نمونه سوالات فصل 11 مطالعات اجتماعی هشتم همراه با جواب تشریحی

بیشتر شدن رقابت و دشمنی بین درباریان ساسانی بعلت قتل خسروپرویز

شورش های فرماندهان، روحیه سپاهیان را تضعیف کرده بود

نارضایتی مردم به دلیل مالیات های سنگین

از بین رفتن زمین های حاصلخیز بر  اثر طغیان رودخانه ها

قحطی و شیوع بیماری های طاعون و وبا.

در نبردی که میان ارتش ساسانی و مسلمانان رخ داد، رستم فرخزاد، فرمانده سپاه ساسانی کشته شد و مدتی بعد تیسفون پایتخت ساسانیان به تسخیر سپاه اسلام درآمد

جنگ نهاوند

یزدگرد سوم بود و به دست آسیابانی در مرو به قتل رسید.

چون مردم ایران از ظلم و ستم و قوم گرایی امویان به ستوه آمده بودند.

در کوفه و به خونخواهی امام حسین

بنای شهر بغداد – به شهادت رساندن امامان شیعه – به قتل رساندن ابومسلم خراسانی.

تفاوت: امویان قوم گرا بودند در صورتیکه عباسیان اینگونه نبودند.

شباهت: هر دو ظالم بودند و به ناحق حاکم شده بودند، حکومتشان موروثی بود.

سلمان فارسی

سلمان، مقداد، ابوذر و عمار

پیام برابری و برادری میان مسلمانان – اخلاق و رفتار پیامبر و امامان شیعه – حضور امام رضا و خواهرش حضرت معصومه در ایران

1-رقابت ودشمنی در دربار ساسانی به حدی بود که در چهارسال ده نفر پادشاه شدند

2- شوش فرماندهان و دخالت های آنها در رقابت های سیاسی سپاه را ضعیف کرده بود

3- ناراضی بودن مردم به دلیل وجود نظام طبقاتی، بی عدالتی ومالیات های سنگین

4- قحطی و شیوع بیماری ها اوضاع ایران را بدتر کرده بود

فرمان حمله به مرزهای حکومت ساسانیان و امپراتوری روم شرقی صادر کرد.

قادسیه، نهاوند، جلوالد

ارتش ساسانی در نبرد «قادسیه» از سپاه مسلمانان که روحیه بالاتر و انگیره بیشتری داشت، شکست خورد. در این  جنگ،رستم فرخ زاد، فرمانده سپاه ساسانی کشته شد و مدتی بعد تیسفون پایتخت ساسانیان با گنجینه ای از غنائم به تسخیر عرب درآمد.

سرانجام با ورود اعراب به خراسان، یزدگرد سوم به دست آسیابانی درمرو به قتل رسید و امپراتوری ساسانی که بیش از چهارصد سال بر ایران فرمانروایی کرده بود، به پایان رسید. در نبردی که در نهاوند (در نزدیکی همدان)  رخ داد، ضربه نهایی بر پیکر ارتش ساسانی وارد شد.

امویان حکومت خود را بر پایه ی خشونت وظلم بنا نهادند وچندان به دستورات دینی پای بند نبودند.آنان بر خلاف نظر قرآن که برتری انسان را به تقوا وپرهیزگاری می داند، قوم عرب را برتر وشریف تر از سایر اقوام می پنداشتند

درآن دوره اقوام غیر عرب از جمله ایرانیان مورد تحقیر وتوهین قرار می گرفتند واجازه نداشتند مقام و منصب های مهم، مانندحکومت ولایات یا فرماندهی سپاه را عهده دار شوند. خلفای عباسی برخلاف امویان از ایرانیان در سمت های مهمی چون وزارت و فرماندهی سپاه و حکومت شهرها استفاده می کردند البته بسیاری از ایرانیانی که به خدمت خلفای عباسی در آمدند، سرنوشتی تلخ و ناگوار داشتند.

