیدن نباید بیشتر از 15 الی 30 دقیقه باشد .
  9. به هیچ وجه سعی نکنیم خود را به زور در رختخواب نگه داریم .
  10. در صورتی که خوابمان نمیبرد از رختخواب خارج شویم و به کاری که علاقه مند هستیم بپردازیم .
  11. در صورتی که افکار مزاحم در رختخواب مانع خواب ما میشوند ، از رختخواب خارج شویم و افکار خود را بازگو کنیم و به زبان بیاوریم یا روی یک کاغذ بنویسیم و سپس به رختخواب برویم .




توصیه های خودمراقبتی بهداشت فردی

فصل 8 : بهداشت فردی

توصیه های خود مراقبتی بهداشت فردی

  1. مطالعه و کارهای چشمی را در نور کافی انجام دهید . مدت زمان استفاده از تلفن همراه و سایر وسایل الکترونیکی را در طول روز محدود کنید . در هنگام استفاده از این ابزارها نکات بهداشتی چشم را رعایت کنید .
  2. برای حفظ سلامت چشم و شادابی پوست خود در رژیم غذایی روزانه ، مصرف سبزی و میوه های مختلف و نوشیدن آب کافی را بگنجانید .
  3. در صورت بروز هر نوع ناراحتی در دیدن مانند ؛ تار شدن دید ، دیدن جرقه های نورانی ، کج و معوج دیدن خطوط صاف ، درد و قرمزی چشم و .... و یا داشتن سابقه خانوادگی بیماریهای چشمی به چشم پزشک مراجعه کنید .  
  4. برای حفظ سلامت چشم و پوست خود از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور آفتاب پرهیز کنید و در صورت قرار گرفتن در معرض نور خورشید ، لباس پوشیده و آستین بلند ، کلاه لبه پهن ، عینک آفتابی با ویژگی حفاظت در برابر اشعه فرا بنفش و کرم ضد آفتاب استفاده کنید .  
  5. به منظور پیشگیری از آسیبهای گوش ، از مصرف خودسرانه دارو ، به خصوص آنتی بیوتیکها و داروهای دست ساز خانگی خودداری کنید .
  6. پس از استحمام یا شنا ، گوش خود را با گوشه یک حوله خشک و تمیز ، به آرامی خشک کنید و هرگز اجسام نوک تیز و .... را وارد گوش خود نکنید .  
  7. صدای رادیو ، تلویزیون و سایر وسایل صوتی را در محدوده ایمن نگه دارید و از گوش کردن مداوم و با صدای بلند ، به ویژه از طریق هدفون ، خودداری کنید .
  8. هنگام کار با ماشین آلات پرسروصدا ، ابزار آلات برقی یا حضور مداوم در مکانهایی که معمولاً پرسروصدا هستند ، از ابزارهای حفاظت از شنوایی مثل گوشیهای محافظ ، کلاهکها و محافظ های گوش استفاده کنید .  
  9. از محصولات بهداشتی - آرایشی استاندارد و متناسب با نوع پوست و مو و آب و هوای محل زندگی خود استفاده کنید .
  10. نسبت به شست و شوی بدن و موی سر به روش صحیح اقدام کنید .
  11. به میزان کافی بخوابید ، الگوی خواب خود را منظم کنید و از کم خوابی پرهیز کنید .  
  12. برای حفظ بهداشت دهان و دندان خود از نخ دندان و مسواک زدن به شیوه صحیح استفاده کنید .
  13. برای بررسی وضعیت دهان و دندان ، به طور منظم (هر 6 ماه یک بار ) به دندان پزشک مراجعه کنید .  
  14. مسواک خود را هر چند وقت یک بار (3 الی 4 ماه ) تعویض کنید و از مسواک با موهای خمیده و نامنظم و تغییر رنگ داده پرهیز کنید .




سن ازدواج

فصل 9 : بهداشت ازدواج و باروری

سن ازدواج

حدیث

پیامبر اکرم (ص) در مورد ازدواج می فرمایند:

«هیچ بنایی در اسلام از ازدواج در نزد خدا محبوب تر نیست. هر کس ازدواج کند به وسیله آن نصف دینش را حفظ کرده است

وسائل الشيعه، جلد ۱۴


سن ازدواج در جوامع گذشته و اکنون

در جوامع گذشته، معیار سن ازدواج اغلب نزدیک به سن بلوغ جنسی پسران و دختران بود. این یعنی پسران و دختران به محض رسیدن به سن بلوغ جنسی آماده ازدواج بودند. اما با گذر زمان و به دلیل تغییرات اجتماعی، تغییر الگو و سبک زندگی و برخی عوامل دیگر، سن ازدواج به طور قابل توجهی افزایش یافت.


سن مناسب برای ازدواج از دیدگاه روانشناسی

از دیدگاه روانشناسی، سن مناسب برای ازدواج نیازمند بلوغ جسمانی، بلوغ روانی و بلوغ اجتماعی زوجین است. بلوغ جسمانی به معنای توانایی فرد از نظر تولید مثل است که برای دختران از حدود سنین ۹ تا ۱۳ سالگی و در پسران از حدود ۱۵ تا ۱۷ سالگی شروع می‌شود. بلوغ روانی به معنای رشد شخصیت است که فرد باید از لحاظ شخصیتی به مرحله‌ای برسد که نه تنها نسبت به خود شناخت کافی پیدا کند و بتواند مصالح خود را تشخیص دهد، بلکه نسبت به فردی که قصد ازدواج با او را دارد نیز شناخت کافی به دست آورد. بلوغ اجتماعی نیز به معنای توانمندی لازم برای اداره امور همسر و فرزندان است. بنابراین، یک پسر جوان ممکن است در سن ۱۸ سالگی تمام این بلوغ‌ها را یکجا و کامل پیدا کند و آماده ازدواج باشد، در حالی که فرد دیگری ممکن است در سنین بالاتر هم نتواند به آنها دست یابد.



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



بهداشت در ازدواج

فصل 9 : بهداشت ازدواج و باروری

رعایت بهداشت قبل و بعد از ازدواج

برای اطمینان از مبتلا نبودن زوجین به بیماری‌های مسری، نداشتن اعتیاد و جلوگیری از مشکلات برای خود زوجین و تولد کودکان سالم، رعایت بهداشت فردی، انجام آزمایش‌ها و واکسیناسیون‌های قبل از ازدواج، شرکت در جلسات آموزشی قبل از ازدواج و انجام مشاوره ژنتیکی در صورت لزوم ضروری است. برای مثال، بهداشت فردی شامل بهداشت دهان و دندان، بهداشت پوست و دستگاه‌های جنسی است. عدم رعایت این موارد می‌تواند عواقبی مانند بوی نامطبوع دهان، بیماری‌های لثه‌ای و آلودگی‌های میکروبی به همراه داشته باشد که به کیفیت زندگی مشترک لطمه می‌زند. همچنین، وجود هر نوع بیماری پوستی و مقاربتی مسری در یکی از زوجین می‌تواند طرف مقابل را نیز آلوده کند.


آزمایش‌ها و واکسیناسیون‌های قبل از عقد

آزمایش‌های قبل از عقد شامل آزمایش ادرار برای تشخیص عدم اعتیاد زوجین، آزمایش خون برای تشخیص گروه خونی و بررسی تالاسمی، و تزریق واکسن کزاز برای خانم‌ها می‌باشد. همچنین به زوجین توصیه می‌شود که قبل از ازدواج، آزمایش‌های لازم برای شناسایی و پیشگیری از بیماری‌های عفونی نظیر انواع هپاتیت و ایدز را انجام دهند و خود را در برابر بیماری‌هایی مانند هپاتیت واکسینه کنند.

 

 

 





جلسات آموزشی و مشاوره قبل از ازدواج

فصل 9 : بهداشت ازدواج و باروری

جلسات آموزشی قبل از ازدواج

زوجین پس از انجام آزمایش‌های قبل از ازدواج به طور همزمان در کلاس‌های آموزشی جداگانه حضور می‌یابند. در این دوره‌ها، آموزش‌هایی درباره مبانی ازدواج از دیدگاه دین مبین اسلام، روابط عاطفی و اجتماعی ازدواج، آناتومی و فیزیولوژی دستگاه تناسلی، روابط زناشویی و مسائل مربوط به فاصله مناسب بین ازدواج و اولین بارداری ارائه می‌شود و به سؤالات احتمالی زوجین پاسخ داده می‌شود.


هدف از مشاوره قبل از ازدواج

هدف از مشاوره قبل از ازدواج، بررسی و تطبیق تناسب‌های لازم بین دو فرد برای تشکیل زندگی مشترک است. در این مشاوره‌ها، تناسب میان زن و مرد از لحاظ ذهنی و تفکراتی که دارند به صورت اجمالی بررسی و ارزیابی می‌شود تا تشخیص داده شود که آیا زوجین قادر به زندگی مشترک با یکدیگر هستند یا خیر.

 

 

 





باروری و ازدواج

فصل 9 : بهداشت ازدواج و باروری

ضرورت انجام مشاوره ژنتیک

مشاوره ژنتیک برای همه افراد الزامی نیست، اما تأثیر عوامل ارثی و ژنتیکی در بروز نارسایی‌ها در کودکان ثابت شده است. بنابراین، به دختران و پسرانی که تصمیم به ازدواج دارند و در فامیل خود سابقه نقص‌ها و بیماری‌های مادرزادی و اختلالات ژنتیکی دارند، توصیه می‌شود که قبل از هر اقدامی، به مراجع صلاحیت‌دار مراجعه کرده و مشاوره ژنتیک انجام دهند.


عوامل مؤثر بر باروری و قدرت تولید مثل زوجین

عوامل متعددی بر باروری و قدرت تولید مثل زوجین تأثیر می‌گذارند که عبارتند از: سن مناسب، عدم استعمال سیگار و مواد دخانی، وزن مناسب، تغذیه مناسب، ورزش، عدم استفاده از مشروبات الکلی یا داروهای روان‌گردان، حفظ آرامش، عدم حضور در محیط‌های آلوده، عدم استفاده از سفیدکننده‌های حاوی کلر.


توصیه‌های بهداشتی برای باروری مردان و بارداری زنان

برای باروری مردان، توصیه می‌شود که از مصرف خودسرانه دارو، حمام داغ طولانی، پوشیدن لباس‌های تنگ و چسبان، و قرار دادن طولانی مدت وسایل الکترونیکی بر روی پایین‌تنه خودداری کنند. برای بارداری زنان و سالم بودن فرزند، مشورت با پزشک برای بارداری خارج از محدوده سنی ۱۸ تا ۳۵ سال، خودداری از بارداری مجدد با فاصله کمتر از دوسال از زایمان قبلی، و مصرف غذاهای سرشار از اسید فولیک از سه ماه قبل از بارداری توصیه می‌شود.

 



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



ازمایش ها و مراقبت های قبل بارداری

فصل 9 : بهداشت ازدواج و باروری

آزمایش‌ها و مراقبت‌های قبل از بارداری زنان

انجام آزمایش بیماری سرخجه و مراجعه به دندان‌پزشک برای اطمینان از سلامت لثه و دندان از جمله آزمایش‌ها و مراقبت‌های ضروری قبل از بارداری زنان می‌باشد. بیماری سرخجه یک بیماری ویروسی واگیردار است که در صورت ابتلای مادر در دوران بارداری، عوارض خطرناک و غیرقابل برگشتی برای جنین خواهد داشت.


تأخیر در بارداری برای زنان مبتلا به بیماری‌ها

زنان مبتلا به برخی بیماری‌ها مانند بیماری‌های قلبی عروقی، خودایمنی، کلیوی، مزمن، تیروئید، روانی، کم‌خونی، تومور در سیستم عصبی مرکزی، ام اس و صرع، افراد تحت شیمی‌درمانی و بیماری‌های مقاربتی باید بارداری خود را تا زمان بهبودی نسبی به تأخیر بیندازند.

 





جملات کوتاه

فصل 9 : بهداشت ازدواج و باروری

جملات کوتاه

اولین شرط لازم برای ازدواج، بلوغ جنسی زن و مرد است.

یکی از اهداف اصلی ازدواج، زاد و ولد است.

داشتن فرزند یکی از اهداف مهم ازدواج و زندگی مشترک است.

برنامه‌ریزی برای فرزندآوری که از مهم‌ترین مسئولیت‌های زوجین است، دارای اهمیت زیادی است.





تاثیر نوع زندگی امروزی بر سلامت روانی انسان

فصل 10 : بهداشت روان

 تأثیر نوع زندگی امروزی بر سلامت روانی انسان

نیازهای زندگی امروز، تغییرات سریع اجتماعی و فرهنگی، تغییر ساختار خانواده، شبکه‌های گسترده و پیچیده ارتباطات انسانی و تنوع آنها، گستردگی و هجوم منابع اطلاعاتی، تغییر نیازهای امروز انسان‌ها در جامعه و ... پیچیدگی‌های زندگی را بالا برده و انسان‌ها را با چالش‌ها و فشارهای متعدد روبه‌رو ساخته است. برخی از این عوامل ممکن است افراد را دچار آشفتگی‌های هیجانی کند.  

چنین حالات و هیجانات زودگذر معمولاً طبیعی بوده و در رفتارهای روزمره فرد قابل مشاهده‌اند و دوام چندانی ندارند. اما اگر این حالات تکرار شده و استمرار یابند، در کارکردهای جسمانی و روانی و فعالیت‌های فردی و اجتماعی فرد اثر سوء گذاشته، روند زندگی را مختل می‌کنند و باعث مزاحمت و رنجش دیگران می‌شوند.  

در چنین حالتی ممکن است فرد تصمیم‌های نابجا بگیرد، به موقع اقدام نکند، ارتباطش با دیگران دچار اختلال شود و در اثر ناکامی‌های حاصل در اموری مانند تحصیل، شغل و ... دچار اضطراب و خشم شود و یا افسردگی بر او مستولی شود.


 پیشگیری از بروز مشکلاتی استرس، اضطراب، خشم، افسردگی

برای پیشگیری از بروز این قبیل مشکلات، لازم است خودآگاهی، عزت نفس، سرسختی، مقاومت و تاب‌آوری در مقابل مشکلات، و ... در فرد تقویت شود تا رشد و توانایی روانی، عاطفی و بهداشت روان وی ارتقا یابد و او را قادر سازد بر تعارض‌ها و فشارهای زندگی چیره شده و از امکان تداوم زندگی آرام و سالم برخوردار گردد.  



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



خودآگاهی

فصل 10 : بهداشت روان

خودآگاهی

خودشناسی یا همان شناخت فرد از خویشتن شامل شناخت توانایی‌ها، ضعف‌ها، احساسات، ارزش‌ها، مسئولیت‌ها، نیازها، آرزوها، اهداف و ... است. خودآگاهی علاوه بر کمک به شکل‌گیری هویت مطلوب، می‌تواند از بروز اختلالات روانی و شکل‌گیری رفتارهای پرخطر جلوگیری نماید.

خودآگاهی به انسان کمک می‌کند تا دریابد به دلیل انسان بودن، ارزشمند و محترم است و ارزش ذاتی او وابسته به هیچ یک از ویژگی‌هایی مانند اصل و نسب، ثروت، زیبایی و جذابیت، مدرک تحصیلی، شهرت و مقام، قدرت، شجاعت، جسارت و ... نیست. اگر چه هیچ یک از این ویژگی‌ها بد نیستند ولی مشروط کردن احترام و ارزش خود به آنها اشتباه است.

 لازم است همه افراد، به خصوص نوجوانان که در مرحله حساس هویت‌یابی در زندگی هستند، همواره فرصتی را برای کاویدن در درون خود و شناخت خود واقعی‌شان فراهم آورند تا در مسیر صحیح که به سلامت و موفقیت آنها در زندگی می‌انجامد، حرکت کنند.

 از عوامل مهمی که در فرایند شکل‌گیری شخصیت مطلوب و حفظ سلامت روانی نقش دارند می‌توان به عزت نفس و سرسختی و تاب‌آوری اشاره کرد





عزت نفس

فصل 10 : بهداشت روان

عزت نفس

منظور از عزت نفس، احساس ارزشمند بودن است.

این احساس خودارزشمندی درونی همان عزت نفس و کرامت انسانی است که می‌تواند مانند سپری قوی در مقابل آسیب‌های روانی و اجتماعی از فرد دفاع کند.

عزت نفس باعث شکل‌گیری شخصیت درونی محکم و استوار در فرد می‌شود.


رفتارهای ناشی از نداشتن عزت نفس

نداشتن عزت نفس ممکن است افراد را دچار اعتیادهای رفتاری مانند اعتیاد به اینترنت، اعتیاد به کار، اعتیاد به خرید و ... کند و از اینها بدتر در معرض رفتارهای پرخطر قرار دهد. از این رو لازم است افراد عزت نفس خود را به طور مستمر تقویت کرده و افزایش دهند. داشتن عزت نفس علاوه بر احساس ارزشمندی درونی، نیازمند کسب تجارب در زندگی است.  


