گام به گام فعالیت صفحه 112 درس 10 علوم تجربی نهم (نگاهی به فضا)

هدف: تعیین جهت شمال و جنوب جغرافیایی در روز

1. میله ای به طول نیم متر را در مکانی آفتابی به طور عمود روی زمین نصب و دایره ای به شعاع یک متر و به مرکز میله رسم کنید.

2. هنگام طلوع خورشید، طول سایه میله، بزرگ تر از شعاع دایره است. به مرور زمان، طول سایه میله به شعاع دایره نزدیک می شود. زمانی که طول سایه با شعاع دایره برابر شد، بر روی دایره علامتی بگذارید.

3. در هنگام ظهر، طول سایه میله به کوتاه ترین مقدار خود می رسد و بعدازظهر، به مرور زمان طول سایه میله افزایش می یابد. وقتی سایه میله مجدد برابر با شعاع دایره شد، بر روی دایره علامت بگذارید.

4. دو نقطه علامت گذاری شده بر روی دایره را با استفاده از خط کش به هم وصل كنید. (خط چین آبی)

5. وسط خط مذكور را تعیین نمایید و از آن نقطه خطی به میله وصل كنید.خط حاصل جهت شمال و جنوب جغرافیایی را نشان می دهد. سمتی كه سایه تشكیل می شود، جهت شمال و سمت مقابل، جهت جنوب جغرافیایی می باشد.

به این روش دایره هندی نیز می گویند. ابتدا یک میلۀ نیم متری را در صبح زود در مکانی بطور عمودی نصب می کنیم. سپس دایره ای به شعاع یک متر (قطر دو متر) رسم می کنیم. هنگامی که طول سایه بر یکی از خط دایره ها )شعاع( منطبق شد آن قسمت را علامت می زنیم (نقطه 1) سپس منتظر می مانیم تا بعد از ظهر که نور آفتاب مسیر سایه اش تغییر می کند دوباره روی سمت مقابل دایره منطبق شود (نقطه 2) سپس نقطۀ 1 و 2 را به هم متصل کرده و فاصلۀ بین این دو نقطه را پیدا می کنیم (نقطه x) سپس نقطۀ x را به میلۀ وسط وصل می کنیم. آن سمت شمال را نشان می دهد زیرا ما در نیمکره شمالی هستیم و در سمت مخالف آن خط سمت جنوب است