نمونه سوالات فصل 16 مطالعات اجتماعی هشتم همراه با جواب تشریحی

در اواخر قرن هشتم هجری، از سمت شمال شرق

تیمور گورکانی یکی از فاتحان مشهور در تاریخ است که بخش وسیعی از آسیا را فتح کرد و امپراتوری تیموری را بنیان گذاشت او خود را از خاندان چنگیز می دانست تیمور در بی رحمی و خونریزی دست کمی از چنگیزخان مغول نداشت. او به هنر، علاقه نشان می داد و هر شهر و ولایتی را که می گشود، هنرمندان و صنعتگرانش را به پایتخت خود سمرقند (امروزی) می فرستاد. تیمور حرص و طمع بسیاری به کشورگشایی داشت و در اندیشهٔ فتح چین بود که مرگ، امانش نداد.

تیمور پس از آنکه بر ماوراءالنهر تسلط یافت، با سوء استفاده از اوضاع پریشان و آشفته ایران که بر هر گوشهٔ آن خانی و سرداری حکومت می کرد، چندین مرتبه به کشور ما یورش آورد که آسیب و صدمات فراوانی وارد کرد . عدهٔ زیادی تلف شدند و اموال مردم غارت گردید. امپراتوری تیمور از مرزهای چین تا شام گسترش یافته بود پس از مرگ وی، فرزندان و نوادگانش هر کدام به بخشی از امپراتوری او مسلط شدند و با یکدیگر به دشمنی و ستیز پرداختند.

شاهرخ پسر تیمور، بر رقبیان خود برتری یافت و موفق شد بخش وسیعی از ایران را تحت تسلط خود درآورد حکومت تیموریان سرانجام با ظهور حکومت صفویان در ایران از میان رفت.

1. خوی کردن مهار خشن و ویرانگر بیابانگردان مغول.
2. راه آموختن و رسم کشورداری به آنان.
3. جلوگیری از خونریزی بیشتر.

از برجسته ترین دانشمندان مسلمان ایرانی مشاور و هلاکوخان بود او در جریان لشکرکشی ، هلاکو تلاش زیادی برای حفظ جان مردم و کاهش قتل و غار تهای مغولان کرد. به تشویق او هلاکو رصدخانۀ مراغه را ساخت که تبدیل به یک مرکز علمی و تحقیقاتی عظیم شد که منجمان و دانشمندان زیادی در آن فعّالیت می کردند رصدخانهٔ مراغه به وسایل اختر شناسی و کتابخانه بزرگی، مجهز بود.

از سیاستمداران و دانشمندان نامدار ایرانی در دوره مغول بود به عنوان پزشک به دربار ایلخانان راه یافت ؤ به عمران و آبادی و انجام کارهای خیریه علاقه داشت رَبْع رشیدی را در تبریز بنا کرد که شامل مسجد، مدرسه، بیمارستان، خانقاه و کتابخانه می شد را که تعداد زیادی از عالمان و پزشکان در آن اشتغال داشتند، وقف کرد معروف ترین کتاب او جامع التواریخ رشیدی است این وزیر دانشمند نیز به دستور ایلخان مغول به قتل رسید.

مغولان هنگامی که به ایران هجوم آوردند دین واحدی نداشتند؛ عده ای از آنها هنوز به آیین گذشتگان خود اعتقاد داشتند و گروه دیگری پیرو آیین بودایی و دین مسیحیت بودند.

زیرا مردم ایران اعتقاد محکمی به اسلام داشتند سرانجام بر اثر کوشش عالمان و وزیران ایرانی، ایلخانان به دین اسلام درآمدند و مسلمان شدند.

غازان خان به تشویق و راهنمایی وزیر خود، خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی، اقدام به اصلاح امور اداری، مالی و قضایی کرد این ایلخان، همچنین برای عمران و آبادانی تبریز بسیار کوشید به روزگار او، شُنْب غازان در تبریز با دوازده بنای مهم مانند بیمارستان، مسجد، کاخ، مدرسه، کتابخانه و ... بر پا شد هم زمان در بسیاری از شهرها مسجدی بزرگ و در کنار آن گرمابه ای برای تأمین هزینهٔ نگاهداری مسجد ساختند.

سلطان محمد خدابنده (اولجایتو) جانشین غازان خان نیز علاقه مند به عمران و آبادانی بود او به پیشنهاد وزیرش خواجه رشیدالدین فضل ا... ، پایتخت را به سلطانیه منتقل کرد و موجب آبادی آنجا شد اولجایتو در آن شهر آرامگاهی برای خود بنا کرد که به گنبد سلطانیه معروف است و یکی از شاهکارهای معماری در جهان اسلام به شمار می آید.

