مدیریت حمل و نقل

در پنجاه سال اخیر ، رشد چشمگیری در تقاضای حمل ونقل مسافر وبار در جهان رخ داده است؛ این تقاضا ، هم    جنبه کیفی داشته است:

از نظر جنبه کمی :

تقا ضا برای افزایش مسیر ها وسایل حمل ونقل ) مانند جاده ها ، بنادر وفرودگاه ها و......

از نظر کمی :

از نظر کیفی تقا ضا برای بهبود سرعت ، کاهش زمان وهزینه ها رفاه وایمنی بیشترو.......

با توجه به نقش حمل ونقل در فعالیت های اقتصادی واجتماعی مدیریت حمل ونقل و حمل ونقل پایدار یکی از موضوعات مورد توجه در همه جوامع است

مدیریت حمل ونقل:

به کلیه فعالیت های برنامه ریزی واجرایی با هدف بهینه کردن سامانه های حمل ونقل ، مدیریت حمل ونقل گفته می شود.

حمل ونقل پایدار: به حمل ونقلی گفته می شود که در آن نیاز های مربوط به حمل ونقل به خوبی رفع شود ودسترسی عادلانه  همه مردم ، ایمنی آنها وسلامت محیط زیست در برنامه ریزی برای حال وآینده آن در نظر گرفته شود.

ویژگی های  طبیعی

 محیط زیست

ایمنی

تقاضا

سرعت وزمان هزینه

انتقال

نوع وحجم محموله

دسترس

الف) مسیر ها:

معمولا کوتاه ترین مسیر بین دو نقطه ، یک خط مستقیم است وبدیهی است هرچه مسیر کوتاه تر باشد، هزینه احداث آن کمتر است، اما مسیر ها همیشه به صورت خط مستقیم نیستند واغلب از خط راست وکوتاه انحراف وپیچ وخم پیدا می کنند، این امر دلایل مختلفی می تواند داشته باشد از جمله:

موانع طبیعی : 

  مانند رشته کوه ها ، باتلاق ها ، دریاچه هاو...

عوامل انسانی :

ساختمان ها وپل ها برای جلوگیری از ایجاد ترافیک در برخی نقاط و...

تصاویر زیر نشان می دهد که چگونه دو نقطه روی سطح زمین را از طریق احداث راه ومسیر اعم از کوتاه ،( طولانی یا ترکیبی )به یکدیگر متصل کرد.

همانطورکه قبال گفته شد هرچه میزان انحراف یا پیچ وخم کمتر باشد، احداث راه آسان تر وکم هزینه تر است. میزان انحراف از مسیر مستقیم را می توان محاسبه کرد وبصورت درصد بدست آورد، به این میزان شاخص انحراف گفته می شود.

در مثال بالا ، شاخص 150 به معنی آن است که کوتاه ترین مسیر ممکن برای ساختن راه بین دو مکان 1/5 برابر مسیر مستقیمی است آن دو مکان را به یکدیگر متصل می کند.

به تعداد مکان های جغرافیایی که به صورت یک سامانه به وسیله مسیر هایی به یکدیگر پیوندداده شده  اند شبکه گویند

هر شبکه از دو بخش تشکیل شده است:

1 – مسیر ها یا خطوطی که بین مکانها قرار دارند

2 – گر ه ها یا نقاطی که به وسیله مسیر ها به یکدیگر مربوط می شوند.

شکل زیر نمونه ای از یک شبکه ساده را نشان می دهد:

با تحلیل مسیر ها وگره ها می توان قابلیت دسترسی وکارایی یک شبکه را بررسی کرد. با توجه به نقشه زیر وجدول ماتریس الف وب

با توجه به ماتریس الف، هرچه برای رفتن از یک مکان به مکان های دیگر ، مجموع طول مسیر های پیموده شده ، کم تر باشد ، دسترسی آن مکان به سایر مکان ها بهتر است.

با توجه به ماتریس ب، هر چه برای رفتن از یک مکان به مکان های دیگر ، تعداد نقاط بر سر راه کم تر باشد قابلیت دسترسی آن مکان مطلوب تر است؛زیر ا تعداد نقاط بیشتر به معنای تراکم رفت و آمد و تاخیر زمانی بیشتر است.

اهمیت آگاهی از میزان دسترسی در هر منطقه جغرافیایی:

1 – برنامه ریزی حمل ونقل

2 – مطالعات مکان یابی

در انتخاب شیوه حمل ونقل به نوع وحجم محموله توجه می شود