خودشناسی یا همان شناخت فرد از خویشتن شامل شناخت تواناییها، ضعفها، احساسات، ارزشها، مسئولیتها، نیازها، آرزوها، اهداف و ... است. خودآگاهی علاوه بر کمک به شکلگیری هویت مطلوب، میتواند از بروز اختلالات روانی و شکلگیری رفتارهای پرخطر جلوگیری نماید.
خودآگاهی به انسان کمک میکند تا دریابد به دلیل انسان بودن، ارزشمند و محترم است و ارزش ذاتی او وابسته به هیچ یک از ویژگیهایی مانند اصل و نسب، ثروت، زیبایی و جذابیت، مدرک تحصیلی، شهرت و مقام، قدرت، شجاعت، جسارت و ... نیست. اگر چه هیچ یک از این ویژگیها بد نیستند ولی مشروط کردن احترام و ارزش خود به آنها اشتباه است.
لازم است همه افراد، به خصوص نوجوانان که در مرحله حساس هویتیابی در زندگی هستند، همواره فرصتی را برای کاویدن در درون خود و شناخت خود واقعیشان فراهم آورند تا در مسیر صحیح که به سلامت و موفقیت آنها در زندگی میانجامد، حرکت کنند.
از عوامل مهمی که در فرایند شکلگیری شخصیت مطلوب و حفظ سلامت روانی نقش دارند میتوان به عزت نفس و سرسختی و تابآوری اشاره کرد