درسنامه کامل دین و زندگی (2) فصل 9 عصر غیبت

حضرت مهدی (ع) در سپیده دم نیمه شعبان 255 هـ .ق در سامرا متولد شدند و تا 260 هـ .ق در کنار پدرشان زندگی کردند.

ایشان را از گزند حاکمان عباسی که تصمیم بر قتل وی داشتند، حفظ نماید؛ ایشان را به بعضی از یاران نزدیک و مورد اعتماد نشان می داد و به عنوان امام بعد از خود معرفی می کرد.

دو دوره غیبت امام زمان

غیبت صغری

غیبت کبری

غیبت صغری

از شهادت امام عسکری (ع) در 260هـ .ق آغاز امامت امام زمان (ع) است و تا سال 329 هـ. .ق به مدت 69 سال طول کشید و غیبت صغری نام دارد. در این دوره امام (ع) از طریق نواب اربعه یا نواب خاص با پیروان خود در ارتباط بود. شش روز مانده به درگذشت آخرین نایب امام (ع) نامه ای به ایشان نوشت که پس از وی جانشینی نیست و مرحله دوم غیبت آغاز شده است.

غیبت کبری

از سال 329 هـ .ق آغاز شده و تاکنون ادامه دارد. به دلیل طولانی بودن این دوره از غیبت، آن را غیبت کبری نامیده اند. در غیبت کبری از مسئولیت های امامان (ع) فقط ولایت معنوی با امام زمان (ع) است و مرجعیت دینی و ولایت ظاهری با فقها و علماست.

خداوند نعمت هدایت را با وجود انبیاء و اولیای خود کامل کرد و راه رسیدن به رستگاری را برای انسانها هموار کرد. پیامبر (ص) خود و امام علی (ع) را پدران امت معرفی کرده اند؛ اما فرزندان ناسپاس قدر پدران خود را ندانسته و یازده تن از آنان را شهید کردند. عاملان شهادت امامان (ع) عاملان اصلی، حاکمان ظالم و غاصب بنی امیه و بنی عباس و مردم نیز به دلیل تسلیم شدن و عدم مبارزه و ترک امر به معروف و نهی از منکر در شهادت تأثیر داشتند. اگر مردم با حاکمان مبارزه می کردند، خلافت در اختیار امامان (ع) قرار می گرفت و جامعه بشری بیشتر در مسیر صحیح کمال پیش می رفت. علت سختگیری حاکمان بنی عباس به امام دهم و یازدهم، مطلع بودن از اخبار پیامبر (ص) و سایر امامان (ع) درباره قیام امام زمان (ع) علیه ظلم به دلیل وجود همین اخبار که امام مهدی مأموریتی از جانب خدا دارد، حاکمان بنی عباس درصدد بودند به محض تولد ایشان را به قتل برسانند، در نتیجه خداوند حجت خود را از نظرها پنهان کرد و تا فراهم آمدن شرایط برای تشکیل حکومت جهانی ادامه دارد طوری که نه تنها مسلمین بلکه جامعه انسانی شایستگی درک ظهور و بهره مندی کامل از وجود ایشان را پیدا کند.

علت غیبت امام زمان (ع) در آیات و روایات

حضرت علی (ع): زمین از حجت خدا خالی نمی ماند اما خدا به خاطر ستمگری انسان ها و زیاده روی در گناه آنان را از وجودش بی بهره می کند.

ذلک بان الله لم یک مغیرا نعمة انعمها علی قوم حتی یغیرو ما بانفسهم و ان الله سمیع علیم (انفال/53)

غیبت در مقابل ظهور است نه حضور. امام از نظرها غایب است یعنی ظاهر نیست ولی حضور دارد. ایشان چون خورشید پشت ابر خیر می رسانند.

حدیث در این زمینه: حضرت علی (ع): حجت خدا در میان مردم حضور دارد، از معابر و خیابان ها عبور می کند، به نقاط مختلف جهان می رود، سخن مردم را می شنود و بر جماعت مردم سلام می کند. می بیند و دیده نمی شود، تا اینکه زمان ظهور و وعده الهی و ندای آسمانی فرا رسد؛ آن روز، روز شادی فرزندان علی (ع) و پیروان اوست.

به دلیل غایب بودن، بهره مندی از امام (ع) کاهش می یابد. مانند خورشید پشت ابر

بخش اصلی رهبری امام زمان (عج) مربوط به ولایت معنوی ایشان است. زیرا نیازمند ظاهر بودن بین مردم نیست به اذن خداوند از احوال انسان ها آگاه است و افراد مستعد به ویژه شیعیان را از امدادهای معنوی برخوردار می سازد.

نمونه های ولایت معنوی امام زمان (عج(

هدایت باطنی افراد

حل بعضی از مشکلات علمی علما

خبر دادن از پارهای رویدادها

دستگیری از درماندگان

شفای بیماران

دعا برای مؤمنان

ما از اخبار و احوال شما آگاهیم و هیچ چیز از اوضاع شما بر ما پوشیده نیست. ما در رسیدگی و سرپرستی شما کوتاهی نمی کنیم . یاد شما را از خاطر نمی بریم که اگر جز این بود، دشواری ها و مصیبت ها بر شما فرود می آمد و دشمنان شما را ریشه کن می کردند.

