گام به گام کتاب مطالعات اجتماعی هشتم

١- گفت و گو کنید.

الف) شباهت های این دو ماجرا چه مواردی بود؟

ب) در  ماجراهایی  که نقل شد، افرادی که پیشقدم شده بودند تا به دیگری کمک کنند، چه دلیلی برای کار خود آوردند؟ بیان کنید.

پ) اگر در این ماجراها احساس مسئولیت و همکاری وجود نداشت، چه اتفاقاتی می افتاد؟

ت) اگر در خانواده و فامیل برای کسی اتفاق ناخوشایندی پیش بیاید، آیا صحیح است ما بی تفاوت باشیم؟

الف) جلوه ها و شکل هایی از احساس مسولیت، تعاون، همکاری، کمک به همدیگر و همفکری برای حل مشکلات

ب) احساس وظیفه و مسولیت و کمک کردن و پیدا کردن راه چاره برای حل مشکل و شرایط سخت و بد پیش آمده

پ) در ماجرای اول دوره درمان احمد آقا طول می کشید - هزینه اش بیشتر می شد - علی از نظر درسی ضعیف می شد.
در نتیجه خانواده احمد آقا دچار مشکلات فراوان دیگری نیز می شد. در ماجرای دوم بوی بدو نامطبوع زباله ها شهرک را فرا می گرفت و سبب بیماری مردم می شد در نتیجه اهالی شهرک دچار مشکلات فراوان دیگری نیز می شدند .

ت) خیر، اولا وظیفه ی انسانی ماست که در حل مشکلات به یکدیگر کمک کنیم و دوماُ ممکن است روزی برای خود ما نیز چنین اتفاقی پیش بیایدو توقع و انتظار کمک داشته باشیم ، پس با کمک کردن ما احساس تنهایی نخواهند کرد و با کم شدن مشکلات به آینده امیدوار خواهند شد .

2- به نظر شما آیا صحیح است که در خانه، همه کارها بر دوش یک نفر گذاشته شود؟ چرا؟

3 -شما در چه مواردی با اعضای خانواده تان همکاری می کنید؟ روی یک کاغذ بنویسید.

4- چه نمونه هایی از همکاری در بین همسایه ها یا افراد محلّه خود سراغ دارید؟ بیان کنید.

5- به نظر شما کدام مکان ها در محله می تواند به همبستگی و همکاری بیشتر بین افراد آن محله کمک کند؟

6 -به نظر شما چه عواملی مانع از همکاری و تعاون می شود؟ مثال بزنید.

2- خیر - زیرا کارها بر دوش یک نفر می افتد و او نیز به خاطر تنها بودن باید تلاش بیشتری بکند تا همه کارها را به خوبی کمک درسی به خواهر و برادر کوچکتر - همکاری درهنگام پذیرایی از میهمان ها کمک درسی به خواهر و برادر کوچکتر - همکاری در هنگام پذیرایی از میهمان ها انجام دهد، در نتیجه ناتوان و مریض شده و سبب مشکلات و بی نظمی بیشتری در خانواده می شود اما با تقسیم کارها و وظایف احساس مفید بودن افراد شکل گرفته و عدالت رعایت می شود

3- خرید برای خانه - نظافت منزل – چیدن وسایل خانه- آماده کردن غذا و چایی – نگهداری از کوچکترها – کمک درسی به خواهر و برادر کوچکتر - همکاری در هنگام پذیرایی از میهمان ها
4- همکاری در جابجایی وسایل سنگین همسایه ها - تزیین و چراغانی کردن محله در اعیاد و مراسمات مختلف –کمک به سالمندان و معلولان - کمک مالی و معنوی به مستمندان و فقیران محله – مراقبت از اموال عمومی
5- مساجد – حسینیه ها – دفاتر شوراهای اسلامی و شورای حل اختلاف - پایگاه بسیج – خانه های ریش سفیدان و معتمدان محل
6- خودخواهی – دنیا طلبی – وسوسه های شیطانی – ناتوانی در برقراری روابط صحیح – عدم همدلی –عدم روحیه تعاون و همکاری – نداشتن مهارت و آموزش های لازم و کافی در تعاونی ها – حسادت و عداوت

1- انفاق کردن چه اثراتی در زندگی فرد انفاق کننده دارد؟

2-  درباره راه هایی که می توانید انفاق کنید، فکر کنید. چند مورد را روی کاغذی یادداشت کنید و سعی کنید آنها را انجام دهید.

1- افزایش و ایجاد روحیه ی نیکوکاری – تمایل به کارهای نیک و خدا پسندانه –انجام بهتر فریضه ها و واجبات دینی بخشودگی گناهان و برخورداری از اجر معنوی –افزایش مال وبرکت روزی – آرامش خاطر و...

2- جلوگیری از اختلافات ودر گیری های افراد و خانواده ها – ایجاد صلح و سازش میان مردم – رسیدگی به جاده ها و سایر امکانات مورد نیاز روستاها و مناطق محروم –پرداخت دیه ی جرایم غیر عمد –حمایت از خانواده های زندانیان – کمک به مناطق زلزله زده و سیل زده

3- مکانی (مدرسه، بیمارستان، مسجد و ...) در شهر، روستا یا استان محل زندگیتان که به دست خیّرین (مرد یا زن) ساخته شده، شناسایی و دربارۀ آن تحقیق کنید.

4-  متن صفحۀ روبه رو، زندگی نامۀ دو تن از خیّرین مدرسه ساز را بخوانید. سپس در یک جمله بنویسید  مهمترین پیام یا نکته ای که از خواندن این متن گرفتید، چه بود؟ به نوبت جمله های خود را در کلاس بخوانید

5- کاربرگه شمارۀ (1) تعاون را در منزل انجام دهید.

3- بر عهده ی دانش آموز است . اما میتوان با مختصر توضیحی مکان مشخصی را یادآوری کرد.

4- به مادیات نباید دل بست چون با انجام کارهای نیک تنها یاد و نام نیک است که می ماند عاقبت به خیر بودن و ماندگار بودن نام نیک – بقول سعدی: سعدیا مرد نکونام نمیرد هرگز و...

5- کاربرگه شماره 1 : بستگی به علاقه و سلیقه دانش آموز دارد

مسجد محله ما، تازه ساخته شده است و آقای اکبری و رضایی، هر دو از واقفان این مسجد هستند. پس از اتمام کار، من و خواهرم فاطمه، متوجه شدیم که مسجد هنوز به وسایلی نیاز دارد. من با هم کلاسی هایم علی و امید و محمدتقی، پول هایمان را روی هم گذاشتیم و یک سماور بزرگ خریدیم و وقف مسجد کردیم. فاطمه هم با چند نفر از دوستانش، چند کتاب را وقف کتابخانه مسجد کردند. پدر و مادرم به همراه خانوادهٔ عمو و خاله ام، تصمیم گرفتند دو فرش زیبا را وقف مسجد کنند.

7- یک مدرسه یا یک نمازخانه که تازه ساخته شده است را تصور کنید. با یکدیگر گفت وگو کنید که چه چیزهایی را می توانید با مشارکت دوستان یا خانواده تان، وقف آنجا کنید؟

8- پرس وجو کنید. آیا در محل زندگی شما اثر یا بنای وقفی وجود دارد؟ واقف آن کیست؟

7- برای مدرسه می توان موارد زیر را وقف کرد:

کتاب، سیستم کامپیوتر، تخته واتبرد هوشمند، میز و صندلی تحریر

برای نمازخانه می توان موارد زیر را وقف کرد:

قالی فرش، مهر، منبر، جاکفشی، صندلی نمازگزار

8- مسجد حضرت قائم (عج) که واقف آن یک شخص از اهالی کویت است.

9- متن مربوط به شرکت تعاونی را در این درس بخوانید و فواید مادی و معنوی را که در یک شرکت تعاونی وجود دارد، فهرست کنید. برای مثال: داوطلبانه بودن ....

9- برخورداری از کسب سود و منافع مشترک – حل مشکلات اقتصادی اعضا و ایجاد رفاه و زندگی بهتر اعضا - برخورداری از اجر معنوی و بذل و بخشش و نبودن فقر مادی و معنوی.

1- هم اکنون رئیس جمهور ایران کیست؟ او چگونه به این مقام انتخاب شده است؟ آیا می دانید در زمان انتخاب او چند نفر دیگر نامزد ریاست جمهوری بودند؟

1- حجت الاسلام ابراهیم رئیسی – با رأی مستقیم مردم – 6 نفر بودند که 2 نفر از آنها انصراف دادند.

2- آخرین انتخابات ریاست جمهوری در چه سالی برگزار شد؟ انتخابات بعدی در چه سالی خواهد بود؟ در آن زمان شما چند سال دارید؟ آیا شرط سنّی شرکت در انتخابات را خواهید داشت؟

3- بنویسید هر یک از موضوعات زیر که در زندگی روزمره با آن سر و کار دارید، به کدام وزارتخانه مربوط می شود:

درس خواندن در مدرسه  ←  (وزارت آموزش و پرورش)

استفاده از اتوبان، بزرگراه ها و جاده های بین شهرها در مسافرت   ←  (          )

رفتن به سینما و کتابخانه ←  (                       )

مراجعه به پزشک و بیمارستان ←  (                       )

مصرف آب و برق←   (                       )

2- 1396 – 1400 - اگر در آن زمان 18سال داشته باشند طبق قانون می توانند .

3- استفاده از اتوبان، بزرگراه ها و جادههای بین شهرها در مسافرت   ←  (وزارت راه و شهر سازی)

رفتن به سینما و کتابخانه ←  (وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی)

مراجعه به پزشک و بیمارستان ←  (وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی)

مصرف آب و برق←   (وزارت نیرو)

٣- کاربرگۀ شماره (2) دولت را انجام دهید.

4- گفت وگو کنید: به نظر شما متکی بودن درآمد یک کشور به صادرات نفت چه معایبی دارد؟ برای حل این مشکل چه راه هایی را باید در نظر گرفت؟

                                     کاربرگۀ شمارۀ 2         دولت

1- مراحل انتخاب و شروع به کار یک رئیس جمهور را با شماره گذاری مرتب کنید.

2- با خط، هر یک از اخبار روزنامه ها را به یک وزارتخانه مربوط کنید.

3- پاسخ کاربرگه شماره (2):

1- 

2- 

4- سبب وابستگی کشور به نفت یا تک محصولی شدن میشود که در مواقع بحرانی مانند نوسانات قیمت جهانی یا تحریم و جنگ با کاهش درآمد ومشکلا ت اقتصادی زیادی روبرو خواهد شد. باید با همت و توانایی علمی جوانان و دانشمندان و با تکیه بر علم و فناوری روز وبافعالیتهایی در زمینه کشاورزی و صنعت، و با حمایت از تولیدات داخلی و ملی صادرات غیر نفتی و تولیدات داخلی را افزایش داد تا از وابستگی و تک محصولی شدن دور شد.

1- متن زیر را بخوانید و درباره آن گفت وگوکنید:

الف) کدام یک از این خصوصیات، در شما وجود دارد؟

ب) آیا این خصوصیات، مسائلی هم برای شما ایجاد کرده است؟ چطور؟

ج) شما با این خصوصیات یا مسائلی که پیش آمده چگونه برخورد می کنید؟

د) راه حل منطقی و درست برخورد با هر یک از آنها چیست ؟

برخی از خصوصیاتی که در دورۀ بلوغ و نوجوانی، در افراد ظهور می کند:

شک و تردید: نوجوان گاه با شک و تردید نسبت به دانسته ها و آموخته های قبلی خود نگاه می کند. می خواهد تحقیق کند و خودش حقیقت را کشف کند.

هویت جویی: نوجوان می خواهد خودش را بشناسد. بداند کیست؟ چه جایگاهی دارد؟ هدفش در زندگی چیست؟ و به کدام سمت باید حرکت کند؟ ...

هیجان طلبی و میل به تجربه کردن: نوجوان سرشار از انرژی و هیجانات مختلف است و دوست دارد که با پدیده های تازه، آشنا شود و آنها را تجربه کند ...

استقلال طلبی: نوجوان دوست دارد وابستگی اش را به دیگران کم کند، می خواهد خودش تصمیم گیری، انتخاب و در مورد مسائل اظهارنظر کند ...

حساس شدن نسبت به خود: نوجوان توجه و حساسیت بیشتری به ظاهر خود پیدا می کند. او دوست دارد که مورد قبول و تأیید همسالانش قرار بگیرد ...

1- الف) به عنوان مثال استقلال طلبی یا شک و تردید

ب) بله، هرچه از والدین خود فاصله می گیرم تمایل به طغیان و مخالفت در من زیاد می شود «استقلال طلبی» وبا شک و تردید احساس دلهره و نداشتن اعتماد به نفس ...

ج) وارد نشدن به جمع ها و موقعیت های اجتماعی غیر اجباری - داشتن اعتماد به نفس و شناخت واقعی خود

د) برنامه ریزی مناسب با مشورت افراد موفق - توجه به نصیحت های والدین

2- هر یک از شما فکر کنید و پاسخ ها را روی برگه کاغذ بنویسید.

الف) چه هدف هایی برای زندگی خود دارید؟ سه هدف کوتاه مدت (یعنی هدفی که در یکی دو سال آینده می خواهید به آن برسید) و سه هدف بلند مدت (برای آیندۀ دورتر) خود را بنویسید.

ب) آیا هدف هایی که برای خودتان در نظر گرفته اید، قابل دسترسی هستند؟ چگونه می توان به این خواسته ها و هدف ها رسید؟

پ) چه کسانی می توانند در رسیدن شما به این هدف ها کمکتان کنند؟ (به طور مستقیم یا غیر مسقیم)

2- الف) اهداف کوتاه مدت : گرفتن نمرات خوب در پایان ترم – قبولی در آخر سال – خرید لپ تاپ یا تبلت آموزش خوشنویسی و زبان انگلیسی و مراحل مقدماتی کامپیوتر تا یکی دو سال آینده اهداف بلند مدت : رفتن به دانشگاه و تحصیل در رشته مورد نظر – داشتن یک شرکت و یا کارخانه داشتن یک شغل مناسب و دلخواه –خرید یک خانه مسکونی - انجام یک ازدواج موفق.

ب) بله با داشتن تلاش و پشتکار مناسب و توکل به خدا و برنامه ریزی صحیح و اولویت بندی مناسب کارها.

پ) بطور مستقیم : والدین – خواهر و برادر بزرگتر – مربیان و معلمان ومشاور مدرسه و مشاوره با افراد موفق و با مهارت در هر یک از این کارها. بطور غیر مستقیم :شناسایی استعدادها و توانایی خود – اعتماد به نفس و اعتماد کامل و توکل به خداوند.