در دوران بنی امیه علاوه بر امام حسن وامام حسین، امام سجاد و امام محمد باقر نیز به شهادت رسیدند و شیعیان، آزار و اذیت فراوانی را تحمل کردند.

در اواخر حکومت اموی انها نمایندگانی را به نقاط مختلف ایران از جمله خراسان فرستادند و مردم را به قیام علیه بنی امیه و حکومت یکی از افراد خاندان پیامبر (صلی الله علیه و اله) دعوت کردند اما نمیگفتند منظورشان از آن فرد چه کسی است ایرانیان مسلمان و به ویژه خراسانیان دعوت عباسیان را  پذیرفتند. سرانجام ابومسلم، سردار ایرانی در خراسان قیام کرد او موفق شد امویان را شکست دهد و سفاح از خاندان عباسیان را به خلافت برساند. منصور، خلیفه دوم عباسی، شهر بغداد را بنا کرد و آن را مرکز خلافت عباسیان قرار داد.

ششم تا دوازدهم

اول تا پنجم

خلفای عباسی از جمله منصور،هارون الرشید و متوکل، امام شیعه را به سبب  مبارزه با ظلم و ستم، به زندان انداختند و به شهادت رساندند.

آنها نیز همچون امویان در کاخ ها به خوشگذرانی می پرداختند و ظالم و ستمگر بودند.

خلفای عباسی برخلاف امویان از ایرانیان در سمت های مهمی چون وزارت و فرماندهی سپاه و حکومت شهرها استفاده می کردند البته بسیاری از ایرانیانی که به خدمت خلفای عباسی در آمدند، سرنوشتی تلخ و ناگوار داشتند چنانکه منصور عباسی ناجوانمردانه ابو مسلم خراسانی را به قتل رساند و خاندان برمکیان را قتل عام کرد.

این خاندان در زمان خلافت هارون، عهده دار وزارت وحکومت ولایات شدند و نفوذ و قدرت فراوان کسب کردند خلیفه ناگهان بر آنان خشم گرفت و دستور داد آنها را از قدرت بر کنار و زندانی کنند و به قتل برسانند.

سلمان فارسی، سلمان در جنگ احزاب حضور داشت و پیشنهاد کرد برای دفاع از شهر مدینه در مقابل حمله مشرکان خندقی حفر شود.

سلمان، ابوذر، عمار.

پس از آنکه اعراب مسلمان به سر زمین ما آمدند مردم ایران را به تدریج با دین اسلام آشنا شدند ایرانیان پس از درک پیام اسالم دواطلبانه آن دین را پذیرفتند. پیام اسلام برابری و برادری بود این پیام برای مردم ایران که از امتیازات طبقاتی اشراف ناخشنود بودند جذابیت فراوانی داشت.

اخلاق و رفتار پیامبر و امامان شیعه.

از زمان ورود اعراب مسلمان به کشور ما و فروپاشی حکومت ساسانی

خسرو پرویز بر ایران، حکومت می کرد او دعوت پیامبر (ص) را برای قبول اسلام نپذیرفت. وقتی خسروپرویز به دست پسر خود به قتل رسید، رقابت و دشمنی در درون دربار ساسانی، بیشتر شد؛ به طوری که در مدت چهار سال، بیش از ده نفر بر تخت شاهی نشستند

کاهش توان جنگی و ضعیف شدن روحیه سپاهیان به خاطر شورشهای فرماندهان و دخالت های آنان در رقابت های سیاسی - نارضایتی مردم به دلیل وجود نظام طبقاتی، بی عدالتی ها و تبعیض های اجتماعی و مالیات های سنگین - گسترش قحطی (کمبود غذا) بر اثر طغیان رودهای دجله و فرات وشیوع بیماری طاعون و وبا

ابوبکر

به فرمان ابوبکر اعراب با حمله به مرزهای ایران مناطقی از بین النهرین (سواد) را تصرف کردند در زمان عمر قسمت های زیادی از ایران فتح شد ساسانیان در نبرد قادسیه شکست خوردند و رستم فرخزاد فرمانده سپاه ساسانیان کشته شد و تیسفون پایتخت ساسانیان تصرف شد. در جنگ نهاوند یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی شکست خورد و شهرهای ایران به تصرف اعراب درآمد.

