گام به گام پرسش های نمونه صفحه 126 درس 9 تاریخ (3) ایران و جهان معاصر (نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران)

1- پس از شهریور 1320 و برکناری و تبعید رضاشاه، چه تغییر و تحول سیاسی مهمی در کشور به وجود آمد؟

2- علت و هدف از طرح سیاست موازنۀ منفی چه بود؟

3- قرارداد الحاقی گس - گلشاییان با چه هدفی به امضا رسید و سرانجام آن چه شد؟

4- عوامل سیاسی و اجتماعی مؤثر بر تصویب قانون ملی شدن صنعت نفت ایران را توضیح دهید.

5- دیدگاه و ارزیابی خود را دربارۀ تأثیر و نقش عوامل داخلی و خارجی بر موفقیت کودتای 28 مرداد و سقوط دولت دکتر مصدق بیان کنید.

1- پس از اشغال ایران، کنترل مستقیم راه‌های اصلی خلیج فارس به مرز‌های شوروی و حفاظت از چاه‌ها و تأسیسات نفت جنوب در اختیار متفقین قرار گرفت و برخی از شخصیت‌های ایرانی هوادار دولت‌های محور و تعدادی از آلمانی‌های فعال در ایران بازداشت شدند. محمدرضاشاه به سلطنت رسید که تنها بر ارتش تسلط داشت، قدرت اداری و اجرایی کشور در اختیار مجلس شورای ملی و هیئت مدیره بود. گروهای اجتماعی اعیان و اشراف زمین‌دار و غیرزمین‌دار در مجلس و کابینه‌های این دوره صاحب نفوذ بودند.

2- این سیاست که هدف آن ایستادگی در برابر امتیازخواهی دولت‌های سلطه‌جو (به خصوص در زمینهٔ نفت) بود در برابر سیاست موازنهٔ مثبت که خواهان واگذاری امتیاز به قدرت‌های بزرگ بود، مطرح شد.

3- این قرارداد با هدف بازنگری در قرارداد نفت جنوب و تأمین منافع ایران مطرح شد، ولی به دلیل نادیده گرفتن حقوق مادی مردم ایران و در نتیجه نقض حاکمیت ملی و استقلال کشور و نیز مشروعیت بخشیدن به تسلط بیگانگان بر منابع و صنعت نفت مورد مخالفت نمایندگان قرار گرفت و به تصویب نرسید.

4- حمایت گستردهٔ افکار عمومی، اتحاد و همکاری تنگاتنگ نیروهای ملی و مذهبی و پشتیبانی قاطع آیت‌الله کاشانی، قتل رزم‌آرا توسط خلیل طهماسبی یکی از اعضای جمعیت فداییان اسلام و نیز پیروزی جنبش‌های ضد استعماری مردم هندوستان علیه استعمار انگلستان و موفقیت حرکت‌های استقلال‌طلبی در برخی از کشورهای آسیایی و آفریقایی

5- شاه و درباریان که دستشان در امور کشور کوتاه شده بود با این کودتا موافق بودند. در ارتش و نیروهای نظامی افسرانِ وفادار به شاه وجود داشتند که در امور کشور توسط دولت مصدق کارشکنی می‌کردند و در نهایت در هماهنگی با مأموران سازمان‌های جاسوسی آمریکا و انگلستان دست به کودتا زدند. نیروهای مذهبی به رهبری آیت‌الله کاشانی به تدریج از حمایت دولت مصدق و سیاست‌هایش دست کشیدند و دکتر مصدق این پشتوانهٔ ارزشمند را از دست داد. دولت‌های آمریکا و انگلیس با هزینه‌های مالی و سیاسی در داخل و خارج از ایران نقشهٔ کودتا را رهبری می‌کردند. این زمینه‌ها باعث دلسردی مردم از دولت مصدق شد و راه را برای کودتا هموار کرد.