٣ –الف) ماجرای حامد را بخوانید و به سلیقۀ خود کامل و در کلاس تعریف کنید. مجسم کنید و حدس بزنید پیامدهای این ماجرا چه می تواند باشد؟

ب) چه مشکلاتی برای خانواده حامد و چه دردسرهایی برای خانواده بهرام به وجود می آید؟

پ) به نظر شما حامد از چه راه های دیگری می توانست عصبانیت خود را به طور صحیح ابراز کند؟

٤ -گفت وگو کنید: در هنگام عصبانیت چه اتفاقاتی در بدن می افتد؟ آیا فرد در هنگام عصبانیت می تواند خوب فکر کند؟ چرا؟

3- الف) سریع اورا به بیمارستان بردند اما به هوش نیامد و نیروی انتظامی بهرام را دستگیر کرد

ب) خانواده بهرام : نگرانی از وضعیت نامعلوم آینده بهرام – هزینه بیمارستان و رفت و آمد خانواده و از کار و

زندگی افتادنشان .خانواده حامد که ازیکطرف نگران وضعیت بهرام بودند و از طرفی نگران بدنام شدن حامد در محله.

ج) توپ را دوباره پس می داد ومی خواست که تکرار نکنند و در صورت تکرار با خانواده آنها صحبت می کرد و از اولیای آنها و والدین خود کمک می گرفت ومقداری در مورد عواقب خشمگین شدن خود نیز فکر می کرد

4- خیر ناخشنودی در ما احساس بد بوجود آورده و ما را وادار به انجام عمل بد می کند در این هنگام هورمونی در مغز ترشح کرده و سبب افزایش ضربان قلب و فشار خون و گرفتگی عضلات می شود و در نتیجه با از دست دادن تمرکز حواس خود با صدای بلند فریاد زده و نمی توانیم بدرستی تصمیم بگیریم

5- یکی از سخنان گهربار پیامبراکرم (ص) یا امامان بزرگوار (ع) را دربارۀ غلبۀ بر خشم، انتخاب کنید. آن را با خط خوش بنویسید و تزیین کنید و سپس به دیوار منزل یا کلاس نصب نمایید.

6- کاربرگه شمارۀ (3) راه های ابراز صحیح خشم را در کلاس، اجرا کنید.

                                کاربرگۀ شمارۀ 3        مقابله با خشم

همفکری کنید و بگویید در هر یک از موقعیت های زیر افراد باید چه روش یا روش هایی برای مقابله با خشم انتخاب کنند و به کار ببرند.

موقعيت (1)

پدر زهره به او و خواهرش قول داده بود که پنجشنبه آنها را به اتفاق دو نفر از دوستانشان به سینما ببرد ولی آن روز به قول خود عمل نکرد و به خانه تلفن زد و گفت که کاری برایش پیش آمده است. زهره و خواهرش عصبانی شدند و… .

آنها باید چه رفتاری از خود بروز بدهند؟

موقعيت (2)

حمیده موضوعی را به یکی از دوستانش می گوید و از او می خواهد به دیگران نگوید، اما چند روز بعد متوجه می شود، چند نفر از هم کلاس یهایش موضوع را می دانند. او عصبانی می شود و ... .

حمیده چه واکنشی باید داشته باشد؟

موقعيت (3)

رضا و خواهرش یک رایانه مشترک دارند. رضا مشغول کار با رایانه بود اما یک دفعه بدون آنکه بخواهد، چند مورد از پرونده های (فایل) مهمی را که خواهرش ذخیره کرده بود، پاک کرد. خواهر رضا، بسیار عصبانی شد.

رضا چه کار باید بکند؟

موقعيت (4)

شهرام از نانوایی محل، نان گرفته و در حال رفتن به خانه است. در همسایگی خانه شهرام، پسری زندگی می کند که چند سال از او بزرگتر است و اغلب حالت خشمگین و پرخاشگر دارد. همچنین معمولا دیگران را مسخره و تحریک به دعوا می کند و بهانه ای هم برای دعوا، پیش می کشد. شهرام از کنار او رد می شود تا به خانه برود اما آن پسر جلویش را می گیرد و شروع به فحش دادن می کند. شهرام با متانت به راهش ادامه می دهد اما باز مورد توهین قرار می گیرد.

شهرام چه رفتاری باید داشته باشد؟

5- مانند نمونه : حضرت علی (ع) : خشم با دیوانگی آغاز می شود و با پشیمانی پایان می یابد .

6- پاسخ کاربرگه شماره (3)

بطور کلی بهتر است بر عهده دانش آموز گذاشته شود ، اما شیوه های احتمالی :

موقعیت (1)

بهتر است با درک شرایط موجود و با آرامش کامل علت را از پدر پرس و جو کنند و منتظر فرصت مناسب باشند

موقعیت (2)

ممکن است قبل از او به یکی دیگه هم گفته باشد ،پس نباید عصبانی شودبلکه با خونسردی ناراحتی خود را بیان کرده و منتظر واکنش او باشد ؛ ضمنا بایددر انتخاب دوست هم دقت کند تا دوست رازداری باشد

موقعیت (3)

با قبول اشتباه خود معذرت خواهی کند و قول دهد در مرتب کردن فایلها به او کمک کند و اشتباه خود را جبران کند

موقعیت (4)

سعی کند تا از او دور شده و به محض رسیدن به خانه پدر و مادرش را مطلع کند تا با والدین او صحبت کنند

گفت و گو کنید:

٧- آیا فردی که مشکلاتی در زندگی دارد، عاقلانه است به موادّ مخدّر پناه ببرد؟ چرا؟

٨- در سال های قبل مطالبی دربارۀ مهارت »نه گفتن» آموختید. توضیح دهید منظور از این مهارت چیست؟

٩- علل گرایش افراد به موادّ مخدّر کدام اند؟ راه حل درست برخورد با هریک از آنها چیست؟

7- خیر – با این کار بر مشکلات زندگی خود و خانواده می افزاید و خودش را کلافه کرده و دیگر نمی تواند براحتی از دست و دام اعتیاد خلاص شود و به لحاظ جسمی و روحی آسیب شدیدی به خود وارد می کند.

8- نه گفتن، یعنی وقتی ما نمیخواهیم مطلبی را بپذیریم با استفاده از این مهارت، بدون آن که به خود و دیگران آسیبی برسانیم، مقاومت ونه گفتنمان را به راحتی ابراز کنیم. پس باید با بیان دلیل در برابر خواسته های نادرست دیگران بتوانیم به راحتی مقاومت کرده و نه بگوییم

جهت راهنمایی بیشتر ؛ علت های زیادی در مشکل «نه گفتن» افراد نقش دارد، از جمله :

- دلسوزی کردن برای طرف مقابل و تصور اینکه اگر نه بگویید، شاید هیچ کس دیگر نخواهد یا نتواند به او کمک کند و در نتیجه ممکن است کارش راه نیفتد،تصور اینکه اگر نه بگوید، طرف مقابل دیگراو را دوست نخواهد داشت

- اعتقاد به اینکه اگر از درخواست دیگران سر باز زند، آدم بد و خودخواهی محسوب شود

- ترس از دست دادن رابطه با فرد مقابل؛ که هیچکدام به هیچ وجه درست ومورد قبول کسی نیست

9- علل فردی : مانند نداشتن آگاهی کافی خود فرد :

راه حل : با دانستن عواملی که فرد را در معرض خطر اعتیاد قرار می دهند، می توان افراد در معرض خطر را شناسایی کرد و برای پیشگیری از ابتلای آنان به اعتیاد، برنامه ریزی های دقیق و مؤثر انجام داد.

علل خانوادگی: مانند بی توجهی والدین به تربیت فرزندان :

راه حل : با تاکید برارزش های خانوادگی و محکم کردن پایه های خانواده و همچنین والدین باید ارتباط با فرزندانشان را بهبود بخشند و به آن ها استقلال رأی و دخالت در امر تصمیم گیری بدهد.

علل اجتماعی : مانند دسترسی آسان به مواد مخدر - نابرابری های اقتصادی و اجتماعی

راه حل : ایجاد زمینه اشتغال برای همه اقشارجامعه - ارتقای فرهنگی افرادجامعه - کنترل شدید مرزهای کشور.

١٠- با توجه به مطالبی که در این صفحات خواندید و دانسته های قبلی خود، به طور گروهی، پیامدهای مصرف موادّ مخدّر را در زندیگ یک فرد، روی کاغذ فهرست کنید و به معلم بدهید.

١١- چرا بیشتر کشورها با قاچاقچیان و مصرف کنندگان موادّ مخدّر مبارزه می کنند؟

10- بدهی کلی - کثیفی وآشفتگی – بیماریهای دهان و دندان- عفونت دستگاه تنفسی فوقانی- اختلالات پوستی - اختلالات عصبی وشناختی - اختلالات خواب و هذیان گویی - تهوع - یبوست - مشکلات شغلی و تحصیلی – تداخل دارویی – خشونت در خانواده – طلاق - کاهش درآمدو فقر - بی کفایتی در انجام وظایف خانوادگی – غفلت از فرزندان – ضعف پایبندی به اصول اخلاقی و مذهبی -  بی خانمانی شوبیکاری - انواع جرائم مثل سرقت

11- بخاطر جلوگیری از پیامدهای ذکر شده در فعالیت شماره 10 مانند فروپاشی خانواده ها و اختلافات خانوادگی جلوگیری از بی نظمی و نابسامانی واز بین رفتن سرمایه ملی و نیروهای انسانی و اقتصادی جامعه.

1- چرا والدین حق دارند از فرزندانشان بپرسند به کجا می روند؟ با چه کسانی دوست هستند؟ چه موقع به خانه برمی گردند؟ و سؤالاتی از این قبیل  ...

2- به نظر شما ارتباط با خدا از طریق نماز و دعا، چگونه ما را از افتادن به دام آسیب ها، حفظ می کند؟ تو ضیح دهید.

3- دربارۀ چگونگی تقویت اراده و تسلط بر تمایلات خود فکر کنید و چند تمرین پیشنهاد کنید.

1- مهمترین وظیفه ی والدین مراقبت وتربیت صحیح فرزندان و تحویل آنها به جامعه است ، بخاطر انجام این مسولیت مهم باید مواظب باشند

2- ارتباط با خدا ویاد اوبا دعا کردن و نماز خواندن انسان را آرام کرده و از وسوسه های شیطانی باز می دارد در آیه 45 سوره عنکبوت : إِنَّا الصَّلاةَ تَنْهَی عَنِ الْفَحْشَآءِ وَ الْمُنکَر : همانا نماز (انسان را) از فحشا و منکر باز می دارد

3- روزه داری- بپا داشتن نماز در اوّل وقت - تلاوت قرآن و تدبر در معانی آن - مداومت بر عمل خلاف تمایل نفسانی. پرهیز از پرخوابی، پرخوری و پر صحبت کردن، بیکاری، تنبلی و هر آنچه اراده را سست می کند. اشتغال به فعالیت های سخت و دشوار - خونسردی در برخورد با مسائل - ایمان داشتن به پیروزی و مهارت نه گفتن – هر عملی را به محض خطور به ذهن انجام دهید و به لحظه بعد حواله ندهید. مجالست با افراد صاحب ذوق و هنر – خواندن کتب زندگی نامه بزرگان و عبرت از زندگی آنها. دوری از دل مشغولی به کارهای روزمره و عبث و بیهوده و پرهیز از روزمرگی درکارها. ورزش های روح افزا مانند شنا، کوهنوردی، بیابان گردی و ... .

٤- فردی بابت فروش چند تخته فرش، از مشتری چک دریافت کرده است اما وقتی به بانک مراجعه کرده، پی برده که آن چک موجودی ندارد. او نه قوانین مربوط به چک را می داند و نه چگونگی طرح شکایت را. چه باید بکند؟

٥ -در موقعیت های 1 تا 4 صفحۀ قبل دو مورد جرم وجود دارد. این جرم ها را بیان کنید.

٦- چرا افراد نباید خودسرانه یا از راه دعوا و زد و خورد به حل اختلافات بپردازند؟ مثالی بیاورید.

4- گفتگوی مسالمت آمیز با صاحب چک به همراه ریش سفید و یا از طریق شورای حل اختلاف و بدنبال آن مراجعه به دادگاه و مشاوره با یک مشاور حقوقی و نهایتا طرح شکایت با استفاده از یک وکیل مناسب .

5- در موقعیت 1 فحاشی و افترا و قدرت نمایی صورت گرفته و مجازات دارد، باید شکایت کیفری طرح شود

در موقعیت 2 غصب عنوان شده و مجازات دارد، باید شکایت کیفری طرح شود

6- ممکن است با آسیب رساندن به خود و دیگران سبب افزایش اختلافات و آشفتگی و بی نظمی شوند، برای مثال در مورد فعالیت شماره 4؛ اگر صاحب چک و فروشنده خودسرانه درگیر شوند ممکن است خسارت وارده از مبلغ چک هم بیشتر شود و اعتبار و آبروی فروشنده برود و صاحب چک از کار و زندگیش بماند

1- هر یک از شما به نوبت چند پیام را که از منابع مختلف در دو روز گذشته دریافت کرده اید، بیان کنید و بگویید برای انتقال هر کدام، از چه رسانه ای استفاده شده بود.

1- جهت انجام این فعالیت باید انواع رسانه ها را بدانیم ؛

1) رسانه کلامی مانند زبان: اعلام نحوه دادن نمرات مستمری توسط معلم در کلاس

2) رسانه چاپی یا نوشتاریمانند علائم، کتاب ها، روزنامه ها و مجلّات: خواندن خبری از مجله رشد

3) رسانه های الکترونیکی مانند : تلفن، رادیو، تلویزیون، اینترنت

مانند نمونه دریافت پیامک از طریق تلفن – شنیدن خبری از رادیو – دریافت مطالبی از طریق ایمیل

٢- الف) متن سیر تحول رسانه ها را بخوانید و چهار تحول مهم در ارتباطات را به ترتیب و مختصر،  بیان کنید.

ب) دو وسیلۀ مهم که به انقلاب در فناوری اطلاعات و ارتباطات کمک کردند، چه بود؟

3- مجسم کنید هیچ یک از رسانه های امروزی مانند رادیو، تلویزیون، اینترنت، تلفن و ... نبودند. سپس هر یک حداقل پنج مشکل یا کمبودی را که در زندگی به وجود می آمد، روی ییک کاغذ بنویسید و در کلاس بخوانید.

4- آیا تاکنون از پست الکترونیک (ایمیل) استفاده کرده اید؟ اگر پاسخ شما، آری است، برای بقیۀ هم کلاسی هایتان چگونگی کار را توضیح دهید و آن را با پست معمولی مقایسه کنید.

