تمرین ایستادگی در برابر تمایلات پست

هر انسانی گاه و بیگاه با تمایلاتی روبرو می شود. نتیجه پاسخ مثبت به آن خواری و ذلت است و نتیجه تداوم موجب احاطه خواری طوری که به سرعت تسلیم می شود. بهترین زمان برای پاسخ منفی به تمایلات در نوجوانی و جوانی است زیرا عادت به گناه نکرده و تمایلات نامشروع در او ریشه دار نشده است.

پیامبر (ص): چنین کسی به آسمان نزدیک تر است. (یعنی: گرایش به خوبی ها در او قوی تر است(.

انسان با شناخت ریشه عزت و ذلت بهتر می تواند به سوی عزت حرکت کند و از ذلت دوری نماید؛ انسان دارای دو دسته تمایلات است:

تمایلات عالی و برتر

تمایلات دانی (فروتر)

تمایلات عالی و برتر

تمایلات عالی و برتر مانند، تمایل به دانایی، عدالت، شجاعت، حیا، ایثار و حُسن خلق مربوط به روح الهی و معنوی انسان است و نتیجه رسیدن به آن ها برابر است با احساس موفقیت و کمال و لذت )خواست عقل و وجدان و نفس لوامه: پاسخ در حد نیاز به تمایلات دانی و پرورش تمایلات معنوی و الهی(

تمایلات دانی (فروتر)

تمایلات دانی (فروتر) مانند، تمایل به ثروت، شهرت، غذاهای لذیذ، زیور آلات و رفاه مادی، مربوط به بُعد حیوانی و دنیایی انسان است و نتیجه رسیدن به آن ها برابر است با احساس لذت و خوشحالی (خواست نفس اماره: فقط توجه به این بُعد (یا زندگی ممکن نیست انسان به طور طبیعی به این امور علاقه دارد زیرا، این تمایلات لازمه زندگی دنیا است و بدون آن ها زندگی سخت است.

تمایلات بُعد حیوانی در ذات خود بد نیستند اما نسبت به بُعد معنوی و الهی بسیار ناچیز و پایین و غیرقابل مقایسه هستند. اگر انسان ها آنها را اصل قرار دهد و فقط فکر رسیدن آنها باشد و از تمایلات الهی غافل بماند بد است.

حد و مرز توجه به تمایلات را خدا می داند و با احکام خود، چگونگی بهره مندی از تمایلات را مشخص کرده تا انسان در عین بهره مندی، به رشد و کمال برسد. انسانی که به هوس پاسخ مثبت می دهد، قدم در وادی ذلت گذاشته و از مسیر رشد بازمانده و در مرحله بعد زیر بار ذلت ستمگران و قدرتمندان می رود. تحقیقات نشان داده است، اکثر مجرمان و گناهکاران یا عزت نفس خود را از دست داده اند یا عزت نفس بسیار پایین دارند. اکثر انسان های مفید و نیکوکار دارای عزت نفس بالا بوده و کمتر گناه می کنند.

چند نکته علت و معلولی در عزت نفس