برای درجه بندی دماسنج های جیوه ای و الکلی، ابتدا مخزن آن ها را در مخلوط آب و یخ قرار می دهند و سطح جیوه یا الكل را با صفر نشانه گذاری می کنند. سپس دماسنج را در مجاورت بخار آب در حال جوش قرار داده و سطح مایع درون دماسنج را با عدد ۱۰۰ علامت گذاری می کنند. بین این دو عدد (صفر تا صد) را به صد قسمت مساوی تقسیم می کنند و هر قسمت را یک درجه سلسیوس یا سانتی گراد (C°۱) می نامند.
در ساحل دریا ، آب در دمای صفر درجه یخ می زند و در ۱۰۰ درجه می جوشد. در واقع تمام نقاط ذوب و انجماد و جوش را در فشار یک اتمسفری سطح دریا اندازه می گیرند. در مناطق با فشار کمتر مثل ارتفاعات این دما ها اندکی کمتر و در مناطق پرفشارتر مثل دشت ها این دماها اندکی بیشتر هستند.
به این منظور، مخزن دماسنج را در تماس با جسم مورد نظر قرار می دهیم و مدتی صبر می کنیم تا ارتفاع مایع در لوله باریک دیگر تغییر نکند. آن گاه عددی را که مایع در آن ارتفاع قرار دارد، می خوانیم این عدد همان دمای جسم است.
برای دقت بیشتر باید لوله باریک دماسنج و خط نشان مایع دماسنجی را در خط افق درمقابل دیدگانمان قرار دهیم.
علت باریک و بلند بودن لوله های درون دماسنج معمولا باریک و بلنداین است که کوچکترین تغییر در حجم جیوه یا الكل بتواند به تغییر ارتفاع قابل ملاحظه ای در لوله بیانجامد.
در این نوع دماسنج نیز از جیوه استفاده شده است. در این دماسنج یک خمیدگی وجود دارد که باعث می شود پس از بیرون آوردن دماسنج از دهان و تا زمانی که می خواهیم دما را بخوانیم، مایع درون دماسنج بالا و پایین نرود.
با قرار دادن این دماسنج در دهان، نمایشگر آنها عددی را نشان می دهد که همان دمای بدن است.
با قرار دادن این نوع دماسنج روی بدن و تغییر رنگ کریستال های مایع آن و با توجه به این که هر رنگ بیان کننده یک دما است می توانیم دمای بدن را اندازه بگیریم.