شاه کلید نکات
شاه کلید سوال
![[شاه کلید مای درس] | پایه های آوایی همسان](https://dl.my-dars.com/upload/image/811724080636.jpg)
بعد از آنکه پایه های آوایی بیت ها را مشخص کردیم و با خط عمودی از هم جدا کردیم ، اگر پایه های آوایی دو مصرع به شکلی هماهنگ در پی هم آمدند و درنگی منظم را در میان پایه ها احساس کردیم (هرمصرع از پایه های آوایی تکراری و منظم ، مثال سه هجایی یا چهار هجایی تشکیل شد)این پایه های تکراری و هماهنگ را پا یه های آوایی همسان می نامند.
همسان در لغت یعنی همسان ، مساوی ،مانند ،متحد اشکل ،همانند و یکسان
مثال
مانند«جهانا چه بد مهر و بد خو جهانی
چو آشفته بازار بازارگان»
(منوچهری)
اگر کسی از من بپرسد میتوانی در یک جمله خالصه آموزش عروض(تقطیع کردن )را بگویی؟ میگویم وزن شعر یعنی مصوت های: بلند « آ او ای «
همانگونه که شما میدانید زبان فارسی دارای 29 واج است که 23صامت مثل: د ،ر ،سو.... 6مصوت 3: مصوت کوتاه ُ ِ َ و سه مصوت بلند آ او ای / اگر دانش آموزان نکات ریز و مهم مصوتها به ویژه مصوتهای بلند را در ذهن داشته باشد دچارخطا درتقطیع نخواهد شد.
1(ن)ساکن بعد از مصوت بلند حذف می شود : خون خان این
اما اگر (ن )ساکن به هجای دیگر منتقل شود حذف نمی شود مثل از خو ن ِ جَ وا نِ
2همیشه مصوتهای بلند(آ او ای)تقریبا دو برابر مصوتهای کوتاه َ ِ ُ کشیده تلفظ می شوند پس در وزن شعر دو حرف به حساب می آیند (ما مو سی )هر کدام 3 واج به حساب می آیند .
اگر دانش آموزی مصوت بلند را دو حرف به حساب نیاورد ممکن است هجای کشیده مثل مور را هجای بلند به حساب آورد ودر نتیجه در پایان یک مصرع تعداد هجاهایش بیشتر از دیگری باشد
یاد آوری 1
هجا در زبان فارسی الف(هجای کوتاه دارا ی دو حرف )صامت +مصوت کوتاهu = ُ ِ َ
الف هجای بلند دارای 3حرف (سَر)یا معادل 3 حرف مثل مو - با و بی علامت _
ب هجای کشیده که دارا 4یا 5 حرف است مثل گفت یا معادل 4 حرف مثل کار ،مو و سیر علامت –
یاد آوری 2
بعد از خواندن آهنگین شعرآن را به خط عروضی در می آوریم یعنی همانگونه که تلفظ می کنیم می نویسیم:
خوا هر= خاهر نامه = نامه خانه =خانِ
یاد آوری 3
در زبان فارسی هیچ واژه و هجایی با مصوت آغاز نمی شود و کلماتی که به نظر می رسند با مصوت آغازشده اند پیش از مصوت یک همزه قرارد ارد. مثل آب اُردک نکته : سه واج محسوب م ی شو د آ=ء+ا (معادل دو واج(
برای پیدا کردن پایه های آوایی همسان ابتدا شعر را بصورت آهنگین می خوانیم
روزگار است این که گه عزت دهد گه خوار دارد
چرخ بازیگر از این بازیچه ها بسیار دارد
سپس تقطیع به هجا و بعد تقطیع به ارکان می کنیم:
درزبان فارسی ابیات در هر مصرع (اشعار سنتی)حداقل دو رکن و حداکثر چهار رکن دارند.
می بینیم که وزن این بیت از تکرار منظم 4بار فاعلاتن در هر مصرع تشکیل شده است.این نظم و تکرار همسان رکن ها را پایه های آوایی همسان می نامند.