2- الف) 1) اختراع ماشین چاپ درقرن پانزدهم میلادی توسط گوتنبرگ آلمانی

2) استفاده ازالکتریسیته و اختراع تلگراف درسال 1842میلادی توسط مورس و اختراع تلفن توسط گراهامبل به سال 1876 میلادی

3) به وجود آمدن ارتباطات بی سیم و اختراع رادیو در سال 1835 توسط مارکنی ایتالیایی

4) اختراع سینما وتلویزیون و به راه افتادن شبکه ها و ایستگاه های تلویزیونی و ماهواره ای

ب) با ورود رایانه به زندگی بشر، انقلابی در ذخیرة اطلاعات به وجود آمده است.

ماهواره ها حجم زیادی از اطلاعات را بدون آنکه به سیم نیاز باشد از جایی به جای دیگر کرة زمین منتقل می کنند

ماهواره ها امکان استفاده از تلفن همراه، شبکه های تلویزیونی و اینترنت را فراهم می کنند.

3- ا) از اتفاقات جهان اطراف و حال و احوال همدیگر بی خبر می ماندیم

2) تبادل اطلاعات و فناوری و اختراعات وکارهای اداری و آموزشی به کندی صورت می گرفت

5-  درسال ١٣٩٠ و به فرمان مقام معظم رهبری، شورایی به نام «شورای عالی فضای مجازی»، به منظور سیاست گذاری، تصمیم گیری و هماهنگی در فضای مجازی کشور تأسیس شد. می توانید با مراجعه به سایت مرکز ملی فضای مجازی بینید کدام یک از مسئولین کشور، در این شورا عضو هستند.

چند مورد از وظایف این شورا را پرس و جو و فهرست کنید.

1- انجام وظایف دبیرخانه­ ای شورایعالی

2- تحقق بخشیدن به اهداف و سیاست های مرکز و نظارت بر حسن اجرای آنها طبق مصوبات شورایعالی

3- تحقق بخشیدن به اقدامات و پروژه های مندرج در پیوست حکم (بند هـ ) ونظارت بر حسن اجرای آنها در چارچوب مصوبات شورایعالی

4- نظارت و ارزیابی در همه­ ابعاد فضای مجازی کشور در چارچوب طرح مصوب شورایعالی

5- تقسیم کار ملی، هماهنگی و هم­ افزایی در فضای مجازی کشور در همه­ ابعاد، طبق مصوبات شورایعالی

6- پایش و رصد نظام­ مند و مستمر فرصت ها و تهدیدهای فضای مجازی برای کشور

7- برنامه­ ریزی برای حضور قوی و مستمر در مجامع جهانی مرتبط با فضای مجازی به منظور صیانت از حقوق و منافع ملی، به دست گیری ابتکار عمل و گسترش تعاملات میان دولت های همسو در جهت سالم وامن سازی فضای مجازی و امکان بهره گیری همه کشورها از این فضا بر اساس حاکمیت ملی و عدالت در چارچوب مصوبات شورایعالی

8- مدیریت تشخیص حملات سایبری به کشور و همچنین دفاع از زیرساخت های حیاتی در برابر حملات سایبری

9- انجام مستمر مطالعات راهبردی و آینده پژوهی در جهت مواجهه عالمانه و پیشتاز با تحولات فضای مجازی ایران و جهان

10- تدوین نقشه جامع توسعه فاوا، برنامه­ های پنج­ ساله توسعه فضای مجازی و تعیین اولویت های علمی و فناوری فضای مجازی

11- تسهیم و توزیع بودجه طرح های کلان یا فرادستگاهی مصوب شورایعالی از طریق ابلاغ اعتبار یا سایر روش های مصوب شورایعالی یا قوانین کشور

12- تحقق بخشیدن به مصوبات کمیسیون های تعریف­ شده در چارچوب مصوبات شورایعالی و نظارت بر حسن اجرای آنها.

١- شما یا اعضای خانوادۀ تان تاکنون از کدام یک از فناوری های ارتباطی که در دو صفحه قبل آمده است استفاده کرده اید؟ فهرست کنید.

2- آیا می دانید پلیس فتا چیست؟ در این باره تحقیق کنید و برخی خدمات این مرکز را در کلاس مطرح کنید. (برای این کار می توانید به سایت پلیس فتا مراجعه کنید.(

2- کاربرگه شمارۀ (4) پیش بینی آینده را در منزل کامل کنید. شما چند هفته وقت دارید دربارۀ موصوع فعالیت فکر کنید.

1- ارتباط سریع با دیگران – مكاتبه - فعّالیت های علمی - عملیات بانکی

2- پلیس فتا یا پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات ایران در سال 1385 ، به منظور پیگیری ، تحقیق و کشف جرائمی که در فضای مجازی و با استفاده از اینترنت اتفاق می افتد ، ایجاد شد . پلیس فتا ( fata ) صلاحیت پیگیری تمام جرائم رایانه ای از جمله کلاهبرداری اینترنتی ، فیشینگ ، سرقت رایانه ای و مواردی از این دست را داراست .
امروزه استفاده از اینترنت و حضور در دنیای مجازی بخش جدایی ناپذیری از زندگی همه ما شده است که نمی توان از آن چشم پوشی کرد . به همین دلیل این فضا نیازمند سر و سامان و نظم گرفتن است تا از امنیت برخوردار باشد و حقوق افراد در آن مورد خدشه قرار نگیرد .
از این رو در سال 1385 برای اولین بار پلیسی به نام پلیس فتا که مختصر شده پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات ایران است ، ایجاد شد ، تا به عنوان پلیس سایبری از جرایمی که در فضای مجازی و با اینترنت و ابزار رایانه ای رخ می دهند ، جلوگیری کند .
همچنین در صورت وقوع این جرم اقدام به پیگیری ، تحقیق ، کشف جرم و پیدا کردن متهم نماید .

3- پاسخ بر عهده دانش آموزان می باشد.

4- شما در محل زندگیتان به کدام رسانه های جمعی دسترسی دارید؟  فکر می کنید تاکنون رسانه های جمعی روی افکار و رفتار و سبک زندگی شما اثر گذاشته اند؟ کدام رسانه؟ چه تاثیری؟

5- تحقیق کنید: با راهنمایی معلم،پرسش نامه ای طراحی کنید و حد اقل از 20 نفر افراد در گروه های سنّی مختلف، سؤال (3) را بپرسید و در هر ستون پاسخ ها را بنویسید، سپس نتایج را جمع بندی و به کلاس گزارش دهید.

4- بستگی به محل زندگی دانش آموزان دارد ولی عموما به تلویزیون، رادیو، تلفن همراه و اینترنت دسترسی دارند. زندگی روزانه‌ی ما بر پایه‌ی فنّاوری می‌چرخد و اغلب آدم‌ها نمی‌توانند یک روز زندگی بدون اینترنت و یا تلفن همراه را تصور کنند. رسانه‌های جمعی تبدیل به هنجار در زندگی اجتماعی شده است. شبکه‌های اجتماعی به این دلیل به وجود آمده‌اند تا در برقراری ارتباط به ما کمک کنند؛ ارتباط با دوستان، همکاران، خانواده، هنرمندان، تولیدات و محصولات جدید و غیره. این‌ها همه تأثیرات مثبت شبکه‌های اجتماعی است. اما آیا تأثیرات منفی نیز دارد؟ در اینجا به چند نمونه از اثرات منفی شبکه‌های اجتماعی اشاره می‌کنیم.

اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی - دوست‌یابی آنلاین - عدم تمرکز حواس و ...

5- بر عهده دانش آموزان می باشد.

١- کاربرگۀ شمارۀ (5) عصر جاهلیت را انجام دهید.

                                       کاربرگۀ شمارۀ 5       عصر جاهلیت

با مطالعه متن درس 9، نشانه های عصر جاهلیت را از متن استخراج نمایید و در دایره ها قرار دهید.

1- پاسخ بصورت زیر خواهد بود:

2- یکی از سوره های کوچک جزء سی ام قرآن که در نکوهش ابولهب نازل شده است را قرائت و ترجمۀ آن را بیان کنید.

3- به نظر شما چه عواملی موجب دشمنی اشراف و بزرگان مکه با پیامبر می شد؟ فهرست کنید.

2- سورة مَسَد (سورة 111قرآن مجید)

3- پیروی کورکورانة مشرکان از عقاید آباء و اجدای؛ مخالفت آشکار اسلام با افکار و عقاید جاهلی؛ به خطر افتادن منافع اقتصادی

اشراف مکه با گروش بردگان و فقیران به اسلام؛ به خطر افتادن مقام و موقعیت سیاسی و اجتماعی سران مشرک.

4- درس را بخوانید و 4 مورد از اقدامات مشرکان علیه پیامبر و مسلمانان را در مکه بیان کنید.

5- پرس وجو کنید سرانجامِ عهدنامۀ تحریم اقتصادی مشرکین چه بود؟

6- با توجه به نمودار صفحۀ قبل، بگویید چه حوادثی زمینه ساز مهاجرت رسول خدا از مکه به مدینه شد؟

7- کدام یک از وقایعی که روی خط زمان مشاهده می کنید مبدأ تاریخ مسلمانان قرار گرفته است؟ هم اکنون از آن واقعه چند سال می گذرد؟

4- تطمیع پیامبر (ص) با مال و مقام؛ تهدید و آزار و اذیت رسول خدا؛ تهمت زنی و دشنام گویی به رسول خدا؛ منصرف کردن ابوطالب از پشتیبانی پیامبر؛ آزار و شکنجة مسلمانان تا سرحد مرگ؛ تحریم اقتصادی و اجتماعی مسلمانان؛ توطئه برای قتل پیامبر

5- مشرکان پیماننامة تحریم اجتماعی و اقتصادی مسلمانان را درون صندوقچه ای در کعبه نهادند. پس از سه سال پیامبر اسلام با اشارة فرشتة وحی خبر داد که آن پیماننامه را موریانه خورده است و تنها عبارت «باسمک اللهم» از آن باقی مانده است. مشرکان وقتی صندوقچه را گشودند با شگفتی درسی خبر رسول خدا را دریافتند و ناگزیر شدند دست از محاصره بردارند و مسلمانان به زندگی عادی خود بازگردند و این یک پیروزی بزرگ برای آنان به شمار می رفت.

6- پیمان نامه های پیامبر با مردم یثرب (عقبة اول و دوم)؛ توطئة مشرکان برای قتل حضرت محمد (ص)

7- مهاجرت پیامبر از مکه به مدینه مبنای تاریخ و تقویم مسلمانان قرار گرفت و از آن زمان تاکنون 1333 سال شمسی و 1435 سال قمری می گذرد.

٨- با مراجعه به قرآن کریم معنی آیۀ سوم سورۀ مائده را بنویسید و دربارۀ رابطۀ آن با خطبۀ غدیر خم تحقیق کنید.

8- مفسرين قرآن و بسياري از محدثين و در روايات متعددي، از پيغمبر اكرم (ص)، ائمه اطهار: و صحابه پيامبر: نقل شده كه پيغمبر اسلام در روز 18 ذی‏الحجه هنگامي كه از حجة الوداع [2] برمي‏گشتند، بعد از خروج از مكه به منطقه‏اي رسيدند كه امروزه معروف به «جحفه» است كه بخشي از آنجا را غديرخم می ‏نامند. پيامبر اسلام در آنجا توقف كردند و به حاجياني كه، پيشاپيش حركت كرده بودند و از آن منطقه عبور كرده بودند، دستور بازگشت دادند، و مقداري صبر كردند تا حاجيانی كه در راه هستند به آن مكان برسند، زيرا آنجا منطقه ‏ای بود كه راه مردم از هم جدا مي ‏شد و هر گروهي از يك مسير به طرف شهر و ديار خود مي ‏رفت و به اصطلاح چهار راهي بود كه افراد از آنجا به بخش‏ های مختلف جزيرة العرب مي‏ رفتند.

وقتی همه حاضر شدند جهازهاي شترها را بر روي هم گذاشتند و حضرت بالا رفتند، پيامبر اسلام(ص)، براساس دستوري كه از طرف خدا، به او داده شده بود، خطبه مفصلي خواندند كه اين خطبه در منابع حديثی، مثل بحارالانوار، و هم ‌چنين الغدير و كتاب‏های ديگر نقل شده، پيامبر اسلام، در آن خطبه به صورت مفصل از مردم اقرار گرفتند و فرمودند: آيا من نسبت به شما، اولي به خودتان نيستم، مردم گفتند: بلي، و در نهايت دست اميرالمؤمنين علی (ع) را بالا بردند، و فرمودند: «من كنت مولاه فهذا علي مولاه» هر كس كه من مولاي اويم، اين علي مولاي اوست، بعد از اين‌که، خطبه پيامبر تمام شد، «حصان بن ثابت» كه يكي از شعراي صدر اسلام و از ياران پيامبر بود شعري در اين زمينه سرود و بسياري از اصحاب پيامبر از جمله «عمر» به اميرالمؤمنين (ع) اين مقام خلافت، و ولايت امت را، تبريك گفت كه پيغمبر اسلام، او را به جانشيني خودش، و به سرپرستي و ولايت مردم، انتخاب كرد و به اصطلاح او را امام مردم و جانشين خودش قرار داد و بسياري از افراد با حضرت در آن روز بيعت كردند بعد از اين جريان، آيه شريفه (الْيوْمَ يئِسَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِن دِينِكُمْ) (آیه سوم مائده) نازل شد.

١- پس از مطالعۀ درس، با یکدیگر همفکری کنید و دلایل بروز فتنه ها و جنگ ها علیه حکومت امام علی (ع) را بیان کنید.

1- الف) اصرار امام علی(ع) برعمل به قآن وسنت پیامبر واجرای کامل عدالت اسلامی.

ب) فتنه جویی سه گروه ثروت اندوزان (ناکثین). ریاست طلبان (فاسطین) و ساده اندیشان (مارقین یا خوارج)

2- کاربرگۀ شمارۀ (6) منشور حکومتی امام علی (ع) را انجام دهید.

                      کاربرگۀ شمارۀ 6    منشور حکومتی امام علی (ع)

وقتی امیرالمؤمنین علی (ع)، مالک اشتر یکی از یاران خود را به حکومت مصر منصوب کرد، به او نامه ای نوشت. این نامه یکی از مهمترین اسناد سیاسی و حقوقی تاریخ اسلام است. در این نامه، امام ویژگی های حکومت اسلامی، و روابط متقابل مردم و حاکمان را بیان کرده است.

فرازهایی از این نامه را مرور کنید و بگویید هر فراز مربوط به کدام یک از اصول حکومتی آن حضرت است.

4- با مطالعۀ درس، سه ویژگی برای حکومت معاویه بنویسید. این ویزگی ها چه مغایرتی با دستورات اسلام داشت؟

2- پاسخ به صورت زیر خواهد بود:

4- سیاستمداری فریبکار – پیمان شکن - ظالم

این صفات و ویژگی ها جایگاهی در اسلام ندارند.

5- انگیزه و اهداف امام حسین (ع) از قیام عاشورا چه بود؟ فهرست کنید.

