او برادرزاده و جانشین طغرل بود و توانست با راهنمایی خواجه نظام الملک وزیر، رقیبان داخلی را سرکوب کند و بر قدرت و استحکام حکومت سلجوقی بیفزاید.
الب ارسلان همچنین به ارمنستان و گرجستان لشکرکشی کرد.
او در نبرد ملازگرد، رومیان را شکست سختی داد و امپراتور روم شرقی را به اسارت گرفت. در نتیجه این پیروزی، بخش های وسیعی از آسیای صغیر به تصرف سپاهیان سلجوقی در آمد.
سلطان ملکشاه، پسر الب ارسلان از دیگر پادشاهان مشهور سلجوقی بود.