برخی از راهکارهای بهبود عزت نفس

1-تعیین اهداف مشخص و برنامه‌ریزی برای دستیابی به آنها

2-تلاش برای کسب حداقل یک مهارت یا شکوفا کردن حداقل یک استعداد خود

3-تهیه فهرستی از توانمندی‌های فردی خود

4- کسب موفقیت در امور از جمله تحصیل

5- مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی همچون حضور در فعالیت‌های فوق برنامه مدرسه مثل نماز جماعت

 6-برقراری رابطه سالم با دیگران

 7-دوست شدن با آدم‌های مثبت و الهام‌بخش

8-معاشرت با دوستان و آشنایان حمایت‌گر

9- داوطلب شدن برای کمک به دیگران

10- آراستگی





پیام‌های درونی مثبت در مقابل پیام‌های درونی منفی

فصل 10 : بهداشت روان

پیام‌های درونی مثبت در مقابل پیام‌های درونی منفی

جوانانی که دارای عزت نفس هستند، برای خود احترام قائل هستند و با پیام‌های درونی مثبت و سازنده سروکار دارند که از درون آنها مدام به آنها خطاب می‌کند «تو با ارزشی! - تو می‌توانی! - تو دوست داشتنی هستی! - تو می‌توانی احساسات خود را به راحتی ابراز کنی! - تو می‌توانی به دیگران اعتماد کنی!» و ...

در مقابل، افرادی که دچار ضعف عزت نفس هستند، در درون ذهن خود پیام‌هایی را می‌شنوند که به طور مرتب عزت نفس آنها را سرکوب و سلامت روانی و عاطفی‌شان را تضعیف و تهدید می‌کند.

 

 



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



رفتارهایی از نداشتن عزت نفس و راهکارهای بهبود عزت نفس

فصل 10 : بهداشت روان

رفتارهای ناشی از نداشتن عزت نفس

نداشتن عزت نفس ممکن است افراد را دچار اعتیادهای رفتاری مانند اعتیاد به اینترنت، اعتیاد به کار، اعتیاد به خرید و ... کند و از اینها بدتر در معرض رفتارهای پرخطر قرار دهد. از این رو لازم است افراد عزت نفس خود را به طور مستمر تقویت کرده و افزایش دهند. داشتن عزت نفس علاوه بر احساس ارزشمندی درونی، نیازمند کسب تجارب در زندگی است.  





سرسختی و تاب آوری

فصل 10 : بهداشت روان

سرسختی و تاب‌آوری

آیا هنگام توفان، درختان را دیده‌اید که چگونه به خود می‌پیچند و خم می‌شوند؟ یا زمانی که برف‌ها به روی شاخه‌هایشان سنگینی می‌کنند تا با شاخه‌هایشان در مقابل زمین سر تعظیم فرود آورند؟ اما به ندرت می‌شکنند و به محض فروکش کردن توفان و آب شدن برف‌ها، به تدریج استوارتر از گذشته بر می‌خیزند، زیرا از خود سرسختی و تاب‌آوری نشان می‌دهند.  


سرسختی و تاب‌آوری

قدرت ایستادگی و مقاومت در برابر شرایط نامساعد و دشوار زندگی و توانایی عبور از آنها را سرسختی و تاب‌آوری می‌گویند.

تاب‌آوری شامل مجموعه‌ای از ظرفیت‌های فردی و روانی است که فرد به کمک آنها می‌تواند در شرایط دشوار مقاومت کند و دچار آسیب‌دیدگی نشود و حتی می‌تواند در شرایط مشکل‌آفرین یا بحرانی شخصیت خود را ارتقا بخشد.  

در برخی افراد گویی ظرفیت‌های درونی وجود دارد که در تجربه موقعیت‌های مشکل‌آفرین و تنش‌زا کمک‌کننده است، به گونه‌ای که هرچقدر هم بر شدت عوامل استرس‌زا در زندگی آنها افزوده می‌شود، باز توان بیرون کشیدن خودشان از بحران و یا به قولی توان تاب‌آوردن در برابر سختی‌ها و ناملایمات را دارند.  

نگرش، رفتار و نوع برخورد انسان‌ها در مواجهه با مشکلات، گرفتاری‌ها و ناملایمات زندگی با هم متفاوت است. بسیاری قدرت ایستادگی در برابر این اتفاقات که کمابیش در زندگی همه انسان‌ها وجود دارد و عبور از آنها را ندارند، اما در مقابل هستند کسانی که در برابر مشکلات، دارای آنچنان قدرت اراده، عزت‌نفس، انعطاف‌پذیری هستند که از آنها عبور می‌کنند و این باعث افزایش قدرت خودباوری، عزت‌نفس و سلامتی روانی در آنها می‌شود.

زندگی می‌تواند منبع لذتی بزرگ، رضایت‌بخش و شادی‌آفرین و یا چالش‌برانگیز، سخت و ناامیدکننده باشد. بدون در نظر گرفتن این که زندگی چه سرنوشتی را برای ما رقم می‌زند، روشی که ما خودمان را با زندگی سازگار می‌کنیم، تطابق می‌دهیم و تجربیات روزمره خود را مدیریت می‌کنیم، نشان دهنده وضعیت ذهنی و روانی ماست.

همه ما افرادی را می‌شناسیم که با وجود رشد در یک محیط نه چندان مناسب (مثلاً در خانواده‌های آشفته، مدارس شلوغ و کم امکانات، جوامعی با میزان بیکاری بالا و فرصت‌های شغلی اندک و ...) در زندگی خود به موفقیت‌های بزرگی دست یافته‌اند؛ و برعکس نیز، افرادی را سراغ داریم که با وجود در اختیار داشتن امکانات مناسب و برخورداری از شرایط ایده‌آل، موفقیت‌های کمی را در زندگی تجربه کرده‌اند!  

 





ویژگی های افراد سرسخت و تاب آور

فصل 10 : بهداشت روان

ویژگی‌های افراد سرسخت و تاب‌آور

افراد سرسخت و تاب‌آور، نحوه استدلال و نگرش متفاوتی در مواجهه با شرایط ناگوار اتخاذ می‌کنند و به جای فاجعه ساختن از مشکل و گرفتار شدن در تبعات آن، به خود و توانایی‌هایش توجه بیشتری می‌کنند. مثلاً چنین اشخاصی یک موقعیت پرخطر را یک فرصت می‌دانند، نه یک تهدید و در دشواری‌ها به جای اضطراب به موفقیت فکر می‌کنند.

افراد سرسخت و تاب‌آور، در برابر فشار روانی مقاوم‌تر و نسبت به بیشتر افراد، کمتر مستعد بیماری هستند. افرادی که دارای این ویژگی هستند معمولاً بر زندگی خود کنترل بیشتری احساس می‌کنند.  

افراد سرسخت و تاب‌آور، نسبت به آنچه انجام می‌دهند، تعلق خاطر بیشتری دارند و در قبال تغییرات پذیرا هستند.

افراد سرسخت و تاب‌آور، بر خلاف افراد فاقد تاب‌آوری، در مشکلات زندگی دارای ویژگی‌های تعهد، کنترل و چالش‌پذیری هستند.

یکی از بارزترین نمونه چنین افرادی، هموطنان ما در شهرهای مرزی هستند.

کسانی که در جنگ تحمیلی پس از ویران شدن شهرها و خانه‌هایشان و یا از دست دادن نزدیکانشان، ثبات عاطفی خود را حفظ کردند، در برابر استرس و فشار سرسختانه ایستادند و با نهایت توان خود، شرایط بسیار ناگوار را تحمل و با آن مقابله کردند و از همه مهم‌تر توانستند پس از اتمام جنگ، علی‌رغم وجود مشکلات به حالت عادی و طبیعی در زندگی خود برگردند.  

تاب‌آوری اگر چه قابلیتی درونی است، می‌تواند در تعامل با محیط، تقویت و توسعه یابد و به عنوان یک ویژگی مثبت روانی متبلور شود.  



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



توصیه برای حفظ و ارتقا سرسختی و تاب آوری

فصل 10 : بهداشت روان

توصیه‌هایی برای حفظ و ارتقای سرسختی و تاب‌آوری

1- داشتن عزت نفس

2- داشتن هدف در زندگی

3- توسعه دادن ارتباطات با دیگران

4- داشتن انعطاف‌پذیری در برابر تغییرات زندگی

5- مراقبت از تغذیه و سلامت

6- کسب مهارت‌های سالم برای مقابله با مشکلات

7- خوش‌بینی

8- ایجاد دلبستگی‌های مثبت

9- تقویت مذهب و معنویت در خود





اختلالات روانی در دوره نوجوانی

فصل 10 : بهداشت روان

اختلالات روانی - رفتاری شایع در دوره نوجوانی

اختلالات روانی همانند اختلالات جسمی به دلایل مختلف همچون آشفتگی در فضای خانوادگی، نداشتن امکانات کافی و ... ایجاد می‌شوند و شناخت آنها از اهمیت برخوردار است.

اختلالات روانی - رفتاری باعث کاهش کیفیت عملکرد در زندگی می‌شوند.

در دوره نوجوانی که دوران گذر تدریجی از کودکی و ورود به دنیای بزرگسالی است، تحولات اساسی و مهمی همچون بلوغ، احساس استقلال، نگرانی درباره آینده تحصیلی و شغلی و ... در زندگی اتفاق می‌افتد.

برخورد صحیح با این تغییرات نیازمند طی زمان و کسب تجربیات لازم است.

نوجوانان با کسب اطلاعات و مهارت‌های کافی قادر خواهند بود در برخورد با این تغییرات، تعادل روانی خود را حفظ نمایند و از بروز اختلالات و بحران‌های روانی در امان بمانند.

اختلالات روانی - رفتاری شایع در دوره نوجوانی:

استرس، اضطراب، افسردگی، خشم.





استرس

فصل 10 : بهداشت روان

استرس (فشار روانی)

{یاد خدا آرام‌بخش دل‌هاست}

زندگی توأم با وقایع، رویدادها و مشکلاتی است که همواره بر جسم و روان افراد تأثیر می‌گذارد که به آن فشار روانی (استرس) گفته می‌شود.

استرس یک واقعیت در زندگی است. هر کجا باشیم و هر کاری انجام دهیم نمی‌توانیم از آن اجتناب کنیم.  

معمولاً همه افراد، در لحظاتی از زندگی خود همچون؛ مسافرت، حضور در جلسه امتحان، بیماری و ... آن را تجربه می‌کنند. ولی می‌توان آن را در شرایط ناخوشایند تحت کنترل در آورد تا بر ما غالب نشود.

مثالی از بروز استرس و فشار روانی: بهروز در درس عربی همیشه مشکل دارد. دو روز دیگر قرار است آزمون هماهنگ عربی در سطح دبیرستان برگزار گردد. او تصمیم می‌گیرد با برنامه‌ریزی طی این دو روز خود را برای آزمون آماده کند. طبق برنامه، ساعت چهار بعد از ظهر مطالعه خود را آغاز می‌کند. بعد از اتمام چند درس اول، به سراغ نمونه آزمون‌هایی که معلم در اختیار دانش‌آموزان قرار داده رفته و به سؤالات پاسخ می‌دهد. ولی به جز چند سؤال، بقیه سؤالات را قادر نیست پاسخ دهد. رفته‌رفته احساس تپش قلب، افزایش تعداد نبض و گرما می‌کند. تصمیم می‌گیرد به مطالعه خود ادامه دهد ولی سردرد مانع ادامه مطالعه او می‌شود. بهروز ساعت‌های باقی مانده روز را از دست می‌دهد و شب را به سختی به خواب می‌رود و ...

 



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



انواع استرس و اثرات آن بر بدن انسان

فصل 10 : بهداشت روان

انواع استرس

فشار روانی (استرس) ذاتاً خوب یا بد نیست بلکه ممکن است اثرات مثبت یا منفی بر جسم و روان داشته باشد.

فشار روانی (استرس) سالم: 

باعث هوشیاری شده و به فرد کمک می‌کند تا بتواند نیازهایش را در موقعیت‌های مختلف برآورده نماید. فشار روانی (استرس) ناسالم: موجب احساس درماندگی در فرد می‌شود. برای نمونه، فشار روانی شب امتحان در حد متعارف (سالم) باعث می‌شود شما انگیزه لازم برای مطالعه جهت امتحان را داشته باشید، اما اگر همین فشار روانی شدید (ناسالم) شود، مانع درس خواندن شما شده و یادآوری اطلاعات در جلسه امتحان را مختل می‌کند.  


اثرات استرس بر بدن انسان

در هنگام بروز فشار روانی (استرس)، فشار خون بالا رفته و تعداد نبض افزایش می‌یابد و احساس تپش قلب، ناراحتی معده، سرگیجه، سردرد، تعریق و لرزش عارض می‌گردد. اثرات زودگذر فشار روانی (استرس) چندان مشکل‌آفرین نیست ولی تکرار آن موجب ایجاد اثرات جسمی پایدار مانند بیماری‌های قلبی عروقی، التهاب‌های پوستی، اختلالات گوارشی، سردرد، ضعف سیستم ایمنی و افزایش احتمال ابتلا به سرطان می‌شود.  

 

 





راهکارهایی برای ممانعت از بروز استرس و مدیریت و کنترل آن

فصل 10 : بهداشت روان

راهکارهایی برای ممانعت استرس و مدیریت آن

طبق جدول فوق و بنا به موقعیت استرس‌زا راهکارهای زیر می‌توانند از بروز یا گسترش فشار روانی جلوگیری کنند:

  • داشتن صبر و حوصله * یافتن راه‌حل منطقی * توکل بر خدا و خود را به خدا واگذار کردن
  • نرمش و ورزش منظم * انجام تمرین تمرکز و آرام‌سازی خود * داشتن لبخند و شاد بودن
  • خودداری از عصبانیت و خصومت * گرفتن دوش آب سرد به هنگام عصبانیت * بهره‌گیری از ذکر، دعا و توسل
  • پرداختن به امور هنری مورد علاقه * گفت‌وگوی دوستانه و صمیمی با اعضای خانواده
  • مشورت با دیگران و اجتناب از تصمیم‌های عجولانه * اختصاص دادن اوقاتی از روز به خود و تفکر درباره امور شخصی  




اضطراب

فصل 10 : بهداشت روان

اضطراب

[یاد خدا آرام‌بخش دل‌هاست]

اضطراب، واژه‌ای است که عموماً در توصیف یک حالت خاص، که با احساسی از فشار درونی، ترس و هراس همراه است، به کار می‌رود.

اضطراب در برخی از رویدادهای زندگی که در وضعیت خطرناکی قرار داریم واکنشی طبیعی است و به ما کمک می‌کند با بسیج کردن نیروی دفاعی بدن، خود را از خطر حفظ کنیم، مانند زمانی که از ترس حمله یک حیوان درنده فرار می‌کنیم.  

اضطراب زمانی مشکل‌آفرین است که فرد بدون دلیل موجه احساس ناراحتی کرده و به طور اشتباه بدن و ذهن خود را برای رفع تهدید مبهم بر می‌انگیزد.

مثالی از بروز اضطراب: ناهید در آستانه ورود به مدرسه ناگهان شک می‌کند که آیا بعد از اتو کردن لباس خود، اتو را از پریز برق کشیده است یا نه! و وقتی به یاد می‌آورد که آخرین نفری بوده که از منزل خارج شده، نگرانی او بیشتر می‌شود و احساس تپش قلب و گرما می‌کند. او در ذهن خود صحنه آتش‌سوزی منزل را تصور می‌کند و به شدت مضطرب می‌شود و در حالی که چهره‌اش به شدت برافروخته و بی‌قرار است وارد مدرسه می‌شود.

دوستان ناهید با دیدن چهره برآشفته او، علت را جویا می‌شوند و او از شدت نگرانی شروع به گریه می‌کند و ...  



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



اثرات اضطراب و راهکارهایی برای مقابله با اضطراب

فصل 10 : بهداشت روان

اثرات اضطراب بر بدن و روان انسان

علایم اضطراب عبارت است از: علایم بدنی (همچون تپش قلب، تنگی نفس، بی‌اشتهایی، تهوع، بی‌خوابی، بی‌قراری و ...) علایم تفکر (همچون سردرگمی، حواس‌پرتی، ترس از دست دادن کنترل، افکار تکراری و ...) علایم روانی (همچون عصبانیت، بی‌تابی، دلواپسی و ...)


سه اصل مهم برای مقابله با اضطراب و فشارهای روانی

1 - بازداری: 

با مدیریت و کنترل اضطراب و فشار روانی، باید از انتشار و پخش شدن آن جلوگیری کنیم که این امر به کمک برنامه‌ریزی و به کارگیری روش‌های مناسب امکان دارد.

