نمونه سوالات فصل 5 جامعه شناسی یازدهم همراه با جواب تشریحی

سکولاریسم _ اومانیسم _ روشنگری

عقاید و ارزش های بنیادین

سکولاریسم.

حس گرایی _ بحران معرفت شناختی

انسان شناختی _ اصالت انسان دنیوی و این جهانی.

بعد معنوی و آسمانی _ بعد جسمانی و زیبایی های بدنی.

کنار گذاشتن وحی و شهود.

معرفت شناختی فرهنگ معاصر غرب.

راه شناخت حقیقت _ موانع شناخت آن.

آشکار _ پنهان.

فرهنگ به انسان: عقاید ها و ارزش ها مانند روح و هنجار ها و نماد ها مانند جسم انسان است.
فرهنگ به ساختمان: عقاید و ارزش ها مانند پی و شالوده ساختمان و هنجار ها و نماد ها مانند اجزای ساختمان.
فرهنگ به درخت: عقاید و ارزش ها مانند ریشه درخت و هنجار ها و نماد ها مانند شاخ و برگ های درختان.

صرفا تعلق خاطر و وابستگی به عناصر سرزمین، نژاد، قومیت و زبان داشتن که هویت ملت را تعیین کند . و حدت امت اسلامی مخدوش بود. هویت سازی سکولار بود . اختلافات نژادی افزایش یافته بود . مقاومت اسلامی ضعیف شده بود.

استبداد قومی ایلی با مذهب درگیری نداشت و شاهان ظاهرا دینی بودند اما استبداد استعماری رضاخان چون در راستای تامین نیازهای مادی غرب بود پوشش ظاهری دینی هم نداشت و مستقیما با دین مبارزه می کرد.

۱- مقاومت در برابر نفوذ و سلطه غرب.
۲- متفکران اسلامی خطرات سلطه فرهنگ غرب و فراموشی فرهنگ و هویت اسلامی را گوشزد کردند.
۳- باروی کارآمدن انقلاب اسلامی مکاتب و روش های غربی مقابله با سلطه استعمار (ناسیونالیسم ، ملی گرایی ، مارکسیسم) کنار گذاشته شد.
۴- . مرحله نوینی در گسترش فرهنگ اسلامی با الهام از انقلاب ایران به وجود آمد.

۱- بخش هایی از جوامع اسلامی را تحت نفوذ سیاسی ، نظامی خود در آوردند.
۲- رجال سیاسی جوامع اسلامی را از طریق قدرت نظامی و صنعتی مقهور خود ساختند.
۳- قدرت سیاسی قومی و قبیله ای جوامع اسلامی را از طریق سازش با دولت های غربی باقدرت استعمارگران پیوند زدند.

از زمان رحلت پیامبر تا خلافت امویان ، عباسیان و عثمانیان ادامه داشت. پس از فتح مکه (سال هشتم هجرت) مقاومت در برابر ارزش های اسلامی از صورت آشکار در پوشش نفاق پنهان شدو مناسبات عشیره ای و قبیله ای در آن راه یافت . اما ارزش های اسلامی فارغ از عملکرد قدرت های سیاسی درسایر سرزمین ها گسترش یافت و فرهنگ گروه های مهاجم را درون خودهضم کرد.

چون این قدرت ها در چارچوب عادات تاریخی و فرهنگ قومی و قبیله ای رفتار می کردند.

پیامبر آیات توحیدی را در جامعه جاهلی قبیله ای عربستان تبلیغ نمود. پس از۱۳ سال مقاومت در برابر فشار های قبیله ای حکومت اسلامی تشکیل داد و ۱۱ سال به رفع موانع سیاسی آن پرداخت. به امپراتورهای زمان خود برای پذیرش اسلام دعوت نامه فرستاد. گروه های مختلف شبه جزیره درسال نهم هجرت برای پذیرش اسلام به مدینه آمدند.

پیامبران برای برانگیختن عقل ، اجرای عدالت و جلوگیری از تراکم ثروت در دست اغنیا و آزادسازی مستضعفان از حاکمیت مستکبران و حاکمیت حق مبعوث شده اند.

۱- انسان موجود ی مختار، مسئول و متعهد است.
۲- . انسان خلیفه خدا در زمین است.
۳- . انسان فطر تی الهی و کرامتی ذاتی دارد.
۴- سعادت انسان در نزدیک شدن به خدا است.
۵- شقاوت انسان در فراموشی خود، خدا و محدود کردن زندگی به این جهان است .
۶- انسان مسئول آبادی این جهان و پرهیز از فساد است.

1- این مکاتب وحدت امت اسالمی را مخدوش می کردند.
2- مورد حمایت مردمی که در دامان فرهنگ اسلام تربیت یافته بودند نیز قرار نمی گرفتند.

اسلام، مسلمانان را موظف به تلاش برای آزادی مستضعفان می داند و پیروزی مستضعفان بر مستکبران و حاکمیت دین حق را به بشریت نوید می دهد.

عقل در فرهنگ اسلام، زیباترین و محبوب ترین مخلوق خداوند است و پیامبران برای شکوفایی عقل آدمیان مبعوث شده اند.

سعادت و عزت انسان در نزدیک شدن به خداوند و رسیدن به مقام خلافت الهی است. شقاوت و ذلت انسان در فراموشی حقیقت الهی خود و دیگر موجودات و به کارگیری تمامی ظرفیت ها و توانمندی های الهی خویش، برای زندگیِ محدود این جهان است.

توحید، از خداوند واحدی حکایت دارد که خدای قوم و قبیله خاصی نیست بلکه خداوند همه آدمیان و پروردگار همه جهان هاست. همه موجودات از او پدید آمده اند و به سوی او باز می گردند. او عالم را حکیمانه آفریده است و تدبیر می کند.

این دوران از زمان رحلت رسول خدا (ص) آغاز شد و در طول خلافت اموی، عباسی و عثمانی ادامه یافت.

فرهنگ جاهلی در عصر نبوی تا فتح مکه، (هشتم هجرت) در برابر اسالم آشکارا مقاومت کرده بود و از آن پس، به ناچار ظاهر اسلامی به خود گرفته بود.

فرهنگ اسلامی، به دلیل قدرت و غنای خود، گروه‌های مهاجم بیگانه را نیز درون خود هضم و جذب می‌کرد یا دست کم آنان را ناگزیر می‌ساخت که برای بقای خود، در ظاهر از مفاهیم و ارزش‌های دینی استفاده کنند.

قدرت سیاسی جوامع اسلامی که تا قبل از استعمار، بیشتر قومی و قبیله‌ای بود، در دوران استعمار، از طریق سازش با دولت‌های غربی، با قدرت استعمارگران پیوند خورد و استبداد ایلی و قومی به‌ صورت استبداد استعماری درآمد.

تفاوت راهبردی استبداد قومی با استبداد استعماری این است که استبداد قومی با وجود اینکه دارای هویتی غیراسلامی بود به دلیل اینکه پشتوانه و پیشینه‌ای خارج از جهان اسلام نداشت، از رویارویی مستقیم با فرهنگ توانمند اسلامی دوری می‌کرد و می‌کوشید با رعایت ظواهر اسلامی، ظاهر دینی خود را حفظ کند. در مقابل، استبداد استعماری به دلیل اینکه در سایهٔ قدرت و سلطه جهان غرب عمل می‌کرد، برای تأمین نیازهای اقتصادی و فرهنگی جهان غرب، چاره‌ای جز حذف مظاهر فرهنگ اسلامی نداشت.