6- منظور از زنده نگه داشتن قیام ابا عبداللّه (ع) چیست؟ گفت وگو کنید.

5- اصلاح امّت – امر به معروف و نهی از منکر – پیاده کردن سیره پیامبر اکرم (ص)

6- حضرت زینب پس از قیام کربلا در دوران اسارت با سخنرانی های کوبنده و محکم و  روشنگذانه اهداف قیام کربلا را مشخص کرد و چهره ی واقعیه خاندان بنی امیه را نشان داد

١- کاربرگۀ شماره (7) ، نمودار علت و معلول را در کلاس انجام دهید.

                                کاربرگۀ شمارۀ 7       نمودار علت و معلول

با خواندن دقیق متن کتاب و اطلاعاتی که از منابع دیگر دارید، نمودار علت و معلول را کامل کنید و به طور خلاصه، علل سقوط ساسانیان و پیروزی اعراب مسلمان و فتح ایران را بنویسید

شما می توانید ستون های دیگری به «علّت ها» اضافه کنید.

1- پاسخ به صورت زیر خواهد بود:

٢- همفکری کنید و بگویید چرا خلفای عباسی آن گونه با ابومسلم و برمکیان، رفتار کردند؟

٣- روی نقشه، به قلمرو حکومت بنی عباس دقت کنید و بگویید شامل کدام سرزمین ها بوده است.

دور شهری که مرکز خلافت بنی عباس بوده ، خط بکشید.

٤- الف) به نظر شما شباهت های عمده حکومت امویان و حکومت عباسیان چه بود؟

ب) تفاوت آنها در برخورد با ایرانیان چه بوده است؟

2- یکی از علل مهم نابودی ابومسلم خراسانی و خاندان برمکیان از سوی خلفای عباسی (منصور و هارون) با وجود خدمتی که اینان به عباسیان کردند:

الف) ترس از نفوذ و قدرت روز افزون آنها بود. خلفا وجود چنین افراد قدرتمندی را خطری برای حکومت و قدرت خود تصور می کردند.

 ب) رقبا و دشمنان ابومسلم و برمکیان در دربار عباسیان نیز مرتب علیه آنها مشغولتوطئه و دسیسه بودند.

3- ایران، عربستان، شام، فلسطین، مصر، لیبی و الجزایر• 3-مرکز خلافت: بغداد.

4- الف) شباهت ها:

1) هر دو حکومت، از طریق نامشروع به قدرت رسیدند؛

2) معاویه با نیرنگ، زور شمشیرو خریدن افراد با نفوذ، خلیفه شد؛ عباسیان نیز با فریب و طرح دروغین شعار حکومت آل محمد قدرت را به دست گرفتند.

3) امویان و عباسیان هر دو خلافت را در خاندان خود موروثی کردند.

4) آنها در خشونت و ظلم نسبت به مخالفان به خصوصشیعیان و اهل بیت علیهما سلام دست کمی از یکدیگر نداشتند.

5) هر دوی آنها نسبت به اجرای اصول و ارزشهای اسلامی بی توجه و یا کم توجه بودند.

ب) تفاوت ها:

عباسیان سیاست قوم گرایی امویان و برتری دادن اعراب نسبت به ایرانیان را ادامه ندادند، از این رو، در دوران خلافتآنان مقام و موقعیت سیاسی واجتماعی   ایرانیان مسلمانان ارتقا یافت و موفق شدند به مناصب بالای حکومتی مثل وزارت،حکومت ولایات و فرماندهی سپاه دست یابند.

1- با توجه به متن درس، آیا سلسله های ایرانیان از نظر رابطه با خلافت عباسی و چگونگی به قدرت رسیدن، مانند هم بودند؟ مثال بزنید.

٢- متنی را که از کتاب تاریخ سیستان انتخاب شده بخوانید. از این متن به چه نکاتی دربارۀ رابطۀ صفّاریان با خلافت عباسی پی می برید؟

1- خیر؛ زیرا برخی از این سلسله ها مانند طاهریان و سامانیان با فرمان و یا با تأیید خلیفة عباسی به قدرت رسیدند و خود را وفادار و مطیع خلافت نشان میدادند. با این حال، در ادارة قلمرو خود استقلال کامل داشتند و مانع دخالت خلیفه و عواملآن در درون قلمرو خود می شدند؛ اما حکومتهای صفاریان، علویان، آلبویه و آلزیار (زیاریان) بدون اجازه و تأیید خلیفه حکومت و قدرت را به دست گرفتند.

روابط این حکومتها اغلب با خلافت عباسی خصمانه بود. یعقوب لیث صفاری بهعراق لشکرکشی کرد و قصد داشت بغداد مرکز خلافت را تصرف کند، اما موفق به این کار نشد علویان پیرو مذهب شیعه بودند و خلافت عباسی را غاصب میشمردند و از آن اطاعت نمی کردند. آل بویه دیگر سلسلة ایرانی موفق شد بغداد را تصرف کند و خلفای عباسی را حدود یک قرن تحت تسلط سیاسی خود درآورد.

2- این متن به روشنی بیانگر بی اعتمادی و دشمنی است که یعقوب لیث صفاری با خلافت عباسی داشت و از این رو به جنگ سپاه خلیفه رفت، اما توفیقی نصیب او نشد.

٣- با توجه به نمودار خط زمان در صفحۀ ٦٩ و نقشه های صفحۀ ٧٠ و ٧١ ، جدول زیر را کامل کنید.

3- پاسخ به صورت زیر خواهد بود:

1- چرا در بین سه سلسلۀ ترک تبار، سلجوقیان اهمیّت بیشتری در تاریخ ایران داشتند؟

2- به طور گروهی و با همفکری یکدیگر کاربرگۀ شمارۀ (8) غزنویان و سلجوقیان را در کلاس کامل کنید.

                                      کاربرگۀ شمارۀ 8       غزنویان و سلجوقیان

1- به طور گروهی با مطالعه درس و توجه به نقشه ها و نمودار خط زمان، جدول زیر را کامل کنید.

2- همفکری کنید و با مقایسه قلمرو و رویدادهای مهم دوران غزنویان و سلجوقیان، بگویید کدام یک از این سلسله ها در تاریخ ایران، اهمّیت بیشتری داشته اند. چرا؟

3- چرا گردشگرانی که به ترکیه میروند، در این کشور آثار و بناهایی از دورۀ سلجوقیان مشاهده می کنند؟

1- زیرا سلجوقیان

الف) موفق شدند بر سرزمینهای وسیعی که شامل بخش عمدة فلات ایران و مناطق همجوار آن از مرزهای چینتا دریای مدیترانه می شد، مسلط شوند.

ب) حکومتی نیرومند را به وجود آوردند.

ج) در دوران سلجوقیان تشکیلات و نظام دیوانیمنظم و گسترده ای در ایران شکل گرفت.

د) قدرت و ثبات سیاسی، کشاورزی و بازرگانی رونق خوبی گرفت؛

ه) شهرنشینی گسترش یافت و شهرهای بزرگ و آبادی پا به عرصه نهادند؛

و) معماری، صنایع دستی و بسیاری از رشته های هنر شکوفا شدند.

2- پاسخ کاربرگ 8

1) پاسخ به صورت زیر خواهد بود:

2) سلجوقیان – زیرا چه از نظر قدرت و وسعت و ثبات سیاسی وجه از نظر فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی و رشد و توسعه علم و دانش سرآمد حکومت های ایران بعد از اسلام بوده اند.

3- سلجوقیان با شکست امپراتوری روم شرقی در جنگ ملازگرد، بر بخش وسیعی از آسیای صغیر (ترکیة امروزی و سوریه) مسلط شدند؛

به دلیل تسلط سیاسیطولانی سلجوقیان بر منطقة آسیای صغیر، آثار و بناهای زیادی از آن دوره بر جا مانده است.

٥- به طور گروهی متن را بخوانید و علل اقتصادی و سیاسی جنگ های صلیبی را فهرست و در کلاس به طور مختصر بیان کنید.

5- علل اقتصادی: گسترش فقر، گرسنگی،بیماری های خطرناک و قحطی در اروپا، و افزایش رفاه و رونق اقتصادی و تجاری در قلمرو اسلامی

علل سیاسی: حاکمیت مطلق کلیسا بر جوامع اروپایی ودیدگاه منفی آنان نسبت به اسلام - پیشرفت نظامی سلجوقیان در اروپا ونگرانی اروپاییان از این مسئله - ضعف وفروپاشی امپراتور روم شرقی - توسعه طلبی و زیاده خواهی تجاری شهرهای ایتالیا

1- کار برگۀ شمارۀ (9)، (شخصیّت های تاریخی) را در کلاس انجام دهید.

                               کاربرگۀ شمارۀ 9      شخصيت های تاريخی

متن ها را بخوانید و به پرسش ها پاسخ دهید.

متن (1):

من در یکی از روستاهای نیشابور به نام کُندر، زاده شدم. درس خواندم و در ادب فارسی و عربی، مهارتی حاصل کردم.

نخستین سلطان سلجوقی مرا به عنوان کاتب (نویسنده فرمان ها و نامه ها) برگزید و چون در این سمت خودی نشان دادم، منصب مهم وزارت را در حالی که جوان بودم، به من سپرد. من نقش مؤثری در گسترش حکومت سلجوقیان به عهده گرفتم و تلاش کردم تا رسم کشورداری را به حاکمان جدید بیاموزم و اوضاع مملکت را سر و سامان دهم. تا مرگ اولین سلطان سلجوقی به مدت بیست سال وزیر بودم. من به عنوان یک ایرانی به زبان مادری خود یعنی زبان پارسی، علاقه مند بودم و برایم ناخوشایند بود که دفترهای ایران و فرمان های حکومتی و نامه ها به زبانی غیر از فارسی نوشته می شد. به همین سبب دستور دادم دفترها و نامه ها به خط و زبان فارسی نوشته شود و این رسم برای همیشه در ایران ماندگار شد. براثر دسیسه رقیبم که در اندیشه جانشینی من بود، آلب ارسلان، دومین سلطان سلجوقی، فرمان به برکناری و سپس قتل من داد. چون فرمان قتل خود را دیدم، به جانشینم پیغام دادم: «وزیر را بگو، بد رسمی نهادی و وزیر کشتن را به سلاطین آموختی. عجب، اگر بر خود و نسل خود، این معنی باز نبینی».

متن (2)

من در توس به دنیا آمدم. در زمان آلب ارسلان، ملکشاه پسر و جانشین او، وزیر بودم. در سی سال وزارتم، تلاش زیادی برای گسترش قلمرو و قدرتمندی حکومت سلجوقی انجام دادم. آلب ارسلان و ملکشاه به کمک و راهنمایی های من، موفق شدند رقیبان و مخالفان را از سر راه بردارند و به امور کشور نظم بدهند. من برای آبادانی و عمران سرزمین خود و رونق تجارت و کشاورزی کوشش زیادی کردم. در دوران وزارت من، فعّالیت های اقتصادی رونق یافته و خزانه دولت، وضع مطلوبی داشت.

من همچنین مدارس و بیمارستان های زیادی بنا کردم. نوشتم و در این «سیاست نامه» کتابی به زبان فارسی با عنوان کتاب آیین فرمانروایی و راه و رسم کشورداری را به صورت پند و اندرز بیان کردم.

قدرت و نفوذ فراوان من و بستگانم، حسادت و دشمنی عده ای را برانگیخت. رقیبان من می کوشیدند ملکشاه را بر ضد من، تحریک کنند. وقتی یکی از فدائیان اسماعیلیه، کاردش را در بدنم فرو کرد، به یاد آخرین پیغام وزیر قبل از خود افتادم.

1- شخصیت های متن (1) و (2)، چه کسانی هستند؟

2- کدام یک از این دو در حوزه زبان و ادب فارسی، اقدام مهمی انجام داده است؟ چگونه؟

٣- پیغامی که در انتهای متن (1) آمده، خطاب به چه کسی بود؟

4- هدف شخصیت متن (2) از نگارش سیاس تنامه چه بود؟

5- اقدامات مشترک هر دو شخصیت چه بود؟

2- دیوان های دورۀ سلجوقی را به موارد مشابه امروز مربوط کنید.

٭ عرض                                   سازمان امور اقتصادی و مالیات

٭ اشراف                              وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح

٭ استیفا                                           وزارت كشور

                                               سازمان بازرسی كل كشور

1- پاسخ کاربرگه 9

1) متن (1): آلپ ارسلان  -    متن (2): خواجه نظام الملک

2) آلپ ارسلان – با توجه به متن (1) « من به عنوان یک ایرانی به زبان مادری خود یعنی زبان پارسی، علاقه مند بودم و برایم ناخوشایند بود که دفترهای ایران و فرمان های حکومتی و نامه ها به زبانی غیر از فارسی نوشته می شد. به همین سبب دستور دادم دفترها و نامه ها به خط و زبان فارسی نوشته شود و این رسم برای همیشه در ایران ماندگار شد.»

3) خوجه نظام الملک

4) در این کتاب آیین فرمانروایی و راه و رسم کشورداری را به صورت پند و اندرز بیان کرده است.

5) آموزش راه و رسم کشورداری، سر و سامان دادن به اوضاع کشور.

2- عرض = وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح           

اشراف = سازمان بازرسی کل کشور         

استیفا = سازمان امور اقتصادی و مالیاتی

١- آیا به نظر شما علّت هجوم مغولان به ایران فقط قتل اعضای کاروان تجاری آنها بود؟

٢- کاربرگۀ شمارۀ (10) نمودار علت و معلول را در کلاس انجام دهید.

                                 کاربرگۀ شمارۀ 10     نمودار علت و معلول

با مطالعه دقیق بخش خوارزمشاهیان درس 12 و مطالب درس 14 و اطلاعاتی که از سایر منابع دارید، علّت های حمله مغول ها به کشور ایران را دسته بندی کنید و مختصراً بنویسید.

٣- از متون شمارۀ (1) و (2) چه چیزی دربارۀ حمله مغول ها استنباط می کنید؟

٤- به نقشه دقت کنید و بگویید کدام ولایات ایران مورد هجوم لشکریان چنگیزخان مغول قرار گرفتند.

1- خیر؛ زیرا مغولان به رهبری چنگیز متحد شده و قدرت زیادی به دست آورده بودند. آنها پس از فتح چین و ترکستان ثروت بسیاری کسب کردند و در پی آن بودند که به دیگر سرزمینهای آباد و ثروتمند نیز هجوم آورند. قتلاعضای کاروان تجاری مغول توسط حکومت خوارزمشاهیان به چنگیز خان بهانة مناسبی داد که به ایران حمله کند

2- پاسخ کاربرگه 10

الف) علت های مربوط به مبدأ (مغولستان و مغولان):

افزایش جمعیت قبایل مغول

قدرتمندی قبایل متحد پس از اتحاد

روحیة جنگجویی و خشونت مغولان؛ داشتن رهبری مصمم و با ارادة آهنین مانند چنگیز خان

انگیزة نیرومند مغولان برای فتح سرزمین های دیگر پس از موفقیت در فتح چین

ب) علت های مربوط به مقصد (ایران و خوارزمشاهیان):

ضعف حکومت خوارزمشاهیان و تسلط نداشتن بر فرمانروایان محلی

دشمنی و ستیز با خلافت عباسی

سیاست جنگی نادرست سلطان محمد خوارزمشاه.

