درسنامه کامل دین و زندگی (2) فصل 8 احیای ارزش های راستین

حق، پوشیده ترین چیز و باطل، آشکاترین چیز است؛ رایج ترین کار، دروغ بستن به خدا و پیامبر (ص) است؛ بخواهند قرآن را به درستی بخوانند، کم بهاترین کالاست؛ وقتی بخواهند قرآن را وارونه و به نفع دنیا طلبان معنا کنند، قرآن رایجترین کالاست؛ خیر و معروف، ناشناخته ترین کار و منکر و گناه، شناخته شده ترین کار؛ مردم در اختلاف و پراکندگی به سر می برند. (در اختلاف وحدت دارند)؛ از عمل به راهنمایی های قرآن دورند و به ظاهر قرآن توجه دارند و از محتوای آن غافلند.

تشخیص راه رستگاری ابتدا با شناخت رهاکنندگان و پشت کنندگان به صراط مستقیم امکان پذیر است؛ وفای به عهد خود با قرآن با شناخت پیمان شکنان ممکن است و پیروی از قرآن با شناخت فراموش کنندگان آن ممکن است. راه حل نهایی؛ حق را از اهل حق  امامان (ع) و اهل بیت (ع) طلب کنیم.

از ویژگی های اهل حق؛ نظر دادن و حکم کردنشان نشان دهنده دانش آنها است؛ با دین مخالفت نمی کنند و اختلاف ندارند؛ در این دوره ائمه (ع) از پا ننشسته و مبارزه کردند و در مقابل تفسیرهای غلط، آموزه های واقعی قرآن و سخن پیامبر (ص) را در اختیار جامعه نهادند.

تعلیم و تفسیر قرآن کریم

اقدام برای حفظ سخنان و سیره ی پیامبر (ص(

تبیین معارف اسلامی متناسب با نیازهای نو

با وجود میدان دادن حاکمان به افراد فاقد صلاحیت در زمینه ی تفسیر، امامان (ع) در هر فرصتی معارف قرآنی را بیان می کردند؛ در نتیجه ی این اقدام ائمه (ع)، مشتاقان معارف قرآنی حتی آنان که تابع امامت امامان نبودند، از این معارف بهره بردند.

ممنوعیت بعد از رحلت پیامبر (ص) آثار زیان باری برای مسلمانان داشت. علی (ع) و حضرت زهرا (س) به این ممنوعیت توجه نکرده و سخنان پیامبر (ص) را به فرزندان خود انتقال دادند، مثلا امام رضا (ع) به اجبار مأمون از مدینه به مرو رفته و در مسیرش در نیشابور، هزاران نفر به استقبال آمدند و با اصرار مردم، امام (ع (شروع به سخن کردند: (کلمة لا اله الا الله حصنی فمن دخل حصنی امن من عذابی بشروطها و انا من شروطها) (حدیث سلسلة الذهب)

کلمه لا اله قلعه محکم من است، هرکس به این قلعه محکم من وارد شود، از عذاب من در امان است اما به شرط های آن و من از شرط های آن هستم.

پیام حدیث: اهمیت ولایت امام مقصود امام رضا (ع) از حدیث (مرتبط با حدیث ثقلین) توحید یک لفظ و شعار نیست بلکه باید در زندگی اجتماعی ظاهر شود و تجلی آن با ولایت امام که همان ولایت خداست میسر است. به جهت توالی اسامی معصومین به سلسله الذهب (زنجیره طلایی) مشهور است.) نشان می دهد احادیث چگونه منتقل می شده.

با گسترش سرزمین اسلامی، سؤالات جدید پیش می آمد و ائمه (ع) به دور از انزوا با تکیه بر علم الهی پاسخگوی همه سؤالات بودند؛ ثمره حضور سازنده؛ کتب حدیثی ائمه (ع) در کنار قرآن و سیره ی پیامبر (ص)، نهج البلاغه (خطبه ها،نامه ها،کلمات) و صحیفه سجادیه.

نتیجه تلاش ائمه (ع)؛ پوشیده نماندن حقیقت اسلام برای جویندگان حقیقت تا بتوانند در میان انبوه تحریفات که مانند غبارند، تعلیمات اصیل اسلام را تشخیص دهند.

امامان (ع) از دو جهت با حاکمان زمان مبارزه می کردند.

اصول کلی امامان (ع) در مبارزه با حاکمان

امامان (ع) از دو جهت با حاکمان زمان مبارزه می کردند.

