رخشنده اعتصامی معروف به پروین ، پدرش یوسف اعتصام الملک آشتیانی از فضلای زمان بود و در تربیت اخلاقی و ادبی وی نقش بسزایی داشت.
پروین در قصیده به سبک ناصر خسرو به روانی و لطافت شعر سعدی می سراید.
اوج سخن پروین در قطعات اوست که در آنها به شیوه انوری و ستایی توجه دارد.
آنچه شعر پروین را از دیگران متمایز میکند، شکل تصرف وی در مضامین و کیفیت ارائه آن هاست.
از بزرگترین شاعران غزل سرای معاصر است که علاوه بر شعر فارسی به ترکی آذری نیز شعر می سراید.
منظومة حیدر بابایه سلام از شاهکارهای ترکی آذری است شهریار در این منظومه با شیفتگی تمام از اصالت فرهنگی و زیبایی های روستای زادگاهش یاد میکند.
او به بزرگان دین به ویژه حضرت علی (ع) ارادت خاصی داشت و چند شعر ارزنده با این مضمون از او به جا مانده است.
در غزل طبعی لطیف و احساسی رقیق دارد و از غزل سرایان نامی ایران به ویژه حافظ تأثیر فراوان پذیرفته است.
بیت زیر ابتدای یکی از غزل های اوست :
باز امشب ای ستاره تابان نیامدی بازای سپیده شب هجران نیامدی
نیما، بنیان گذار شعر نو کوشید تا شعر را به هنجار نثر و سادگی نزدیک کند و در قالب زبان و مضمون آن تغییراتی ایجاد کند.
نیما در این مسیر از واژگان روز مرد عامیانه و تو بهره برد و از نوآوری و به کار گرفتن ترکیبهای تازه نهراسید.
او در سال ۱۳۰۱ منظومه افسانه را منتشر کرد که به عنوان بیانیه شعر نو است و چنین آغاز میشود:
در شب تیره دیوانه ای کاو دل به رنگی گریزان سپرده ...
مهم ترین ویژگی های شعر «افسانه» نیما:
-۱ تغییر در آوردن جایگاه قافیه
-۲- نگاه نو و نگرش عاطفی به واقعیات ملموس
3- سیر آزاد تخیل
4- نزدیکی به ادبیات نمایشی
جریان نوگرایی شعری نیما با سرایش ققنوس در سال ۱۳۱۶ تثبیت شد.
تیما در این سال ها (۱۳۰۱ تا ۱۳۱۶ چارچوب و طرح کار خود را به بهترین شکل ممکن تدوین کرد.
همین بابرنامه بودن است که کار نیما را از دیگر نوگرایان متمایز میکند.
او در ققنوس تغییراتی در اصول و ضوابط شعر سنتی ایجاد کرد و تجددی را که از مشروطه آغاز شده و به (افسانه) او رسیده بود. تکامل بخشید. نیما را به خاطر این نو آوری ، (پدر شعر نو) دانسته اند.