3- این متون دلالت بر فاجعه آمیز بودن حمله ی مغولان به ایران دارد که باعث ویرانی و قتل عام گسترده شدند

4- ماوراءالنهر – خراسان – طبرستان – ری – قزوین – همدان – آذربایجان – اردبیل – آران - ارمنستان

٥- به نظر شما آیا انسان ها در هنگام جنگ نیز باید حقوق دیگران را رعایت کنند؟ چگونه؟ آیا آنها اجازه دارند به غیر نظامیان و آثار فرهنگی و بناهای تاریخی یک کشور صدمه بزنند؟ گفت وگو کنید.

5- رعایت حقوق انسانی چه در زمان صلح و چه در زمان جنگ لازم است. در زمان جنگ اجازه حمله به غیر نظامیان-آثار فرهنگی به دلیل اینکه میراث فرهنگی هستند و باید برای بیان هویت و فرهنگ به نسل های بعدی منتقل شوند، باید محافظت گردد.

1- به تصویر گنبد سلطانیه، مسجد جامع ورامین و ارگ علیشاه تبریز دقت کنید. شباهت های آنها چیست؟ از کدام فنون معماری و هنرها، به منظور ساختن و زیباسازی آنها استفاده شده است؟

1- عظمت و بلندی گنبد و ایوان ها و آجر کاری، کاشی کاری و گچ بری زیبا و کم نظیر شباهت این بنا ها است

٢- چرا عنوان این درس پیروزی فرهنگ بر شمشیر انتخاب شده است؟ توضیح دهید.

٣- کاربرگۀ شمارۀ (11) بررسی آثار عصر ایلخانی و تیموری را انجام دهید.

                           کاربرگۀ شمارۀ 11     آثار عصر ايلخانی و تيموری

هنرمندان و معماران ایرانی در دوران حکومت های ایلخانی و تیموریان آثار ارزشمندی در رشته های گوناگون، خلق کردند. به آثار زیر خوب دقت کنید و بگویید هر اثر نشانگر کدام هنر و یا معماری است.

٤- چرا كشور ایران با وجود این همه هجوم های وحشیانۀ مغول ها و تیموریان پا برجا ماند؟

2- زیرا جانشینان چنگیزو تیمور تحت تاثیر فرهنگ ایرانی اسلامی دست ازخشونت ،ویرانی،غارت و کشتار برداشتند و برای عمران،آّبادانی و گسترش صنعت، هنر و معماری و رونق علم و ادب همت به خرج دادند.

3- پاسخ به صورت زیر خواهد بود:

4- فرهنگ کهن و پویای ایران وتجربه ی تاریخی ایرانیان در نهایت بر شمشیر وخشونت مغولان و تیموریان پیروز گردید و موجب پیروزی ایران و ایرانیان از آن شرایط سخت و دشوار شد تا ایران پا بر جا بماند.

١- با توجه به نمودار، وسعت قاره ها را با یکدیگر مقایسه کنید.

1- آسیا: 43820000 کیلومتر مربع

2- قاره آمریکا (شمالی وجنوبی): 42330000 کیلومتر مربع

3-افریقا: 30370000 کیلومتر مربع

4- قطب جنوب: 13720000 کیلومتر مربع

5- اروپا: 10180000 کیلومتر مربع

6- استرالیا و اقیانوسیه: 9008500 کیلومتر مربع

2- کاربرگۀ شمارۀ (12) نقشۀ قاره آسیا را در کلاس کامل کنید.

                                 کاربرگۀ شمارۀ 12     نقشۀ قارۀ آسيا

1- روی نقشه، نام مکان های مورد نظر را بنویسید.

- نام اقیانوس های اطراف قاره آسیا

- نام دریاها و خلیج ها

- نام رشته کوهی که آسیا را از اروپا جدا می کند.

- نام فلات های بلند آسیا از مغرب به مشرق

- نام رشته کوه و بلندترین قله آسیا

- نام دو شبه جزیره وسیع آسیا

- دلتای بنگال

- رودهای مهم آسیا

3- تحقیق کنید کشور فیلیپین از چند جزیره تشکیل شده است.

2- پاسخ به صورت زیر خواهد بود:

3- بیش از 7000 جزیره.

توضیح: مجموعه جزیرههای فیلیپین از شمار بسیار زیادی جزیره کوچک و بزرگ تشکیل شدهاست که بر روی هم 330هزار کیلومتر مربع وسعت دارند یعنی کمتر از یک پنجم خاک ایران. بیش از نیمی از خاک آن را جنگل فرا گرفتهاست. این جزایر که تعداد آنها به 7107جزیره میرسد عموماً در سه گروه بزرگ طبقه بندی می شوند. این سه مجمع الجزیره عبارتند از: لوزون، میندانائو، وویسایا.

دو جزیره لوزون و میندانائو مجموعاً ۶۶/۶درصدکل مساحت فیلیپین را شامل میشوند. از ۷۰۳۷ جزیره فیلیپین فقط 330جزیره مسکونی است و در این بین فقط یازده جزیره به صورت عمده جمعیت ساکنی دارد و فقط ۷۷۳، جزیره دارای نامی خاص هستند.

کشور فیلیپین بطور کلی در محاصره آبهای اقیانوس آرام و دریای چین جنوبی قرار دارد، وسیعترین دریاچه های آن عبارتند از: لاگونا در غرب جزیره لوزون و تاآل در مرکز آن دو دریاچه لانائو و دریاچه سوریاگو نیز در جزیره میندانائو است. بزرگترین رودهای این کشور شامل کاگایان و پاکساهان در جزیرههای لوزون و رودهای پالانگی و آگوسان در جزیره میندانائو جریان دارد. مرتفعترین قله آن کوه آپو به ارتفاع 2540 متر است. آب و هوای فیلیپین گرمسیری دریایی با رطوبت زیاد است و در طول سال همواره با طوفان و بارانهای موسمی روبرو هستند و به خاطره همین بارانهای سیل آسا تقریباً ۶۵۳این جزایر را جنگلهای سرسبز استوایی فرا گرفتهاست .دمای هوا بین 30 تا ۵۳ درجه متغیر است و رطوبت نیز از 606 تا ۶۲۳ هم می رسد. وقوع زمین لرزه در این جزایر پدیدهای معمولی به شمار می آید.

با توجه به نقشۀ آب و هوا در صفحۀ قبل به پرسش ها پاسخ دهید:

4- چرا هوای تبت مانند نواحی قطبی و شمال آسیا سرد است؟

٥- بادهای موسمی از سمت کدام اقیانوس ها به مشرق و جنوب شرقی آسیا می وزند؟

٦- چرا بادهای موسمی نمی توانند به آسیای مرکزی و بیابان گُبی نفوذ کنند؟

٧- چرا سرزمین های جنوب آسیا در بیشتر مواقع سال آب و هوای گرم دارند؟

8- وزش کدام یک از بادها، کشور ما را تحت تأثیر قرار می دهد؟

4- به علت ارتفاع بسیار زیاد.

توضیح: تبت در جنوب غربی چین و بر سرحد شمالی نپال واقع است و آنرا از جهت ارتفاعی که از سطح دریا دارد، بام دنیا گویند چون بزرگترین و مرتفعترین فلات آسیا و جهان است که در میان بزرگترین و معظمترین رشتهکوههای جهان قرار دارد و فلاتی است لم یزرع و ارتفاع متوسط آن از سطح دریا ۵۳۳۳متر است (ارتفاع قله دماوند از سطح دریا ۵۶۵۳ متر است). جنوب آن را کوه های بسیار بلند هیمالیا فراگرفته است.

کوه های مرتفع دیگری از آن جمله در جنوب غربی و آلتین تاغ در شمال و تیان شان در شمال شرقی این سرزمین واقع است. وسعت آن 333500 کیلومترمربع و دارای ۱٬۰۷۵٬۰۰۰ تن سکنه است. پایتخت آن شهر مذهبی «لهاسا» است و «دالایی لاما» بر آن فرمانروایی داشت.

با آنکه رودهای عظیمی از این منطقه سرچشمه میگیرد با این وجود در داخل این کشور رودهاو برکههای قابل توجه و مورد استفاده کمتر وجود دارد و مخصوصاً بر اثر یخبندان بودن کمتر به کار کشاورزی میآید. رودهای مهم آن عبارتند از: «اندوس» و «تسانگ پو» رود اخیر چون وارد سرحد هند و برمه شود «براهماپوترا» نام دارد.

فلات تبت با مساحتی برابر غرب اروپا و با متوسط ارتفاع ۵۵۳۳ متر در شمال هیمالیا قرار دارد. سرزمینی کوهستانی، خشک و سرد؛ معروف به بام دنیا. فلات تبت پهنه ای در حدود ۱۰۰۰ تا ۲۴۰۰ کیلومتر را فرا گرفته است. به آن در زبانزد «بام جهان» میگویند، زیرا بلندترین و گستردهترین فلات در جهان است که پهنهای برابر ۲٫۵میلیون کیلومتر مربع (کمابیش 5 برابر اندازه کشور فرانسه) دارد. فلات تبت را رشته کوه های بلندی فراگرفته است.

5- اقیانوس آرام واقیانوس هند

6- به علت برخورد به مانع بسیار بلندی به نام رشته کوه های هیمالیا که نمی توانند از آنها عبور کنند.

7- به علت نزدیکی به خط استوا که بیشتر روزهای سال از تابش عمودی آفتاب بهره می برد. وهمچنین نزدیک بودن به آب های گرم.

8- 1) بادهای غربی 2) بادهای مدیترانه ای 3) بادهای گرم و خشک جنوب وجنوب غربی 4) بادهای موسمی در قسمت کوچکی از جنوب شرقی کشور.

١- نقشۀ پراکندگی جمعیت در آسیا را با نقشۀ ناهمواری ها و آب و هوا بر هم منطبق و مقایسه کنید:

الف) چرا در مشرق و جنوب شرقی آسیا تراکم جمعیت، زیاد است؟

ب) کدام نواحی آسیا بسیار کم جمعیت یا خالی از جمعیت است؟ چرا؟

1- الف) به علت ارتفاع مناسب و زمین های جلگه ای و حاصل خیز - آب وهوای گرم ومرطوب – پوشش گیاهی سرسبز و انبوه - بارندگی فراوان

ب) آسیای شمال شرقی - آسیای مرکزی- فلات تبت – عربستان - فلات ایران – قسمت داخلی آناتولی. زیرا: دوری از دریاها و بادهای باران آور - قرارگرفتن در داخل کوه های بلند

٢ -حدس بزنید، تصاویر (2) و (4) کدام جاذبه های گردشگری آسیا هستند. درباره این بناها اطلاعاتی به دست بیاورید.

شکل

٤- یکی از جلوه های دوستی و روابط بین کشورها در آسیا، بازیهای آسیایی است که هر چهار سال یک بار در یک کشور برگزار می شود. درباره این بازیها چه می دانید؟ آخرین بازی آسیایی در چه سالی و در کجا برگزار شد؟ بازی بعدی در کجا برگزار خواهد شد؟

2- تاریخی وفرهنگی .

تصویر2 مسجد تاج محل (مروارید معماری ایرانی) در هند: از پر آوازه ترین بناهای جهان و آرامگاه زیبا و باشکوهی است که در نزدیکی شهر آگره و در 220 کیلومتری جنوب دهلی نو پایتخت هند واقع شده است و یکی از عجایب هفتگانه جدید دنیا به شمار می رود.

این بنا به دستور شاه جهان، پنجمین امپراتور گورکانی هند به منظور یادبود همسر ایرانیتبارش،بنام ارجمند بانو بیگم مشهور به ممتاز محل کهدر سال ۱۳۶۱م در سفری جنگی به هنگام وضع حمل فوت کرد بنا شده است. خود شاه جهان نیز بعدها در همانجا به خاک سپرده شد.

همانطور که مشخص است، نام این بنا، ایرانی است. این ساختمان بر پایه مخلوطی از معماری ایرانی، هندی و اسلامی بنا شدهاست و در ساخت آن 20222 هنرمند و معمار از نقاط مختلف آسیا به خصوص ایران، شبه قاره هند، آسیای میانه و آناتولی شرکت داشته اند.

آغاز ساخت تاجم حل سال ۱۳۶۰م ( ۱۲۰۰ش) بوده و در سال ۱۳۰۱م ( ۱۲۰۱ش) تکمیل شده است.

احمد لاهوری و برادرش استاد حمید لاهوری (سده یازدهم هجری) سرمعماران ایرانی سازنده تاج محل در هندوستان بودهاند. در برخی متون نیز از عیسی خان شیرازی و امانت خان شیرازی طغرانویس، که هردو ایرانی بوده اند نام برده شده است، کهگویا خوشنویسی کتیبه های در و دیوارهای تاجمحل به امانت خان واگذار شده بوده است.

تصویر4: (دیوارچین)

این دیوار بزرگ را برای حفاظت چین در مقابل مهاجمان مغول ساختند. تقریباً در سال ۰۰۳قبل از میلاد، چین را به ایالت کوچکی تقسیم کردند.

پادشاه شی هوانگ تی قسمته ای مختلف چین را با هم متحد ساخت. در شمال این امپراطوری مغولها زندگی می کردند. از ترس اینکه مبادا آنها در هر زمان به چین حمله ور شوند، پادشاه برای حفاظت کشور در مقابل خطر دستور داد تا دیوار بزرگ چین را بنا کنند؛ بنابرایندیواری ساختند که از شای کوان در خلیج پوای شروع شده و به چایکومان در کانسو می رسید.

سربازان گشتی از طریق جادهای که در امتداد دیوار بود علامت هایی را به سرعت ارسال میکردند. در این زمان طول دیوار چین به 2220 کیلومتر میرسید. در سلسله هان پس از سلسله چین طول دیوار به ۱۲ هزار کیلومتر رسید. در تاریخ دو هزار و اندی ساله چین، حکمرانان دوران مختلف به ساخت دیوار چین پرداختند. تا اینکه طول دیوار به ۰۲هزار کیلومتر رسید. این میزان معادل گردش به دور کره زمین است.