نتیجه گیری از نامه به شیخ مفید (ره(

امام (ع) هم اکنون سرپرست، حافظ و یاور مسلمانان است.؛ دوره غیبت، دوره عدم رهبری امام (ع) نیست بلکه رهبری حقیقی مسلمانان هم اکنون با ایشان است اما انسان های عادی آن را درک نمی کنند.

گرچه مستکبران نخواهند ولی روزی جامعه بشری آماده پذیرش حق خواهد بود و یک ولی الهی ظهور می کند و حکومت جهانی و عادلانه ای تشکیل می دهد؛ (عقیده اصلی پیامبران الهی است اما تعلیمات همه پیامبران جز پیامبر اسلام (ص) دستخوش دگرگونی شد.) اتفاق نظر همه ادیان، اصل الهی بودن پایان تاریخ و ظهور ولیّ خدا برای برقراری حکومت جهانی.

مسلمانان معتقدند در آخر الزمان منجی ظهور خواهد کرد و جهان را به نهایت عدل خواهد رساند و او امام مهدی (ع) از نسل پیامبر (ص) است، شیعیان معتقدند طبق سخنان صریح پیامبر (ص) و ائمه (ع)، دوازدهمین امام و فرزند امام حسن عسگری (ع) است و با توجه خاص خدا به حیات خود ادامه می دهند تا اینکه به اذن خدا ظهور و حکومت جهانی تشکیل دهد.

 اهل سنت معتقدند حضرت مهدی (عج) از نسل پیامبر (ص) و حضرت فاطمه (س) است اما هنوز به دنیا نیامده است. فایده مشخص بودن پدر و مادر امام زمان (ع)، توسط مردم هوشیار هر ماجراجوی فریبکار که بخواهد خود را موعود معرفی کند، شناخته می شود.

فواید اعتقاد به زنده بودن امام زمان (عج(

اول: پیروان، امام را حاضر و ناظر یافته و می توانند خواسته های خود را با امام (ع) در میان بگذارند و برای رضایت ایشان تلاش کند.

دوم: جامعه به صورت های گوناگون از هدایت های امام و ولایت معنوی ایشان برخوردار می گردد.

تقویت معرفت و محبّت به امام (عج(

پیروی از امام عصر (عج(

آماده کردن خود و جامعه برای ظهور

دعا برای ظهور امام (عج(

کسانی که معرفت به این مطلب پیدا کرده اند که پیامبر و امام از پدر و مادر به مؤمنان مهربان ترند، محبت بیشتری به پیامبر و امام دارند. پیامبر (ص) ضمن معرفی همه ی امامان (ع) در مورد امام عصر (ع) می فرمایند: (هرکس که دوست دارد خدا را در حال ایمان کامل و مسلمانى مورد رضایت او ملاقات کند، ولایت و محبّت امام عصر (ع) را بپذیرد.) پذیرش ولایت و محبت.

عوامل (علت ها) مؤثر در معرفت و محبت به امام (معلول) و از بین رفتن تردیدها (معلول) شناخت جایگاه امام در پیشگاه الهی؛ آشنایی با شیوه حکومت داری امام در هنگام ظهور؛ آشنایی با صفات ایشان در روایات

پیامبر (ص) می فرمایند: (خوشا به حال کسى که به حضور (قائم) برسد، درحالى که پیش از قیام او نیز پیرو او باشد. آنچه پیروان دنبال آن هستند، مراجعه به عالمان دین؛ عمل به احکام فردی و اجتماعی؛ مقابله با طاغوت؛ نشانه های (علائم) پیروی از امام عصر (ع) تشکیل حکومت اسلامی در عصر غیبت و برکنار کردن حاکمان ستمگر است.

منتظر عصر غیبت را عصر آماده باش برای یاری امام می داند و خود را سرباز امام به حساب می آورد. هر لحظه منتظر ندای امام برای فراخواندن مردم برای پیوستن به حق است. امام علی (ع) در مورد بیعت کنندگان با امام زمان (عج)، امام با این شرط با آنان بیعت می کند:

در امانت خیانت نکنند.

پاکدامن باشند.

اهل دشنام و کلمات زشت نباشند.

 به ظلم و ستم خونریزی نکنند.

به خانه ای هجوم نبرند.

 کسی را به ناحق آزار ندهند.

ساده زیست باشند و بر مرکب های گران قیمت سوار نشوند.

لباس های فاخر نپوشند.

به حقوق مردم تجاوز نکنند.

به یتیمان ستم نکنند.

دنبال شهوت رانی نباشند.

شراب ننوشند.

به پیمان خود عمل کنند.

ثروت و مال را احتکار نکنند.

در راه خدا به شایستگی جهاد نمایند.