 

2 - برون‌ریزی:

برون‌ریزی مانند بازگو کردن اضطراب و حرف زدن درباره نگرانی‌های خود یکی از روش‌های مقابله با فشار روانی و اضطراب است.

 

3 - جایگزین کردن خواسته‌ها:

از آنجا که یک فرد نمی‌تواند در یک لحظه هم آرام و هم مضطرب باشد، شرکت در فعالیت‌های لذت‌بخش و آرامش‌دهنده (مانند ورزش، وقت گذراندن با دوستان، حضور در محافل دینی-اجتماعی و ...) و پرت کردن حواس خود از موضوع استرس‌زا به موضوع دیگر، از روش‌های سودمندی هستند که می‌توان برای رهایی از فشار روانی و اضطراب به کار گرفت.  





افسردگی و عوامل زمینه ساز افسردگی

فصل 10 : بهداشت روان

افسردگی

[یاد خدا آرام‌بخش دل‌هاست]

افسردگی احساس ناخوشایندی است که برای مدت زمانی طولانی تداوم می‌یابد و همراه با تنهایی و غمگینی است.

در زندگی هر فرد فراز و نشیب‌هایی وجود دارد که باعث می‌شود زندگی برای او، سازنده، جالب و پرهیجان شود. ولی زمانی که این فراز و نشیب‌ها در زندگی شدت می‌یابند، گاهی در برخی از افراد موجب احساس افسردگی و غمگینی می‌گردد.  


عوامل زمینه‌ساز افسردگی

برخی از عوامل زمینه‌ساز افسردگی در دوره نوجوانی عبارتند از:

  • وقوع حوادث غم‌انگیز در کانون خانواده مانند؛ طلاق والدین، ابتلای یکی از اعضای خانواده به بیماری صعب‌العلاج، مرگ یکی از عزیزان و ...

  • بیماری‌ها و اختلالات جسمی، مثلاً نوجوانانی که مشکل پزشکی خاص (همچون سکته مغزی، صرع، آسیب وارد شده به سر، کم‌خونی و برخی از سرطان‌ها) دارند، احتمال ابتلای آن‌ها به افسردگی بیشتر است.

  • برخی از مشکلات تغذیه‌ای مانند کمبود ویتامین‌های B ممکن است نوجوانان را در معرض افسردگی قرار دهد.

  • نوجوانانی که سابقه ابتلا به افسردگی در خانواده‌شان وجود دارد، نسبت به نوجوانانی که این بیماری در خانواده‌شان سابقه ندارد، بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی هستند.  





عواقب عدم تشخیص و درمان افسردگی خفیف

فصل 10 : بهداشت روان

عواقب عدم تشخیص و درمان افسردگی خفیف

همه افراد گاهی اوقات در موقعیت‌هایی از زندگی خود حالت‌های افسردگی را تجربه می‌کنند. بنابراین اگر چه گاه لغزیدن به پهنه افسردگی بسیار طبیعی است، ولی باید برای بازگشت به حالت عادی هر چه سریع‌تر اقدام کرد؛ زیرا اگر در تشخیص و درمان افسردگی خفیف به موقع اقدام نشود، افسردگی شدت یافته و ممکن است فرد گرفتار عواقب جسمی و روانی ناشی از آن مانند؛ روی آوردن به رفتارهای پرخطر، افزایش خشونت و ... شود.  

 

 

 



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



خشم و آثار مثبت و منفی خشم

فصل 10 : بهداشت روان

خشم

[یاد خدا آرامبخش دل‌هاست]

خشم احساسی است که به صورت بدنی و هیجانی ابراز می‌شود. این احساس واکنش طبیعی فرد نسبت به شرایطی است که او را دچار تهدید یا ناکامی کرده است.

افراد می‌توانند خشم خود را به روش‌های دست‌ورزی و تحقیر کردن، فریاد زدن، شکستن اشیاء و ... بروز کنند.

احساس خشم می‌تواند به صورت خفیف و ناخوشایند بروز کند تا یک احساس شدید و یکباره عصبانیت شدید باشد.

خشم اغلب با هیجانات و احساسات دیگری مانند: کینه‌توزی، تنفر، ترس، تحقیر و ... همراه است.

مثال از بروز خشم

سعید امروز از اتوبوس برای رفتن به جلسه امتحان نهایی از مسیر ترافیک شهر است و دیر رسیدن به جلسه امتحان باعث شده که تمام تلاش‌های چند ماهه او برای موفقیت در امتحان نهایی از بین برود. زمان سری به سرعت می‌گذرد و او در همین حین، راننده اتوبوس به دلیل نقص فنی اتوبوس را متوقف می‌کند. سعید از اتوبوس پیاده می‌شود و با عصبانیت فریاد می‌زند و به راننده اتوبوس ناسزا می‌گوید. او در همین حین، به دلیل عصبانیت شدید، به سمت اتوبوس لگد می‌زند و باعث شکستن شیشه اتوبوس می‌شود. راننده اتوبوس از او شکایت می‌کند و پلیس او را دستگیر می‌کند. سعید در حال گریه و عصبانیت به پلیس می‌گوید که تمام تلاش‌های چند ماهه‌اش برای موفقیت در امتحان نهایی از بین رفته و به همین دلیل به راننده اتوبوس ناسزا گفته و شیشه اتوبوس را شکسته است و جای عذرخواهی از راننده، به اعتراض می‌کند.


آثار مثبت و منفی خشم

خشم به عنوان یکی از هیجان‌های طبیعی دارای آثار مثبت و منفی است. از آثار مثبت آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: (البته مشروط به اینکه آن را کنترل کنیم)

  • کلمات و ناراحتی‌های درونی خود را بیان کنیم.
  • در مشکلات و ناراحتی‌های قلبی (همچون سکته‌های قلبی، ناراحتی‌های گوارشی و ... )
  • در اضطراب، افسردگی، ترس، روی آوردن به مصرف مواد مخدر و ...
  • ناراحتی‌های اجتماعی (از دست دادن دوستان، انزوا و تنهایی و ...)




مقابله با خشم و روش هایی برای خودآرام سازی هنگام خشم

فصل 10 : بهداشت روان

مقابله با خشم و کنترل آن

گام اول:

داشتن خواسته‌های منطقی و واقع‌بینانه برای مقابله با خشم لازم است فرد در ارزیابی‌های اولیه خود و تجزیه و تحلیل رویداد مشکل‌ساز، بتواند خواسته‌های منطقی و غیرمنطقی خود و دیگران را تشخیص دهد. در این صورت قادر خواهد بود خواسته‌ها و انتظارات غیرمنطقی خود را تعدیل کند تا کمتر در موقعیت‌های مشکل‌ساز قرار گیرد.

گام دوم: خودآرام سازی

اگرچه به کارگیری روش های فوق میتواند فرد را در کنترل خشم کمک کند، ولی گاهی افراد در موقعیت خشم قرار میگیرند و در این شرایط نیازمند به کارگیری روش های خودآرام سازی به عنوان مهم ترین روش مقابله با خشم هستند.


"چند روش خودآرام‌سازی در هنگام بروز خشم

 

نمونه‌هایی از روش‌های خودآرام‌سازی در هنگام خشمگین شدن به شرح زیر است:

 

1. وضعیت بدن خود را تغییر دهید. مثلاً بنشینید یا دراز بکشید.

 

2. نفس عمیق و آرام بکشید و کمی مکث کنید.

 

3. مقداری آب خنک بنوشید.

 

4. افکار منفی مانند «او مرا مسخره می‌کند و ...» را از ذهنتان بیرون کنید.

 

5. در صورت امکان موقعیت را ترک کنید.

 

6. عضلات خود را از حالت انقباض خارج کرده و سعی کنید بدن خود را شل کنید.

 





توصیه های خودمراقبتی برای حفظ سلامت روان در دوره نوجوانی

فصل 10 : بهداشت روان

توصیه های خود مراقبتی برای حفظ سلامت روان در دوره نوجوانی

[یاد خدا آرام بخش دل هاست]

1 - اولویت های خود را مشخص کنید

 برنامه ریزی و مدیریت زمان داشته باشید. فهرستی از کارهایی که باید انجام بدهید تهیه کنید. تصمیم بگیرید انجام چه کاری در روز برایتان بیشتر حایز اهمیت است و چه کارهایی را میتوانید به بعد موکول کنید. این عمل موجب میشود بدانید کدام کارتان از اولویت برخوردار است و برای به یاد آوردن آن استرس نخواهید داشت.  

2 - تمرین مواجهه با موقعیت های استرس زا انجام دهید

در مورد اتفاق و یا موقعیتی که ممکن است با آن مواجه شوید فکر کرده و واکنش خود را تمرین کنید. راههایی برای مواجهه با موقعیت فرضی بیابید. به عنوان مثال اگر میدانید که صحبت در میان جمع شما را دچار استرس میکند، با کمک دوستان مورد اعتماد و هم شاگردی هایتان یک کنفرانس ترتیب دهید که در آن شما به عنوان سخنران در جمع صحبت نمایید.  

3 - خواسته های خود را بررسی کنید

 سعی کنید اهداف واقع گرایانه داشته باشید. تحت فشار قرار دادن خود برای موفقیت خوب است، ولی مطمئن شوید که انتظارهایتان واقع گرایانه است. مراقب کمال گرایی افراطی باشید. به آنچه که میتوانید به نحو احسن انجام دهید قانع باشید. هیچ کس کامل نیست، نه شما و نه دوست شما. به خودتان امکان اشتباه بدهید و به یاد داشته باشید که اشتباهات برای شما معلم خوبی هستند.  

4 - سبک زندگی سالمی داشته باشید

 غذاهای سالم بخورید. برای استراحت و تمدد اعصاب وقت بگذارید. سعی کنید با استفاده از تفریحات سالم از زندگیتان لذت ببرید.

5 - تغییرات را به عنوان جزئی از زندگیتان بپذیرید

 هیچ چیز ثابت باقی نمیماند. گروه حمایتی از دوستان و خانواده تشکیل دهید تا در صورت نیاز با آنها تماس بگیرید. به خود و ظرفیت خود اعتقاد داشته باشید.

6 - زمان استراحت و تفریح داشته باشید

 برای کارهایی که نیاز به تمرکز دارند یک زمان متوالی و بی وقفه در نظر نگیرید. قرار ملاقات، جلسه ها و کلاسهای درسی را پشت سر هم برنامه ریزی نکنید و وقت استراحت برای خود بگذارید.  

7 - یاد بگیرید «نه» بگویید

 محدود کردن فعالیتها باعث کاهش استرس میشود. به جای وقت گذاشتن بر روی اولویتها و نیازهای بی ثمر، بر روی اولویتها و مسئولیت های اصلی خود وقت بگذارید.

8 - ورزش کنید

 برای کاهش تنش عضلات و افزایش حس خوب خود به طور منظم ورزش کنید.

9 - دفتر یادداشت روزانه داشته باشید

 نوشتن حوادث و رویدادهای زندگی روزمره یکی از راههای خوب رهایی از استرس حاصل از وقایع ناخوشایند در محل کار یا زندگی خانوادگی و اجتماعی است.  

10 - کودک شوید

 بازگشت به آنچه که در کودکی خوشایند بود، یک راه ساده در مدیریت استرس است مانند دیدن فیلمهایی که در کودکی شما را خوشحال میکردند، رنگ کردن مدلهای نقاشی، بازی مار و پله، آب بازی و بادبادک هوا کردن و ...

11 - شوخ طبع باشید

 شوخ طبعی و خندیدن یک مهارت مقابله با استرس است، مانند خواندن مطالب طنز و فکاهی و بازگو کردن آنها و ...

12- به زندگی معنوی خود غنا ببخشید

مذهب و معنویت ما را به منبعی فراتر و بزرگتر از خودمان وصل می کند . کسانی که اعتقادات مذهبی قوی تری دارند اذعان دارند که این اعتقادات به آنها قدرتی دو چندان در مقابله با مشکلات می دهد .

کسانی که به خدا توکل می کنند ، در مقابله با مشکلات با آرامش و اعتماد به کمکهای الهی به حل مسئله می پردازند . نماز ، دعا و مناسک مذهبی منظم روزانه ، خود منبع مهمی در کاهش تجربه استرس و افزایش توان مقابله با آن است .  



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



دخانیات و تاثیر آن برسلامتی

فصل 11 : مصرف دخانیات و الکل

دخانیات و تأثیر آن بر سلامتی

  • دخانیات فقط منحصر به سیگار نیست، بلکه هر ماده و یا فراورده ای (شامل سیگار، قلیان، پیپ و ...) که تمام یا بخشی از ماده خام تشکیل دهنده آن، گیاه توتون و یا تنباکو یا مشتقات آن باشد جزو دخانیات محسوب شده و همان خطرات مصرف سیگار را به دنبال دارد. توتون و تنباکوی مورد استفاده در پیپ، قلیان، چپق و یا مواد دخانی بدون دود نظیر تنباکوی جویدنی، مکیدنی و یا استنشاقی نیز ماده دخانی محسوب میشوند.
  • شواهد علمی نشان میدهد که مصرف انواع محصولات دخانی به هر شکلی مضر بوده و باعث مرگ و میر و ناتوانی میشود.  
  • دخانیات به عنوان بزرگترین عامل مرگ و میر در قرن بیستم، موجب شده است که هر سال یک صد میلیون نفر از مردم جهان جان خود را در اثر مصرف آن از دست بدهند.
  • اگر روند مصرف دخانیات به همین ترتیب ادامه یابد؛ در قرن بیست و یکم تا یک میلیارد نفر به علت ابتلا به بیماریهای ناشی از مصرف دخانیات جان خود را از دست خواهند داد.  
  • 90 درصد افرادی که اعتیاد به مواد دخانی دارند، از سنین زیر 18 سال شروع به استعمال این مواد کرده اند.
  • 90 درصد افراد معتاد به مواد مخدر نیز اظهار داشته اند که اعتیاد خود را با سیگار شروع کرده اند.




سیگار

فصل 11 : مصرف دخانیات و الکل

سیگار

سیگار پر مصرف ترین انواع مواد دخانی در سراسر جهان است و متأسفانه آمار افراد سیگاری به خصوص در بین نوجوانان همچنان رو به افزایش است.

سیگار دروازه ورود به اعتیاد است.

مواد سمی و سرطان زای موجود در دود سیگار و قلیان دارای انواع زیادی از مواد شیمیایی است که اثرات زیانبار شدیدی بر روی اندام های مختلف بدن دارند.

توتون همراه با کاغذ و فیلتر و برخی افزودنیها، مواد تشکیل دهنده اصلی سیگار هستند. سوختن این مواد با هم موجب پدید آمدن بیش از 7000 ماده سمی و 70 ماده سرطان زا میشود.  

برخی از مضرترین مواد سمی موجود در مواد دخانی از جمله سیگار و قلیان  

نیکوتین: 

نیکوتین سمی شدیداً کشنده و همان ماده اعتیاد آور دخانیات است.نیکوتین سبب انقباض عروق داخل بینی و فلج شدن حرکات مژکهای داخل مخاط بینی شده و در تشدید سینوزیت و التهاب نواحی گوش و حلق و بینی سهم بسزایی دارد. نیکوتین همچنین باعث افزایش بروز سکته قلبی و افزایش قند خون میشود.

قطران (تار): 

ذرات ریز موجود در سیگار در ریه ها جمع میشوند و پوسته ضخیم قهوه ای رنگی را تشکیل میدهند که قطران نامیده میشود و حاوی عوامل سرطان زا است.  

آرسنیک: آرسنیک نوعی گاز در سیگار است که از طریق ریه، کبد، کلیه ها و طحال جذب بدن شده و پس از دو هفته در پوست، مو و استخوان جایگزین میشود. همچنین در بروز سرطان لب نیز نقش دارد.

سیانیدریک اسید (جوهر بادام تلخ): 

این ماده کشنده هنگام استعمال دخانیات تبخیر شده و وارد ریه ها و سپس خون میشود و تنفس را مختل میکند.

مواد رادیواکتیو (پرتوزا): 

این مواد پس از مدتی استعمال دخانیات در ریه ها جمع شده و وارد خون میشود و از آنجا به سایر اعضای حساس بدن میرسند. این تشعشعات از عوامل اصلی ایجاد سرطان بوده و بر روی ریه، چشم، خون و پوست عوارض جبران ناپذیری باقی میگذارند.  

 

آمونیاک: 

یکی از عوامل مهم در ایجاد تحریک و تخریب بافت ها به ویژه ریه در جریان استعمال دخانیات است.

کربورهای هیدروژن: این مواد پس از جذب وارد خون و سراسر بدن شده و خطر ابتلا به سرطان را در تمام بافت های بدن به ویژه مجاری تنفسی تشدید می کنند.  