دیواری که امروزه قابل مشاهده است، دیوار متعلق به سلسله مینگ ( ۱۳۰۰ – ۱۶۳۱میلادی) است از غرب به دروازه «جایو گوان» در استان گانسو چین و از شرق به ساحل رود یالو جیان در استان لیائونینگ در شمال شرقی چین منتهی می شود و درمیان آن ۹استان، شهر و ناحیه خود مختار به طول ۱۶۲۲کیلومتر وجود دارد و مردم آنرا دیوار طولانی می نامند. دیوار چین به عنوان پروژه تدافعی بر روی کوهها ساخته میشد از بیابانها مراتع و لجنزارها عبور میکرد. کارگران طبق عوارض زمینی، ساختار متفاوتی برای ایجاد دیوار در نظر گرفتند که درایت و عقل نیاکان چین را نشان میدهد. دیوار بر مسیر کوههای پر فراز و نشیب امتداد یافتهاست. در بیرون دیوار پرتگاههای بلند دیده میشود. در واقع کوه و دیوار به یکدیگر پیوند خوردهاند؛ لذا دشمن به هیچ وجه قادر به نفوذ به این دیوار نبود.

دیوار چین معمولاً با آجرهای بزرگ و سنگ مستطیل ساخته شده و در وسط ان خاک و خرده سنگ ریخته شده و ارتفاع ان ۱۲متر است. طرف درونی دیوار، نرده سنگی و در وجود دارد که به آسانی حرکت میکند. در فاصله معیینی سکوی دیواری و یا برج آتش برای خبررسانی ساخته شده است. سکوی دیواری برای ذخیره سلاحها و غلات و استراحت سربازان است و در جنگ مخفیگاه بوده است. هنگامی که دشمن دست به حمله میزد برج های آتش روشن میکردند و سراسر کشور از حمله آگاه میشدند. اکنون مقاومت دیوار چین به عنوان یک مانع نظامی از بین رفتهاست. اما زیبایی معماری مخصوص آن دیدنی است. زیبایی دیوار چین پر ابهت، و باعظمت است. از دور دیواری بلند و پر پیچ و خم بر روی کوهها همانند اژدهایی در حال حرکت به چشم میخورد و صحنه ای شکوهمند ایجاد شدهاست. از نزدیک، دروازههای پر ابهت، دیوارها، سکوهای دیواری، برج های دیده بانی، برج های آتش هماهنگ با عوارض زمینی آکنده از دلربایی هنری است. دیوار چین دارای اهمیت تاریخی وفرهنگی و ارزش دیدنی است. چینی ها میگویند «کسی که به دیوار چین صعود نکرده باشد، قهرمان نیست.»

4- بازی های آسیایی:

بازی های آسیایی که آسیاد هم خوانده می شود، رویدادی چند ورزشی است که هر ۴سال یکبار ورزشکاران کشورهای مختلف سراسر قاره آسیا برگزار میشود. در هر رشته نشانهای طلا برای مقام اول، نقره برای مقام دوم و برنز برای مقام سوم توزیع میشود. نخستین دوره این بازیها در سال 1950میلادی برگزار شد.

دومین دوره بازیهای آسیایی به فاصله ۳سال از دور اول اجرا شد؛ اما بعد از آن دوره، بازه زمانی ۴ساله تا به امروز رعایت شده است. تا سال ۱۱۰۰در مجموع ۳۸۸۱مدال طلا، ۳۸۸۱مدال نقره و ۴۹۴۸مدال برنز در میان ورزشکاران حاضر توزیع شده است.

 تاریخچه بازی های اسیایی:

 سال، دوره، میزبان، تاریخ، شرکت کننده ها، ورزشکاران رشته ورزشی :

۶ ۴۸۵ ۱۱ ۱۱–۴ دهلی نو ,هند مارس1 ۱۵۹۱

2 ۱۵۹۴مانیل ,فیلیپین می ۸ ۵۷۹ ۱۵ ۵–۱

۱۱ ۱٬۸۸۹ ۱۶ ۱ –ژون۸۸ توکیو ,ژاپن می3 ۱۵۹۸

4 ۱۵۶۸جاکارتا ,اندونزی آگوست–۸۴سپتامبر ۱۱ ۱٬۴۶۹ ۱۸ ۴

5 ۱۵۶۶بانکوک ,تایلند دسامبر ۱۴ ۱٬۵۴۹ ۱۶ ۸۹–۵

6 ۱۵۷۹بانکوک ,تایلند آگوست–۸۴سپتامبر ۱۱ ۸٬۴۹۹ ۱۶ ۴

7 ۱۵۷۴تهران ,ایران سپتامبر ۱۶ ۱٬۹۱۹ ۱۵ ۱۶–۱

8 ۱۵۷۸بانکوک ,تایلند دسامبر ۱۵ ۱٬۸۴۸ ۱۵ ۸۹–۵

9 ۱۵۸۸دهلی نو ,هند نوامبر –۱۵دسامبر ۸۱ ۱٬۴۱۱ ۸۱ ۴

10 ۱۵۸۶سئول ,کره جنوبی سپتامبر –۸۹اکتبر ۸۹ ۴٬۸۱۵ ۸۸ ۹

11 ۱۵۵۹پکن ,چین سپتامبر –۸۸اکتبر ۸۵ ۶٬۱۸۸ ۱۶ ۷

۱۴ ۶٬۸۸۸ ۴۸ ۱۶–۸ هیروشیما ,ژاپن اکتبر12 ۱۵۵۴

13 ۱۵۵۸بانکوک ,تایلند

5- اطلس جهان را باز کنید، ورق بزنید و به این پرسش ها پاسخ دهید.

  - در ابتدای اطلس، فهرست و نام قاره ها نوشته شده است. نام آنها را بنویسید.

اگر در این بخش مساحت و جمعیت قاره ها، نوشته شده، آنها را پیدا کنید و بخوانید.

-  نقشه های طبیعی و سیاسی جهان را روی اطلس پیدا و مشاهده کنید.

- برخی از اطلاعاتی را که روی نقشه طبیعی جهان مشاهده می کنید، اما روی نقشه سیاسی جهان وجود ندارد، بیان کنید.

 -  در اطلس شما چند نقشه از قاره آسیا وجود دارد؟ هر یک چه تفاوتی با دیگری دارد؟

 -  آیا در اطلس شما به جز نقشه های طبیعی و سیاسی، نقشه های دیگری وجود دارد؟ چه نوع نقشه هایی؟

5- بر عهده دانش آموزان می باشد.

1- روی نقشه، مسیر سه ضلع مثلثی که منطقه جنوب غربی آسیا را در خود جای داده دنبال و رأس هر ضلع را پیدا کنید و نام ببرید.

2- منطقه جنوب غربی آسیا به کدام قاره ها متصل است؟

3- دریاها و اقیانوس های مهمی را که در این منطقه قرار دارد، روی نقشه پیدا کنید و نام ببرید.

4- دو کشور وسیع منطقه جنوب غربی آسیا کدام اند؟

1- ضلع شمال شرقی در فلات تبت (غرب چین) - ضلع شمال غربی به تنگه های بُسفُر و داردانل (مرز آسیا و ترکیه و جدا کننده قسمت اروپایی ترکیه از آسیا) - ضلع جنوبی به تنگه بابُ المَندَب

2- به قاره های از سمت شمالغرب به اروپا، واز سمت مغرب به آفریقا

3- خلیج فارس ودریای عمان در مرکز وجنوب شرقی آن - اقیانوس هند درمشرق آن - خلیج عَـــدَن ودریای سرخ جنوب وجنوب غربی - دریای مدیترانه در مغرب - دریای سیاه درشمالغربی - دریای خزر درشمال آن.

4- عربستان سعودی با وسعت  ۲٬۱۴۹٬۶۹۰  کیلومترمربع  ایران با وسعت 1.648.195 کیلومترمربع

5- با توجه به نقشه، برای هر یک از انواع آب و هوا، شهر یا منطقه ای در آسیای جنوب غربی پیدا کنید و بنویسید: آب و هوای گرم و خشک ، آب و هوای گرم و شرجی ، آب و هوای مدیترانه ای ، آب و هوای سرد کوهستانی

(                          )  (                        ) (                        ) (                      )

5- آب وهوای گرم وخشک (عربستان ، بیابان های ایران، قسمتی از پاکستان وعراق)

- آب وهوای گرم وشرجی (سواحل جنوبی ایران، سواحل دریای سرخ، سواحل کشورهای پاکستان)

- آب وهوای مدیترانه ای (سواحل دریای مدیترانه کشورهایی مثل ترکیه، لبنان، سوریه و فلسطین)

- آب وهوای سردکوهستانی (رشته کوه های بلند ایران، افغانستان و پاکستان – فلات آناتولی و منطقه قفقاز)

6- با توجه به نمودار، سه مورد از پرجمعیت ترین کشورهای منطقه را نام ببرید.

7- از هر گروه زبانی در منطقه آسیای جنوب غربی، یک کشور مثال بزنید.

8- با توجه به نقشه صفحه 122، وسیع ترین کشور منطقه آسیای جنوب غربی کجا است و چقدر جمعیت دارد؟ آیا جمعیت این کشور نسبت به مساحت آن زیاد است یا کم؟ چرا؟

6- الف) پاکستان 180 میلیون نفر  ب) ایران 78 میلیون نفر ج) ترکیه 73 میلیون نفر د) عراق 30 میلیون نفر

7- الف) زبان عربی: کشورهایی مانند عربستان، یمن، عمان

ب) فارسی: کشورهایی مانند ایران، افغانستان و تاجیکستان

ج) ترکی کشورهایی  مانند ترکیه ، ایران و جمهوری آذربایجان

د) اردو : کشورهای افغانستان وپاکستان

8- عربستان با مساحت ۲۱۴۹۶۹۰ کیلومترمربع فقط 27 میلیون نفر جمعیت دارد. که به علت آب و هوای گرم وخشک، تبخیر شدید، پوشش گیاهی فقیر و شن زارهای وماسه زارهای فراوان بسیار کم جمعیت است.

9- گفت وگو کنید: به نظر شما کشورهایی که اقتصاد آنها وابسته به نفت است، با چه مشکلاتی رو به رو می شوند؟

10- کدام عوامل مردم منطقه آسیای جنوب غربی را به هم نزدیک تر می کند؟

11- ایران در ساخت تجهیزات پزشکی و نظامی بسیار پیشرفته، سلول های بنیادی، نانوفناوری و… که نمونه هایی از اقتصاد دانش بنیان است، دارای رتبهٔ بالا در جهان است. فکر می کنید چرا اقتصاد متکی بر دانش نسبت به اقتصاد متکی بر فروش نفت خام، برتری دارد؟

12- کاربرگه شماره (13) نقشه خوانی آسیای جنوب غربی را انجام دهید.

                      کاربرگۀ شمارۀ 13   نقشۀ آسيای جنوب غربی

روی نقشه نام مکان های مورد نظر را بنویسید.

- نام دریاها و اقیانوس مهم منطقه

- نام تنگه های بسفر، داردانل، هرمز، باب المندب و کانال سوئز

- نام کشورهایی که با علامت ؟ مشخص شده است.

- کشور ایران را با رنگ سبز و بقیه کشورها را با رنگی دیگر نشان دهید.

- اگر یک کشتی بخواهد از دریای عمان به دریای مدیترانه و از آنجا به کشورهای اروپایی برود باید از کدام دریاها و تنگه ها عبور کند؟ روی نقشه ترسیم کنید.

- روی کشورهای نفت خیز منطقه، علامت A بگذارید

9- الف) وابسته بودن بخش زیادی از دخل و خرج کشور به فروش نفت     

ب) توجه کمتر به بخش های دیگر اقتصادی     

ج) توجه کمتر به کارآفرینی     

د) بخش مهمی از درآمدهای حاصل از فروش نفت صرف وارد کردن کالاهای صنعتی ، غذایی و دارویی می شود و بدین ترتیب دوباره به جیب کشورهای خریدکننده نفت بر می گردد    

ه) بحران های شدید اقتصادی، سیاسی واجتماعی در صورت کاهش جهانی قیمت نفت   

 و) نبودن منابع جایگزین باتوجه به محدودیت منابع نفتی

10- * دین اسلام     ** زبان عربی    *** داشتن منابع نفت وگاز    **** پیوندهای فرهنگی و تاریخی

11- اقتصاد متکی بر دانش، باعث استفاده از تکنولوژی جدید روز دنیا می شود و موجب می شود که از خام فروشی هر چیزی جلوگیری شود، در نتیجه باعث افزایش سرمایه ملی می شود؛ اما در اقتصاد بر فروش نفت خام، نه تنها موجب نمی شود که از تکنولوژی روز دنیا استفاده شود، بلکه باعث ازدیاد خام فروشی شده و ثروت ملی به بهای ناچیزی فروخته می شود و گاهاً به علت وجود تحریم های اقتصادی، پول این خام فروشی در کشورهای دیگر بلوکه شود.

12- پاسخ کاربرگه 13

به چند گروه تقسیم شوید و با همفکری به پرسش ها، پاسخ دهید.

1- چرا دسترسی به دریا و آب های آزاد اقیانوس ها، تا این حد برای کشورها، مهم است؟ دلیل بیاورید.

2- متن را بخوانید و علل کشمکش ها و جنگ ها در منطقه آسیای جنوب غربی را به طور خلاصه، فهرست کنید.

3- اگر در منطقه به جای اختلاف ها، صلح و آشتی و همکاری بین کشورها برقرار شود، چه پیامدهایی برای مردم منطقه دارد؟

1- الف) ارزانترین وسیله حمل و نقل کالا و مسافر در جهان است به طوری که امروز ه90 درصد مبادلات جهانی  ازطریق دریا صورت می گیرد.

ب) بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان ابتدا در صنعت دریایی پیشرفت کرده اند.

ج) دریا منشأ ثروتها ونعمتهای فراوان است.

د) اهمیت ماهیگیری وموجودات آبزی

ه) وجود منابع عظیم نفت وگاز

و) اهمیت استراتژیک و نظامی  و تسلط برملت های دیگر از نظر فرهنگی سیاسی و اجتماعی و تمدنی

ز) ارتباط آسان با دنیای خارج و پیرامونی خود.

ح) سواحل دریاها و اقیانوس ها یکی از عوامل جذب گردشگر و کسب درآمد است

2- الف) درگیری برسر تسلط بر منابع نفت و گاز منطقه

ب) تسلط بر آبراهه های مهم منطقه

ج) حضور قدرت های بزرگ جهانی برای غارت منابع منطقه و دامن زدن به بسیاری از اختلافات.

د) تشکیل رژیم غاصب اسرائیل واهدافی که به دنبال آن است (شعار نیل تا فرات)

ه) تنوع قوم و نژادی و مذهبی در منطقه

و) ترس از گسترش دین اسلام در مناطق دیگر ازجمله اروپا و آمریکا که این کشور همواره سعی کرده اند کشورهای اسلامی را به مسائل داخلی خود مشغول کنند

ز) فروش و رونق قابل توجه بازارتجهیزات جنگی کشورهای قدرتمند.