نهاوند

با ورود اعراب به خراسان، یزدگرد سوم به دست آسیابانی در مرو به قتل رسید و امپراتوری ساسانی که بیش از چهارصد سال بر ایران فرمانروایی کرده بود، به پایان رسید.

* بنانهادن حکومت بر پایه خشم و ظلم

* پای بند نبودن به دستورات دینی

* حکومت اشراف و سران قبایل عرب بر ولایات ایران

* برتر دانستن قوم عرب بر سایر اقوام وتحقیر اقوام غیر عرب از جمله ایرانیان

شهر شام (دمشق امروزی(

در دوران بنی امیه، علاوه بر امام حسن و امام حسین، امام سجاد و امام محمد باقر نیز به شهادت رسیدند و شیعیان، آزار و اذیت فراوانی را تحمل کردند.

مردم ایران که از ظلم و ستم و قوم گرایی امویان به ستوه آمده بودند، از هر فرصتی برای مخالفت و مبارزه با حکومت اموی، استفاده می کردند. ایرانیان در بسیاری از قیام ها و شورشه ایی که علیه امویان به وقوع پیوست، حضور مؤثری داشتند. وقتی مختار ثقفی در کوفه به خونخواهی امام حسین (ع) و یارانش قیام کرد، ایرانیان با شور و شوق به او پیوستند.

منصور، خلیفه دوم عباسی، شهر بغداد را بنا کرد و آن را مرکز خلافت عباسیان قرار داد.

عباسیان نیز در ظلم و ستم، دست کمی از امویان نداشتند خلفای عباسی از جمله منصور، هارون الرشید و متوکل، امامان شیعه را به سبب مبارزه با ظلم و ستم، به زندان انداختند و به شهادت رساندند آنها نیز همچون اُمویان در کاخ ها به خوش گذرانی می پرداختند. خلفای عباسی بر خلاف اُمویان از ایرانیان در سمت های مهمی چون وزارت و فرماندهی سپاه و حکومت شهرها، استفاده می کردند

بسیاری از ایرانیانی که به خدمت خالفت عباسی درآمدند، سرنوشتی تلخ و ناگوار داشتند؛ چنانکه منصور عباسی ناجوانمردانه ابومسلم خراسانی را به قتل رساند.

در قرن سوم هجری، خالفت عباسی رو به ضعف نهاد در چنین شرایطی بود که به تدریج حکومت هایی در نقاط مختلف ایران شکل گرفت و تجزیه قلمرو پهناور خلافت آغاز شد.

سلمان فارسی

به گفته برخی از مورّخان، سلمان فارسی نخستین ایرانی بود که در مدینه به حضور حضرت محمّد (ص) رسید و به دین اسلام مشرف شد سلمان در جنگ احزاب (خندق) حضور داشت و پیشنهاد کرد برای دفاع از شهر مدینه در مقابل حملهٔ مشرکان، خندقی حفر شود .پیامبر درباره او فرمود: سلمان از اهل بیت ماست.

در زمان رسول خدا به مدینه رفتند و به دین اسلام ایمان آوردند.

پیام اسلام، برابری و برادری بود؛ این پیام برای مردم ایران که از امتیازات طبقاتی اشراف ناخشنود بودند، جذابیت فراوانی داشت علاوه بر آن، اخلاق و رفتار پیامبر (ص) و امامان شیعه، نقش مهمی در علاقه مند ایرانیان به دین اسلام داشت. امام علی (ع) در دوران حکومت خود هیچ برتری و امتیازی برای اعراب، نسبت به غیراعراب در نظر نمی گرفت. از این رو، ایرانیان علاقه و ارادت خاصی به آن حضرت و فرزندانش پیدا کردند. حضور امام رضا (ع) وخواهرش حضرت معصومه و برادرش حضرت شاهچراغ و دیگر امامزادگان در ایران، تأثیر زیادی بر توجه و گرایش مردم ایران به دین اسلام گذاشت هنگام ظهور اسلام در شبه جزیره عربستان خسرو پرویز بر ایران حکومت می کرد.

