ویژگی های تمدن اسلامی

تمدن اسلامی ؛ ترکیب کننده و تکمیل کننده فرهنگ ‌های قدیم شرق و غرب بود و نه تقلید کننده صرف و ادامه دهنده محض آنها . 
 دوره کمال تمدن اسلامی ، دوره سازندگی بود ؛ دوره ای که طی آن یک فرهنگ جهانی و انسانی با ترکیب و تکاملی از عناصر مختلف یونانی ، هندی ، ایرانی و حتی چینی شکل گرفت . 
 
 اهمیت تمدن اسلامی در ترکیبی بودن آن از یکسو و بنیاد و اساس اسلامی آن از سوی دیگر است . بنیاد و اساسی که ارزش جهانی و انسانی دارد . 
 آنچه تمدن اسلامی را جهانی کرد ، شوق و اراده کسانی بود که از هر قوم و ملتی منادی اسلام و جهت گیری الهی و انسانی آن ، بوده اند . 
 
 جامعه اسلامی بعنوان وارث تمدن عظیم اسلامی ، جامعه ­ای بود که در اصل ، مرکز آن قرآن بود و نه شام و عراق . در سرتاسر این جامعه اسلامی ، یک قانون اساسی وجود داشت و آن قرآن بود . 
 در قلمرو جهان اسلام به سبب وجود مدارا و وحدت ، خبری از سوگیری ‌ها و تعصبات قومی ، نژادی ، جغرافیایی شرقی غربی ، زبانی و . . . . نبود . 

تا وقتی که جامعه اسلامی به سبب مدارا و وحدت در داخل ، از همکاری تمام عناصر جامعه بهره داشت و در خارج با دنیای غیراسلامی مرتبط بود ، با قدرت و بنیه قوی به لحاظ جسمی و روحی به لحاظ سخت افزاری و نرم افزاری به لحاظ عملکرد و اندیشه ( ، می­ توانست هر چیز تازه و مطبوع را هضم و جذب کند . 

جامعۀ متمدن اسلامی:

مدارا و وحدت در داخل جلب همدلی و همکاری تمام استعدادهای موجود فارغ از رنگ ، نژاد ، قومیت ، زبان و . . . برخورداری از قدرت و بنیه قوی تعامل آگاهانه و سازنده با جوامع غیراسلامی و هضم و جذب هر عنصر یا پدیده جدید و مطبوع بطور خلاصه ‌تر : جامعه متمدن اسلامی : مدارا و وحدت در داخل تعامل سازنده با خارج . 

دو نکته مهم درخصوص دین اسلام:

۱ - اسلام دین زندگی و حیات است نه مرگ و نیستی 
 ۲ - اسلام دین فرازمانی و فرامکانی است ( به زمان و مکان خاصی اختصاص ندارد و ویژگی حیات بخشی ) زندگی بخشی ( آن محدود به مکان و زمان خاصی نیست . اسلام تمام انسان‌ها را فارغ از هر رنگ ، نژاد ، زبان ، جغرافیا و . . . مخاطب خود قرار می‏ دهد . ) 

دو ویژگی اساسی به مثابه شاخصی از زنده و پویا بودن جهان اسلام :

1- آگاهی همراه با عمل

2- عمل همراه با آگاهی

پیامدهای این دو ویژگی اساسی برای جهان اسلام:

دو ویژگی آگاهی همراه با عمل و عمل همراه با آگاهی ، پیامدهایی مانند همبستگی ، تعاون و همکاری ، امید و اطمینان ، توجه به آینده و برنامه ریزی را بدنبال می‏ آورد . 

اساس و پایۀ شکل دهی علوم و دانش ها در جهان اسلام:

جهان اسلام بر دو پایه و اساس ، علوم و دانش هایی را شکل داده‌ است . 
 ۱ - با توجه به تعریفی که از دانش علمی داشته‌ است . 
 ۲ - به تناسب جریان ­های فکری و اجتماعی که در درون جهان اسلام موجود بوده‌ است . 

علوم اجتماعیِ جهان اسلام:

علوم اجتماعی جهان اسلام همواره ناظر به مسائل و نیازهای اجتماعی و متناسب با آنها بوده‌ است . به عبارت دیگر ؛ علوم اجتماعی در جهان اسلام محور محور و نیاز پایه ، بوده‌ است.