بارم بندی عربی (3) پایه دوازدهم انسانی سال تحصیلی 1401–  1400

نوبت اوّل (از درس اول، دوم و سوم)

ادامه بارم بندی عربی (3) پایه دوازدهم انسانی سال تحصیلی 1401–  1400

نوبت دوم

تذکّرات برای طراحی سؤالات امتحانی نوبت اول و دوم و میان نوبت ها

1- سؤالات امتحان کاملا حرکت گذاری می شوند. 

2- صورت سؤال از نظر ساختاری و واژگانی، در حد فهم دانش آموز است. 

3- در طراحی سؤال امتحان نوبت اول، طراح مجاز است تا یک نمره در بارم بندی تغییراتی اجرا نماید؛ ولی در نوبت دوم، بارم بندی دقیقا رعایت می شود.

4- حجم اصلی سؤالات امتحانی ترجمه از عربی به فارسی و کاربرد واژگان است که باید تنوع داشته باشد.

5- در بسیاری از موارد سؤالاتِ بخش های مختلف با هم تلفیق می شوند و تفکیک مهارت های زبانی امکان ندارد؛ مثلا در بخش مهارتِ ترجمه، امکان دارد در یک جمله، چند مفهوم مختلف همزمان بیاید. 

6- طرح سؤال امتحان نوبت اول (دی ماه) و دوم (خرداد، شهریور و ... ماه) از بیست نمره است.

7- طرح سؤال امتحان کتبی میان نوبت اول و دوم از پانزده نمره است. معمولا برای امتحان میان نوبت، بارم بندی تعیین نمی شود. اگر دبیری علاقه مند است که براساس بارم بندیِ ویژۀ میان نوبت سؤال طرح نماید، می تواند اینگونه عمل کند:

الف) مهارت واژه شناسی ۱ نمره، مهارت ترجمه به فارسی ۵ نمره، مهارت درک و فهم ۲ نمره و قواعد ۷ نمره.

ب) (این موارد صرفا پیشنهاد است.) در نتیجه ۵ نمره کاسته می شود که برای نمره شفاهی منظور می گردد.

ج) (روخوانی چهار نمره و پاسخ به پرسش های شفاهی ساده یک نمره)

8- در سؤال (ترجمه دقیق فعل ها) یک یا دو قرینه مانند اسم و ضمیر باید در جمله وجود داشته باشد، تا دانش آموز بتواند به کمک آنها فعل مورد نظر را دقیق ترجمه کند. مثال: يا وَلَدُ، رَجاءً، اِسمَع كَلامَ مُعَلِّمِکَ. أَختی تَکتُبُ دَرسَها. أَيَّتُها الزَّميلَةُ، لِمَ لا تَدخُلينَ في غُرفَتِکِ؟ أنتم قَد وَجَدتُم طَريقَكُم. إِنَّنا سَنَذهَبُ إلى السَّفرَةِ غَدَاً. نَحنُ لَم نَجلِس هُناکَ مِن قَبل.

الف) ملاحظه کنید اولاً هریک از فعلها در جمله واقع است؛ ثانیاً در جمله قرینه هایی وجود دارد که کمک می کنند تا دانش آموز موفق باشد. یکی از اهداف ارزشیابی آموزش است. آن ارزشیابی درست است که بتواند به دانش آموز کمک کند و او را دچار ترس و نگرانی نکند و موجب شود تا از یادگیری لذت ببرد.

ب) در این سؤال از فعل هایی استفاده می شود که این ویژگی ها را داشته باشند: صحیح و سالم، پرکاربرد، دارای معنای ساده؛ لذا چنین فعل هایی پیشنهاد می شود: اِبتَعَدَ، أَرسَلَ، اِستَخرَجَ، اِقتَرَبَ، اِنتَظَرَ، اِنقَطَعَ، تَكَلَّمَ، ذَهَبَ، رَجَعَ، ساعَدَ، سافَرَ، شاهَدَ، طَلَبَ، عَلَّمَ، غَسَلَ، لَعِبَ و …

9- در بخش قواعد شیوه طرح سؤال فقط بر مبنای تشخیص فعل ماضی، مضارع، امر و نهی در جمله و تعیین فعل مناسب برای جای خالی و نیز ترجمه از عربی به فارسی است؛ مثال:

اُكتُب فیِ الفَراغَ فِعلاَ مُناسِباً.        أَيُّهَا الرِّجالُ، رَجاءً ... ذلِکَ السّائِقَ. (ساعِد    ساعِدوا )

تَرجِمِ الكَلِمَةَ الَّتي تَحتَها خَطٌّ.        يا أخَواتی، مِن فَضلِکُنَّ، اِرجِعنَ إلَى بُيوتِكُنَّ.

