سیتم عصبی

دستگاه عصبی مرکزی

مراکز نظارت بر اعمال بدن  مرکز اصلی پردازش اطلاعات بدن با حدود 100 میلیارد نورون و وزن متوسط 1/5 کیلوگرم در یک فرد بالغ و به دو رنگ ماده خاکستری و سفید

جنس بخش سفید = اجتماع بخش های میلین دار نورون هاست(سلول پشتیبان دارد) و بخش خاکستری بیشتر محتوی جسم سلولی نورون هاست

وضعیت ماده خاکستری و سفید : در مخ بخش سفید درون بخش خاکستری و در نخاع برعکس است

مخ

بزرگترین بخش مغز که دو نیمکره دارد و بالاترین قسمت مغز است، هر نیمکره اطلاعات را از تمام بدن دریافت و پردازش می کنند و همچنین کارهای مخصوص به خود را برعهده دارد بخش هایی از چپ=استدلال و ریاضی و راست= مهارت های هنری

قشر مخ خاکستری رنگ لایه خارجی مخ و چین خورده با برآمدگی ها و شیارهای بسیار که بیشترین پردازش اطلاعات حسی و حرکتی و ارتباطی را بر عهده دارد و شیارهای عمیق هر نیمکره را به چهار لوب پس سری،گیجگاهی،آهیانه و پیشانی تقسیم میکنند

کار: توانایی یادگیری،حافظه،ادراک،و عملکرد هوشمندانه،تکلم،احساسات،فکر کردن، صدور فرمان حرکتی،تنظیم حرکات،مرکز پردازش بیشترین اطلاعات حسی جسم پینه ای و رابط سه گوش دسته هایی از تارهای عصبی و سفید رنگ رابط بین دو نیمکره مخ

مخچه

واقع در پشت ساقه مغز و بالا و عقب بصل النخاع با دو نیمکره که توسط رابطی به نام کرمینه به هم وصل اند ماده خاکستری بیرون و ماده سفید درون قرار دارد، بخش سفید یک درخت را تداعی می کند به همین خاطر درخت زندگی یا شجره الحیات نام دارد دریافت اطلاعات حسی از ماهیچه ها،مفصل ها، پوست،چشم ها و مجاری نیم دایره گوش درونی و نیز بخش های مرتبط با حرکت در مغز و نخاع مهمترین مرکز نه تنها مرکز هماهنگی و یادگیری حرکات لازم برای تنظیم حالت بدن و حفظ تعادل هماهنگی فعالیت عضلات مخطط و کنترل حرکات ماهرانه پیشبینی وضعیت بدن و ارسال پیام به مغز و نخاع برای تصحیح یا تغییر حرکت بدن

ساقه مغز

مغز میانی:در قسمت پایینی مغز و بالای پل ودر جلوی مخچه قرار دارد کار: انتقال اطلاعات درون دستگاه عصبی مرکزی و در تنظیم فعالیت های بدن مثل شنوایی، بینایی و حرکت نقش دارد و برجستگی های چهار گانه در بخش پشتی آن وجود دارد

پل مغزی: بالای بصل النخاع و جلوی مخچه، بیشتر ماده سفید و دارای چند هسته خاکستری ، محل عبور تارهای حسی و حرکتی عدم تکامل پل مغزی منجر به لوچی میشود ، نقش هسته ها= تنظیم تنفس ،ترشح بزاق و اشک

بصل النخاع : پایین ترین بخش ساقه مغز و بالای نخاع پایین ترین مرکز عصبی در جمجمه نقش= مرکز تنظیم بسیاری از اعمال بدن مثل ضربان قلب و تنفس ،ماده سفید در بیرون و خاکستری در وسط قرار دارد

وظایف: 1 – مرکز ارتباطی بین مغز و نخاع (هدایت پیام های عصبی) 2 - مرکز تنظیم ضربان قلب (کند کننده ضربان قلب)،فشارخون و قطر رگها 3 - مرکز تنظیم دستگاه گوارش  انعکاس هایی مانند بلع،استفراغ، و جویدن و انعکاس عطسه و سرفه

بخش ها

مراکز تقویت و انتقال

تالاموس: بالای ساقه مغز، بصورت دو هسته خاکستری و تخم مرغی شکل درون بخش سفید نیمکره های مخ و دو طرف بطن سوم  وظیفه: تقویت وپردازش اولیه اطلاعات حسی اغلب نقاط بدن و فرستادن این پیام ها به کمک نورونهای لیمبیک به بخش های مربوطه در قشر مخ+ رد و بدل کردن اطلاعات بین بخش های مختلف مغز

هیپوتالاموس: از هسته های خاکستری درون بخش سفید مخ ودر زیر تالاموس و در کف بطن سوم و بالای غده ه هیپوفیزقرار دارد و مرکزهماهنگی بین دستگاه عصبی و درون ریز غدد ترشح کننده هورمون

وظیفه: به تنهایی: مرکز احساس گرسنگی و تشنگی،تنظیم دمای بدن، خواب و بیداری،مرکز تنظیم دمای بدن+ و نیز تنظیم اعمال غده ترشح کننده هورمون  غده درون ریز  همراه با بصل النخاع: مرکز تنظیم بسیاری ازاعمال حیاتی مربوط به فعالیت های بدن مانند تنفس و ضربان قلب + مرکز ساختن هورمون های آزاد کننده و مهار کننده و ضد ادراری  آنتی دیورتیک هورمون ADH و اکسی توسین که در هیپوفیز ذخیره می شوند