مضرترین مواد سمی در مواد دخانی

فصل 11 : مصرف دخانیات و الکل

مواد سمی موجود در مواد دخانی

نیکوتین: 

نیکوتین سمی شدیداً کشنده و همان ماده اعتیاد آور دخانیات است.

نیکوتین سبب انقباض عروق داخل بینی و فلج شدن حرکات مژکهای داخل مخاط بینی شده و در تشدید سینوزیت و التهاب نواحی گوش و حلق و بینی سهم بسزایی دارد. نیکوتین همچنین باعث افزایش بروز سکته قلبی و افزایش قند خون میشود.

قطران (تار): 

ذرات ریز موجود در سیگار در ریه ها جمع میشوند و پوسته ضخیم قهوه ای رنگی را تشکیل میدهند که قطران نامیده میشود و حاوی عوامل سرطان زا است.  

آرسنیک: 

آرسنیک نوعی گاز در سیگار است که از طریق ریه، کبد، کلیه ها و طحال جذب بدن شده و پس از دو هفته در پوست، مو و استخوان جایگزین میشود. همچنین در بروز سرطان لب نیز نقش دارد.

سیانیدریک اسید (جوهر بادام تلخ): این ماده کشنده هنگام استعمال دخانیات تبخیر شده و وارد ریه ها و سپس خون میشود و تنفس را مختل میکند.

مواد رادیواکتیو (پرتوزا): 

این مواد پس از مدتی استعمال دخانیات در ریه ها جمع شده و وارد خون میشود و از آنجا به سایر اعضای حساس بدن میرسند. این تشعشعات از عوامل اصلی ایجاد سرطان بوده و بر روی ریه، چشم، خون و پوست عوارض جبران ناپذیری باقی میگذارند.  

آمونیاک: 

یکی از عوامل مهم در ایجاد تحریک و تخریب بافت ها به ویژه ریه در جریان استعمال دخانیات است.

کربورهای هیدروژن: این مواد پس از جذب وارد خون و سراسر بدن شده و خطر ابتلا به سرطان را در تمام بافت های بدن به ویژه مجاری تنفسی تشدید می کنند.  



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



سیر صعودی مصرف سیگار در جهان

فصل 11 : مصرف دخانیات و الکل

سیر صعودی مصرف سیگار در جهان

در جهان ، تولید کنندگان دخانیات ، در سال به ازای هر نفر 900 نخ سیگار تولید می کنند.

روزانه 15.000.000.000 نخ سیگار در جهان مصرف می شود ، نمودار بر حسب بیلیون نخ سیگار در سال می باشد.


هر سال چقدر برای دخانیات هزینه می شود؟

علاوه بر آثار زیان بار مصرف سیگار بر بدن ، هزینه های اقتصادی مصرف دخانیات نیز یکی از آثار سوء مصرف آن محسوب می شود.

بر اساس آخرین آمار سازمان جهانی بهداشت ، سالانه بیش از 10 هزار میلیارد دلار برای دخانیات در جهان هزینه می شود.  

مطابق گزارش بانک جهانی و سازمان جهانی بهداشت بین 2 تا 3 برابر هزینه مصرف دخانیات ، صرف درمان بیماری های ناشی از مصرف آن می شود.

در ایران ، با در نظر گرفتن حداقل 10.000.000 نفر سیگاری ، هزینه مصرف یک سال سیگار 12 تریلیون و 600 میلیارد تومان برآورد می شود ، در حالی که هزینه درمان در کشور 24 تا 36 تریلیون تومان در سال است.

       





قلیان و ضررهای مصرف قلیان

فصل 11 : مصرف دخانیات و الکل

قلیان

بسیاری از ما درباره ضررهای ناشی از مصرف سیگار آگاهی داریم و نسبت به آن حساس هستیم ، اما درباره قلیان این حساسیت کمتر است و متأسفانه قلیان به راحتی در همه جا و حتی در حضور اعضای خانواده و مهمانان دود می شود.  

1 بیلیون (تعدادی برابر هزار میلیون - 1000000000 - یا 1 میلیارد در آمریکا و فرانسه) و برابر یک میلیون میلیون - 1000000000000 - (در انگلیس)

نتایج تحقیقات و پژوهشهای انجام شده در زمینه مصرف سیگار و قلیان در کشور متأسفانه حاکی از روند صعودی مصرف قلیان در جامعه و به خصوص در میان نوجوانان است .

 


ضررهای مصرف قلیان

  • بر خلاف باورهای عمومی، دود منتشره از قلیان حاوی مقادیر بیشماری مواد سمی است که به عنوان عوامل اصلی بروز سرطان ریه ، بیماری های قلبی عروقی و سایر بیماریها شناخته شده اند و از آنجایی که نیکوتین موجود در دود حاصل از مصرف قلیان همانند سایر مواد دخانی اعتیاد آور است، مصرف متناوب آن نیز در فرد مصرف کننده ایجاد وابستگی میکند .  
  • ضرر قلیان معادل 100 تا 200 نخ سیگار یا بیشتر است .
  • فرد مصرف کننده قلیان ، با استنشاق مقادیر بسیار زیادی دود ، حیات زیستی خود را در مواجهه با مقادیر زیادی مواد شیمیایی سرطان زا و گازهای خطرناک مثل منواکسید کربن ، فلزات سنگین و ترکیبات شیمیایی سرطانزای منتشره قرار میدهد. به ویژه، تنباکوهای میوه ای به دلیل افزودنی شیمیایی و مواد مضر به آنها میتوانند باعث سرطان، انواع بیماری های خطرناک و کشنده ، آلرژی، آسم و حساسیت شوند .  
  • در اثر استفاده مشترک از قلیان، بیماریهای منتقله از طریق دهان و دستان فرد آلوده، سلامت افراد دیگر را تهدید می کند . از جمله این آلودگیها می توان به اگز مای دست ، انتقال عفونتهایی از قبیل بیماریهای دهانی ، سل ، ویروس تبخال و هلیکوباکتری ( عامل زخم معده ) و ... اشاره کرد .  




عوامل سوق دهنده به مواد دخانی

فصل 11 : مصرف دخانیات و الکل

عوامل سوق دهنده به مواد دخانی

  • باور غلط به جذاب شدن و مورد توجه قرار گرفتن
  • احساس کاذب مستقل شدن و به بلوغ رسیدن و بزرگ شدن
  • باور غلط اجتماعی شدن و محبوب شدن در میان همسالان
  • الگوبرداری غلط و منفی از هنرپیشه ها و افراد دیگر
  • الگوبرداری غلط و منفی از مصرف دخانیات توسط والدین یا دوستان صمیمی  

باورهای غلط در مورد مصرف سیگار مثل اینکه سیگار کشیدن موجب رفع عصبانیت ، رفع خستگی ، رفع دلشوره و اضطراب ، تقویت ذهن و هضم غذا میشود . ساده انگاری و برداشت نادرست در مورد مصرف قلیان به عنوان یک ماده دخانی کم خطرتر از سیگار مشغولیت ذهنی و دغدغه های فکری مانند مرگ عزیزان وجود تنش و ناهنجاریهای خانوادگی و تاثیر منفی آن بر نوجوان در دسترس بودن و قیمت پایین انواع مواد دخانی ناپسند نبودن مصرف دخانیات به ویژه قلیان در اذهان عمومی  



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



دود دست دوم و سوم و عوارض آنها

فصل 11 : مصرف دخانیات و الکل

دود دست دوم مواد دخانی و عوارض آن

گاهی افراد خودشان مصرف کننده دخانیات نیستند ولی در معرض تنفس دود دخانیات قرار میگیرند که به آن دود دست دوم گفته می شود . طبق آمار سازمان جهانی بهداشت بیش از 30 درصد بیماران قلبی و یک سوم بیماران تنفسی را افرادی تشکیل میدهند که در معرض دود مواد دخانی قرار دارند . در کودکانی که والدین سیگاری و مصرف کننده مواد دخانی دارند ، میزان بروز سرماخوردگی ، عفونت گوش میانی ، گلودرد ، سرفه و گرفتگی صدا ، بیش از کودکان دارای والدین غیر مصرف کننده دخانیات است . 


دود دست سوم مواد دخانی

بوی سیگاری که در محیط پراکنده میشود و لوازم منزل را در برمی گیرد، دود دست سوم نامیده میشود . سموم ناشی از سوخت انواع دخانیات از طریق لباس ، پوست و مو و وسایل اطراف فرد سیگاری به دیگران منتقل میشود و ثابت شده است که اثر آن حتی تا ماهها پایدار و تأثیرگذار است . بر طبق تحقیقات ، مشخص شده است که حدود 90 درصد نیکوتین تنباکوی دود شده به دیوارها ، سطوح اشیا و وسایل نرم درون خانه مانند فرش و بالش و مبلمان ) و نیز لباس و مو و پوست افراد می چسبد .  





الکل

فصل 11 : مصرف دخانیات و الکل

 

الکل

الکل ماده ای شیمیایی است که هم بر عملکرد جسمی و هم بر عملکرد روانی افراد اثر منفی می گذارد.

الکل یک ماده اعتیاد آور است و مصرف الکل یکی از مشکلات امروزی جوامع بشری است.

مصرف مشروبات الکلی به دلیل آثار زیان بار آن بر سلامت در دین اسلام منع شده است، برخی از این آسیب ها که در یافته های علمی جدید نیز به اثبات رسیده است عبارت اند از:  

آثار کوتاه مدت

  • سیستم عصبی
    • اختلال در تفکر و هماهنگی حرکتی
    • افزایش زمان پاسخ به محرکهای محیطی و سخن گفتن با لکنت
    • غلظت زیاد الکل خون میتواند منجر به مسمومیت، کما و مرگ شود.
  • حواس
    • کاهش بینایی و شنوایی
    • کند شدن حواس چشایی و بویایی  
  • پوست
    • سرخ شدن چهره، عرق کردن و سرد شدن پوست
    • پاره شدن مویرگ ها
  • معده
    • درد معده
    • تورم و خونریزی
  • سیستم ایمنی
    • کاهش مقاومت در مقابل بیماری ها

آثار بلندمدت

  • مغز
    • آسیب و تخریب سلولهای مغزی
    • اختلال در حافظه
    • افزایش احتمال سکته
  • قلب
    • تضعیف ماهیچه قلب
    • افزایش فشارخون
    • ضربان نامنظم قلب
  • سیستم گوارشی
    • التهاب مزمن معده
    • افزایش احتمال ابتلا به سرطانهای لب، دهان، نای، مری، معده، پانکراس و رکتوم  
    • سوء تغذیه
    • چاقی
  • کبد
    • کبد چرب
    • سیروز
    • افزایش احتمال ابتلا به سرطان کبد




مصرف الکل در خانواده فرد و اجتماع مرتبط با فرد

فصل 11 : مصرف دخانیات و الکل

در خانواده فرد

فردی که به مصرف الکل و دائم الخمر بودن اعتیاد دارد قدرت اداره خانواده و تربیت فرزندان خود را نخواهد داشت و همچنین برای افراد خانواده هم به نوعی بدآموزی به همراه خواهد داشت. شخص معتاد هیچ قید و شرطی برای خود قائل نیست، احساس مسئولیت نمی کند ، شرف و آبروی خانواده خویش را از بین میبرد و زندگی را برای همسر و فرزندان خود غیر قابل تحمل مینماید. بر اثر اعتیاد به هر نوع از مواد، اخلاق حسنه و قابل تحسین بین زن و شوهر رو به زوال مینهد و مصرف هر نوع ماده ای من جمله الکل باعث جدایی زن از شوهر میشود. از دیگر تبعات اعتیاد مردان تضعیف قوای جنسی است. بی تفاوتی فرد معتاد به روابط زناشویی باعث میشود که بین زن و شوهر تبادل عاطفی کمی اتفاق بیفتد و این وضعیت، نارضایتی از روابط زناشویی را تشدید میکند . و .....  


در اجتماع مرتبط با فرد 

یکی از مهمترین آسیبهای جامعه رواج مصرف این گونه مواد در آن است از این رو در چنین جامعه ای افراد به ویژه جوانان به مصرف الکل به عنوان نوعی راه حل برای مشکلهای خود نگاه میکنند و برای گریز از درگیریها و مشکلها به مصرف این گونه مواد رو می آورند. مصرف مشروب باعث میشود تا افراد جامعه به الکلی و دائم الخمر تبدیل شده و مانند افرادی که مواد مخدر مصرف میکنند معتاد شوند. از این رو به همان نسبت برای جامعه زیان بار خواهد بود. دائم الخمر بودن فرد باعث میشود تا او نسبت به ارزشها ، اعتقادها و هنجارهای دینی و اجتماعی بی تفاوت و از آنها دور شود و گاهی تا مرز خودکشی هم میرسد. در نتیجه باید گفت که دائم الخمر بودن نوعی آسیب اجتماعی برای تمام جامعه ها محسوب میشود. مصرف الکل و رانندگی هنگام مست بودن باعث بروز بسیاری از تصادفهای حادثه آفرین رانندگی در جامعه میشود . و .....  



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



آثار زیان بار و بلندمدت مصرف مشروبات الکلی

فصل 11 : مصرف دخانیات و الکل

آثار زیان بار فوری مصرف مشروبات الکلی

الکل میتواند در بدن هر فرد تأثیر منفی متفاوتی بگذارد . با افزایش غلظت الکل در خون، فرد مصرف کننده در معرض مسمومیت با الکل قرار گرفته و متعاقب آن آثار منفی روانی و فیزیولوژیک بیشتری را تحمل میکند . از بارزترین آثار فوری مصرف الکل میتوان به اختلال در سیستم اعصاب مرکزی اشاره کرد . حتی نوشیدن مقدار اندک مشروب کاهش اندازه و وزن مغز و از دست رفتن برخی از تواناییهای فکری فرد را در پی دارد . الکل عملکردهای سیستم اعصاب مرکزی را تحت تأثیر قرار داده و آثار خود را به صورت عدم تعادل در حرکت، اختلال در تکلم، کاهش تعداد تنفس و کاهش ضربان قلب و فشار خون نشان میدهد . با افزایش اختلال در سیستم اعصاب مرکزی، کارکردهای حیاتی به شکل قابل توجهی تحت تأثیر قرار میگیرند . در موارد شدید ، ممکن است شخص دچار کاهش هوشیاری ( کما ) و حتی مرگ شود .  


شایع ترین آثار بلند مدت مصرف مشروبات الکلی

از شایع ترین آثار بلند مدت مصرف مشروبات الکلی ، بیماری سیروز کبدی و سرطان است . در بیماری سیروز کبدی ( Cirrhosis of the liver ) ، کبد کالریهای اضافی بدن را تبدیل به چربی کرده و در خود ذخیره میکند ؛ وضعیتی که به آن « کبد چرب » میگویند به دلیل مصرف مداوم الکل و نبود زمان کافی برای انتقال این چربی به دیگر مکانهای ذخیره سازی چربی در بدن است و سلولهای پر از چربی کبد سبب میشوند که کبد کارکرد خود را از دست بدهد

 





اعتیاد

فصل 12 : اعتیاد به مواد مخدّر و عوارض آن

اعتیاد

عادت کردن، خو گرفتن و خود را وقف عادتی ناپسند و نکوهیده مثل استعمال مواد مخدر کردن، اعتیاد تلقی می‌شود و فرد معتاد کسی است که بر اثر مصرف مکرر و مداوم مواد مخدر یا دارو به آن وابسته شده باشد.

اعتیاد یکی از پدیده‌های خطرناکی است که اگر از آن جلوگیری نشود، نسل بشر به خصوص نوجوانان و جوانان را در معرض انحطاط روانی، اخلاقی و جسمانی قرار می‌دهد. اعتیاد هزینه‌های اقتصادی، عاطفی و اجتماعی گزافی همچون فقر، جنایت، مشکلات و بزه‌های اجتماعی و مشکلات بهداشتی و ... را بر فرد و جامعه تحمیل می‌کند





دوره حساس نوجوانی

فصل 12 : اعتیاد به مواد مخدّر و عوارض آن

دوره حساس نوجوانی

نوجوانان در دوره‌ای از زندگی به سر می‌برند که تغییرات سریع در جنبه‌های جسمانی، شناختی، هیجانی و اجتماعی را تجربه می‌کنند. این تغییرات، فشارهایی را بر آنها تحمیل می‌کند که بخشی از آن، ناشی از تغییرات رشدی همچون بلوغ، عادی است. ولی عوامل دیگری همچون فشار همسالان، کنجکاوی، حس استقلال‌طلبی و ... نیز وجود دارند که گاهی نوجوانان را دچار مشکل می‌کنند.  

بسیاری از نوجوانان بدون اینکه دچار مشکلات رفتاری یا تحصیلی جدی شوند، این دوره را به خوبی پشت سر می‌گذارند، ولی برخی از آنها به دلیل نداشتن حس ارزشمندی و دانش و مهارت‌های مقابله‌ای مؤثر و عدم دسترسی به حمایت‌های لازم در خانواده و جامعه دچار مشکل می‌شوند.  

