قواعد

نواسخ :

به مجموعه عواملی که بر سر جمله اسمیّه می آیند و حکم (مبتدا ) و  (خبر) بودن را از آنها میگیرند و نفش ها و احکام جدیدی به آنها می دهند.نواسخ عبارتند از :

1) افعال ناقصه

2) حروف مشبّههٌ بالفعل

3) حرف لای نفی جنس موارد( 2 و 3 در پایه دوازدهم خوانده میشود )

 افعال ناقصه :

عبارتند از : کانَ است ـ بود ( ـ صارَ شد) ـ ( أصبَحَ گردید) ـ لیسَ (نیست)

بیشتر بدانیم :

این افعال بر سر جمله ی اسمیّه می آیند و مبتدا  را بدون اینکه تغییر دهند، اسمِ خود با علامت مرفوع ( ـُــٌ / ـانِ / ـونَ ) و  خبر  را  خبرِ خود  و علامت آن را  منصوب (ــَــً / ـَینِ / ـینَ ) می گرداند.

اسم افعال ناقصه : اسم افعال ناقصه مانند  فاعل و نائب فاعل به سه شکل دیده می شود :
1( اسم ظاهر : در دو صیغهی ( 1 و 4 ) همه ی افعال : لیسَتْ الطّالبةُ مُتکاسلةً :(  الطّالبةُ : اسم لیسَتْ / مُتکاسِلةً : خبر لیسَتْ )
2( ضمیر بارز :  درفعل ماضی : به جز دو صیغه( 1و4 )، بقیّه صیغه ها شناسه فعل ها علامت اسم افعال ناقصه  از نوع  (ضمیر بارز ) اند. 

2) در مضارع و أمر (متعلّقات): به جز صیغه های ( 1و4و7و13و14 ) بقیّه صیغه ها همان شناسه های فعل ها اسم افعال ناقصه از نوع ( ضمیر بارز ) هستند.

3) ضمیر مستتر : صیغه های ( 1و4 ) در همه ی فعل ها به شرطی که اسمشان از نوع اسم ظاهر نباشد، یا اینکه انجام دهنده و کننده قبل از افعال ناقصه آمده باشد قطعاً  هُوَ و هِیَ  مستتر می شود. 

 2) صیغه های (7 و13و14) مضارع و متعلّقاتش ( أمر و نهی و...) : اسم افعال ناقصه در این صیغه ها قطعاً ( ضمیر مستتر ) است. چون واجب إلاستتار اند

خبر افعال ناقصه : خبر افعال ناقصه مانند خبر معمولی  (خبر برای مبتدا ) میباشد که در جملات به سه شکل دیده میشود ، با این تفاوت که ؛علامت خبر افعال ناقصه ( منصوب  ) (ـَـــً ) ( / ـینِ ) در اسم مثنّی (/ ـینَ ) در جمع مذکّر سالم 

1) خبر مفرد (تک اسمی): کانَ اهللُ غَفوراً : » غَفوراً : خبر کانَ (مفرد)

2) خبر جمله : کانَ یأمُرُ أهلَهُ بالصّلاةِ و الزّکاةِ ! :  یأمُرُ : خبر کانَ (فعلیّه)

3) خبر شبه جمله : لَـیْـسَ الطّالبُ فی المَدرسَةِ ! :  فی المَدرَسَةِ : خبر لَیْسَ شبه جمله

معنی افعال ناقصه:

 معنای فعل ناقصه ( کانَ) :  مضارع و أمر این فعل (یَکُونُ ـ کُنْ) می باشد 
 فعل ناقصه ( کانَ ) به معنای (است )برای خدا و قیامت : 

 فعل ناقصه ( کانَ ) به معنای ( بود ): برای زمانی است که بعد از ( کانَ ) فعل نیامده باشد

فعل ناقصه (کانَ ) به عنوان فعل کمکی معادل  ماضی استمراری  : ( کانَ  + فعل مضارع ← ماضی استمراری)

 فعل ناقصه( کانَ ) به عنوان فعل کمکی معادل  ماضی بعید  :  (کانَ +  قَد ) فعل ماضی ← ماضی بعید

فعل ناقصه «کانَ» به معنای ( داشت)  : ( کان ) بر سر حرف ( لِـ ) یا کلمه ی ( عِندَ ) معادل فارسی ( داشت ) می شود.

2و3 معنای فعل های ناقصه  صارَ و أصبَحَ  : به معنای ( شد ـ گردید) میباشند. مضارع این افعال  یَصیرُ و یُصبِحُ می باشد

 معنای فعل ناقصه ( لَیسَ ) :

(لیسَ) به معنای ( نیست ) می باشد.