10- در سؤالات چند گزینه ای دو، یا سه گزینه ارائه می شود. (اما در بخش کلمات ناهماهنگ چهار کلمه داده می شود.)

11- ترجمه جمله، یا کلمه از فارسی به عربی در هیچ آزمون، یا مسابقه ای طراحی نمی شود.

12- طرح سؤال از فعل هایی مانند «تَعَلَّموا» ، «تَعارَفوا» که می توانند ماضی، یا امر باشند باید در جمله و همراه قرائن مناسب باشد و اگر در امتحان از طرح چنین سؤالاتی خودداری شود بهتر است.

13- در تشخیص و ترجمه فعل های ماضی ساده، ماضی استمراری، ماضی منفی، مضارع منفی و مستقبل و نیز مصدر در جمله باید فقط موارد صحیح و سالم طراحی شود و اگر از معتل سؤالی طرح شد، نباید تغییراتی مانند اعلال حذف داشته باشد. دانش آموزان در ترجمۀ فعل هایی مانند اَرضِ، اِرضَ، اِهدِ، دَع، اُدعُ، رُدَّ، قِ دچار مشکل خواهند شد. اگر هم در کتاب های درسی به کار رفته باشند باید بدون کوچکترین تغییری عین همان عبارت داده شود؛ مانند: «اِهدِنَا الصِّراطَ المُستَقيمَ»

احتمال دارد دانش آموزی بداند فعل جمله «اَلأَطِبّاءُ كانوا يَفحَصونَ المَرضى.» معادل «ماضی استمراری» در فارسی است؛ ولی معنای فعل «فَحَصَ» را که در پایه هشتم خوانده است بعد از پنج سال فاصله فراموش کرده باشد؛ در این صورت به او ظلم می شود. در چنین حالتی لازم است که معنای فعل «فَحَصَ» در برگه امتحان داده شود؛ زیرا آنچه سنجیده می شود ساختار معادل «ماضی استمراری» است نه معنای فعل «فَحَصَ»، و این بخش از بارم بندی در بخش قواعد است، نه در بخش ترجمه.

14- آموزش و ارزشیابی مطابقت عدد و معدود و ویژگی های معدود و مطابقت موصوف و صفت مطلقاً از اهداف کتاب درسی نیست؛ اما حفظ عددهای اصلی یک تا صد و عددهای ترتیبی یکم تا بیستم از اهداف کتاب است.

15- طرح سؤال در مورد تشخیص ضمیر و اسم اشاره مناسب، برای جای خالی در جمله با توجه به قرائن در قالب سؤال چند گزینه ای اشکالی ندارد، ولی باید توجه داشت که چنین مواردی از اهداف کتاب درسی نیست: ضمیر منفصل منصوب مانند إِیّاکَ؛ تشخیص کاربرد اسم اشاره مثنی مانند هذانِ و هذین، کاربرد هذه و تلک برای اشاره به اسم غير عاقل. در کتاب درسی به نام ضمایر اشاره نشده است.

16- در تشخیص محل اعرابی در جمله، نهادن اِعراب رفع، نصب و جر از اهداف کتاب نیست و کلمات جمله ارائه شده باید کاملا اعراب گذاری شده باشند. طرح سؤال از اعراب گذاری کلمات جمله، مطلقا ممنوع است؛ زیرا در کتاب آموزش داده نشده است.

17- در تشخیص مشتقّات، ذكر جامد و مشتق لازم نیست؛ اما ذکر نوع کلماتی مانند حاکِم، مَحکوم، مَحكَمَة، أَحكَم لازم است. در اسم فاعل و اسم مفعول مانند ناظِر و مُنتَظِر ذکر اینکه ناظر اسم فاعل ثلاثی مجرد و منتظر اسم فاعل ثلاثی مزید می باشد، در کتاب درسی تدریس نشده و از اهداف آموزشی کتاب نیست.

18- در بخش تحلیل صرفی و اعراب می توان مانند کتاب عمل کرد. یعنی سؤال دو گزینه ای نیز طرح کرد. از طرح سؤال به صورت پر کردن جای خالی در تجزیه و ترکیب خودداری شود. ارائه یک جمله و درخواست از دانش آموز برای نوشتن تحلیل صرفی و اعراب نیز از اهداف برنامه درسی نیست.

19- تغییر جملات کتاب در امتحان جایز است؛ به شرط اینکه این تغییر موجب نشود که بیشتر دانش آموزان دچار اشكال شوند. هدف این است که دانش آموز طوطی وار عبارت ها را حفظ نکند. بدیهی است که آیات و احادیث و ضرب المثل ها را نمی توان تغییر داد.

20- در بخش مهارت ترجمه به فارسی نمی توان تفکیک دقیق میان عبارات ارائه شده انجام داد. طبیعی است که امکان دارد در آزمون جمله ای داده شود که بارم بخش هایی از قواعد را افزایش دهد.