از جمله این مشکلات دوره نوجوانی می‌توان به افت تحصیلی، منزوی بودن، گوشه‌گیری، اعتماد به نفس ضعیف، عدم برقراری ارتباط صحیح با همسالان و بزرگسالان و پایبند نبودن به قوانین و مقررات جامعه اشاره کرد. این مشکلات می‌تواند عواقب و پیامدهای ناگواری برای نوجوانان در پی داشته باشد و آنها را با مشکلات جدی‌تری مانند ترک تحصیل، مصرف سیگار، بزهکاری و ... مواجه کند. چنانچه این اختلالات با مداخلات مناسب پیشگیری نشود، نوجوان با عواقب جبران‌ناپذیری در زندگی همچون اعتیاد مواجه خواهد شد.  

 

هر یک از نشانه های زیر میتواند علامت هشدار دهنده ای درباره مصرف مواد مخدر باشد. این نشانه ها گاهی با علایم برخی از بیماریها همچون قرمزی چشم و آب ریزش بینی در سرما خوردگی مشابه هستند.

  • فرار از مدرسه و افت عملکرد تحصیلی؛
  • دوست شدن با افراد معتاد و از دست دادن دوستان سالم؛
  • نوسانهای خلقی و عاطفی؛ خشونت و پرخاشگری و کمبود انرژی و انگیزه؛
  • ناآراستگی و عدم توجه به ظاهر؛
  • تغییر عادتهای غذایی؛
  • هدر دادن پول و از دست دادن اشیای با ارزش برای تأمین مواد؛
  • خیره ماندن های طولانی؛ قرمزی چشم ها و آب ریزش مداوم بینی؛
  • حرف زدن مانند معتادان (آهسته، کش دار و بی جان)

                                                                                                                   



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



پیشگیری از اعتیاد

فصل 12 : اعتیاد به مواد مخدّر و عوارض آن

پیشگیری از اعتیاد

اعتیاد اغلب سیری مزمن و عود کننده دارد، اما قابل پیشگیری و درمان است. اگر چه درمان اعتیاد به مواد مخدر امکان پذیر است ولی به دلیل پیچیدگی ابعاد آن، پیشگیری از اعتیاد به مراتب مؤثرتر، کم هزینه تر و آسان تر از درمان است.

پیشگیری عبارت است از مداخله‌ای مثبت و اندیشمندانه برای مقابله با شرایط مضر، قبل از اینکه منجر به اختلال یا ناتوانی شود. از این رو شناخت عوامل، ویژگی‌ها و خصیصه‌هایی که افراد را در مقابل اعتیاد آسیب پذیر می‌کند و کسب مهارت‌های مقاومتی در برابر آن می‌تواند در پیشگیری از اعتیاد، به افراد کمک نماید.  





وابستگی به مواد

فصل 12 : اعتیاد به مواد مخدّر و عوارض آن

وابستگی به مواد

افراد در اولین بار مصرف مواد، ممکن است حس یا تجربه خوشایندی را درک کنند. عده‌ای نیز ممکن است بر این باور باشند که می‌توانند مصرف خود را کنترل کنند، در حالی که مواد به سرعت تمام زندگی فرد را در کنترل خود می‌گیرد.

منظور از وابستگی به مواد، اجبار در مصرف موادی است که تبعات نامطلوبی بر سلامت جسمی و روانی فرد مصرف کننده دارد و روابط و زندگی روزمره او را مختل می‌کند.

وابستگی به داروها یا مواد مخدر باعث می‌شود توان استدلال، ادراک و قضاوت فرد مختل و هوش و حواس او تضعیف شود.

معتادان به تدریج حس اجبار به مصرف می‌کنند؛ مواد مخدر برای آنها از کار، مدرسه، خانواده و روابط دوستانه و اجتماعی نیز مهم‌تر می‌شود. آنها اگرچه گاهی سعی می‌کنند مصرف این مواد را قطع کنند اما غالباً موفق نمی‌شوند.

افرادی که مواد مخدر مصرف می‌کنند اگر چه در تصمیم اولیه برای مصرف مواد اختیاری و داوطلبانه عمل کرده‌اند ولی با ادامه مصرف به مرور زمان توانایی آنها در خود کنترلی شدیداً آسیب دیده و به این مواد وابستگی پیدا می‌کنند.  





جنبه های وابستگی به مواد

فصل 12 : اعتیاد به مواد مخدّر و عوارض آن

جنبه‌های وابستگی به مواد

وابستگی دارای دو جنبه است؛

وابستگی جسمانی وابستگی روانی

وابستگی جسمانی:

وضعیتی است که در آن، بدن فرد نسبت به مواد مخدر تحمل نشان می‌دهد و فرد برای دستیابی به همان آثار مطلوب و دلخواهی که از مصرف مواد انتظار داشته، مجبور می‌شود بیشتر از مرتبه‌های قبلی مواد مصرف کند.

به بیان دیگر، فردی که برای اولین بار مواد مصرف می‌کند، آثار مصرف مواد را تجربه می‌کند و اگر دوباره بخواهد همان آثار را تجربه کند، مجبور است دوز آن را بالا ببرد و مقدار بیشتری مواد مصرف کند. این میزان در دفعات بعدی نیز به طور مرتب بیشتر می‌شود و همین امر باعث شکل‌گیری اعتیاد می‌شود.  

وابستگی روانی

وابستگی روانی، میل شدید و مفرط درونی و خارج از اختیار به ادامه مصرف مواد است.

فردی که دچار وابستگی روانی شده باشد، اگر مصرف مواد را برای مدت کوتاهی قطع کند، دچار وسوسه برای مصرف مجدد می‌شود ولی با نشانه‌های جسمانی ترک مواد مخدر مواجه نمی‌شود.

وابستگی روانی گاهی وسوسه‌ای شدید برای مصرف مواد تلقی می‌شود. احساسات خوشایند و لذت بخشی که مصرف مواد ایجاد می‌کند، ممکن است فرد را بارها تحریک کند و به اشتباه این گونه به او القا کند که مصرف مواد می‌تواند باعث کاهش استرس‌ها و اضطراب‌های او شود.  

وابستگی روانی گاهی چنان شدید می‌شود که فرد تمام زندگی‌اش را حول محور خرید و مصرف مواد مخدر تنظیم می‌کند. در چنین شرایطی عدم مصرف باعث بروز علائمی همچون: لرز، گرفتگی عضلانی، تب، تهوع و استفراغ می‌شود، به طوری که فرد معتاد برای رهایی از این مشکلات مجبور است دوباره مواد مصرف کند.

با مصرف مواد مخدر، این مواد در بدن منتشر می‌شود و در محل سیناپس‌های عصبی به جای ارسال‌دهنده‌های شیمیایی پیام‌های عصبی می‌نشیند و آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد و به خود وابسته می‌سازد. آنگاه در صورت عدم مصرف مواد مخدر، ارسال پیام‌های عصبی در فرد معتاد مختل شده و او را دچار عوارض شدید جسمی، عصبی و روانی می‌کند



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



نشانه های وابستگی به مواد مخدر

فصل 12 : اعتیاد به مواد مخدّر و عوارض آن

برخی از نشانه‌های وابستگی به مواد مخدر

1 -اختلال عملکرد در تحصیل و کار به دلیل مصرف مواد مخدر

-2 ادامه دادن به مصرف مواد مخدر با وجود تمام مشکلات ناشی از آن

-3 صرف زمان زیاد برای تهیه و مصرف مواد مخدر

-4 تلاش ناموفق برای توقف مصرف مواد مخدر

5 -پدیدار شدن نشانه‌های سندرم محرومیت (مانند دردهای شدید دست و پا، خمیازه‌های مکرر و لرز، آبریزش بینی و چشم‌ها و اسهال)  





اختلالات مصرف مواد مخدر و اهمیت پیشگیری از آن

فصل 12 : اعتیاد به مواد مخدّر و عوارض آن

اختلالات مصرف مواد

اختلالات مصرف مواد حالت خفیف‌تر از وابستگی به یک ماده است و منظور این است که اگرچه فرد نسبت به مواد اعتیاد ندارد ولی آن را علی‌رغم مشکلاتی که برایش ایجاد می‌کند، مصرف می‌کند.  


دلایل اهمیت بالای پیشگیری از اختلالات مصرف مواد

1- اختلالات مصرف مواد در هر حال آثار و نتایج مضر و مخرب مواد را بر جسم و روان فرد باقی می‌گذارد

2- اختلالات مصرف مواد می‌تواند با خطرات و حوادث همراه گردد، برای مثال مبادرت به رانندگی به دنبال اختلالات مصرف مواد باعث حوادث رانندگی می‌شود

3- سیر و ادامه اختلالات مصرف مواد معمولاً فرد را به سمت وابستگی می‌کشاند.





مواد اعتیاد آور و انواع آنها

فصل 12 : اعتیاد به مواد مخدّر و عوارض آن

مواد اعتیادآور

اکنون در جهان بیش از ده نوع ماده مخدر طبیعی و بیش از هزار نوع ماده مخدر صنعتی که آثار منفی ویران‌کننده‌تری دارند، تولید می‌شود که هر کدام از آنها بر سلامت جسم و روان فرد مصرف‌کننده اثرات مضر و متفاوتی به جا می‌گذارند. انواع مواد اعتیادآور از ترکیباتی ساخته شده‌اند که بر ارتباط بین سلول‌های عصبی و بخش‌های مختلف مغز اثر می‌گذارند. 

 

 


دسته‌بندی انواع مواد اعتیادآور

مواد اعتیادآور بر اساس نوع تأثیر بر روی عملکرد دستگاه عصبی و بدن فرد مصرف‌کننده به سه دسته تقسیم می‌شوند:

مخدرها توهم‌زاها محرک‌ها

1-محرک‌ها

محرک‌ها بر روی سیستم عصبی و سایر دستگاه‌های بدن تأثیر می‌گذارند و در نتیجه به طور گذرا فعالیت‌های فکری و بدنی مصرف‌کننده را بیشتر کرده و او را به طور کاذب به هیجان می‌آورند. اما این حالت خوش و هیجانی بسیار کوتاه‌مدت است و به سرعت جای خود را به احساس شدید افسردگی و جست‌وجو برای مواد بیشتر می‌دهد. از محرک‌های طبیعی می‌توان کوکائین، کافئین، کراک و از محرک‌های مصنوعی، آمفتامین‌ها و اکستازی و ریتالین را نام برد.

2-توهم‌زاها:

با مصرف این مواد، فرد دچار اوهام حسی و بصری می‌شود و ممکن است صداهایی را بشنود و یا چیزهایی را ببیند که وجود خارجی ندارند. از توهم‌زاهای طبیعی می‌توان فراورده‌های گیاه شاهدانه، حشیش، گراس و از توهم‌زاهای مصنوعی، ال‌اس‌دی (LSD) را نام برد.

3-مخدرها

این گروه از مواد شامل تمام موادی است که خاصیت منگی، بی‌حسی، بی‌دردی و تخدیرکنندگی دارند و مصرف آنها فعالیت‌های دستگاه عصبی مصرف‌کننده را کند کرده و در نتیجه فعالیت فکری و بدنی او را سست می‌کنند.

از مخدرهای طبیعی می‌توان تریاک و شیره تریاک و از مخدرهای مصنوعی هروئین، ترامادول، متادون و بعضی قرص‌های مسکن حاوی کدئین را نام برد.  


هشدار!

مصرف برخی از داروها مانند ترکیبات کدئینه که برای مصارف پزشکی کاربرد دارند و به تنهایی یا در ترکیب با بعضی داروها تولید می‌گردند، اعتیادآور هستند. از این رو بدون تجویز پزشک باید از مصرف آنها جداً خودداری گردد.  

 



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



گرفتاری در دام اعتیاد

فصل 12 : اعتیاد به مواد مخدّر و عوارض آن

گرفتاری در دام اعتیاد

جوان بیمار 24 ساله‌ای در مرکز درمانی می‌گفت: وقتی رفتم خونه دوستم دیدم دارن مواد مصرف می‌کنن. همشون می‌گفتن: آدم با یک بار مواد دود کردن که معتاد نمیشه! اونقدر اصرار کردن که من هم قبول کردم و این داستان ادامه پیدا کرد تا معتاد شدم. یکی دیگر از دوستام می‌گفت: اگه آدم درست و حساب شده مصرف کنه می‌تونه سال‌ها مصرف کنه و معتاد نشه. اما الان که چند وقتی است از اون روز می‌گذره فهمیدم که بیخود می‌گفت، این کار محاله، تا حالا پنج بار ترک کرده‌ام، اما دوباره شروع کرده‌ام، پدرم تصمیم داره من رو تحویل پلیس بده، مادرم هم می‌گه کاش بمیری تا از دستت راحت شیم و بعد اشک‌های درشتی از چشمانش سرازیر شد و امان صحبت را از او گرفت ...  


هشدار!

مسیر اعتیاد با امتحان کردن یک ماده مخدر آغاز می‌شود و ادامه این روند موجب مصرف مکرر و شکل‌گیری اعتیاد می‌شود. از این رو هیچ‌گاه خود را در معرض چنین تجربه خطرناکی قرار ندهید.  





عوامل اصلی بازدارنده به مصرف مواد مخدر

فصل 12 : اعتیاد به مواد مخدّر و عوارض آن

عوامل اصلی بازدارنده در مصرف مواد مخدر

  • ایمان به خدا

  • اشتغال به تحصیل علم

  • کسب و کار سالم

  • پایبندی به مذهب و معنویت

  • انجام جدی ورزش و پرداختن به تفریحات سالم

و ...

متاسفانه برخی از نوجوانان به دلایل مختلف همچون : کم اهمیت شمردن موارد فوق ، نداشتن برنامه برای گذراندن سالم اوقات فراغت و ... مصرف مواد مخدر را امتحان می کنند .





عاملی موثر در شروع مصرف مواد

فصل 12 : اعتیاد به مواد مخدّر و عوارض آن

اصرار دوستان و همسالان عاملی مؤثر در شروع مصرف مواد

یکی از مهم ترین عوامل موثر در شروع مصرف مواد مخدر ، اصرار دوستان و همسالان است .

افراد مصرف کننده برای اینکه رفتار غلط خود را توجیه کنند سعی می کنند دوستان خود را وادار به همراهی نمایند . فرد سالم از ترس اینکه از جمع دوستان طرد شود ، نمی تواند در مقابل اصرار دوستان مقاومت نماید و به پیشنهاد آنها پاسخ مثبت می دهد .  



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



نه به مصرف مواد و مهارت نه گفتن

فصل 12 : اعتیاد به مواد مخدّر و عوارض آن

چگونه بگوییم « نه »

*همه ما زمان کودکی خود را به یاد میآوریم که برای دستیابی به نیازهای خودمان به دیگران متکی بودیم. به کمک دیگران غذا میخوردیم به همراه پدر یا مادر به مدرسه میرفتیم ، والدینمان در هنگام انجام هر کاری مراقب ما بودند و آنها بسیاری از کارهای ما را قبول یا رد میکردند .

*اکنون ما تکامل یافته ایم و به تدریج خودمان تمام این وظایف را به عهده گرفته ایم . عاقل و بالغ هستیم و خودمان باید نیازهایمان را برآورده سازیم، کارهایمان را انجام دهیم و تصمیمات جدی بگیریم. در بسیاری از موارد کسی مراقب ما نیست. خودمان دوستانمان را انتخاب میکنیم و در بسیاری از موارد تنها تصمیم گیرنده خودمان هستیم .

* در این شرایط که ما مسئول مراقبت از خودمان شده ایم، مسئول هستیم که در مواقع مورد نیاز بگوییم « نه » . برای همه ما شرایطی به وجود می آید که دیگران ) دوستان آشنایان و .... ) ما را به انجام کاری که برخلاف میلمان است تشویق و دعوت میکنند ولی ما به دلایلی همچون خجالت، ترس از ناراحت شدن دیگران، رعایت احترام و .... گاهی نمیتوانیم به درخواست آنها « نه » بگوییم و تسلیم خواست آنها میشویم . ولی باید بدانیم که ما مسئولیم در برابر فشار پیشنهادهای نادرست مقاومت کنیم و تسلیم نشویم .

* باید بتوانیم بدون درگیر شدن، با ارائه استدلالهای منطقی و روشن و نیز رفتارهای سالم جایگزین در زمینه امتناع ، در برابر این درخواستها از خود پایداری نشان دهیم .