هیپوفیز: زیر مغز و چسبیده به آن درون استخوان زین ترکیدر استخوان پروانه ای کف جمجمه قرار دارد، دارای ساختار غده ای و عصبی و کارش ترشح هورمونهای محرکه و تنظیم ترشح غدد درون ریز است

اپی فیز : به اندازه یک نخود در مغز قرار دارد و دارای ساختار غده ای و عصبی است و کارش ترشح هورمون ملاتونین است که در تنظیم ریتم های شبتانه روزی نقش دارد

برجستگی های چهار گانه: در نمای پشتی،زیر مخچه قرار دارد،دارای بخش سفید و خاکستری،محل انتقال پیام های شنوایی و بینایی و مرکز برخی انعکاس های شنوایی و برخی انعکاس های بینایی تطابق تغییر قطر مردمک

پایک مغزی: بالای پل و دارای بخش سفید و خاکستری و محل عبور تارهای حسی و حرکتی

دستگاه لیمبیک : شبکه گسترده نورونی رابط بین تالاموس و هیپوتالاموس باقسمت هایی از قشر مخ ،دارای نقش در حافظه مثل مخ ،یادگیری  مثل مخ و مخچه و احساسات مختلف مانند احساس رضایت،عصبانیت و لذت+میانجی منطق و احساس،غلبه بر ترس ،مانع گریستن، مانع خوردن و آشامیدن اضافی هیپوکامپ اسبک مغزی بخشی از دستگاه لیمبیک است که در تبدیل حافظه کوتاه مدت به بلند مدت نقش دارد.

نخاع

درون ستون مهره ها از بصل النخاع تا کمر و زیر بصل النخاع

وظیفه: 1 - انتقال پیام ارتباط اطلاعات با مغز و برعکس 2 - مر کز برخی انعکاس های بدن و 3 -مرکز تند و کند کننده ضربان قلب و تنگ کننده رگها

ساختار:

بخش خاکستری درون بخش سفید به شکل  Xیا پروانه یا  H

31 جفت عصب دارد هر عصب دارای ریشه شکمی ) عصب حرکتی(  و ریشه پشتی )حسی(

دستگاه عصبی محیط

23جفت عصب حسی ،حرکتی و مختلط، شامل 31 جفت عصب نخاعی و 12 جفت عصب مغزی

اعصاب حسی : هدایت اطلاعات اندام های حسی به دستگاه عصبی مرکزی

اعصاب حرکتی

پیکری

ارادی : کنترل ماهیچه های اسکلتی

غیر ارادی :کنترل بعضی انعکاس ها مثل زردپی زیر زانو

خود مختار: غیر ارادی تنظیم ماهیچه قلبی و صاف وترشح غدد بعضی غده های درون ریز و تمام غدد برون ریز

پاراسمپاتیک:

برقراری حالت آرامش

کاهش فشار خون و ضربان قلب

افزاینده فعالیت گوارشی

سمپاتیک

آماده باش بدن

هیجانهای روانی و جسمی

افزایش فشارخون و تنفس و جریان خون قلب و ماهیچه ها

نخاع 45 - 40 سانتی متر طول و به ضخامت یک انگشت در قسمتهای مختلف ضخامت متفاوت در درون ستون مهره ها قرار دارد( طول ستون مهره در مردان 70 و در زنان 60 سانتی متر (از اولین مهره گردنی و از انتها تا دومین مهره کمری ادامه دارد. اعصابی که از ناحیه انتهایی موسوم به دم اسب خارج میشوند موازی محور طولی بدن هستند.در سطح شکمی ماده خاکستری کوتاه و گرد است و در سطح پشتی ماده خاکستری بلند و کشیده.در سطح شکمی یک شیار عمیق ولی در سطح پشتی سه شیار کم عمق وجود دارد.ماده خاکستری در درون ماده سفید قرار دارد. نسبت ماده خاکستری به سفید در بخشهای مختلف فرق دارد. ماده سفید راه هایارتباطی عصبی بین مغز و نخاع است.

برخی اطلاعات حسی از طریق نخاع وارد مغز میشود و لی بسیاری از اطلاعات حرکتی از طریق نخاع به اندامهای عمل کننده میرود.نخاع دارای دو شاخ خلفی و دو شاخ قدامی است. شاخ خلفی حسی و شاخ قدامی حرکتی است.31 جفت عصب تماماً مختلط از نخاع خارج میشود که هرعصب یک ریشه شکمی و یک ریشة پشتی دارد. 21 جفت عصب از ستون مهره ها و 9 جفت از ناحیه دم اسب خارج میشود. در ریشه پشتی بیشتر اعصاب نخاعی گره نخاعی(عقده شوکی) وجود دارد که محل تجمع جسم یاخته ای نورون های حسی تک قطبی است. در گره نخاعی میتوان بخشی ازدندریت، جسم یاخته ای و بخشی از آکسون نورون حسی را دید.