عمر

ضربه نهایی بر پیکر ارتش ساسانی در نبرد نهاوند وارد شد، به طوری که یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی دیگر نتوانست سپاهی را برای مقابله با اعراب گردآوری کند. پس از جنگ نهاوند شهرها و ولایات ایران یکی پس از دیگری به تصرف اعراب در آمدند و سرانجام با ورود اعراب به خراسان یزدگرد سوم به دست آسیابانی در مرو به قتل رسید و سلسله ساسانی پس از ۴۰۰ سال به پایان رسید.

الف) امویان حکومت را بر پایه خشونت و ظلم بنا نهاده بودند.

ب) اشراف و سران قبایل عرب بر بیشتر ولایات ایران حکومت می کردند.

ج) بنی امیه به قوم و نسب خود، فخر فروشی می کردند.

د) اقوام غیر عرب از جمله ایرانیان را تحقیر می کردند

هـ) ایرانیان اجازه نداشتند مقام و منصب مهم حکومتی داشته باشند.

شام

 (ع) امام حسن - امام حسین (ع) - امام سجاد (ع) و امام محمد باقر (ع)

چون مردم ایران از ظلم و ستم و قوم گرایی امویان به ستوه آمده بودند و از هر فرصتی برای مخالفت استفاده می کردند.

در اواخر حکومت امویان آنها نمایندگانی به نقاط مختلف ایران از جمله خراسان می فرستادند و مردم را به قیام علیه بنی امیه و حکومت یکی از (ص) خاندان پیامبر دعوت می کردند اما نمی گفت منظورشان چه کسی است ایرانیان مسلمان به ویژه خراسانیان دعوت آنها را پذیرفتند و سرانجام ابو مسلم سردار ایرانی در خراسان قیام کرد و امویان را شکست داد و سفاح از خاندان عباسی را به خلافت و رساند.

منصور

سفاح

منصور - هارون الرشيد و متوکل

بله، خلفای عباسی برعکس امویان از ایرانیان در سمتهای مهمی چون وزارت فرماندهی سپاه و حکومت شهرها استفاده می کردند، که البته بسیاری از آنان سرنوشتی تلخ و ناگواری داشتند.

بسیاری از ایرانیانی که به خدمت خلافت عباسی در آمدند، سرنوشتی تلخ و ناگوار داشتند.

از خاندان مشهور ایرانی بودند که در زمان خلافت هارون عهده دار وزارت و حکومت ولایات بودند و نفوذ و قدرت فراوانی کسب کرده بودند.

در قرن سوم هجری خلافت عباسیان رو به ضعف نهاد. در چنین شرایطی بود که به تدریج حکومتهایی در نقاط مختلف ایران شکل گرفت و تجزيه قلمرو پهناور خلافت آغاز شد.

سلمان فارسی

او پیشنهاد کرد برای دفاع از شهر مدینه خندقی حفر کنند.

سلمان از اهل بیت ماست.

در زمان رسول خدا به مدینه رفتند و به دین اسلام ایمان آوردند.

پس از درک پیام، ایرانیان داوطلبانه این دین را پذیرفتند.

پیام اسلام برابری و برادری بود این پیام برای مردم ایران که از امتیازات طبقاتی اشراف ناخشنود بودند جذابیت فراوانی داشت. علاوه بر آن، اخلاق و رفتار پیامبر راس و امامان شیعه نقش مهمی در علاقه مندی ایرانیان به دین اسلام داشت.

چون آن حضرت در دوران حکومت خود هیچ برتری و امتیازی برای اعراب نه به غیر اعراب در نظر نمی گرفتند.

امام رضا (ع) و خواهرش حضرت معصومه (ع) و برادرش حضرت شاهچراغ و دیگر امامزادگان.