جواب سوالات پایان درس صفحه 69 درس 4 از من تا خدا هشتم (رمز شجاعت)

بین ایمان به رب (پروردگار) و شجاعت ارتباط مستقیم و عمیقی وجود دارد.

ارتباط ایمان به رب و شجاعت

ایمان به خدا (رب) و شناخت جایگاه بندگی انسان، منشأ آرامش و شجاعت است. این ارتباط از این قرار است:

انجام وظیفه و اطاعت از خدا: انسان مؤمن خود را بنده خدا می‌داند و کار بنده را اطاعت از رب می‌شناسد.

او به وظیفه بندگی خود عمل می‌کند.

سپردن نتیجه کار به خدا (توکل): بنده مطمئن است که اگر کارش را خوب انجام دهد، خداوند کار خودش را بلد است و آنچه را که به صلاح بنده اوست پیش خواهد آورد.

او نتیجه کار را به خدا می‌سپارد و در کار خدا دخالت نمی‌کند.

آرامش و رفع نگرانی: این ایمان و سپردن امور به خدا باعث آرامش شده و بنده را از اضطراب و نگرانی دور می‌کند.

چون ذهن و دل مردم در دست خداست نه بنده، شخص نباید نگران افکار و قضاوت دیگران باشد.

جرئت و شجاعت: این آرامش و توکل، به انسان شجاعت می‌دهد تا بتواند راه درست را بدون ترس انتخاب کند و انتخابش را بدون ترس بر زبان آورد.

به عنوان مثال، تملیخا و دوستانش به دلیل همین ایمان و عمل به وظیفه بندگی خود، جرئت کردند که از توحید حرف بزنند و خدایی دقیانوس را انکار کنند.

به طور خلاصه، ایمان به اینکه پروردگار آسمان‌ها و زمین سرپرست و حامی اوست و سرنوشت و نتیجه امور در دست اوست، باعث می‌شود که مؤمن بدون ترس از مخالفت یا قضاوت دیگران، تنها به وظیفه خود یعنی اطاعت از دستورهای خدا عمل کند.

دلیل عدم پذیرش حرف ریحانه توسط فاطمه

به نظر می‌رسد فاطمه حرف ریحانه را قبول نمی‌کند، زیرا بر اساس آموزه‌های درس، او وظیفه‌ی خود را بیان حق و عمل به دستور خدا می‌داند و نتیجه و بازخورد دیگران را به خدا واگذار کرده است.

دلایل احتمالی که فاطمه حرف ریحانه را نمی‌پذیرد:

عمل به وظیفه‌ی بندگی: او معتقد است وظیفه‌اش این است که دستورهای خدا را اجرا کند و حقیقت را بیان نماید.

اهمیت ندادن به مخالفت و قضاوت دیگران: او می‌داند که راضی کردن دیگران یا ترس از مسخره شدن، وظیفه‌ی او نیست.

او به این باور رسیده است که اگر وظیفه‌ی خود را انجام دهد، باید بقیه کارها و نتیجه‌ی آن را به خدا بسپارد.

او نگران نیست که دیگران با او مخالفت کنند یا او را مسخره کنند.

اثرگذاری بر دیگران (فریاد حقیقت): فاطمه ممکن است همانند تملیخا و دوستانش، بیان حقیقت را در زمانه‌ای که ممکن است حقیقت رو به فراموشی باشد، نوعی فریاد بداند تا شاید کسی بیدار شود و به راه درست هدایت شود.

منبع شجاعت: او با ایمان به خدا (رب) به آرامش و شجاعتی رسیده است که به او جرئت می‌دهد راه درست را بدون ترس انتخاب کند و انتخابش را بر زبان آورد.

به طور کلی، فاطمه باور دارد که وظیفه او گوش دادن به دستور خدا و عمل به آن است، نه همراه کردن دیگران با خود یا ترس از مخالفت آن‌ها.

الف اگر من جای آن بچه بودم، با توجه به آموزه‌های درس "رمز شجاعت"، وظیفه‌ی خود را تذکر دادن یا دور کردن خود از گناه می‌دانستم و آن را انجام می‌دادم:

1 بیان حقیقت و تذکر: ابتدا سعی می‌کردم با لحنی مناسب و مهربان، به آن‌ها تذکر دهم که این کار (خط کشیدن روی میزها و دیوارها) درست نیست و به اموال عمومی آسیب می‌زند.

2 خروج از موقعیت گناه: اگر تذکر من تأثیری نداشت و فضای مجلس همچنان آلوده به عمل نادرست بود و نمی‌توانستم کاری کنم، آنجا را ترک می‌کردم.

ترس از مسخره شدن یا ناراحتی دیگران نباید مانع ترک کار نادرست شود، زیرا راضی کردن دیگران در چنین شرایطی وظیفه من نیست.