اول، رهبری جامعه با ائمه (ع) بود و لازم بود غاصبان را کنار بزنند و با تشکیل حکومت اسلامی، قوانین اسلام و عدالت را اجرا نمایند.

دوم، حاکمان غاصب، قوانین اسلام را زیر پاگذاشته و به مردم ستم می کردند و امامان (ع) معتقد بودند طبق وظیفه ی امر به معروف و نهی از منکر باید با غاصبان مقابله کرد و مانع زیر پا گذاشتن قوانین اسلام شد و از حقوق مردم دفاع نمود.

عدم تأیید حاکمان

معرفی خویش به عنوان امام بر حق

انتخاب شیوه های درست مبارزه

عدم تأیید حاکمان

هیچ یک از حاکمان را به عنوان جانشین پیامبر (ص) تأیید نکردند و به شیوه های مختلف به مردم اطلاع می دادند. تفاوت های اخلاقی حاکمان را در نظر می گرفتند و اگر رفتاری طبق اسلام انجام می دادند، تأیید می کردند اما همه را در غصب خلافت یکسان می دیدند.

معرفی خویش به عنوان امام بر حق

خود را جانشین بر حق پیامبر (ص) معرفی می کردند طوری که مردم بدانند تنها آنان جانشین بر حق هستند؛ مثلا امام صادق (ع) در روز عرفه در مراسم حج حق حکومت را از آن خود دانسته و با بیان توالی اسامی پیامبر (ص) و امامان قبل از خود، امامت خود را معرفی کردند.

انتخاب شیوه های درست مبارزه

شیوه ی ائمه (ع) در این راستا دارای خصوصیاتی بود از قبیل: متناسب با شرایط زمان بود؛ طوری بود که اسلام راستین (تشیع) حفظ شود، بنای ظلم بنی امیه و بنی عباس سست شود، روش زندگی امامان (ع) به عنوان اسلام حقیقی به نسل های آینده معرفی گردد؛ رفتار ائمه (ع) بعد از رحلت پیامبر (ص) تا غیبت امام عصر (ع) طوری مکمل یکدیگر بوده که گویی انسانی 250 ساله مسیری که یک دست نیست را طی می کند اما یک مقصد دارد.

تقیه: مخفی نگه داشتن اقدام خود تا در عین ضربه زدن به دشمن، کمتر ضربه بخورند؛ نمونه: مخفی نگه داشتن ارتباط ائمه (ع) با برخی یاران صمیمی علت به کارگیری تقیه؛ خشونت بنی امیه و بنی عباس طوری بود که اگر پیروان ائمه (ع) را می شناختند به شدت آزار داده و در بیشتر موارد شهید می کردند.

امام علی (ع) برای حفظ نظام نوپای اسلامی، سکوت پیشه کردند؛ گوشه گیری نکردند. هرجا خلاف اسلام عمل می شد انتقاد می کردند؛ در حکومتش، فرمانداران فاسد (معاویه) را برکنار و عدالت را اجرا کرد. هرجا کمک خواسته می شد کمک می کردند.

امام حسن (ع) ابتدا مانند حضرت علی (ع) دستور جهاد علیه معاویه را صادر کردند؛ به خاطر هزینه ها و حیله های معاویه و منصرف شدن سپاه امام (ع) از نبرد، بر خلاف میل خود صلح با معاویه را امضا کردند؛ طبق قرارداد، معاویه نباید شیعیان را آزار دهد، نباید برای خود جانشین تعیین کند و معاویه همه را زیر پا گذاشت.

امام حسین (ع) در زمان معاویه مانند برادر بزرگوارشان دست به جهاد نزدند. (10 سال)

در این مدت با انتقاد شدید از معاویه مردم را آگاه می کرد، با به حکومت رسیدن یزید تغییر روش دادند و زیر بار بیعت نرفته و علیه یزید قیام کردند؛ زیرا تأیید یزید مساوی بود با نابودی اسلام.

امام سجاد (ع) بعد از شهادت امام حسین (ع) سرکوبی شیعیان شدید شد. گروهی از مردم کوفه پشیمان شده و قیام توابین را راه انداختند که سرکوب شد و بنی امیه هر طرفدار اهل بیت را اذیت می کرد. لذا امام (ع) در کنار گسترش معارف از طریق دعا، به تجدید حیات نهضت شیعیان پرداخت. همچنین به تربیت انسان هایی فداکار و دارای بینش عمیق پرداخت؛ درنتیجه اقدامات امام (ع)، بار دیگر تشیع به عنوان یک جریان بزرگ فکری و سیاسی در جامعه حضور فعال یافت.