کسانی که ویژگی های مذکور را هنگام ظهور دارند؛ کسانی هستند که قبل از ظهور آن حضرت، در صحنه های فعالیت های اجتماعی و نبرد دائمی حق و باطل، در جبهه حق حضوری فعال داشته باشند و با ایستادگی در مقابل شیاطین درون و برون، ویژگی هایی چون شجاعت، عزت نفس و پاک دامنی را در خود پرورانده باشند؛ آنکس که در عصر غیبت تنها با گریه و دعا سر کند و در نبرد حق طلبان علیه مستکبران حضور نداشته باشد در روز ظهور به علت عدم آمادگی مانند قوم حضرت موسی (ع) به حضرت مهدی (عج) خواهند گفت: (تو و پروردگارت بروید و بجنگید ما اینجا می نشینیم.) پویایی شیعه طبق اعتقاد برخی جامعه شناسان:

گذشته سرخ: اعتقاد به عاشورا آمادگی برای شهادت و ایثار

آینده سبز: انتظار برای سرنگونی ظالمان و گسترش عدالت

یاران امام زمان (عج) پیشتازان تحول جهانی و سازندگان تمدن اسلامی اند؛ هسته مرکزی آنان 313 نفر به تعداد یاران پیامبر (ص) در جنگ بدر هستند و به فرمایش امام باقر (ع)، 50 نفر زنان هستند و اکثرشان جوانان

امام علی (ع) می فرمایند: (منتظر فرج الهی باشید و از لطف الهى مأیوس نشوید و بدانید که محبوب ترین کارها نزد خداوند، انتظار فرج است.) از برترین اعمال در زمان غیبت در انتظار ظهور بودن است؛ زیرا فرج و گشایش واقعی برای دینداران با ظهور حاصل می شود؛ دعا برای ظهور امام عصر (عج) لازمه انتظار فرج است.

ناامیدی مردم جهان از همه مکتب های الهی و مدعیان برقراری عدالت در جهان، جلب شدن دل های مردم به سوی منجی به دنبال تبلیغی که منتظران واقعی کرده اند.

قبل از تشکیل حکومت جهانی بیشتر مردم با شنیدن ندای امام و طرفدارانش با شوق به سویش می شتابند. مستکبران و ظالمان در مقابل امام می ایستند و در نهایت شکست می خورند.

با تشکیل حکومت جهانی همه اهداف انبیا تحقق می یابد. برخی از آنها عبارتند از (اهداف جامعه مهدوی):

عدالت گستری

آبادانی

شکوفایی عقل و علم

امنیت کامل

فراهم شدن زمینه رشد و کمال

عدالت گستری

احادیث مرتبط بر اساس محتوا:

پیامبر (ص): با ظهور امام عصر (ع)، زمین از عدل و قسط پر می شود همانطور که از ظلم و جور پر شده است.

امام باقر (ع): مساوات به حدی می رسد که نیازمندی برای دریافت زکات نمی ماند. (بیانگر وضعیت اقتصادی پس از ظهور)

در جامعه مهدوی قطب مرفه و قطب فقیر و طبقه مستکبر و طبقه مستضعف وجود ندارد.

آبادانی

فراگیری برکت و آبادانی در همه سرزمین ها، مثلا سرزمین های بین عراق و شام که بیشتر آن در حال حاضر کویری است، آن زمان سرسبز و خرم خواهد شد.

شکوفایی عقل و علم

زمان کامل شدن عقل های آدمیان است، علت این کامل شدن لطف و توجه ویژه امام (ع) است.

امنیت کامل

آن زمان اگر کسی شرق تا غرب، شب یا روز، مرد یا زن، به تنهایی حرکت کند، احساس ناامنی نمی کند) .از دزدی اموال خبری نیست(.

فراهم شدن زمینه رشد و کمال

زمینه تکامل همه افراد فراهم است.

بهتر بندگی کردن خدا

تربیت فرزندان صالح

خیرخواهی نسبت به دیگران

 و در نتیجه، رسیدن انسان ها به هدف خلقت

ذلک بان الله لم یک مغیرا نعمته انعمها علی قوم حتی یغیرو ما بانفسهم و ان الله سمیع علیم (انفال/53)

این بدان سبب است که خداوند تغییر نمی دهد نعمتی را که بر قومی ارزانی داشته مگر آنکه آنها تغییر دهند وضع خویش را و اینکه خداوند شنوای داناست.

خداوند وعده داده به کسانی از شما که ایمان دارند و عمل صالح انجام می دهند که آنان را جانشین در زمین قرار دهد همان طور که قبل از آنان کسانى را جانشین قرار داد و براى آنان دینشان را مستقر سازد که براى آن ها پسندیده است و بیمشان را به ایمنى مبدّل گرداند به گونه ای که مرا بپرستند و چیزی را شریک من نگیرند .(نور/55)

و میخواهیم منت بگذاریم بر کسانی که در زمین ناتوان شمرده شده اند و آنان را پیشوایانی قرار دهیم و آنان را وارث قرار دهیم. (قصص/5)

و قطعاً در زبور بعد از تورات نوشته ایم که زمین را بندگان صالح من به ارث می برند. (انبیاء/105)