با تعیین سرعت آب در یک رودخانه یا کانال و اندازه گیری سطح مقطع آن، میزان آبدهی محاسبه می شود.
۱) Q=A×V
Q :دبی (m۳s)
A :مساحت سطح مقطع جریان آب (m۲)
V : سرعت جریان آب (ms)
۲) آبدهی (دبی): حجم آبی است که در واحد زمان (ثانیه) از مقطع عرضی رودخانه عبور میکند.
آب در رودی با سطح مقطع ۱۰۰ متر مربع و با سرعت متوسط ۲ متر بر ثانیه در جریان است:
الف آبدهی رود را محاسبه کنید.
Q=A×V=>Q=۱۰۰m۲×۲ms=>Q=۲۰۰m۳s
ب اگر این رود به یک تالاب منتهی شود، در طی یک هفته چند متر مکعب آب را وارد تالاب میکند؟
یک هفته : ۷×۲۴×۶۰×۶۰=۶۰۴۸۰۰
۲۰۰×۶۰۴۸۰۰=۱۲۰۹۶۰۰۰۰m۳
بیشترین سرعت جریان آب: در وسط و نزدیک سطح آب
کمترین سرعت جریان آب: در نزدیکی کف و دیوارهها
بیشترین سرعت جریان آب: در سمت دیواره مقعر رودخانه (کاو) —> فرسایش
کمترین سرعت جریان آب: در نقطه مقابل آن (کوژ) —> رسوب گذاری
الف در شکل زیر مقدار رسوب گذاری و فرسایش را در نقاط A و A′ مقایسه کنید.
حداکثر سرعت آب در نقطه A′ وجود دارد. پس در این نقطه میزان فرسایش بیشتر است. در (A) رسوب گذاری صورت میگیرد.
ب هر یک از نیمرخ های الف، ب و پ مربوط به کدام مقطع رودخانه میباشد؟
الف) CC′ ، ب) BB′ ، پ) AA′
بر اثر بهره برداری از یک آبخوان در یک دشت به مساحت ۲۰۰×۱۰۶ متر مربع و تخلخل ۳۰ درصد، سطح ایستابی ۱۰ متر افت کرده است:
الف چه حجمی از آب تخلیه شده است؟
V=۲۰۰×۱۰۶×۱۰=>V=۲۰۰×۱۰۷ حجم کل آبخوان
حجم آب تخلیه شده ×۱۰۰=>۳۰۱۰۰=x۲۰۰×۱۰۷=>x=۶۰۰×۱۰۶m۲ حجم کل / حجم فضاهای خالی = تخلخل
ب چنان چه این حجم آب در طی ۳۰ روز پمپاژ شده باشد، میانگین آبدهی چاهها چقدر بوده است؟
میزان آبدهی چاهها Q=Vt=>Q=۶۰۰×۱۰۶۳۰×۲۴×۳۶۰۰=>Q=۲۳۱/۵m۳s :حجم
سختی آب: فراوانی یونهای Ca و Mg
واحد سختی آب: میلی گرم در لیتر کلسیم کربنات
سختی کل آب: TH=۲/۵Ca۲++۴/۱Mg۲+
نمونه آبی دارای ۵۰ میلی گرم در لیتر یون کلسیم و ۳۵ میلی گرم در لیتر یون منیزیم است.
الف سختی کل آب چقدر است؟
TH=۲/۵Ca۲++۴/۱Mg۲+
ب آیا این آب برای شرب مناسب است؟
مناسب است، زیرا از ۵۰۰ کمتر است. TH=۲/۵(۵۰)+۴/۱(۳۵)=۲۶۸/۵mgLit :سختی آب