امام باقر (ع) سه عامل که باعث شد معرفی اسلام اصیل در دوران امام باقر (ع) صورت گیرد؛ فعالیت های امام سجاد (ع) امام باقر (ع) آغازگر یک نهضت علمی و فرهنگی بزرگ شدند. قوّت گرفتن مجدّد شیعیان. اولین اقدام؛ تربیت شاگردان و دانشمندان برای گسترش اعتقادات اهل بیت بین مردم ضعف تدریجی بنی امیه این اقدام به منزله پایه گذاری مدرسه علمی بزرگ در مدینه بود که به علت ظهور فرقه های گوناگون اقدامی ضروری بود. در مدرسه؛ معارف اصیل اسلامی تدریس می شد. امام پیوسته شایستگی حاکمان غاصب را زیر سؤال می برد.

امام صادق (ع) به اوج رسیدن ناخشنودی علیه بنی امیه و و ایجاد دو جریان علیه امویان، عباسیان و علویان (شیعیان) علنی تر کردن مبارزه، مناسب دانستن زمان قیام علیه حاکمان؛ لذا به عموی خود زید بن علی اجازه قیام داد؛ به دلیل اشتباهات مسلمین و روی آوردن به بنی عباس و پیروزی بنی عباس، اختناق شدت گرفت؛ امام صادق (ع) در تمام دوران امامت خود جهاد علمی امام باقر (ع) را ادامه و در رشته های مختلف شاگرد تربیت نمود.

امام کاظم (ع) دوران شدت اختناق اما ایشان دست از مبارزه برنداشته و به صورت آشکار و مخفی به تربیت شیعیان پرداختند. ایشان سال های طولانی در زندان به سر بردند و نهایتاً به وسیله هارون در زندان به شهادت رسیدند.

امام رضا (ع) 10 سال اول امامت ایشان در زمان هارون به سختی بود در زمان مأمون فعالیت بیشتر شد و تعداد علاقه مندان امام زیاد شد؛ مأمون برای جلب امام و شیعیان و به اجبار امام (ع) را ولیعهد کرده اما بعدها به دلیل ناکامی در نقشه هایش ایشان را شهید کردند.

امام جواد (ع)، امام هادی (ع) و امام عسکری (ع)، در زمان امام جواد (ع) حتی ارتباط معمولی و رفت و آمد به خانه ی امام مشکل شد. در زمان امام هادی (ع) و امام حسن عسکری (ع)، ایشان را به اجبار به سامرا که مرکز خلافت بود بردند و در پادگان نظامی منزل دادند و در همان محل به شهادت رسیدند؛ با همه سخت گیری این سه امام معارف بازمانده از پدران خود را حفظ و از طریق شاگردان به نسل های بعد منتقل کردند و مانع نابودی مکتب اهل بیت (ع) شدند. مثلا زیارت جامعه کبیره از امام هادی (ع) که موضوع آن، یک درس امام شناسی سبب شناخت بهتر امامت بود. در این دوره فعالیت وکال و نمایندگان امام اوج گرفت.

ویژگی وکال، افرادی که توسط امام به عنوان نماینده امام در شهرهای شیعیان منصوب می شدند.

کار وکال؛ ارتباط پیوسته با شیعیان و تعیین وظایف آنان، به صورت مخفیانه نزد امام رفته و پیام امام را به مردم می رساندند.

نتایج تشکیل نظام ارتباطی وکال؛ مانع ازهم پاشیدگی شیعیان گردید؛ آماده کردن زمینه غیبت امام عصر (ع(

در دوران غیبت صغری امام چهار نایب را یکی پس از دیگری تعیین کردند، و مردم چون از قبل ارتباط از طریق وکیل را یاد گرفته بودند در این دوره هم به نایبان مراجعه می کردند.

امامان (ع) جان و همه زندگی خود را فدا کردند برای نجات و رستگاری انسان ها، نتیجه فداکاری امامان (ع) تداوم دین اسلام و حفظ پیام الهی (قرآن)

وظیفه ما در این دوره، طوری زندگی کنیم که سبب بدبینی دیگران به شیعیان نشویم و بدانیم شیعه بودن تنها به اسم نیست بلکه اسم باید با عمل همراه باشد تا پیرو حقیقی پدید آید. (شرط پدید آمدن شیعه حقیقی( سخن امام صادق (ع): مایه زینت و زیبایی ما باشید، نه مایه زشتی و عیب. بیانگر وظیفه شیعیان و اینکه شیعه باید با عمل همراه شود نه اسم.