اعتباریات ؛ بعنوان موضوع علوم اجتماعی علامه با با طرح اعتباریات؛ اعتباریات ؛ تعریف دقیق تری از موضوع علوم اجتماعی است کرده است .
از نظر علامه طباطبائی؛ ؛ اعتباریات یا همان پدیده های قراردادی و اعتباری در جامعه ؛ موضوع علوم اجتماعی هستند .
عقل نظری : به شناخت ( هست ها ) می پردازد و با روش حسی - تجربی ، هستی های طبیعی را می شناسد . احکام و قواعد ریاضی و متافیزیکی را در می یابد . این سطح از عقلانیت ؛ علوم طبیعی ، ریاضی و فلسفه ( متافیزیک ) را شکل می دهد .
عقل عملی : بایدها و نبایدها و احکام ارزشی ( خوب / بد ) را می شناسد و درباره ارزش های فردی و اجتماعی داوری می کند .
مثال
عدالت را خوب و ظلم را بد ارزیابی می کند.
عقل عملی به انسان در انجام عملش یاری می رساند و در این مسیر پدیده هایی را ایجاد می کند . عالمه طباطبائی این پدیده ها را اعتباریات ( پدیده های اعتباری یا قراردادی ) می نامد .
اعتباریات ( پدیده های اعتباری یا قراردادی ) دو ویژگی دارند :
۱ - با خواست و اراده انسان ها بوجود می آیند .
۲ - پس از شکل گیری ؛ دارای آثار و پیامدهای غیرارادی می گردند .
مثال
پدیده هایی مانند جامعه، خانواده، قانون، مدرسه، آداب و رسوم، سنت هاو .....از جملۀ اعتباریات یا پدیده های اعتباری هستند.
چراکه ؛ اول با بصورت خودبخودی و طبیعی وجود نداشته اند بلکه انسان ها با خواست و اراده آنها را ایجاد کرده اند . ثانیا آثار و پیامدهای غیرارادی و برنامه ریزی نشده دارند . . .
مثال
پدیده هایی مانند خانواده، مدرسه و ...عالوه بر پیامدهای قابل پیش بینی؛ دارای پیامدهای غیرارادی و غیرقابل کنترل نیز هستند.
فارابی موضوع علم مدنی ( علوم اجتماعی ) را واقعیت های اجتماعی می داند . منظور از واقعیت های اجتماعی از نظر فارابی ؛ پدیده هایی هستند که با آگاهی و اراده انسانها ایجاد می شوند .
فارابی علم مدنی یا همان علوم اجتماعی را در مقابل علومی قرار می دهد که موضوع آنها مستقل از اراده انسانها وجود دارد .
تهیه کننده: محمود کرمی