نمونه سوالات فصل 18 تاریخ معاصر ایران همراه با جواب تشریحی

با نزدیک شدن نوروز، 1342 امام خمینی، در اعتراض به سیاست های رژیم پهلوی، اعلام عزای عمومی کرد؛ دیگر مراجع و علما نیز، از او پیروی کردند.

دوم فروردین ماه در جریان برگزاری مراسم عزاداری شهادت حضرت امام صادق (ع)، نیروهای ساواک و کماندوهای شاه در لباس غیر نظامی به مدرسه فیضیه قم حمله کردند و عده ای از روحانیان را به شهادت رساندند و یا زخمی کردند. آنان درهای حجره ها را شکستند و قرآن ها و کتاب ها را پاره کردند و به بیرون ریختند. حتی به مجروحان بستری شده این ماجرا در بیمارستان قم نیز حمله بردند و آنها را در بیمارستان، دستگیر کردند.

همزمان با این فاجعه، به مدرسه طالبیه تبریز نیز حمله شد و چند تن در این حادثه مجروح و شهید شدند.

ایجاد ارعاب و وحشت

امام خمینی، طی اعلامیه ای اظهار داشت: (ناراحت نشوید. مضطرب نگردید. ترس و هراس را از خود دور کنید. دستگاه حاکمه با ارتکاب این جنایت، خود را رسوا و مفتضح ساخت و ماهیت چنگیزی خود را به خوبی نشان داد ... ما پیروز شدیم. ما از خدا خواستیم که این دستگاه ماهیت خود را بروز دهد و خود را رسوا کند.)

روحانیون تهران قم مشهد اصفهان شیراز و برخی از دیگر شهرستان ها به منظور ابراز همدردی و پشتیبانی از حوزه علمیه قم به مدت یک هفته دست به اعتصاب زدند و از رفتن به مساجد و اقامه نماز جماعت خودداری کردند.

امام خمینی در اعلامیه معروف خود شاه دوستی را با غارتگری جنایت و تجاوز به احکام اسلام مساوی دانست و به نام ملت، نخست وزیر را استیضاح کرد و فرمودند: من اکنون قلب خود را برای سرنیزه های مأمورین شما حاضر کرده ام رهبری نهضت همچنین اظهار حقایق را به هر قیمتی واجب و تقیه را حرام کرد.

در عصر عاشورای سال 1383 ق. مطابق با سیزدهم خرداد 1342، امام خمینی به مدرسه فیضیه قم رفت، تا درباره مسائل سیاسی روز، به ایراد سخن بپردازد.

در تاریخ قم چنین جمعیتی دیده نشده است. خمینی را مثل امام وارد کردند و تمام جمعیت آن چنان صلوات فرستاد که تا دو کیلومتر صدای آنها شنیده می شد.

با انعکاس خبر دستگیری امام خمینی، در پانزدهم خرداد موجی عظیم از اعتراض مردمی در قم به پاخاست. به دنبال آن، در تهران و شهرستان های ورامین، مشهد، قزوین، کاشان، شیراز، تبریز و اصفهان و چند شهر دیگر نیـز، تظاهرات اعتراض آمیز به راه افتاد.

اسد الله علم

محمدرضا شاه

آیت الله مرعشی نجفی به میان تظاهر کنندگان رفت و اعلام کرد: نخواهیم گذاشت آسیبی به خمینی عزیزمان برسد.

دانشجویان دانشگاه تهران با شنیدن خبر دستگیری امام خمینی بلافاصله کلاس ها را تعطیل کردند و با شعار مرگ بر دیکتاتور، خواستار آزادی امام خمینی شدند که با نیروهای انتظامی مواجه شدند.

تهران

اسد الله علم درباره کشتار مردم در 15 خرداد اعتراف می کند که شاه نه تنها دستور تیراندازی داد؛ بلکه از قتل عام مردم پشتیبانی کرد.

نبود برنامه برای تظاهرات و خودجوش بودن حرکت اعتراض آمیز مردم (بدون سازماندهی) باعث شد که دولت امکان سرکوب تظاهرکنندگان را بیابد.

