امام خمینی

در پایان قرن بیستم امام خمینی ( ره ) ، در ادامه تلاش و مبارزه برای تشکیل جامعه مطلوب به این نتیجه رسید که مردم ایران می‏ توانند با مشارکت و حضور فعال خود ، جامعه ­ای ایجاد کنند که هر دو ویژگی جامعه مطلوب را داشته‌ ‌باشد . 
 یعنی هم قوانین آن عادلانه باشند و هم مجریان این قوانین از دو شرط علم و عدالت برخوردار باشند . 
 بر اساس نظر امام خمینی ( ره ) ؛ مجلس شورای اسلامی با مشارکت نمایندگان مردم موظف است شرط اول جامعه مطلوب را محقق کند و مجلس خبرگان نیز موظف است شرط دوم جامعه مطلوب را تحقق بخشد ؛ یعنی رهبر جامعه را بر اساس معیارهای اسلامی شناسایی و معرفی کند و بر عملکرد او نظارت نماید . 
 
 قاعده شکل دهی نظام ­های سیاسی : 
 جوامع اسلامی می­ توانند بنا به شرایط متفاوت فرهنگی و تاریخی خود ، الگوهای متنوعی از نظام ­های سیاسی – اجتماعی اسلامی را پدید آورند . الگوی مشروطه میرزای نائینی در اوایل قرن ۲۰ میلادی و الگوی انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی امام خمینی ( ره ) در اواخر قرآن میلادی ۲۰ ، محصول تلاش ‌های نظری و عملی فقه شیعه ( فقه سیاسی – اجتماعی شیعه ) در ایران است . 
 
 فقه اهل سنت نیز این امکان را دارد که نظام ­های سیاسی – اجتماعی متناسب با خود را پدید آورد .
 جهان اسلام با استفاده مناسب از فقه اسلامی می‏ تواند از هویت اسلامی خویش پاسداری کند . 
 
 جوامع اسلامی شکل دهی نظام سیاسی - اجتماعی متناسب پاسداری از هویت اسلامی بیانات امام خمینی ( ره ) درباره شکل دهی دولت اسلامی با جمهوری ­های آزاد و مستقل و بیانات مقام معظم رهبری در راستای توجه به اقتضائات فرهنگی ، تاریخی ، سیاسی در هر یک از جوامع اسلامی ، بر محور نکته کلیدی ذیل قابل تأمل می­ باشند : 
 
 تشکیل دولت هایی با اساس اسلامی و با الگوهایی بومی : 
 توضیح : هر یک از کشورهای اسلامی می‏ توانند در بستر و زمینه اسلامی ، الگوها یا مدل ­های بومی و متناسب خود را ایجاد کنند دولت ­های اسلامی در جوامع اسلامی مختلف قرار نیست عین هم باشند .