ب راه شجاع بودن در چنین موقعیت‌هایی، داشتن ایمان به رب و سپردن نتیجه کار به خدا است:

انجام وظیفه بندگی: تمرکز بر این نکته که وظیفه‌ی من به عنوان یک بنده، اطاعت از دستورهای خدا و انجام کار درست است (چه تذکر دادن و چه ترک مجلس گناه).

توکل و سپردن نتیجه به خدا: نتیجه‌ی کار و واکنش دیگران (از جمله ترس از مسخره شدن، مخالفت یا ناراحتی دیگران) را به خدا بسپارم.

به خود یادآوری می‌کنم که ذهن و دل مردم دست من نیست، بلکه دست خداست.

ایمان به حمایت الهی: باور به اینکه با انجام وظیفه، خدا با من است.

پرهیز از دخالت در کار خدا: بدانم که نباید سعی کنم در کار خدا دخالت کنم (مانند تلاش برای راضی نگه داشتن همه یا همراه کردن اجباری آن‌ها)، زیرا این کار جز نگرانی و اضطراب چیزی به دست نمی‌آورد.

1  تذکر درباره حکم نماز نشسته (بدون دلیل)

رضا باید با لحنی دوستانه و محترمانه، به حکم شرعی نماز نشسته اشاره کند :

شرط جواز نماز نشسته: نماز ایستاده (قیام) در چهار جا واجب است و تنها در دو صورت می‌توان نماز را نشسته خواند:

وقتی که شخص اصلاً نتواند بایستد (مانند کسی که پایش شکسته است.)

وقتی که ایستادن برای او واقعاً ضرر داشته باشد.

تشبیه موقعیت: می‌تواند مثال همان داستان را بیاورد: "وقتی می‌توانیم چند دقیقه بایستیم و با دوستان یا بندگان خدا حرف بزنیم، قطعاً می‌توانیم چند دقیقه هم بایستیم و با خدا صحبت کنیم."

باطل شدن نماز: تأکید کند که نماز نشسته بدون دلیل موجه، در واقع ترک عمدی یکی از واجبات نماز است و نماز را باطل می‌کند، زیرا قیام در حین خواندن حمد و سوره و تسبیحات، اگرچه رکن نیست، اما ترک عمدی آن نماز را باطل می‌کند.

2 بیان زیبایی‌های قیام (ایستادن) در نماز

رضا می‌تواند با بیان معنوی، اهمیت و زیبایی قیام را در ذهن مخاطبان پررنگ کند:

نشانۀ عظمت: قیام یکی از قشنگ‌ترین قسمت‌های نماز است.

ادب حضور: وقتی به دیدار یک انسان بزرگ و شریف می‌رویم، به همان اندازه که عظمتش را در نظر داریم، به آداب حضور نزد او نیز توجه می‌کنیم.

حال بندگی: نمازگزار در حالت قیام در برابر خدایی ایستاده که خدای عالم و آفرینندۀ آسمان‌ها و زمین است.

اظهار نیاز و امید: بهتر است مانند بنده‌ای به نماز بایستیم که خود را در برابر خدا هیچ می‌شمارد، نیازمند اوست و امید به رحمتش دارد.

الف

حکم نماز: نماز ایشان صحیح است و باید نشسته بخواند.

دلیل: اگر ایستادن برای شخص واقعاً ضرر داشته باشد، می‌تواند نماز خود را نشسته بخواند.

خانم فرهمند به دلیل عمل جراحی و ضعف بدنی، هنگام ایستادن احساس سرگیجه دارد. این وضعیت می‌تواند مصداق ضرر باشد و او ناچار است نشسته نماز بخواند.

ب

حکم نماز: نماز ایشان باطل است.

دلیل: قیام (ایستادن) در هنگام خواندن حمد و سوره یا تسبیحات اربعه (که در رکعت آخر خوانده می‌شود) واجب است.

اگر این قیام عمداً ترک شود، نماز باطل می‌شود.

فرد مورد نظر برای اینکه سریع‌تر به اتوبوس برسد، عمداً رکعت آخر نماز را نشسته خوانده است. سرعت در کار دنیا (رسیدن به اتوبوس) دلیل شرعی موجهی برای ترک قیام واجب در نماز نیست و لذا نماز باطل است.

حکم نماز: نماز او باطل می‌شود.

دلیل:

قیام بعد از رکوع یکی از چهار جایی است که ایستادن در نماز واجب است (قیام).

این قیام (قیام بعد از رکوع) رکن نماز نیست.

اما اگر این قیام عمداً ترک شود، نماز باطل می‌شود.

در این حالت، حسین از روی عجله و بدون ایستادن و در همان حالت خمیده به سجده رفته است ، که این کار به منزله ترک عمدی قیام بعد از رکوع است و باعث بطلان نماز می‌شود.