درسنامه کامل مطالعات اجتماعی هفتم فصل 22 اوضاع اقتصادی در ایران باستان

در ایران باستان کشاورزی چه جایگاهی داشت؟

کشاورزی مهمترین پیشه و وسیله معیشت در ایران باستان بوده و در اوستا و کتیبه های آن دوره، عبارت هایی درباره اهمیت و ارزش کار کشاورزان دیده می شود، فعالیت های کشاورزی از طرف حکومت نیز تشویق می شد در دوره هخامنشیان، یونانی ها به تلاش های شاهان پارس، برای تشویق کشاورزان حسرت می خوردند.

در ایران باستان چه محصولات بیشتر کشت می شد و کشاورزان در کنار کشاورزی کار دیگری انجام می دادند؟

گندم و جو مهم ترین محصول زراعی ایرانیان باستان بود، کشت پنبه در نواحی مستعد رواج داشت و به همین جهت کارگاه های پنبه ریسی توسعه یافت و پارچه های پنبه ای یکی از صادرات هم بعضی از ایالات بود. کشاورزان ایرانی علاوه بر کار کشاورزی به پرورش دام نیر می پرداختند.

ایرانیان باستان در کدام صنعت ها فعالیت داشتند؟

تهيه پارچه های لطیف از پنبه، ابریشم و پشم و تهیه شال های پشمی و حریر در کارگاه های مرو، ری، اهواز و شوشتر رواج داشت.

ایرانیان در پیشه نجاری، آهنگری و شیشه گری نیز پیشرفت کرده بودند و در دوره ساسانی، ارابه های ساخت ایران به ظرافت و زبیابی، مشهور بوده است. ساختن اسباب و اثاثیه منزل، شمشیر، ابزارهای کشاورزی و ابزار های جنگی مانند بازوبند و زره و نظایر آنها نیز از مشاغل آن دوره بوده است.

با فرمان داریوش اول هخامنشی، جاده شاهی ساخته شده است.

عوامل رونق تجارت در دوره ایران باستان:

برقراری امنیت در راه ها و ساخت کاروانسراها در فاصله های معین 

جاده ابریشم کدام سرزمین ها را به هم وصل می کرد و چرا به آن جاده ابریشم می گفتند؟

جاده ابریشم راهی بود که چین و هند را در شرق به اروپا در غرب متصل می کرد و بخشی از این جاده هم از خاک ایران عبور می کرد در آن زمان ابریشم، ارزشمندترین و پرسودترین کالای تجاری بود که از چین به ایران و سرزمین های دیگر صادر می شد.

حکومت های ایران باستان به خصوص ساسانیان از موقعیت ویژه ارتباطی ایران بین شرق و غرب چه استفاده ای می کردند؟

حکومت ساسانی مانع از ارتباط مستقیم تجاری میان چین و روم می شد و تمایل داشت که ابریشم چینی توسط بازرگانان ایرانی به روم صادر شود و با اینکه ابریشم خام پس از آنکه در کارگاه های ایران تبدیل به پارچه شد، به روم فروحته شود.

صادرات ایران در دوره باستان:

• سنگ های قیمتی
• پارچه
• قالی
• محصولات کشاورزی

دریانوردی و تجارت دریایی در ایران باستان:

ایرانیان باستان به دلیل تجربه و مهارت در دریانوردی به تجارت دریایی نیز روی آوردند، در دوران ساسانی، تجارت دریایی رونق گرفت و بنادر خلیج فارس، لنگرگاه کشتی هایی بودند که به کشورهای دور و نزدیک ایران رفت و آمد می کردند.

چه زمانی برای اولین بار در ایران سکه ضرب شد؟

در زمان هخامنشیان، برای اولین بار به فرمان داریوش کبیر، سکه ای زرین به نام دریک یا زریک ضرب شد.

تا قبل از ضرب سکه، افراد کالاهای خود را چگونه می فروختند و ضرب سکه چه تاثیری بر تجارت گذاشت؟

تا قبل از رواج سکه، معمولا روستانشينان. مازاد محصولات خود را به شهر می آوردند و با محصولات دیگر که مورد نیازشان بود، مبادله می کردند، با ضربه سکه، تجارت رونق بسیار پیدا کرد، به طوری که بازرگانان با داشتن پول می توانستند کالاهایی خریداری کنند و آنها را به قیمت بیشتر بفروشند.

چه کسانی اجازه ضرب سکه های زرین (طلا) ،سکه های سیمین (نقره) و سکه های مسین (مسی) را داشتند؟

سکه های زرین فقط به فرمان و به نام پادشاهان ضربه می شد، حاکمان ایالت ها می توانستند با اجازه پادشاه فقط سکه های سیمین  (نقره) یا مسین (مسی)  ضرب کنند.

منبع اصلی درآمد حکومت ها در ایران باستان:

در ایران باستان، مالیات منبع اصلی درآمد حکومت ها بود که به صورت نقدی یا جنسی دریافت می شد.

میزان مالیاتی دریافتی از مردم :

بیشترین حجم مالیات را کشاورزان پرداخت می کردند.

دامداران به نسبت تعداد دام هایشان و پیشه وران و بازرگانان نیز به میزان کالا و خدماتی که عرضه می کردند، مالیات می دادند. 

علاوه بر این ها، نوع دیگری از مالیات به نام مالیات سرانه وجود داشت که فقط از عامه مردم وصول می شد و بزرگان و اشراف از پرداخت آن معاف بودند.

چه زمانی بزرگان و عامه مردم هدایای خود را به پادشاه می دادند؟

جشن ها و مراسم به تخت نشستن شاهان.

مالیات دریافتی از مردم چه زمانی افزایش و در چه مواقعی کاهش می يافت؟

 مأموران مالیاتی معمولا نسبت به مردم سخت گیری و ستم می کردند و بیش از آنچه مقرر شده بود، طلب می نمودند. گاهی به دلیل خالی بودن خزانه، میزان مالیات ها را افزایش می دادند. البته در مواقعی نیز به سبب جلوگیری از شورش مردم و یا بروز خشکسالی بخشش هایی صورت می گرفت.

درآمدهای حکومت در چه مواردی هزینه می شد؟

بخش زیادی از درآمدهای حکومتی صرف جنگ با دشمنان می شد.

قسمت دیگری از آن به مصارف شخصی شاه، شاهزادگان، درباریان و ساختن کاخ های مجلل می رسید.

حکومت ها همچنین بخشی از درآمد را در اموری مانند پرداخت حقوق به مأموران حکومتی و همچنین احداث، نگهداری و تعمیر آتشکده ها، کاروانسراها، قنات، سدها و ... صرف می کردند.