مهارت « نه » گفتن

 

برخی از افراد مجبورند شرایط سختی را برای مقابله با خواسته های دوستان ناباب خود تحمل کنند. آنها ممکن است اعتماد به نفس کافی نداشته باشند و مدتی پس از «نه » گفتن ، تسلیم فشار همسالان شوند. بنابراین بسیار مهم است که جوانان ضمن هوشیاری نسبت به چنین شرایطی و عواقب آن با کسب مهارتهای مقاومتی از آمادگی لازم برای مواجهه با این فشارها برخوردار باشند. یکی از راهکارهای بهره گیری از مهارتهای مقاومتی مهارت نه گفتن » است .

 





دستورالعمل در مهارت های مقاومتی

فصل 12 : اعتیاد به مواد مخدّر و عوارض آن

دستورالعمل در مهارت های مقاومتی

 

دعوت به مصرف سیگار و سایر مواد مشکوک و مخاطره آمیز در جمع های دوستانه و مهمانیها ، نمونه ای از فشارهای روانی است که نوجوانان را تهدید میکند. در چنین شرایطی ، دستورالعملها و مهارتهایی وجود دارد که عمل به آنها میتواند شما را از خطر حفظ کند دستورالعمل های زیر نمونه ای از مهارتهای مقاومتی است که با تمرین و به کارگیری آنها میتوان در برابر دعوت به مصرف مواد مقاومت کرد .

 

1 - با اعتماد به نفس « نه » بگویید

به چشم های فردی که با او صحبت میکنید نگاه کنید ، با صدایی رسا بگویید « نه » . متکی به نفس و مطمئن باشید که دارید کار درستی انجام میدهید . از اینکه به ارزشهای اخلاقی و خانوادگیتان وفادار بوده اید، هیچ تردیدی به خود راه ندهید و احساس رضایت کنید .

 

2 - برای «نه » گفتنتان دلیل بیاورید

به راحتی توضیح دهید که مصرف سیگار و سایر مواد را کاری ناسالم، زیان بار و خطرناک میدانید .

 

3 - از تکنیک ضبط صوت استفاده کنید

پاسخ منفی تان را مثل یک نوار ضبط شده چندین بار تکرار کنید تا مخاطبتان متقاعد شود که نمی تواند نظر شما را عوض کند .

 

4 - پیامهای غیر کلامی خود را با پیامهای کلامی تان سازگار کنید

تظاهر به مصرف سیگار نکنید. به سیگار و سایر مواد لب نزنید. چیزی نگویید که معنای مستقیم یا غیر مستقیمش تأیید مصرف سیگار و سایر مواد باشد؛ هرگز قبول نکنید برای شخص دیگری سیگار و سایر مواد را بخرید. هرگز سیگار و سایر مواد شخص دیگری را نزد خودتان نگه ندارید .

 

5 - از حضور در مکانهایی که احتمال میدهید در آنجا برای مصرف سیگار و سایر مواد تحت فشار قرار خواهید گرفت ، خودداری کنید

پیشاپیش در مورد آنچه دوستانتان در هر مهمانی هنگام مواجهه با شما میگویند فکر کنید. قبل از حضور در هر موقعیتی از عدم وجود سیگار و سایر مواد در آنجا مطمئن شوید. هرگز به جایی نروید که میدانید در آنجا سیگار و سایر مواد مصرف یا تعارف میشود . در صورت نیاز محل را ترک کنید. در جمع های سالم شرکت کنید .

 

6 - با معتادان رفت و آمد نکنید

فقط با دوستانی رفت و آمد داشته باشید که از سلامت آنها اطمینان دارید؛ از معتادان و فروشندگان سیگار و سایر مواد دوری کنید .

 

7 - در برابر انجام رفتارهای غیرقانونی ، از خودتان مقاومت نشان دهید

از قوانین موجود در زمینه شیوه برخورد با معتادان و فروشندگان مواد اعتیاد آور مطلع شوید. قوانین مصرف مواد مخدر را زیر پا نگذارید . از کسانی که قوانین مربوط به مصرف مواد مخدر و داروهای غیر قانونی را زیر پا میگذارند دوری کنید. از حضور در اماکنی که به محل خرید و فروش و مصرف مواد اعتیاد آور شهرت دارند خودداری کنید .

 

8- دیگران را به انجام رفتارهای سالم تشویق کنید

انجام فعالیتهای سالم را به دیگران پیشنهاد بدهید. کسانی که شما را تحت فشار میگذارند تشویق کنید رفتارشان را تغییر دهند ؛ نه صرفاً با زبان بلکه با عمل و حالت صورت با اخم یا تحویل نگرفتن دوستان سیگاری .

 

 

 

 

 





توصیه های خودمراقبتی در زمینه پیشگیری از رفتارهای پرخطر

فصل 12 : اعتیاد به مواد مخدّر و عوارض آن

توصیه های خود مراقبتی  رفتارهای پرخطر استعمال دخانیات و اختلالات مصرف مواد

1-احترام به خود

جوانانی که به خود احترام میگذارند و برای خودشان ارزش قائل اند ، خودباوری بیشتری دارند. آنها معمولاً مراقب سلامت خود هستند و می دانند که مصرف مواد مخدر به سلامتشان آسیب میزند. به همین دلیل ، تصمیم نامعقول و ناسالم نمیگیرند و تحت فشارهای منفی همسالان قرار نمی گیرند .

 

2-احترام به ارزشها و قوانین

جوانانی که برای ارزشهای فرهنگی، مذهبی و خانوادگی و قوانین اجتماعی و حریم دیگران احترام قائل اند، کمتر به مصرف مواد مخدر گرایش پیدا میکنند. آنها از ارزشهای خانوادگی و قوانین اجتماعی پیروی میکنند و به مصرف مواد مخدر روی نمی آورند.

 

3-مهارتهای مقاومتی

جوانانی که مهارتهای مقاومتی را تمرین کرده باشند، تحت فشار سایرین قرار نمیگیرند و به راحتی میتوانند به دیگران «نه» بگویند و در برابر دوستانی که آنها را به مصرف مواد دعوت میکنند مقاومت می کنند .

 

4-داشتن دوستان سالم

جوانانی که دوستانی سالم دارند که اهل مصرف مواد ناسالم نیستند کمتر به مصرف مواد مخدر گرایش پیدا میکنند . از سوی دیگر ، دوستان سالم نیز هرگز اطرافیان و دوستان خود را تحت فشار منفی نمیگذارند و به انجام کارهای ناسالم دعوت نمی کنند.

 

5-خودکنترلی

جوانانی که توان خودکنترلی داشته باشند و بتوانند در برابر لذتهای آنی مقاومت کنند، خودباور هستند و میتوانند از لذتهای آنی برای دستیابی به لذتهای پایدار و اهداف بلند مدت خود بگذرند .

 

6-مقاوم بودن در شرایط و محیط های ناسالم

بسیاری از کودکان و بزرگ سالان ممکن است ناخواسته در معرض مواد مخدر ) در همسایگی، در محله یا در خانه خود ) قرار بگیرند . به طور مثال، یک نوجوان ممکن است والدینی معتاد داشته باشد، اما اگر مقاوم باشد میتواند در برابر چنین فشارهایی نیز مقاومت کند ، متکی به نفس باشد، تصمیمهای مسئولانه بگیرد و سالم بماند .

 

7-برخورداری از مهارتهای اجتماعی

برخورداری از مهارتهای اجتماعی، خطر مصرف مواد مخدر را کاهش میدهد. جوانانی که از مهارتهای اجتماعی ضعیفی برخوردارند ، بیشتر با دیگران دچار مشکل میشوند و بیشتر از دیگران نیز احساس طرد شدگی میکنند و بیشتر در معرض تهدید گرفتاری در دام اعتیادقرار میگیرند .

 

8-ایمان به خدا و پایبندی به مذهب و معنویت

جوانانی که باورها و اعتقادات مذهبی محکم تری دارند و در مقابله با مشکلات به خدا توکل میکنند میتوانند در برابر رفتارهای پرخطر همچون مصرف دخانیات و مواد از خود بهتر محافظت کنند.

 

9-داشتن هدف و برنامه ای برای رسیدن به هدف

جوانانی که هدف مشخصی دارند، بیشتر از سایر همسالان خود تمایل به ارزیابی عواقب کارهایشان دارند آنها میدانند که مصرف مواد مخدر با اهدافشان منافات دارد و میتواند آینده آنها را تباه کند.

 

10-روابط خانوادگی مطلوب

نوجوانان و جوانانی که با اعضای خانواده شان رابطه مطلوبی داشته باشند، کمتر از سایر همسالان خود به مصرف مواد مخدر روی می آورند. داشتن روابط مطلوب با والدین موجب تشویق نوجوانان به رفتارهای سالم و معقول میشود. پیروی از ارزشهای خانوادگی به حفظ احترام و اعتماد خانواده نیز کمک میکند. فردی که خانواده اش از او به خوبی حمایت نمیکند باید یک مربی یا معلم مورد اعتماد پیدا کند و با راهنماییهای او سلامت خود را به خوبی حفظ کند. مدرسه باید در این زمینه به او کمک کند.

 

11-داشتن الگوی سالم

کودکان و بزرگ سالانی که معمولاً رفتارهای الگوی خود را تقلید میکنند، همیشه بهتر است الگویی سالم و مثبت برای خود انتخاب و رفتارهای او را تقلید کنند .

 

12-مهارتهای مدیریت استرس

جوانانی که میتوانند استرس خود را به شیوه مطلوبی کنترل کنند هرگز برای مقابله با استرسهای خود به مصرف مواد مخدر روی نمی آورند. آنها میدانند که مصرف مواد میتواند موجب تشدید استرس هایشان شود .

 

13-مهارتهای کنترل خشم

جوانانی که میتوانند خشمشان را به روشهای سالم و معقولی کنترل کنند، هرگز برای کنترل خشم خود به مصرف مواد مخدر روی نمی آورند چرا که به خوبی میدانند مصرف مواد میتواند خشم و خشونت آنها را بیشتر کند و عوارض سهمگینی برای سلامتشان در پی داشته باشد.

 

14-حضور در فعالیتهای ورزشی یا کلاسی

جوانانی که در فعالیتهای ورزشی یا کلاسی شرکت میکنند، معمولاً تمایل کمتری به مصرف مواد مخدر دارند. این فعالیت ها غالباً زمان بر هستند و وقت کمتری برای جوانان باقی می گذارند.

بیشتر جوانانی که مواد مصرف میکنند شرایط لازم برای شرکت در این قبیل فعالیتها را ندارند. افرادی که از این قبیل فعالیت ها لذت می برند، طبیعتاً دلشان نمیخواهد شانس شرکت در فعالیتهای گروهی سالم را از خود دریغ کنند .



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



اختلالات اسکلتی-عضلانی و علل و عوامل بروز آن

فصل 13 : پیشگیری از اختلالات اسکلتی عضلانی (کمر درد)

اسکلت بدن انسان

در بدن هر فرد بالغ 206 استخوان و بیش از 600 عضله وجود دارد که از طریق غضروف ، رباط ها و مفاصل به یکدیگر متصل شده و بدن را به حرکت در میآورند و از ساختار آن نگهداری میکنند. ایجاد اختلال در هر یک از این اجزاء بدن میتواند باعث بروز آسیب و درد شود .


اختلالات اسکلتی عضلانی

- اختلالات اسکلتی عضلانی یکی از شایع ترین بیماریهای ناشی از کار و سبک زندگی در سطح جهان است .

-در اختلالات اسکلتی عضلانی مفاصل ، استخوانها ، ماهیچه ها و .... دچار آسیب میشوند. اغلب این آسیبها با بروز درد نمایان می شوند و کیفیت زندگی افراد را تحت تأثیر قرار میدهند .

-کمر ، مچ دست ، شانه ، بازو، زانو ، مچ و کف پا و گردن شایع ترین نواحی بدن هستند که دچار اختلالات اسکلتی عضلانی میشوند ، ولی کمر همواره آسیب پذیرترین قسمت بدن در برابر صدمات است. کمر انسان در اصل ستون نگهدارنده اعضای دیگر است ، وزن بدن را تحمل کرده و نقش اساسی در حرکت بدن ایفا میکند .


علل و عوامل بروز اختلالات اسکلتی عضلانی

اختلالات اسکلتی عضلانی یک پدیده چند علتی است و عوامل متعددی در بروز و تشدید آن مؤثر هستند، از جمله ؛ ضعف عضلانی ناشی از کم تحرکی ، نداشتن وضعیت بدنی مناسب ، عادات و رفتارهای غلط در انجام کارهای روزمره ، عدم رعایت اصول ارگونومی و ......

 

مثالی از بروز اختلالات اسکلتی عضلانی و دلایل آن

آقای محمدی کارمند است. او بیشترین زمان کار روزانه خود را با رایانه و پاسخ دادن به تماسهای تلفنی سپری میکند. به همین دلیل به طور مکرر دچار سردرد، کمردرد و احساس سفتی در شانه ها میشود . در ماه گذشته آقای محمدی به دلیل کمردرد، دو روز از کار غیبت داشت و ناچار برای درمان به پزشک مراجعه کرد. پزشک با سؤالاتی درباره نوع کار و وسایل مورد استفاده آقای محمدی ، او را در زمینه حفظ وضعیت بدنی مناسب و ترک عادتهای اشتباهش راهنمایی کرد . آقای محمدی با انجام دستورات پزشک توانست وضعیت بدنی خود را بهبود ببخشد. او صندلی خود را تنظیم کرد و با انجام چندین حرکت ورزشی ساده و اعمال این تغییرات ، کمر دردش به طور قابل ملاحظه ای بهبود یافت .


انجام صحیح کارهای روزمره

همه ما در طول روز به انجام امور مختلفی مانند امور شغلی، تحصیلی، کارهای منزل ، خرید مایحتاج زندگی و ... مشغول هستیم و در هر یک از این کارها وضعیت بدنی خاصی را به خود میگیریم. تمام این کارها اگر در وضعیت مناسب بدنی انجام نشوند ، فشارهایی را بر ساختار دستگاه اسکلتی عضلانی شخص وارد میکنند و او را مستعد ابتلا به اختلالات اسکلتی عضلانی خواهند کرد .





کمر درد و تقویت عضلات کمر

فصل 13 : پیشگیری از اختلالات اسکلتی عضلانی (کمر درد)

کمر درد

کمردرد یکی از شایع ترین اختلالات اسکلتی عضلانی است . %90 از علل بروز کمردرد ، فشار بیش از حد به ناحیه ستون فقرات کمری ، به علت انجام نامناسب برخی از کارهای روزمره است که به راحتی قابل پیشگیری هستند و با به کارگیری برخی تغییرات ساده در کارهای روزمره و وظایف شغلی میتوان از بروز کمردرد پیشگیری کرده و کیفیت زندگی را بهبود بخشید .

در اکثر اوقات ، صدماتی که در ناحیه کمر رخ میدهد به دلیل طریقه نادرست بلند کردن بار و حمل نادرست اشیا است .


تقویت عضلات کمر

در اکثر اوقات صدماتی که در ناحیه کمر رخ میدهد به علت ضعیف بودن عضلات مرکزی بدن از جمله عضلات کمر است . پس با اختصاص دادن چند دقیقه در روز برای انجام تمرینهای تقویت عضلات کمر میتوان از صدمات احتمالی وارده به آن جلوگیری کرده و به راحتی فشارهای کاری را که به کمر وارد میشود ، تقلیل داد .

در تصاویر زیر، انواع حرکات مناسب برای تقویت عضلات کمر نشان داده شده است .

لازم است قبل از شروع تمرینها ، به مدت چند دقیقه عضله های خود را با انجام حرکات کششی و نرمش گرم کنید و سپس حرکات را متناسب با توانایی جسمانی خود بین 10 تا 20 بار تکرار کنید 





حفظ وضعیت بدنی مناسب

فصل 13 : پیشگیری از اختلالات اسکلتی عضلانی (کمر درد)

حفظ وضعیت بدنی مناسب (پوسچر)

پوسچر یعنی حفظ وضعیت بدنی مناسب و به بیان ساده، عبارت است از ؛ فرم و حالتی که بدن فرد در طول انجام کار به خود میگیرد . به عبارت دیگر نحوه قرار گرفتن قسمتهای مختلف بدن، شامل سر، تنه و اندام ها در فضا است .

وضعیت بدنی مناسب حالتی است که در آن کمترین فشار و تنش به سیستم اسکلتی عضلانی وارد میشود ، به همین دلیل فرد به میزان کمتری دچار کمردرد و سایر ناراحتیهای اسکلتی عضلانی میشود .

افرادی که این اصول را رعایت میکنند، با داشتن وضعیت بدنی طبیعی یا مناسب ، میتوانند کارهای خود را با صرف حداقل انرژی مورد نیاز و احساس خستگی کمتر به انجام برسانند .