به گفته ارتشبد فردوست، یکی از نزدیک ترین مشاوران امنیتی شاه، آن روز اگر تظاهرکنندگان، تظاهرات خود را ادامه می دادند، قطعا شاه از کشور می گریخت.

پس از سرکوب و کشتار مردم در قیام 15 خرداد، موج دستگیری ها و تبعیدها در سراسر کشور آغاز شد و یاران امام خمینی یکی پس از دیگری روانه زندان و تبعیدگاه شدند و جوانمردانی چون طیب حاج رضایی و حاج اسماعیل رضایی که پیشتاز تظاهرات مردم جنوب تهران، در 15 خرداد بودند، پس از دستگیری و شکنجه های شدید تیرباران شدند.

1.  
2. قیام 15 خرداد دارای ابعاد ضد استعماری و ضد استبدادی بود.
3. از دیگر پیامدهای قیام 15 خرداد، افزایش رشد سیاسی در میان حوزه های علمیه و روحانیت
4. قیام 15 خرداد همچنین به جریان های مبارز دینی و غیردینی نشان داد که رژیم شاه از طریق مسالمت آمیز و در چارچوب قانون اساسی اصلاح ناپذیر است.
5. قیام 15 خرداد نقطه عطف مهمی در جنبش های تاریخ معاصر ایران و جهان اسلام به شمار می رود.

با برکناری اسد الله علم از نخست وزیری و روی کار آمدن حسنعلی منصور، نسل جدیدی از سیاستمداران، قدرت را به دست گرفتند.

منصور پس از دستیابی به قدرت، به تغییر هایی گسترده در عرصه مدیران کشور دست زد.

شاه با هدف جلب رضایت امام خمینی و ترس از رویارویی با قیامی دیگر، در هفدهم فروردین 1343، ایشان را آزاد کرد.

برای مستشاران و نظامیان آمریکایی و خدمتکاران آنها درخواست مصونیت قضایی می داد.

به دنبال تصویب این لایحه، آمریکایی ها اعطای وام دویست میلیون دلاری به ایران را برای خرید اسلحه به تصویب رساندند.

به دنبال اعتراض شدید و تند امام خمینی بـه تصویب لایحـه کاپیتـولاسیون، رژیم بـا برقراری حکومت نظامی در تهران و قم، در نیمه شب سیزدهم آبان ماه 1343، امام خمینی را در خانه مسکونی اش دستگیر و به فرودگاه مهرآباد تهران منتقل و به ترکیه تبعید کرد.

تبعید امام خمینی علاوه بر واکنش مردم ایران که با تظاهرات و اعتصابات همراه بود، دارای بازتاب جهانی و واکنش شخصیت های علمی و سیاسی و دانشجویان ایرانی خارج از کشور بود.

مدتی پس از تبعید امام خمینی و تحمیل فضای خفقان، یکی از اعضای هیئت های مؤتلفه اسلامی به نام محمد بخارایی، حسنعلی منصور را به جرم خیانت به کشور، در جلوی مجلس شورای ملی ، ترور کرد که البته بعدا دستگیر شد و به همراه 3 نفر دیگر از اعضای آن گروه تیرباران شدند و به شهادت رسیدند.

پس از حسنعلی منصور، امیرعباس هویدا به نخست وزیری منصوب شد.

1.  
2. ورود جدى اسلام سیاسی به روند بیداری اسلامی و عرصه مبارزه با دیکتاتوری و استعمار خارجی
3. ورود اشکار مرجعیت شیعه به عرصه مبارزه با استبداد داخلی و وابستگی رژیم پهلوی به آمریکا و اسراییل.
4. پیوند بیش از پیش حوزویان و دانشگاهیان و مخالفت صریح و عملی هر دو گروه با اقدامات دین ستیزانه رژیم پهلوی
5. طرح اندیشه حکومت اسلامی بر پایه نظريه ولايت فقيه
6. بازسازی کار کرد مسجد و منبر و تبدیل آنها به کانون های بیداری اسلامی