متأسفانه بسیاری از انسان ها بیشترتحت تأثیر عوام روانی همچون تملق، ترس، تطمیع و مانند آن قرار می گیرند تا تحت تأثیر استدلال.
لازم است به تأثیر عوام روانی بر ذهن انسان و خطاهایی که ممکن است تحت تأثیر این عوام پدید بیایند، توجه کنیم.
کلمات، دارای بار روانی اند و قدرت تأثیرگذاری متفاوتی دارند.
نسبت گوینده با ما نیز در پذیرش یک نظر مؤثر است .به عنوان مثال سخنان خویشاوندان و دوستان صمیمی، از نظر روانی تأثیر بیشتری بر ما دارند.
در طول زندگی جملات مختلف در زرق و برقهای احساسی و روانی پیچیده و سپس به ما عرضه می شوند.انسان اندیشمند باید بتواند مطلب اصلی را از لابه لای امورفرعی بیرون بکشد به دور از احساسات، درباره آن قضاوت کند.
تأثیر امور روانی به حدی است که در مواردی برای مطالب غلط دلیل تراشی می کنیم.
اکنون به چند مورد از شیوه هایی که از نظر روانی قصد تأثیرگذارد غلط بر انسان را دارند توجه کنید
در این روش فرد مغالطه گر بدون ذکر دلیل ، تنها ویژگیهای ناشایست ونامناسبی را به یک نظریه یا پیروان آن نسبت می دهد تا کسی جرئت نکند به آن نظر توجه کند یا آن را بپذیرد.
مثال
1 شخصی بدون آنکه استدلال معتبری ارائه کند،می گوید: تنها یک ترسو می تواند به این نظر معتقد باشد!
2 شخصی تحت تأثیر چشم و هم چشمی های غلط در جامعه می گوید: باید هر جور شده هدیه گران قیمتی تهیه کنیم؛ وگرنه آبرویمان می رود
در این روش برخلاف مغالطه مسموم کردن چاه، ویژگی های خوب و شایسته ای را به نظریه ای باطل یا معتقدان به آن نسبت می دهند و برای افراد تله می گذارند تا به سمت پذیرش آن گرایش پیدا کنند. در اصطلاح عامیانه به این روش « هندوانه زیر بغ کسی گذاشتن» می گویند.
مثال
شخصی بدون ذکر دلایل کارآمد بودن طرح خود می گوید :هرکس درک عمیقی داشته باشد، تأیید می کند که طرح من بسیار کارآمد است
نقش مهمی در زندگی ما دارند. بدین جهت احساسات ما می توانند در تصمیم گیریهای غلط و خطاهای ذهن ما نیز تأثیر داشته باشند. به عنوان مثال هنگامی که به خشم می آییم یا می ترسیم، خوب فکرنمی کنیم باید مراقب باشیم که هنگام بررسی یک نظر، احساسی عمل نکنیم و تا آنجا که می توانیم عقلانی و منطقی بیندیشیم .
در صورتی که بدون ذکردلیل معتبر از احساسات افراد سوء استفاده شود،آنرا« مغالطه توسل به احساسات« می نامند.
مثال
کلاهبرداران گاه از راه ایجاد طمع در افراد آنها را فریب می دهند. طرح اسلام هراسی در غرب، از راه ایجاد حس ترس در مردم، آنها را به پذیرش نظریات سیاسی احزاب مورد نظر سوق می دهد.
با استفاده از حس ترحم در مردم، عده ای سودجو، از کودکان خیابانی برای پرکردن جیب های خود استفاده می کنند. حس خودخواهی باعث می شود که گاهی اشتباهات خود و بستگان خود را نبینیم یا به ناحق از آنها حمایت کنیم . خوخواهی و خود دوستی باعث شده است در طول تاریخ، افراد نالایق از طریق تملق و چاپلوسی به مناصب مختلفی نزد شاهان ظالم دست یابند.
با بزرگ نمایی و بدون ذکر دلیل ، سعی در تأیید نظری داشته باشیم یا با کوچک نمایی و بدون ذکر دلیل ، سعی در مخفی کردن حقیقتی داشته باشیم.
مثال
چندبار اتاقم را تمیز کنم؟ !نمی توانم که تمام عمر اتاقم را تمیز کنم! از این روش در کاریکاتور نیز استفاده می شود.
در موارد زیر ادعایی بدون ذکر دلیل معتبر مطرح شده است.مشخص کنید هر یک از این مطالب تحت تأثیر چه عوامل روانی مطرح شده اند:
اگر از درس نمره بگیرم، من خوب درس خوانده ام و اگر در درس مردود شوم، معلم با من مشکل داشته است!
جواب: مغالطه توسل به احساسات ( حس خودخواهی)
اگر برادرمن با پسر همسایه دعوا کرده است،حتماً حق با برادرمن است
جواب:مغالطه توس به احساسات (حس خودخواهی )
جلوی جمع از من تعریف کرد؛ پس آدم خوبی است!
مغالطه توسل به احساسات ( حس خودخواهی )
تهیه کننده :حیدر جلالی