در دوران ابوسعید آخرین ایلخان مغول نیز بناهای باشکوهی ساخته شد.این بناها از نظر عظمت و بلندی گنبدها و ایوان ها کم نظیر هستند .گچبری و کاشی کاری های زیبا و اعجاب انگیز بناهای مذکور، حکایت از ذوق و نبوغ معماران ایرانی در آن زمان دارد.

شاهرخ پسر تیمور که تحت تأثیر فرهنگ و تمدن ایران قرار داشت، راه پدر را در جنگ و خونریزی ادامه نداد در زمان او هرات به پایتختی تیموریان انتخاب و به یکی از بزرگ ترین و باشکوه ترین شهرهای ایران تبدیل شد به سبب توجه و علاقه شاهرخ به ادب و هنر، تعداد زیادی از شاعران، هنرمندان و معماران نامدار به این شهر آمدند همچنین مدارس وکتابخانه های متعددی به فرمان او در هرات ساخته شد و جویندگان علم و دانش را از گوشه و کنار ایران به خود جذب کرد. گوهرشاد، همسر شاهرخ از زنان نیکوکار بود او بناهای متعددی در هرات و مشهد ساخت که مسجد گوهرشاد در جوار حرم حضرت امام رضا یکی از آنهاست.

در دوره تیموریان

دانشمندان و بزرگان ايراني

آنها مي كوشيدند كه خوي خشن و ويرانگر بيابان گردان مغول را مهار كنند و مانع خونريزي بيشتر شوند بزرگان ايراني همچنين تلاش مي كردند كه مغولان را با فرهنگ و تمدن ايراني – اسلامي آشنا كنند و راه و رسم كشورداري را به آنان بياموزند.

يكي از برجسته ترين دانشمندان مسلمان ايراني بود كه به عنوان مشاور هلاكوخان احترام بسيار يافت او در جريان لشكركشي هلاكو، تلاش زيادي براي حفظ جان مردم و كاهش قتل و غارت هاي مغولان كرد.

به همت خواجه نصيرالدين طوسي و تشويق هلاکو ساخته شد اين رصدخانه تبديل به يك مركز علمي و تحقيقاتي عظيم شد كه منجمان و دانشمندان زيادي در آن فعاليت می كردند رصد خانه مراغه به وسايل اخترشناسي و كتابخانه بزرگي مجهز بود.

یكي از سياستمداران و دانشمندان نامدار ايراني در دوره مغول، خواجه رشيدالدين فضل الله بود كه خدمات فرهنگي و اجتماعي فراواني انجام داد و او به عنوان پزشك به دربار ايلخان راه يافت و علاقه بسياري به عمران و آبادي و انجام كارهاي خيريه داشت.

خواجه رشيدالدين فضل الله همداني در تبريز بود كه شامل موسسات مختلف مانند مسجد، مدرسه، بيمارستان، خانقاه و كتابخانه مي شد.

عده اي از آنها به آيين گذشتگان خود اعتقاد داشتند و گروه ديگري پيرو آيين بودايي و دين مسيحيت بودند.

زيرا مردم ايران اعتقاد محكمي به اسلام داشتند سرانجام بر اثر كوشش عالمان و وزيران ايراني، ايلخانان به دين اسلام درآمدند و مسلمان شدند.

بر اثر تلاش هاي بزرگان و عالمان ايراني، سرانجام پس از چند دهه ايلخانان مغول به فرهنگ و تمدن ايران، علاقمند شدند و براي عمران و آبادي تلاش كردند.

به تشويق و راهنمايي وزير خود خواجه رشيدالدين فضل الله همداني اقدام به اصلاح امور اداري، مالي و قضايي كرد – براي عمران و آباداني تبريز بسيار كوشيد.

در روزگار او در تبريز با دوازده بناي مهم مانند بيمارستان، مسجد، كاخ، مدرسه، كتابخانه و .... بر پا شد هم زمان در بسياري از شهرها مسجدي بزرگ و در كنار آن گرمابه اي براي تأمين هزينه نگاهداري مسجد ساختند.

سلطان محمد خدابنده (اولجايتو) جانشين غازان خان بود او به پيشنهاد وزيرش خواجه رشيدالدين فضل الله، پايتخت را به سلطانيه منتقل كرد و موجب آبادي آنجا شد.

اين بناها از نظر عظمت و بلندي گنبدها و ايوان ها كم نظيرند گچبري و كاشي كاري هاي زيبا و اعجاب انگيز بناهاي  مذکور حاكيت از ذوق و نبوغ معماران ايراني در آن زمان دارد.

چون تحت تأثير فرهنگ و تمدن ايران قرار داشت.

به سبب توجه و علاقه ي شاهرخ به ادب و هنر.