 



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



اصلاح عادات نادرست

فصل 13 : پیشگیری از اختلالات اسکلتی عضلانی (کمر درد)

اصلاح عادات نادرست

افراد به دلایل متفاوتی همچون: عادات غلط هنگام ایستادن، راه رفتن، نشستن و خوابیدن، اعتماد به نفس پایین و خجالتی بودن ، عضلات ضعیف و انعطاف ناپذیر، اضافه وزن و چاقی، کفش نامناسب و پاشنه بلند و .... دچار وضعیت بدنی نامناسب میگردند که با اصلاح آنها میتوان از بروز تغییراتی که در اسکلت ستون مهره ها ایجاد میشود و آنها را از شکل طبیعی خارج میکند جلوگیری کرد . در تصاویر زیر الگوی صحیح وضعیت بدن در موقعیتهای مختلف نشان داده شده است.

 





طریقه صحیح بلند کردن بار از روی زمین و حمل آن

فصل 13 : پیشگیری از اختلالات اسکلتی عضلانی (کمر درد)

طریقه صحیح بلند کردن بار از روی زمین و حمل آن

از دیدگاه سلامت ستون فقرات ؛ بلند کردن بار با کمر راست و پاهای خمیده، روشی ایمن تر است

برداشتن اشیاء سبک و کوچک:

برای برداشتن اشیاء سبک و کوچک از روی زمین باید کنار جسم زانو بزنیم، طوری که یک پا جلوی پای دیگر قرار گیرد و بدون دولا شدن جسم را بلند کنیم .

برداشتن اشیاء سنگین: 

برای برداشتن اشیاء سنگین از روی زمین لازم است پاها را صاف بر روی زمین بگذاریم و تاحد ممکن نزدیک جسم بایستیم، سپس زانوها را خم کرده و بدن را در وضعیت زانو زدن قرار دهیم و جسم را نزدیک به خودمان بگیریم و از زمین بلند کنیم و حتماً از پیچش و چرخاندن کمر خودداری کنیم .

 

 

 





علم ارگونومی و کاربرد آن

فصل 13 : پیشگیری از اختلالات اسکلتی عضلانی (کمر درد)

علم ارگونومی

ارگونومی یعنی علم طراحی و ساخت ابزار ، وسایل و تجهیزات به بهترین شکل ، بعلاوه آموزش روش و شیوه صحیح استفاده از آنها ، طوری که کمترین تأثیر منفی را بر ساختار بدنی و اسکلتی عضلانی فرد استفاده کننده داشته باشد . امروزه کار با انواع ابزار و وسایل مختلف و کاربرد آنها در زندگی امری عادی است. در چنین وضعی عدم تطابق تواناییهای محدود انسان بامحیط کار، شغل و تجهیزات به کار گرفته شده، باعث ایجاد مشکلات وبیماریهای متعددی به ویژه اختلالات اسکلتی عضلانی میشود .

علم ارگونومی یا همان مهندسی عوامل انسانی برای پیشگیری از بروز اختلالات اسکلتی عضلانی که ناشی از عدم تناسب توانمندیهای انسان و نوع کاری است که او انجام میدهد ، به یاری انسان می آید و به سلامت افراد و افزایش بهره وری نیروی کار می انجامد .

کاربرد علم ارگونومی فقط به محیط کار محدود نمیشود، بلکه کل زندگی افراد را در بر میگیرد. بخش بزرگی از علم ارگونومی بر اساس عقل سلیم استوار است و هر فردی میتواند با ارائه ایده های مناسب در مورد بهبود شرایط کار، ابزار و تجهیزات آن را فراهم آورد . با توجه به اهمیت ارگونومی، اگر چه تولید کنندگان ابزار و وسایل، امروزه تلاش میکنند تا محصولات خود را مطابق با اصول ارگونومی طراحی کنند ، ولی علم ارگونومی به آن محدود نشده، بلکه بر استفاده صحیح از وسایل دارای طراحی مناسب نیز تأکید دارد .


دو مثال از کاربرد ارگونومی

در هنگام کار با گوشی یا تبلت توصیه میشود به جای یک دست از دو دست استفاده شود .

برای انتخاب دوچرخه مناسب هر فرد توصیه میشود از دوچرخه ای استفاده شود که در زمان دوچرخه سواری، زاویه بین ران و ساق پا ، وقتی رکاب پایین است حدود 25 تا 30 درجه باشد .

 



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



عوارض استفاده نادرست از کوله پشتی و نکات ارگونومی آن

فصل 13 : پیشگیری از اختلالات اسکلتی عضلانی (کمر درد)

عوارض استفاده نادرست از کوله پشتی

از جمله وسایلی که به طور روزمره توسط افراد مختلف از جمله دانش آموزان و دانشجویان مورد استفاده قرار میگیرد کوله پشتی است وزن ، نحوه حمل و مدت زمان حمل کوله پشتی از مواردی هستند که اگر نکات ارگونومی در استفاده از آنها رعایت نشود، موجب تغییر در راستا و انحناهای ستون فقرات، اختلالات و دردهای اسکلتی عضلانی نظیر درد کمر و شانه ، ایجاد فاصله میان مهره ها ، بروز تغییرات قلبی عروقی ، تنفسی و تغییرات الگوی راه رفتن در نوجوانان خواهد شد .


نکات ارگونومی استفاده از کوله پشتی

* کوله پشتی به همراه محتویات آن نباید بیشتر از 10 درصد وزن شما باشد. به عنوان مثال اگر وزن شما 50 کیلوگرم است ، نباید کوله پشتی سنگین تر از 5 کیلوگرم را حمل کنید .

*هنگام خرید کوله پشتی کوله پشتی را انتخاب کنید که سبک تر بوده و در قسمتهای پشت و بندها از اسفنج استفاده شده باشد و برای توزیع مناسب تر نیرو ، بندهای شانه ای آن پهن بوده و حتماً دارای دو بند باشد .

*بهتر است در چیدمان وسایل داخل کوله پشتی، اشیای سنگین تر در قسمت عقب کوله پشتی، نزدیک به پشت ، اشیای با وزن متوسط در قسمت میانی و اشیای سبک در جلوی کوله پشتی قرار بگیرند و تا حد امکان از تمام فضای کوله پشتی استفاده شود. چنانچه پس از چیدمان وسایل در کوله پشتی، وزن آن بیش از حد استاندارد گردد وسایل مازاد با دستها حمل شود .

* کوله پشتی نباید روی پشت شل بسته شود بلکه بندهای شانه ای آن باید طوری تنظیم شوند که کوله پشتی به طور کامل قالب پشت بدن را بپوشاند. همچنین، هنگام پوشیدن کوله پشتی دقت کنید بندهای شانه ای، به شکل متقارن تنظیم شوند یعنی یکی شل و یکی سفت نباشد .





اصول ارگونومی

فصل 13 : پیشگیری از اختلالات اسکلتی عضلانی (کمر درد)

اصول ارگونومی

ارگونومی دارای اصولی است که با رعایت آنها در تمام محیط ها از قبیل خانه، محیط کار و ... میتوان خطر ابتلاء به ناهنجاری های اسکلتی عضلانی را به حداقل رساند .

اصل1 : 

با وضعیت بدنی خنثی ( طبیعی ) کار کنید .

شکل ستون فقرات انسان شبیه S انگلیسی است هنگامی که از پهلو به ستون مهره ای نگاه میکنیم ،در این ستون انحناهایی را مشاهده می کنیم. در علم ارگونومی بر حفظ منحنی S شکل و حالت طبیعی ستون مهره ها تأکید میشود و قسمت پایین کمر در این منحنی بسیار مهم است .

 

 

برای حفظ حالت منحنی طبیعی پشت، در حالتهای نشسته یا ایستاده، رعایت این نکات لازم است :

الف - 

اگر در حالت ایستاده قرار گرفته اید از یک تکیه گاه مناسب با ارتفاع 15 الی 20 سانتی متر برای قرار دادن پا بر روی آن استفاده کنید. این کار باعث ایجاد یک زاویه مناسب در ستون فقرات میشود .

 

ب - 

کار کردن طولانی مدت در حالت پشت با منحنی C انگلیسی ، فشار زیادی را بر پشت وارد میکند. وجود حمایت کننده مناسب ، باعث حفظ انحناهای ستون فقرات میشود. بنابراین لازم است برای کار کردن طولانی مدت در حالت نشسته، از یک حمایت کننده مناسب ستون فقرات استفاده شود .

 

پ- 

زاویه مناسب گردن را حفظ کنید. به این منظور تجهیزات خود را به گونه ای تنظیم کنید که گردن در وضعیت خنثی قرار گیرد و تحت فشار نباشد .

 

ت- 

بازوها را در کنار بدن طوری قرار دهید که شانه ها در حالت استراحت قرار گرفته باشند. در شکل مقابل ، سطح کار بیش از اندازه بالا است و کاربر برای انجام کار مجبور است شانهها و بازوها را بیش از حد بالا بیاورد. ولی در طراحی مجدد ایستگاه کار شانه ها و بازوها در ارتفاع پایینتر و در وضعیت استراحت قرار گرفته است .

 

ث - 

با قرار دادن مچ دست و ساعد در یک سطح ، مچ دست را در وضعیت خنثی قرار دهید .

 

اصل 2: 

برای انجام کار روشهایی را به کار بگیرید که باعث صرف نیروی کمتر شود .

 

اصل 3 : 

وسایل را در محدوده دسترسی آسان قرار دهید .

یکی از مشکلات رایج، دسترسی به داخل جعبه ها و کارتن هاست که با ثابت قرار دادن آنها بر روی یک سطح شیب دار می توان به راحتی آن را برطرف کرد .

 

اصل 4: 

در ارتفاع مناسب کار کنید .

یکی از مثالهای آن کار با رایانه یا کیبورد است .

همچنین ارتفاع سطح کارتان را ، با توجه به نوع کار، تنظیم کنید. انجام کارهای سنگین را کمی پایین تر از ارتفاع آرنج و کارهای سبک و ظریف را کمی بالاتر از ارتفاع آرنج تنظیم کنید .

 

اصل 5 :

حرکات اضافی انگشتها ، مچ دست و بازوها را در ضمن انجام کار کاهش دهید .

این اصل بر تعداد حرکات در طول روز تکیه دارد . یکی از راههای کاهش تعداد حرکات ، استفاده از ابزار قوی تر است ؛ برای مثال استفاده از دریل به جای پیچ گوشتی

 

اصل 6 : 

انجام کارهای ایستا (استاتیک ) با یک عضو مانند کار با دریل روی سقف را به حداقل برسانید .

اصل 7 : 

با اصلاح جزئی میز کار خود نقاط فشاری را که به شما آسیب میرساند به حداقل برسانید 

 

اصل 8: 

فضای کافی را برای انجام کارها در نظر بگیرید .

 

اصل 9: 

علاوه بر انجام روزانه فعالیتهای جسمانی، هنگام انجام کارهای طولانی مدت از حرکات کششی مناسب برای رفع خستگی عضلات خود استفاده کنید .

 

اصل10: 

تلاش کنید تا حد امکان در محل کار و زندگی خود یک محیط راحت و زیبا فراهم آورید.

 

 

 





برخی از حرکات روزمره زندگی و نحوه صحیح و غلط انجام انها

فصل 13 : پیشگیری از اختلالات اسکلتی عضلانی (کمر درد)

 حرکات روزمره زندگی و نحوه صحیح و غلط انجام آنها

1 - برای تمیز کردن کف آشپزخانه یا راهرو، ضمن استفاده از دمپاییهایی عاج دار که مانع سر خوردن میشوند ، هرگز نباید به هنگام انجام کار کمر را چرخاند .

 

2 - هنگامپ اتو کردن لباس ، انتخاب ارتفاع مناسب میز اتو ( یک دوم قد فرد ) و استفاده از زیرپایی با ارتفاع مناسب ( 15 تا 20 سانتی متر ) بسیار مفید است .

3 - در پوشیدن کفش ؛ اگر نیاز به خم شدن و رسیدن دست به کفش است، این کار را به هیچ وجه نباید ایستاده انجام داد و مطابق شکل به صورت زانو زده و یک پا در جلو ، این کار انجام شود .

 

4 - برای برداشتن اشیاء از روی یخچال ، کتابخانه و یا کابینت آشپزخانه ، بهتر است به جای کشش بیش از حد بدن خود ، از یک چهارپایه مناسب استفاده شود .

 

5 - برای انجام کارهایی مثل نوشتن با استفاده از میز در حالت ایستاده و کارهایی از این قبیل، بهتر است بدون خم کردن پشت و با تکیه دادن دست به لبه میز، در حالی که پاها به اندازه عرض شانه باز هستند ، این کار انجام شود .

 

6 - هنگام نشستن روی صندلی بهتر است تا حد امکان از صندلیهای پشتی دار استفاده کرد و در انتهای صندلی نشست و ستون فقرات را در حالت عمودی نگه داشت .

 

 



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



خطرات و کاهش خطرات کار با مواد شیمیایی

فصل 14 : پیشگیری از حوادث خانگی

خطرات کار با مواد شیمیایی

کار با مواد شیمیایی میتواند ؛خطرات بدنی مهمی همچون؛مسمومیت وتاول های پوستی آتش سوزی و خطرات فیزیکی همچون ؛انفجار وبه دنبال داشته باشد .

با اقدامات زیر میتوان بروز خطرات کار با مواد شیمیایی را کاهش داد :

کاهش خطرات کار با مواد شیمیایی:

1-استفاده مناسب و به کارگیری روشهای ایمن

2-استفاده از وسایل حفاظت فردی مانند ماسک و دستکش

3-استفاده از حداقل مواد شیمیایی مورد نیاز

4-جایگزین نمودن مواد شیمیایی کم خطرتر





مسمومیت و علائم آن

فصل 14 : پیشگیری از حوادث خانگی

مسمومیت با مواد شیمیایی

امروزه تقریباً همه افراد به نوعی با انواع مواد شیمیایی سر و کار دارند و با آنها زندگی میکنند. در صورت استفاده نابجا ، این مواد میتوانند اثرات زیان باری را روی سلامت انسان، حیوانات و محیط باقی بگذارند .

بعد از ورود ناخواسته ماده ای شیمیایی به بدن، از قبیل داروها، شوینده های خانگی ، واکس ، لاک پاک کن ، ضدیخ ، حشره کش ، مرگ موش ، قرص برنج و .... مسمومیت که واکنشی شیمیایی و خطرناک است رخ میدهد .

استشمام گازهای حاصل از ؛ مواد شوینده شیمیایی، سموم دفع حشرات - مایعات ، پودرها و اسپریهای حشره کش - گاز ناشی از شکستن لامپ های کم مصرف ( جیوه ای ) و ... نیز میتواند باعث بروز مسمومیت شیمیایی شود .


علائم ناشی از مسمومیت با مواد شیمیایی

به سختی نفس کشیدن

سردرد و تاری دید

تحریک چشم ها و پوست ، گلو و مجرای تنفسی

تغییر رنگ پوست

سرگیجه و عدم تعادل و فقدان هماهنگی

دردهای شکمی و اسهال





کاهش عوارض تنفسی و مسمومیت شیمیایی

فصل 14 : پیشگیری از حوادث خانگی

 کار با مواد شوینده در منزل

*از پاک کننده استاندارد استفاده کنید .

برای تمیز کردن سینک ظرف شویی به جای مواد سفید کننده قوی بهتر است از مواد کم خطرتر نظیر جوش شیرین استفاده شود.

*از ترکیب کردن جوهر نمک و وایتکس جداً پرهیز نمایید. 

بخار متصاعد شده از ترکیب این دو ماده برای چشم ، پوست و ریه ها بسیار خطرناک است 

*از مصرف مواد شوینده و پاک کننده ها در فضای بسته خودداری کنید .

بسیاری از مواد ضد عفونی کننده به راحتی از ماسکهای کاغذی و پارچه ای عبور میکنند و میتوانند موجب آسیب رساندن به ریه شوند . تهویه مناسب محل با استفاده از هواکش ، باز کردن پنجره ها، استفاده نکردن از محلولهای غلیظ مواد پاک کننده و بستن دستمال ضخیم مرطوب بر روی دهان و بینی میتواند تا حد زیادی از بروز آلرژیها پیشگیری کند.

 *مطمئن شوید که استفاده، نگهداری و دفع مواد شیمیایی، مطابق با دستور العمل سازنده و بر چسب مواد باشد

*هرگز برچسب روی ظروف مواد شیمیایی را برندارید. اگر برچسب روی ظرف دچار پوسیدگی شد مجدداً روی آن برچسب بزنید.

*بی دقتی و سهل انگاری در منزل در نگهداری یا جابه جا کردن مواد شوینده  ریختن در ظرف دیگر  یکی از خطراتی است که سلامت کودکان را به خطر می اندازد .

در صورت جابه جا کردن مواد، بعد از استفاده، بقیه این ماده را به ظرف اصلی بازگردانید، در محصولات شیمیایی و پاک کننده را محکم ببندید و آنها را در مکانی دور از دسترس کودکان نگهداری کنید .


