تمامی مخلوقات در جهان کاری انجام میدهند و این بیت حکایت از این امر مهم دارد:
هر ذره ایی که هست، اگر غباری است
در پرده مملکت به کاری است
در علوم انسانی به فعالیتی که انسان انجام میدهد «کنش» و به انجام دهنده آن «کنشگر» میگویند.
کنش ویژگیهایی دارد که آن را از فعالیت سایر مخلوقات متمایز میکند. این ویژگیها عبارتند از:
-1 کنش، آگاهانه است، یعنی کنش وابسته به آگاهی آدمی است و بدون آگاهی انجام نمیشود
2 -کنش، ارادی است. کنش به اراده انسان وابسته است؛ یعنی تا اراده و خواست انسان نباشد کنش انجام نمیشود
3 -کنش، هدفدار است. پرسش چرا چنین کاری کردی را میتوان از هر کنشگری پرسید؛ زیرا انسان فعالیت خود را با قصد و هدف خاصی انجام میدهد.
با توجه به این ویژگیها، کنش انسان برخلاف سایر مخلوقات «معنادار» است.
مثال
وقتی دانش آموزی در کلاس دستش را بالا می آورد، دستش را بالا می آورد، این کار را «آگاهانه»، «ارادی» و «هدفدار» انجام می دهد و معنای آن اجازه خواستن از معلم است.
کنش ما آثار و پیامدهایی دارد که عبارتند از:
۱- برخی از پیامدهای کنش به اراده انسان ها، یعنی خود کنشگر یا افراد دیگر، وابسته اند. به همین سبب به آنها «پیامدهای ارادی» می گویند.
۲- اما همه پیامدهای کنش ها این گونه نیستند، یعنی به اراده انسان بستگی ندارد، به این پیامدها «پیامدهای غیر ارادی» می گویند.
مهمترین تفاوتی که بین پیامدهای ارادی و غیرارادی وجود دارد این است که پیامدهای غیر ارادی کنش قطعی هستند؛ یعنی حتما انجام می شوند ولی پیامدهای ارادی کنش، احتمالی اند، یعنی ممکن است انجام شوند یا نشوند، اگر فرد آنها را اراده کند انجام می شوند، و اگر آنها را نخواهد و اراده نکند، انجام نمی گیرد.