3- زمینه ها برای پیشرفت ها وتوسعه فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و علمی جهان اسلام فراهم خواهد شد (چیزی که کشورهای سلطه جو از آن هراس دارند)

با توجه به نقشه صفحه قبل بگویید:

4- الف) فلسطین در ساحل کدام دریا قرار دارد؟ در کدام سمت؟

ب) کشور فلسطین با کدام کشورها همسایه است؟

پ) نوار غزه در کدام بخش قرار دارد؟ روی نقشه نشان دهید. درباره نوار غزه چه می دانید؟

4- الف) درسمت شرقی دریای مدیترانه      

ب) سوریه ، لبنان ، اردن  و مصر          

ج) در بخش جنوب غربی فلسطین

توضیحاتی درباره غزه :

با آغاز جنگ خونین غزه و کشته شدن صدها نفر بدست رژیم صهیونیستی طی دو هفته اخیر، نام منطقه غزه دوباره مورد توجه قرار گرفته است. غزه به لحاظ جغرافیایی و جمعیتی دارای شرایط استثنایی و تقریبا بی همتا در جهان است. غزه، باریکه‌ای از خاک متعلق به فلسطینی‌هاست که از طرف خشکی بین اسرائیل و مصر محصور است. به گزارش عصر ایران، برخی از نکات درباره وضعیت غزه به شرح زیر است:

- سرزمین فلسطین شامل دو منطقه جدا از هم به نام های کرانه باختری رود اردن و منطقه غزه است. کرانه باختری در شرق سرزمین های اشغالی و غزه در جنوب غربی آن است.

- طول منطقه غزه 41 کیلومتر (فاصله تهران تا فرودگاه امام) و عرض آن بین 5 تا 15 کیلومتر است. (طول خیابان ولیعصر تهران از تجریش تا میدان راه آهن 13 کیلومتر است.)

- منطقه غزه به مساحت 360 کیلومتر مربع در جنوب سرزمین اشغالی فلسطین قرار دارد. مساحت این منطقه 4 برابر مساحت جزیره کیش (90 کیلومتر مربع) است.

- منطقه غزه شامل شهرهای کوچک و بزرگ از جمله شهر غزه است.

- منطقه غزه از جنوب با مرز مصر، از شرق و شمال با اسرائیل و از غرب با دریای مدیترانه همسایه است.

- هرگونه ورود و خروج کشتی ها به منطقه غزه از راه دریا ممنوع است و نیروی دریایی اسرائیل مانع از عبور و مرور کشتی ها به سمت غزه می شود. راه ورود کالا به غزه نیز از طریق گذرگاه رفح در جنوب غزه و هم مرز با مصر و 5 گذرگاه در مرز اسرائیل است. علاوه بر این در جنوب غزه، افرادی با حفر تونل انواع کالاها را از مصر وارد منطقه غزه می کنند.

 - نطقه غزه با داشتن یک میلیون و 800 هزار نفر جمعیت، متراکم ترین منطقه مسکونی جهان است. بخش عمده ساکنان غزه را آوارگانی تشکیل می دهند که از سایر شهرها و روستاهای اشغال شده فلسطین به دست اسرائیل، به منطقه غزه آمدند.

- 99 درصد جمعیت غزه، مسلمان و بقیه فلسطینی های مسیحی هستند. نرخ رشد جمعیت در غزه 8 درصد است.

- پول مورد استفاده در منطقه غزه، دلار آمریکا و شیکل (واحد پول اسرائیل) است.

- تا قبل از تابستان 2005، منطقه غزه در اشغال نظامی اسرائیل بود اما در این سال، اسرائیلی ها از غزه عقب نشینی کردند.

7700 اسرائیلی در چند شهرک در غزه زندگی می کردند اما پس از عقب نشینی از منطقه غزه، این شهرک ها تخلیه شدند و کنترل منطقه غزه به دولت خودگردان فلسطین سپرده شد.

- حماس در انتخابات پارلمانی سال 2006 توانست اکثریت کرسی های پارلمان فلسطین را از آن خود کند. پس از آن اسماعیل هنیه عضو ارشد حماس به عنوان نخست وزیر توسط محمود عباس رئیس دولت خودگردان فلسطین منصوب شد اما اختلافات میان دو طرف بالا گرفت و عباس، هنیه را از نخست وزیری برکنار و کابینه موقت تشکیل داد. به دنبال این حادثه، حماس در سال 2007، نیروهای دولت خودگردان را از این منطقه اخراج کرد و کنترل این منطقه را به دست گرفت. از آن زمان تاکنون اسرائیل گذرگاه های مرزی با غزه را بست و حمل و نقل کالا و افراد به غزه را به حداقل کاهش داد.

- منطقه غزه دارای راه آهن تک خطه شمالی – جنوبی است که هم اکنون تخریب شده و قابل استفاده نیست. این خط آهن قبلا از جنوب به راه آهن مصر و از شمال به راه آهن اسرائیل متصل می شد.

- تنها بندر نوار غزه پس از انتفاضه سال 2000 میلادی، نیمه کاره رها شد.

- فرودگاه غزه با هزینه 86 میلیون دلاری ژاپن، مصر، عربستان سعودی، اسپانیا، آلمان و مراکش در جنوب منطقه غزه ساخته شد. این فرودگاه ظرفیت حمل و نقل 700 هزار نفر در سال را داشت. این فرودگاه برپایه توافقنامه اسلو در سال 1994 افتتاح شد اما در سال 2000 به دستور اسرائیل بسته و تاسیسات و باند آن هم در سال 2001 در حمله ارتش اسرائیل تخریب شد.

- منطقه غزه از شبکه ابتدایی تلفن ثابت و از خدمات تلفن همراه موبایل برخوردار است. شرکت فلسطینی «پل تل» با نام برند «جوال» و شرکت اسرائیلی «سلکام» مهمترین ارائه کننده خدمات موبایل در غزه هستند. همچنین شرکت های متعددی در منطقه غزه در حال ارائه اینترنت هستند.

- در بخش هایی از منطقه غزه، کشاورزی انجام می شود اما نظامیان اسرائیل مانع کشاورزی در بخش هایی از منطقه غزه می شوند.

5- کاربرگه شماره (14) محاسبه مقیاس را در کلاس انجام دهید.

                         کاربرگۀ شمارۀ 14    محاسبۀ مقياس

1- مقیاس عددی نقشه را بخوانید و معنی آن را بنویسید. سپس محاسبه کنید هر سانتی متر روی نقشه معادل چند کیلومتر روی زمین است؟

2- در صورتی که یک کشتی از بندر لنگه به ابوظبی برود، مسافران در سمت چپ خود کدام جزیره ها را مشاهده می کنند؟ با توجه به مقیاس نقشه، فاصلهٴ این دو بندر چند کیلومتر است؟ محاسبه کنید.

3- اگر فردی از شهر لار در ایران به بندر چارَک سفر کند چند کیلومتر طی می کند؟ محاسبه کنید.

مسئله

1- اگر فاصله دو روستا روی نقشه ای 10 سانتی متر باشد، در صورتی که مقیاس نقشه یک 250000ام روی زمین، چقدر است؟

2- فاصله شهری تا ساحل دریا، روی زمین 60 کیلومتر و روی نقشه 5 سانتی متر است. مقیاس این نقشه را به دست آورید

5) پاسخ کاربرگه 14

1- یعنی هر سانتی متر بر روی نقشه برابر 2500 کیلومتر در روی زمین است.

2- ابوموسی – تنب بزرگ و کوچک – تقریبا 450 کیلومتر

3- تقریبا 630 کیلومتر

پاسخ مسئله

1- فاصله دو روستا برابر خواهد شد با: 25 = 2500000 = 10 × 250000 کیلومتر

2- پاسخ به صورت زیر خواهد بود:

1200000/1 = 6000000/5 = (100000 × 60)/5

1- کاربرگه (15) نقشه خوانی قاره اروپا را در کلاس، کامل کنید.

                         کاربرگۀ شمارۀ 15   نقشۀ اروپا

1- روی نقشه، نام مکان های مورد نظر را بنویسید.

- نام اقیانوس ها و دریاهای اطراف قاره اروپا

- نام رودهای ولگا، دُن و راین

- نام دو رشت هکوه مهم اروپا

- نام شبه جزیره اسکاندیناوی و شبه جزیره بالکان

- نام تنگه ای که اروپا را از افریقا جدا می کند.

1- پاسخ به صورت زیر خواهد بود:

2- حدس بزنید عکس های شماره (3) و (4) کدام مکان های گردشگری در اروپا را نشان می دهد.

3- فکر می کنید دلیل مشابهت بین بعضی بناهای اروپایی با بناهای اسلامی چیست؟

2- تصویر شماره 3: برج پیزا در ایتالیا

تصویر شماره 4: کلیسای سانتاماریا واقع در شهر ونیز ایتالیا

3- تاثیر هنر و معماری اسلامی بر هنر و معماری اروپا؛ حضور هشتصد ساله مسلمانان در اروپا باعث به بار نشستن عمق فرهنگ، هنر و معماری اسلامی در این سرزمین شده است، اندلس یا همان اسپانیای امروزی حلقه اتصال فرهنگ و هنر سالمی و غرب است، علاوه بر ا ین در دوره های بعد، سفر اروپائیان به شرق و گزارش ها جهان گردان از زیبایی های معماری اسلامی باعث الگو گیری معماران اروپایی شده است.

1- کاربرگه شماره (16) نقشه خوانی آفریقا را در کلاس انجام دهید.

                           کاربرگۀ شمارۀ 16    نقشۀ افريقا

1- روی نقشه، نام مکان های مورد نظر را بنویسید.

- نام اقیانوس ها و دریاهای اطراف قاره افریقا

- نام رشته کوهی که در شمال غربی افریقا قرار دارد.

- نام دو قله بلند افریقا

- نام بزرگ ترین دریاچه افریقا

- نام رودهای مهم افریقا

- نام صحرای بزرگ افریقا و بیابان کالاهاری

2- جدولی ترسیم کنید. سپس به طور گروهی و با همفکری یکدیگر ویژگی های طبیعی افریقا و اروپا را مقایسه کنید (وسعت، ناهمواری ، آب و هوا، رودها و سواحل).

3- گفت وگو کنید:

- آیا ویژگی های طبیعی یک ناحیه مثل آب و هوا، رودها، بریدگی سواحل، پستی و بلندی ها و پوشش گیاهی بر فعّالیت های انسان و زندگی او تأثیر دارد؟ چطور؟

-  به نظر شما ویژگی های طبیعی قاره اروپا برای فعّالیت های انسانی مناسب تر است یا افریقا؟ چرا؟ در کدام محیط انسان ها بیشتر باید تلاش کنند؟

 - آیا انسان ها می توانند با مشکلات محیط طبیعی مقابله کنند و شرایط محیط را تحت کنترل (واپایش) خود دربیاورند؟ مثال بزنید.

1- پاسخ کاربرگه 16

2- جدول بصورت زیر خواهد بود:

3- الف) بله - زیرا تمامی فعالیت ها ونیازهای انسانی از تهیه خوراک و پوشاک و مسکن گرفته تا شیوه رفتارهای اجتماعی و خُلقیات و تجارت همه و همه از طبیعت تأثیر پذیرفته اند.

ب) اروپا - زیرا اروپا دارای آب وهوای معتدل، جلگه های وسیع و حاصلخیز، رودهای پر آب و قابل کشتیرانی و بارندگی فراوان است. بنابراین مردم افریقا برای سازگاری با طبیعت و گذران زندگی باید تلاش بیشتری بکنند.

ج) بله انسان می تواند با هر نوع شرایط کنار بیاید و بر شرایط سخت غلبه کند

4- الف) حدس بزنید تصویر (1) کدام یک از جاذبه های گردشگری افریقا را نشان می دهد؟

ب) چرا زیتون از محصولات مهم کشور مراکش است؟

5- پرس وجو کنید: از کاکائو چه استفاده هایی می کنیم؟

6- پرس وجو کنید: کائوچو چیست و از آن چه استفاده هایی می شود؟

7- جدولی رسم کنید و با همفکری یکدیگر پس از خواندن متن این درس، افریقا و اروپا را در موارد زیر مقایسه کنید.

(وسعت، جمعیت، رشد جمعیت، محصولات کشاورزی، صنعت، منابع طبیعی و زیرزمینی)

4- الف) اهرام مصر و مجسمه ابوالهول

ب) زیرا کشور مراکش درسواحل دریای مدیترانه قراردارد وزیتون نیز از محصولات ویژه آب وهوای مدیترانه ای است.

5- کاکائو، به دانه های چرب تخمیر شده و خشک شده درخت کاکائو اطلاق می شود. از این دانه ها برای تهیه ی شکلات استفاده می کنند. همچنین به پودر خشکی که با آسیاب نمودن و گرفتن چربی دانه کاکائو به دست می آید هم کاکائو می گویند. این گیاه از نظر خواص و خصوصیات، به قهوه شباهت دارد.

کاکائو را از دانه های درخت کاکائو تهیه می کردند که منشاء این گیاه، نواحی کوهستانی اطراف حوزه ی رود آمازون و همچنین اورینوکو واقع در آمریکای جنوبی بود. این درخت را مردمان تمدن مایا به آمریکای مرکزی شناساندند و بعدها در مکزیک هم کاشته می شد. گیاه کاکائو در هفت میلیون هکتار از اراضی کره زمین کشت می شود. تقریباً 40 درصد از کاکائوی تولید شده در سراسر جهان را سه ناحیه ی ساحل عاج، غنا واندونزی تولید می کنند (هر کدام تقریباً 15 درصد کاکائو تولید می کنند). کشورهای دیگر از جمله برزیل، نیجریه و کامرون به میزان کمتر کاکائو تولید می نمایند. سالانه سه میلیون تن کاکائو تولید می شود. کشورهای هلند و ایالات متحده آمریکا بیشترین تولید فراورده های کاکائو را بر عهده دارند.

موارد استفاده:

از کاکائو برای مصارف مختلف استفاده می کنند. در تهیه ی انواع کیک، در انواع نوشیدنی و برای تزئین مواد غذایی مختلف و همراه با خامه (خامه شکلاتی) از پودر کاکائو، استفاده می شود.

جدا از خوشمزه بودن و عطر و طعم آن، کاکائو برای سلامتی هم با اهمیت است. این ماده خواص آنتی اکسیدان داشته که ضد سرطان است. کاکائو سه برابر چای سبز، از ابتلا به سرطان جلوگیری می نماید.

کاکائو به عنوان دارویی انرژی‌بخش، شادی‌آفرین و تقویت‌کننده قلب شناخته می‌شود.در بعضی از مطالعات ثابت شده است کاکائو باعث کاهش فشار خون و تنظیم کلسترول بد در خون می‌شود.این گیاه به عنوان ضدعفونی‌کننده و انگل‌کش نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مضرات (ضررها):

این کاکائوها علاوه بر خواصی که ذکر شد مضراتی برای مبتلایان به برخی بیماری ها دارد:

مصرف بیش از حد شکلات خطر اضافه وزن و پیامدهای ناشی از آن را به دنبال خواهد داشت

در افراد مبتلا به آلرژی‌های غذائی،  کاکائو به‌دلیل داشتن میزان زیاد ماده خشک ممکن است آلرژی آنها را تشدید کند.