همسر شاهرخ از زنان نيكوكار بود كه به عمران و آبادي توجه داشت او بناهاي متعددي در هرات و مشهد ساخت كه مسجد گوهرشاد در جوار حرم حضرت امام رضا (ع) يكي از آنهاست.

هنر نگار گري (نقاشي) و خوشنويسي شكوفا شد و نگارگران و نقاشان آن زمان آثار هنري ارزشمندي از خود به جاي گذاشتند.

يكي از نفيس ترين نسخه هاي كهن شاهنامه است كه به سفارش بايسنقُر ميرزا، شاهزاده ي تيموري نگارگري و تذهيب شد اين اثر از نظر كتاب ارايي و ارزش هنري اهميت فراواني دارد.

خواجه نصير الدين طوسي

رصدخانه مراغه

جامع التواريخ رشيدي

ربع رشيدي

سلطان محمد خدابنده

گنبد سلطانيه

هرات

دانشمندان و بزرگان ایرانی

آنها می کوشیدند که خوی خشن و ویرانگر بیابان گردان مغول را مهار کنند و مانع خونریزی بیشتر شوند و تلاش کردند تا مغولان را با فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی آشنا کنند و راه و رسم کشور داری را به آنان بیاموزند.

یکی از برجسته ترین دانشمندان مسلمان ایرانی بود که بعنوان مشاور هلاکو احترام بسیار یافت و در جریان لشکر کشی هلاکو، تلاش زیادی برای حفظ جان مردم و کاهش قتل و غارت های مغولان کرد.

به همت خواجه نصیرالدین توسی و تشویق هلاکو به ساختن آن که تبدیل به یک مرکز علمی و تحقیقاتی عظیم شد و منجمان و دانشمندان زیادی در آن فعالیت میکردند این رصدخانه به وسایل اختر شناسی و کتابخانه بزرگی، مجهز بود.

او یکی از سیاستمداران و دانشمندان نامدار ایرانی در دوره مغول بود که خدمات فرهنگی و اجتماعی فراوانی انجام داد. او بعنوان پزشک به دربار ایلخانان راه یافت و علاقه فراوانی به عمران و آبادی و انجام کارهای خیریه داشت.

به همت خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی در تبریز ساخته شد و شامل موسسات مختلفی مانند ،مسجد مدرسه بیمارستان، خانقاه و کتابخانه بود.

جامع تواریخ رشیدی

عده ای از آنها به آئین گذشتگان خود اعتقاد داشتند و گروهی پیرو آئین بودایی و دین مسحیت.

زیرا مردم ایران اعتقاد محکمی به اسلام داشتند و بر اثر کوشش عالمان و وزیران ایرانی ایلخانان به دین اسلام در آمدند و مسلمان شدند.

بر اثر تلاش های بزرگان و عالمان ایرانی سرانجام پس از چند دهه ایلخانان مغول به فرهنگ و تمدن ایران علاقه مند شدند و برای عمران و آبادانی تلاش کردند.

به تشویق و راهنمایی وزیر خود خواجه رشیدالدین فضل الله، همدانی اقدام به اصلاح امور اداری، مالی کرد. همچنین برای عمران و آبادانی تبریز بسیار کوشید.

(گنبد) غازان در تبریز با دوازده بنای مهم مانند بیمارستان مسجد، کاخ مدرسه، کتابخانه و ... بر پا شد. و در بسیاری از شهرها مسجدی بزرگ و در کنار آن گرمابه ای برای تأمین هزینه نگهداری مسجد ساختند.

جانشین غازان خان بود او به پیشنهاد وزیرش خواجه رشیدالدین فضل الله، پایتخت را به سلطانیه منتقل کرد و موجب آبادی آنجا شد.

گنبد سلطانیه

از نظر عظمت و بلندی گنبدها و ایوان ها کم نظیر هستند. گچبری و کاشی کاری های زیبا و اعجاب انگیز بناهای مذکور، حکایت از ذوق و نبوغ معماران ایرانی در آن زمان دارد.

چون تحت تأثیر فرهنگ و تمدن ایرانی قرار گرفته بود.

هرات

به سبب توجه و علاقه شاهرخ به ادب و هنر

همسر شاهرخ و از زنان نیکو کار بود که به عمران و آبادانی توجه داشت. او بناهای متعددی در هرات و مشهد ساخت که مسجد گوهرشاد در جوار حرم امام رضا(ع) یکی از آنهاست.

نگارگری (نقاشی) و خوشنویسی

یکی از نفیس ترین نسخه های کهن شاهنامه است که به سفارش بایسنقر میرزا، شاهزاده تیموری نگارگری و تهذیب شد. این اثر از نظر کتاب آرایی و ارزش هنری، اهمیت فراوانی دارد.