21- در امتحان نوبت دوم از مطالب نیمه اول کتاب کمتر از هفت نمره طراحی می شود. درس عربی به گونه ای است که نمی توان سقفی دقیق برای مطالب نیمه اول و دوم کتاب تعیین کرد؛ زیرا نه تنها مفاهیم پنج درس کتاب، در هم تنیده اند؛ بلکه آموخته های سال های گذشته نیز تکرار شده اند. (نیمه اول حدود هفت نمره، نیمه دوم حدود ۱۳ نمره)

ادامه بارم بندی عربی زبان قرآن (3) پایه دوازدهم انسانی سال تحصیلی 1401–  1400

امتحان شفاهی، میان نوبت اول و دوم

تذکّرات:

1- امتحان میان نوبت اول و دوم شامل دو بخش کتبی (از ۱۵ نمره) و شفاهی (از ۵ نمره) می باشد، ولی امتحان نوبت اول و دوم فقط کتبی و از بیست نمره است.

2- تلفظ درست مخارج حروف خاص زبان عربی (ث، ح، ذ، ص، ض، ط، ظ، ع، ق، غ، و دشوار است و از عهده بسیاری از دانش آموزان بر نمی آید؛ اما باید از دانش آموزان خواسته شود حتی الامکان مخارج حروف خاص عربی را درست بر زبان آورند و تمرین کنند، زیرا هدف اصلی آموزش عربی مسائل دینی است و قرائت نماز باید با تلفظ درست باشد.

3- در پاسخ به جمله های پرسشی به پاسخ کوتاه یک یا دو کلمه ای بسنده شود؛ مثلا اگر در پاسخ سؤال «إلَى أينَ تَذهَبُ؟» پاسخ دهد «إلى الفُندُق»، کاملا درست است و نیازی نیست پاسخ دهد: «أنا أذهَبُ إلى الفُندُقِ.» در بخش مکالمه، فهم سؤال نیمی از نمره را دارد؛ مثلا اگر از دانش آموزی سؤال شد: «مِن أينَ أنتَ؟» و پاسخ داد: «طهران» و درنگ کرد و نتوانست بگوید «أنا مِن طهرانَ.» در حقیقت نیمی از نمره را گرفته است. چون سؤال را فهمیده است.

4- می توانیم از دانش آموز بخواهیم خودش را به زبان عربی در دو دقیقه معرفی کند؛ یا اگر فعالیتی در زمینه نمایش و مکالمه در کلاس داشت می توان به عنوان نمره امتحان شفاهی از آن استفاده کرد.

5- طبیعی است که در یک روز نمی توان از همه دانش آموزان آزمون شفاهی به عمل آورد؛ بنابراین آنچه را دانش آموز در طول سال تحصیلی می خواند و مجموعه فعالیتهای شفاهی وی نمره شفاهی اش را تشکیل می دهد.

مبنای نمره دهی آخرین و بهترین وضعیت مهارت شفاهی اوست. رعایت ظرافت های صرفی و نحوی در مکالمه در حد دانش آموز نیست. مخصوصا اینکه او باید در پاسخگویی سرعت عمل داشته باشد و فرصت کافی برای فکر کردن ندارد؛ از طرفی آزمون شفاهی اضطراب دارد؛ بنابراین از دبیر گرامی خواهشمندیم این بخش را با نرمش و مهربانی برگزار کند تا دانش آموز خاطره خوشی از مکالمه به یاد داشته و زمینه مثبتی در ذهن او برای سال های آینده بماند.

پرسش های مکالمه مانند: مَن أنتَ؟ مَا اسمَ هذَا الطالِبِ؟ (مَا اسمُ هذِهِ الطّالِبَةِ؟)، من أين حضرتك؟ كم عمرك؟ ما هوَ تَرتیبُکَ بَينَ إخوَتِكَ وأَخَواتِكَ فیِ الأسرَةِ؟ كيف حالک؟ أين بيتك؟ إلى أينَ سافَرتَ هذه السِّنَة؟ أیّ طعام تحبّ (تحبّينَ)؟ أيُّ فاكهةٍ موجودةٌ الآن في السوقِ؟ متی ترجع (ترجعين) إلى بیتک؟ كم الساعة؟ ما هوَ لَونُ البابِ؟ لِماذا تدرُسُ (تدرسين)؟ ماذا تأكُلُ (تأكلينَ) لِلغَداءِ؟ هل أنتَ نَشيطٌ (هل أنتِ نشيطة)؟ أ دفترٌ عَلَى المنضدةِ أم كتابٌ؟ لِمَن تلك الحقيبة؟ ماذا تُشاهد في ساحةِ المدرسة؟