استفاده صحیح از اسپری حشره کش در منزل

* قبل از مصرف اسپری ، حتماً دستورالعمل آن را مطالعه کنید.

*همه افراد از اتاق خارج شوند و در و پنجره ها بسته شود .

* روی ظرف غذاخوری ، مواد غذایی و وسایل کودک با نایلون پوشانده شود یا در صورت امکان ظروف از محیط خارج شوند .

* بعد از اسپری کردن حشره کش فوراً از اتاق خارج شوید و در را ببندید و دستهایتان را بشویید .

*برای استفاده از اسپری حشره کش قوطی اسپری را طوری در دست بگیرید که از شما فاصله داشته باشد .

*بعد از گذشتن حدود نیم تا یک ساعت درها را باز و هوای اتاق را تهویه کنید، سپس وارد اتاق شوید .


پاک سازی خرده های لامپ های کم مصرف

*اگر لامپ کم مصرف یا مهتابی حاوی گاز جیوه شکست، قبل از پاک کردن خرده های لامپ هایی که دارای گاز سمی جیوه هستند ،برای چند دقیقه اتاق را ترک کنید و سپس بازگردید و خرده ها را جمع کنید .

*هرگز از جاروبرقی یا دستمال آشپزخانه برای جمع کردن خرده های لامپ استفاده نکنید، بلکه با دستکش یکبار مصرف و کاغذ آنها را جمع کنید ، زیرا خطر جذب جیوه توسط پوست نیز وجود دارد. 

لامپ سوخته شکسته باید به روش بهداشتی و جدا از سایر زباله ها ، درون کیسه پلاستیکی ، دفع شود .



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



آتش سوزی و انواع آن

فصل 14 : پیشگیری از حوادث خانگی

آتش سوزی

بیشتر مرگ و میرها و آسیبهای ناشی از آتش سوزی در خانه ها اتفاق می افتد .

خسارات مالی ناشی از آتش سوزی حتی در یک مورد نیز گاهی سر به میلیاردها تومان میزند .

آتش سوزی سریعاً گسترش پیدا کرده و میتواند در عرض دو دقیقه جان عده زیادی را به خطر بیندازد .

گاهی آتش در عرض 5 دقیقه محل سکونت را در میان شعله های خود محصور می کند .

گرما و دود حاصل از آتش سوزی میتواند به مراتب از شعله های آن خطرناک تر باشد .

استنشاق هوای بسیار گرم میتواند به ریه های انسان آسیب برساند .

آتش سوزی موجب تولید گازهای سمی میشود که میتواند موجب اختلال شعور یا خواب آلودگی در انسان گردد و او را به جای فرار از موقعیت به خواب فرو ببرد .

خفگی مهمترین علت مرگ ناشی از آتش سوزی قلمداد شده و در مقایسه با سوختگی 2 تا 3 برابر تلفات بیشتری به همراه دارد .


انواع آتش سوزی ها بر اساس منشأ آتش سوزی

1 - آتش سوزی خشک

2 - آتش سوزی ناشی از مایعات قابل اشتعال

3 - آتش سوزی ناشی از برق

4 - آتش سوزی ناشی از گازهای قابل اشتعال





اقدامات برای مقابله با آتش سوزی

فصل 14 : پیشگیری از حوادث خانگی

اقدامات اساسی برای مقابله با آتش سوزی مایعات قابل اشتعال

بنزین ، نفت ، گازوئیل ، نفت سیاه ، روغنها ، الکل و .... از جمله مایعات قابل اشتعال هستند .

مهمترین روش برای مقابله با این نوع آتش سوزی قطع اکسیژن است .

با توجه به نوع آتش سوزی ، قطع اکسیژن به وسیله ؛ پودر ، کف ، شن و ماسه ، پتوی خیس و .... امکان پذیر است .

برای خاموش کردن آتش سوزی ناشی از مایعات ، هرگز نباید از آب استفاده شود و ظروف مشتعل را نباید حرکت داد ، بلکه باید شعله را با نمک و یا کپسول اطفای حریق خفه کرد .


اقدامات اساسی برای مقابله با آتش سوزی خشک

آتش سوزی ناشی از فرآورده های چوبی ، پنبه ای ، پشمی ، لاستیکی و انواع علوفه و حبوبات و ......این نوع حریق معمولاً از خود خاکستر بر جای میگذارد .

بهترین راه مبارزه با آتش سوزیهای خشک سرد کردن آتش است و بهترین سرد کننده آتش ، آب است .

باید مانع رسیدن هوا به مواد سوختنی شد و به این منظور باید آنها را سریع با پتو یا فرش مرطوب و یا وسیله مرطوب دیگر پوشاند .


اقدامات اساسی برای مقابله با آتش سوزی ناشی از برق

احتراق ژنراتورها ، کابلهای برق، رادیو ، تلویزیون ، کامپیوترها و .....

برای خاموش کردن آتش ناشی از برق ، بهترین وسیله میتواند استفاده از گاز دی اکسید کربن باشد .


اقدامات اساسی برای مقابله با آتش سوزی ناشی از گازهای قابل اشتعال

مانند آتش گرفتن لوله گاز یا کپسول گاز ،ابتدا باید منبع گاز را قطع کنید و با بستن در و پنجرهها از شعله ور شدن آتش جلو گیری کنید .

سپس با حفظ خونسردی خود و اعضای خانواده، از محل حادثه خارج شوید و با تماس فوری با آتش نشانی درخواست کمک کنید .

برای خاموش کردن انواع آتشهای کوچک میتوان از کپسولهای آتش نشانی مناسب آنها استفاده کرد .

نحوه استفاده از کپسول آتش نشانی در تصاویر زیر نشان داده شده است.

 

 

در مجتمع‌های مسکونی، هتل‌ها، مراکز تجاری، مراکز آموزشی و... علاوه بر کپسول آتش‌نشانی از هشداردهنده‌های دود و حریق نیز استفاده می‌شود.

  • هشداردهنده دود، ابزاری است که وقتی دود در فضا می‌پیچد، به صدا درمی‌آید.
  • هشداردهنده حریق، ابزاری است که وقتی دمای محیط از حد طبیعی بالاتر برود، به صدا درمی‌آید. به منظور اطمینان از کارایی مطلوب، باتری‌های این قبیل ابزارهای مهم به طور مرتب بررسی و حداقل سالی یک‌بار باید تعویض شوند. به تاریخ انقضای کپسول آتش‌نشانی دقت شود

 





روش های کاهش بروز آتش سوزی در منزل

فصل 14 : پیشگیری از حوادث خانگی

برخی از روشهای کاهش احتمال بروز آتش سوزی در منزل

1-استعمال دخانیات در خانه را ممنوع کنید .

2- کبریت ، فندک و سایر مواد محترقه را دور از دسترس کودکان نگه دارید .

3-نکات ایمنی در مورد نصب و استفاده از لوازم گرمایش برقی یا سوختی را رعایت کنید .

4-وسایل برقی کوچک مانند اتو یا سشوار را برای طولانی مدت روشن نگه ندارید .

5-غذایی را که روی گاز در حال پختن است به طور مرتب کنترل کنید .

6-شمع های روشن ، لوازم گرمایشی الکتریکی و وسایل گازسوز داخل منزل را به طور مرتب کنترل کنید .


اقدامات اولیه هنگام بروز آتش سوزی در منزل

هر زمانی که متوجه آتش سوزی شدید و یا علامت هشدار آتش در ساختمان به صدا درآمد از طریق نزدیک ترین در خروجی ساختمان را ترک کنید و با ۱۲۵ تماس بگیرید و به همه افراد داخل خانه یا ساختمان اطلاع دهید که از ساختمان خارج شوند.

یک تکه لباس یا پارچه را خیس کرده و روی صورت خود قرار دهید و به هر شکل ممکن، حتی چهار دست و پا از خانه خارج شوید.

قبل از باز کردن هر در ابتدا آن را لمس کنید و درهایی را که به شدت گرم شده اند، باز نکنید؛ بلکه به جایش از مسیرهای دیگر خارج شوید.

اگر نمی توانید از اتاق خارج شوید قالیچه پتو یا لباسها را در درزهای در فرو کنید تا مانع ورود دود به اتاق شود.

 بلافاصله پس از نجات جان خود با اورژانس یا آتش نشانی تماس بگیرید.

 اگر ساکن آپارتمان هستید هرگز برای فرار از آتش از آسانسور استفاده نکنید و در صورتی که پله فرار اضطراری وجود دارد تنها از طریق آن از ساختمان خود خارج شوید. پس از خروج به ساختمانی که در حال سوختن است برنگردید.

اگر کسی در ساختمان مانده است به مأموران آتش نشانی اطلاع دهید. در صورتی که آتش کوچک است، سعی کنید با کپسول اطفای حریق آن را خاموش کنید و هرگز اجازه ندهید که آتش بین شما و در خروجی قرار گیرد.



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



انسداد راه تنفس هوایی و انواع ان

فصل 14 : پیشگیری از حوادث خانگی

انسداد راه تنفس هوایی ( خفگی )

خفگی زمانی رخ میدهد که فرد به علت انسداد راه تنفس دیگر قادر به نفس کشیدن نیست .

خفگی به سه دلیل ممکن است رخ بدهد :

1 - خفگی ، گاهی نتیجه انسداد راه تنفس هوایی توسط یک جسم خارجی مانند کیسه پلاستیکی ، بالش یا پتویی است که روی دهان یا بینی را بپوشاند. این امر به قطع ورود هوا به شش ها منجر میشود .

2 - همچنین گرفتگی گلو در هنگام خوردن غذا ، پریدن قند در گلو هنگام خوردن چای یا قورت دادن یک تکه کوچک از اسباب بازی ) در خردسالان ) و ... نیز میتواند به خفگی منجر شود .

3 - گاهی نیز فشار بیرونی شدید و طولانی مدت بر گلو توسط طناب یا گیر کردن سر بین میله های تختخواب نیز میتواند به خفگی بینجامد .


انواع انسداد راه تنفس هوایی

در انسداد راه تنفس هوایی ( خفگی ) ، ورود هوا به ششها قطع میشود که گاهی این انسداد به صورت خفیف و گاهی به صورت کامل اتفاق می افتد .


انسداد خفیف راه تنفس هوایی

در انسداد خفیف به علت بسته شدن ناقص راه هوایی همچنان دم و بازدم همراه با خشونت صدا انجام میشود .

علائم آن عبارت اند از :

1-تنفس صدادار و سخت

2-سرفه و خشونت صدا

3-بی قراری و اضطراب شدید

در این حالت باید بیمار را به سرفه و خارج کردن جسم خارجی تشویق کرد تا زمان بهبودی کامل کنار بیمار ماند و در صورت عدم بهبود با اورژانس 115 تماس گرفت .


هشدار

در این وضعیت از ضربه زدن به پشت اجتناب شود چون ممکن است باعث جابه جایی جسم گیر کرده شود و باعث انسداد کامل گردد.


انسداد کامل راه تنفس هوایی

در این حالت راه تنفس هوایی کاملا مسدود و هیچ هوایی وارد و یا از ریه ها خارج نمیشود .

علائم آن عبارت اند از :

1-عدم توانایی در سرفه کردن، نفس کشیدن و صحبت کردن

2-تلاش تنفسی آشکار همراه با به داخل کشیده شدن فضای بین دنده ای و بالای استخوان ترقوه

3-رنگ صورت مایل به خاکستری همراه با کبودی لبها

4- معمولاً بیمار هر دو دست خود را روی گلوی خود فشار می دهد





مانور هایملیک برای جلوگیری از خفگی و نکته برای پیشگیری از خفگی

فصل 14 : پیشگیری از حوادث خانگی

مانور هایملیک برای جلوگیری از خفگی

در این حالت ابتدا پنج ضربه با پاشنه دست به پشت و بین دو کتف او بزنید و پس از هر ضربه برطرف شدن انسداد را بررسی کنید. در غیر این صورت پشت بیمار قرار بگیرید و دو دست خود را به صورت حلقه دور بیمار قرار دهید ، یک دستتان را مشت کنید ( انگشت شست به داخل دست خم می شود و انگشتان دور شست قرار میگیرد ) و از زیر دستان مصدوم روی شکم ) بین ناف و قفسه سینه ) قرار دهید ، دست دیگر را روی دست قبلی گذاشته و با یک حرکت سریع شکم را به داخل و بالا بفشارید. این حرکت را چندین بار تکرار کنید تا جسم به بیرون پرتاب شود .


هشدار!

این مانور در افراد خیلی چاق و خانمهای باردار به جای شکم روی قفسه سینه فشرده می شود.


پنج نکته برای پیشگیری از خفگی

1 - هنگام غذا خوردن و با دهان پر از صحبت کردن و خندیدن اجتناب کنید.

2 - غذا را به تکه های کوچک تقسیم کنید تا بلع آن آسان تر شود؛

3 - هرگز هیچ طناب یا ریسمانی را حتی برای شوخی دور گردن خود یا دیگری نپیچید.

4 - اشیاء کوچک را دور از دسترس کودکان قرار دهید، به کودکان اجازه بازی با کیسه های پلاستیکی یا اسباب بازی هایی که برای سن آنها مناسب نیست ندهید

5- از نوزادان و کودکان در هنگام خواب مراقبت کنید ، مبادا که بالش یا پتو مسیر تنفسشان را مسدود سازد .





سقوط و عوامل آن

فصل 14 : پیشگیری از حوادث خانگی

سقوط ( افتادن ، زمین خوردن )

سقوط و زمین خوردن شایع ترین حادثه دوران کودکی و سالمندی است .

عوامل سقوط به دو دسته تقسیم می شوند :

محیط سقوط

شرایط جسمی و روانی فرد

برخی از عوامل خطرآفرین سقوط مربوط به محیط سقوط:

*سطوح ناصاف و لغزنده

*سیم ، بند و طناب یا هر نوع وسیله ای که عامل گیر کردن بدن و پا باشد

*وسایل و ابزار پراکنده در گوشه و کنار محل زندگی مثل مبلمان ، میز و صندلی

*نور بد و روشنایی ناکافی در محیط

* قالیچه های سرخورنده به خصوص روی سطوح سرامیک )

*استفاده از دمپایی یا کفش نامناسب

*نورپردازی منزل به صورت سایه روشن



مای درس ، برترین اپلیکیشن کمک درسی ایران پوشش تمام محتواهای درسی پایه بهداشت
  • آزمون آنلاین تمامی دروس پایه بهداشت
  • گام به گام تمامی دروس پایه بهداشت
  • ویدئو های آموزشی تمامی دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای از جزوات و نمونه سوالات تمامی دروس پایه بهداشت
  • فلش کارت های آماده دروس پایه بهداشت
  • گنجینه ای جامع از انشاء های آماده پایه بهداشت
  • آموزش جامع آرایه های ادبی، دستور زبان، قواعد زبان انگلیسی و ... ویژه پایه بهداشت
کاملا رایگان +500 هزار کاربر

همین حالا نصب کن



عوامل فردی باعث سقوط و اقدامات برای کاهش سقوط

فصل 14 : پیشگیری از حوادث خانگی

برخی از عوامل فردی باعث رخ دادن سقوط

مشکلات بینایی ، عصبی ، قلبی ، افت فشار خون، مشکلات مفصلی و اسکلتی عضلانی استفاده از داروهایی که خطر سقوط را زیاد میکنند مانند داروهای خواب آور آرام بخش، ضدافسردگی و ...


اقدامات ساده برای کاهش احتمال سقوط سالمندان در منزل

*نصب میله های محافظ در توالت و حمام

*استفاده از کفپوشهای لرزه گیر در حمام

*اطمینان از وضعیت نور کافی در منزل

*حذف اشياء زائد در مسیر عبور


توصیه های خود مراقبتی برای پیشگیری از حوادث خانگی

1-نصب کپسول آتش نشانی در خانه

2-تهیه یک برنامه فرار از آتش برای خانواده خود و تمرین آن حداقل ۲ بار در سال؛

3-ماندن در آشپزخانه در هنگامی که غذا روی اجاق قرار دارد؛

4-اطمینان از وجود نرده محافظ در تمامی بخشهای راه پله و نصب دستگیره در داخل حمام و وان و استفاده از سطوحی در حمام و وان که لغزنده نباشند؛

5-قرار دادن در پوش در پریزهای برق

6-چسباندن شماره تماسهای ضروری نظیر فوریتها و آتش نشانی و ... نزدیک محل تلفن؛

7-استفاده از قفلهای مخصوص اطفال در کابینتهای حاوی مواد مسموم کننده و خطرناک

8- ریختن مواد شیمیایی و سمی از قبیل شوینده ها پاک کننده ها سموم و همچنین داروها در ظروف

9-مخصوص و قرار دادن آنها در محلی مناسب و دور از دسترس (به خصوص کودکان).






محتوا مورد پسند بوده است ؟

5 - 0 رای