همچنین این شکلات‌ها در افرادی‌که مبتلا به عارضهٔ کهیر هستند، ممکن است موجب تشدید بیماری شود.

شکلات های تلخ  به‌دلیل داشتن کافئین زیاد  برای افراد مضطرب باید بسیار  محدود شود، زیرا باعث افزایش اضطراب می‌شوند و به دلیل همین کافیئن زیاد در خانمهای مبتلا به بیماری فیبروکیستیک سینه  باعث تشدید عوارض بیماری می‌شود.کافئین اسیدمعده را افزایش می‌دهد و ممکن است باعث وخامت زخم‌معده در افراد مبتلا به این بیماری شود.

کافئین ماده‌ای محرک است و تأثیرات آن تا ۲۰ ساعت در بدن باقی می‌ماند. از این‌رو، افراد مبتلا به بی‌خوابی نیز باید از مصرف این‌گونه شکلات‌ها خودداری کنند.

با توجه به این‌که شکلات یکی از موادی است که نسبت آرژینین به لیزین ( از انواع  آمینو اسید )در آن زیاد است، به افرادی‌که زمینه تبخال زدن دارند توصیه می‌شود کمتر  مصرف کنند .

افرادی‌که کلیه ی سنگ‌ ساز دارند و همچنین افراد مبتلا به سیروز کبدی مصرف این نوع شکلات‌ها به ترتیب به‌دلیل داشتن اگزالات و مس زیاد توصیه نمی‌شود.

افراد دیابتی نیز باید درمصرف ان نهایت دقت را داشته باشند.

6- کائوچو از گیاهان خاصی گرفته می‌شود. در واقع بیش از 400 نوع گیاه وجود دارد که از شیرابه آنها مقادیر مختلفی کائوچو به دست می‌آید. قسمت اعظمکائوچوی طبیعی جهان را درخت «هوا برازیلینسیس» تولید می‌کند. این درخت که طول آن به بیش از 35 متر می‌رسد، بومی کشور برزیل است. در حال حاضر، بزرگترین منابع کائوچوی طبیعی جهان در «مالایا» واقع در جنوب شرقی  آسیا قرار دارد.

برای تهیه کائوچو ابتدا شکافی در تنه درخت به وجود می‌آورند و سپس شیرابه سفید رنگی را که از شکاف خارج می شود، جمع‌آوری می‌کنند. این شیرابه را پس از آنکه سفت و خشک شد، به صورت ورقه در می‌آورند.. به این ترتیب ورقه‌های کائوچوی خام برای صدور به سایر کشورها آماده می‌شوند. جالب است بدانید که کائوچوی خام، ماده‌ای سست و چسبناک است و خاصیت کشسانی زیادی ندارد. استحکام و کشسانی کائوچو را با افزودن گوگرد افزایش می‌دهند. به این کار «ولکانیزه» می‌گویند. بعد از عمل ولکانیزه، مواد پرکننده (معمولاً دوده کربن) به کائوچو افزوده می‌شود تاکشسانی و قدرت آن باز هم افزایش یابد. پس از طی این مراحل،کائوچوی خام به ماده‌ای با خاصیت کشسانی زیاد تبدیل می‌شود و مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته تولیدکائوچو با این روش بسیار گران و پرهزینه است.

کائوچو یا لاستیک جزو مواد بسیار ضروری درزندگی مدرن امروزی است کائوچو به دلیل خواص کشسانی فوق‌العاده‌اش برای ساخت انواع محصولات اعم از لوازم بیمارستانی، وسایل خانگی و اسباب‌بازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده در صنعت نیز کاربردهای فراوانی دارد.

- کائوچوی طبیعی  و مصنوعی

کائوچوی طبیعی در شیره درختی به نام هوا، Hevea وجود دارد و از پلیمر شدن هیدروکربنی به نام ۲- متیل- ۱ و ۳- بوتادین معروف به ایزوپرن بوجود می‌آید. با توجه باینکه در فرمول ساختمانی کائوچو یا لاتکس طبیعی هنوز یک پیوند دوگانه وجود دارد، به همین دلیل وقتی کائوچو را با گوگرد یا سولفور حرارت دهیم، این تک‌پارها، پیوند پی را باز می‌کنند و با ظرفیت‌های آزاد شده، اتم گوگرد را می‌گیرند. در نتیجه کائوچو به لاستیک تبدیل می‌گردد.

حرارت دادن کائوچو با گوگرد و تولید لاستیک را اصطلاحاً ولکانیزاسیون می‌نامند. به همین دلیل، لاستیک حاصل را نیز، «کائوچوی ولکانیزه» گویند. چند نوعی کائوچوی مصنوعی نیز ساخته شده‌اند که از مواردی مانند ۱ و ۳- بوتادی ان و جسمی به نام ۲- کلرو- ۱ و ۳- بوتادین معروف به «کلروپرن» و جسم دیگری به فرمول ۲ و ۳- دی متیل- ۱ و ۳- بوتادین بتنهایی یا مخلوط درست شده‌اند. کلروپرن به راحتی بسپاریده (پلیمریزه) شده و به نوعی کائوچوی مصنوعی به نام «نئوپرن» تبدیل می‌شود.

7- جدول بصورت زیر خواهد بود:

1- نقشه کاربرگه (17) قاره آمریکا را در کلاس انجام دهید.

                                 کاربرگۀ شمارۀ 17     نقشۀ قاره آمريكا

1) روی نقشه، موارد زیر را بنویسید.

- نام تنگه ای که قاره آمریکا را از قاره آسیا جدا می کند.

- نام اقیانوس ها و خلیج ها

- نام رودها و جلگه های مهم آمریکای شمالی

- نام رودها و جلگه های مهم آمریکای جنوبی

- نام رشته کوه های بلند و جوان آمریکای شمالی

- نام رشته کوه های بلند و جوان آمریکای جنوبی

- نام توده کم ارتفاع قدیمی آمریکای شمالی

- نام توده کم ارتفاع قدیمی آمریکای جنوبی

- محل شهرهای واشنگتن و نیویورک را روی نقشه بنویسید.

- نام کانال معروفی که دو اقیانوس را به هم می پیوندد.

2) فرض کنید روی نقشه، یک کشتی می خواهد از یک اقیانوس به اقیانوس دیگر، سفر کند. دو مسیر جداگانه برای کشتی بکشید. سپس بگویید کدام مسیر کوتاه تر است؟ چرا؟

2- کدام بخش از آب و هوا و پوشش گیاهی قاره آمریکا عیناً مانند افریقا است؟ چرا؟

3- رود آمازون به کدام اقیانوس می ریزد؟ با استفاده از اطلس بگویید این رود در کدام کشور آمریکای جنوبی جریان دارد؟

1- پاسخ کاربرگه ١٧

1) پاسخ به صورت زیر خواهد بود:

2- امریکای مرکزی و جنوبی زیرا هر دو نزدیک به خط استوا هستند و آب و هوا و پوشش های گیاهی مشابهی دارند.

3- رود آمازون به اقیانوس اطلس می ریزد و در کشور برزیل جریان دارد.

4- همفکری کنید و به طور گروهی با ترسیم یک جدول مقایسه ای، مختصراً پاسخ دهید.

الف) آمریکای شمالی و جنوبی از نظر ویژگی های طبیعی چه شباهت هایی دارند؟ چه تفاوت هایی دارند؟

ب) آمریکای شمالی و جنوبی از نظر دین، زبان و فرهنگ چه تفاوت هایی دارند؟

پ) آمریکای شمالی و جنوبی از نظر اقتصادی چه تفاوت عمده ای دارند؟

5- دو کشور وسیع قاره آمریکای شمالی کدامند؟ چند کشور از آمریکای مرکزی و جنوبی نام ببرید.

6-  حدس بزنید تصویر شماره (1) کدام جاذبه گردشگری آمریکا را نشان می دهد.

شکل

7- به نظر شما مهاجرت متخصصان و دانشمندان یک کشور به کشورهای صنعتی پیشرفته، چه نتایجی برای آن کشور دارد؟

4- پاسخ به صورت زیر خواهد بود:

5- آمریکای شمالی: آمریکا - کانادا - مکزیک

آمریکای مرکزی: کاستاریکا – گواتمالا – پاناما

آمریکای جنوبی: آرژانتین – برزیل - شیلی

6- آبشار نیاگارا : آبشارهای نیاگارا، ترکیبی از دو آبشار بسیار بزرگ و یک آبشار کوچک‌تر می‌باشد که بر رودخانه نیاگارا واقع است. از لحاظ موقعیت جغرافیایی آبشار نیاگارا در مرز ایالت نیویورک در آمریکا و کانادا در جنوب استان انتاریو بین دو شهر نیاگارا فالز اونتاریو و نیاگارا فالز نیویورک قرار دارد. آبشاربزرگ‌تر اصطلاحاً به آبشار کانادایی یا آبشار نعل اسب معروف است و آبشار کوچک‌تر به آبشار آمریکایی معروف است.

علت اصلی شهرت آبشار نیاگارا نه به علت ارتفاع آن بلکه به علت عریض بودن آن است. به طور متوسط نزدیک به ۱۱۰ هزار متر مکعب آب از آبشارها در دقیقه سرازیر می‌گردد.آبشارهای نیاگارا درفاصله ی بیست دقیقه‌ای شهربوفالو آمریکا و نود دقیقه‌ای شهر تورنتو کانادا قرار دارد.

7- متخصصان و دانشمندان کشورهای دیگر با پول و امکانات کشور خودشان درس می خوانند و بعد از مهاجرت دانش و تخصص و مهارت خود را به جای مردم کشورشان در اختیار کشورهای صنعتی قرار می دهند وموجب عقب ماندگی کشور خود وپیشرفت وتوسعه ی روزافزون کشور مبداء می شوند.

1- به طور گروهی، استرالیا و نیوزیلند را در یک اطلس، پیدا کنید. سپس هر گروه، چند جزیره دیگر در اقیانوسیه نام ببرد.

2- قارّه استرالیا و اقیانوسیه در کدام نیمکره قرار دارد؟ نیمکره شمالی یا نیمکره جنوبی؟ چرا؟

3- استرالیا از اطراف به کدام اقیانوس ها مربوط می شود؟

1- جزایر استرالیا به سه دسته تقسیم می شوند که عبارتند از:

الف) جزایرپولی نِزی مانند: فیجی، ساموآ و تونگا      

ب) جزایرمیکرونِزی مانند: گوام ، جزایرماریانا، کارولین

ج) جزایر ملانِزی مانند: جزایرسلیمان، کالدونیای جدید، جزایر مالوکو،  وانواتو

2- قاره استرالیا در نیمکره جنوبی قرار دارد زیرا در جنوب خط استوا واقع شده است

3- استرالیا از طرف مشرق به اقیانوس ارام و ازطرف مغرب به اقیانوس ھند مربوط می شود

به نقشه، توجه کنید و به پرسش ها، پاسخ دهید.

٤- رشته کوه های نسبتاً مرتفع در کدام سمت استرالیا و به موازات ساحل کدام اقیانوس، کشیده شده اند؟

٥- در نیمه غربی استرالیا چه نوع ناهمواری وجود دارد؟

٦- جلگه مرکزی استرالیا از آبرفت های کدام رود، پدید آمده است؟ این رود به کجا می ریزد؟

7- پهناورترین بیابان استرالیا چه نام دارد؟

8- کاربرگه شماره (18) نقشه استرالیا، نیوزیلند را انجام دهید.

                         کاربرگۀ شمارۀ 18   نقشۀ استراليا، نيوزيلند

1- روی نقشه موارد زير را بنويسيد.

- نام اقیانوس های اطراف استرالیا

- نام رود، جلگه و بیابان مشخص شده

- نام کشور جزیر های که در منطقه اقیانوسیه واقع است و پایتخت آن

- نام پایتخت و دو بندر مهم استرالیا

- نام مدار فرضی که از استرالیا عبور می کند.

- محل سدّ بزرگ مرجانی استرالیا

4- رشته کوه ھا در شرق استرالیا به موازات سواحل اقیانوس آرام کشیده شده اند

5- در نیمه ی غربی استرالیا فلات غربی و بیابان بزرگ ویکتوریا قرار دارد

6- جلگه ی مرکزی از ابرفت رو دارلینگ به وجود آمده است و این رود به خلیج بزرگ استرالیا می ریزد

7- بیابان ویکتوریا

8- پاسخ کاربرگه ی شماره ١٨

9- چند مورد از شباهت ها و تفاوت های طبیعی، اقتصادی، جمعیتی، فرهنگی و ... استرالیا و نیوزیلند را بیان کنید.

10- چرا نام رشته کوه های آلپ جنوبی یا برخی شهرها و مناطق استرالیا و نیوزیلند با مکان ها و نواحی اروپا هم نام است؟

9- استرالیا با وجود وسعت زیاد جمعیت بسیار کمی دارد. اکثریت جمعیت استرالیا و نیوزیلند را مهاجران اروپایی (انگلیسی و ایرلندی) تشکیل می دهند و درصد بسیار کمی از جمعیت نیز بومیان هستند.

زبان رسمی استرالیا، انگلیسی است، اما به دلیل مهاجرپذیر بودن، زبان های مختلفی در این کشور، تکلم می شود. زبان رسمی نیوزیلند نیز انگلیسی است. استرالیا و نیوزیلند از کشورهای مسیحی محسوب می شوند، اگر چه پیروان سایر ادیان نیز در این کشورها زندگی می کنند.

استرالیا و نیوزیلند جزء کشورهای پیشرفته صنعتی در جهان هستند.

استرالیا و نیوزیلند هر دو از مراکز مهم پرورش دام در جهان اند و محصولات دامی به ویژه گوشت و پشم، از صادرات مهم این دو کشور است.

صنعت نیز در استرالیا و نیوزیلند پیشرفته است. سیدنی و ملبورن دو بندر مهم استرالیا از مراکز مهم صنایع کشتی سازی و صنایع شیمیایی به شمار می روند.

استرالیا و نیوزیلند به دلیل وجود سواحل طولانی و تنوع محیطی و گونه های جانوری جاذبه های طبیعی زیادی برای گردشگران دارند و ساختن امکانات تفریحی و گردشگری باعث شده است که گردشگران بتوانند به خوبی از این محیط ها استفاده کنند.

10- چون این قاره به دست اروپائیان کشف و مورد شناسایی واقع شده اند بنابراین بسیاری از نام های موجود درآن  از نام کاشفان و یا از اروپا گرفته شده است.