نمونه سوالات تشریحی فصل 1 تاریخ معاصر ایران همراه با جواب تشریحی

این ایل از ترکمانان بود و در زمان مغولان به ایران کوچ کرد

به هنگام تشکیل سلسله صفوی توسط شاه اسماعیل ایل قاجار در شمار ایل هایی بود که به یاری او پرداخت و بعدها در مرگ قزل باش ها در آمد

ایل قاجار مانند سایر ایل ها و عشایر بزرگ ایران یکی از عوامل مؤثر در تحولات سیاسی و اجتماعی ایران به شمار می آید. این ایل از ترکمانان بود و در زمان مغولان به ایران کوچ کرد. به هنگام تشکیل سلسله صفوی توسط شاه اسماعیل، ایل قاجار در شمار ایل هایی بود که به یاری او پرداخت و بعدها در برکه قزلباش ها درآمد.

زیرا آنان مدافع حکومت قبلی یعنی حکومت صفوی بودند

لطفعلی خان

با مرگ کریم خان زند آقا محمد خان از دربار او گریخته و سرانجام با علیه بر لطفعلی خان، آخرین فرمانروای زند حکومت را در کشور به دست گرفت

 آقا محمدخان,وی تهران را که در آن زمان روستایی در حومه ری بود به پایتختی برگزید.

 از سال ۱۱۷ ۳ تا ۱۳۰۴ ش یعنی قریب ۱۲۰ سال

وی برای اعمال حاکمیت دوباره بر ایالت های شروان و گرجستان که در دوران زند به زیر سلطه روس ها رفته بودند

فتحعلی شاه برادر زاده

فتح علی شاه

روسیه با حمله های پی درپی ابتدا گرجستان و سپس ایالتهای دیگر را مورد تاخت و تاز قرار داد و باعث بروز دوره اول جنگ های ایران و روس شد.

گلستان

به موجب این عهد نامه ایران حاکمیت روسیه را بر ولایت هایی که تا آن زمان اشغال کرده بود به رسمیت شناخت. به این ترتیب ایالات داغستان و گرجستان و شهرهای باکو دربند ،شیروان قره باغ ،شگی ،گنجه موقان و قسمت بالای طالش، به روسیه واگذار شد. به علاوه، حق کشتی رانی در دریای خزر از ایران سلب گردید در برابر روسیه نیابت سلطنت عباس میرزا را در ایران به رسمیت شناخت و رساندن او به سلطنت را تعهد کرد

این بند که ظاهراً امتیازی برای ایران به حساب میآمد در واقع به منزله نادیده گرفتن استقلال کشور و به رسمیت شناختن دخالت روسیه در امور داخلی آن بود

عالمان دین برای مبارزه با نفوذ بیگانگان و مخالفت با سلطه استعماری از قواعد قرآنی و اسلامی مانند عالمان دین برای مبارزه با نفوذ بیگانگان و مخالفت با سلطه استعماری از قواعد قرآنی و اسلامی مانند بهره بردند عالمانی همچون آیت الله شیخ جعفر نجفی کاشف الغطاء « قتوا » و « جهاد » ، « قاعده نفی سبیل » و آیت الله سید محمد مجاهد، که مقیم عتبات عالیات بودند و ملا احمد نراقی و برخی از علمای ایران علیه روس ها فتوای جهاد دادند، و بعضی از آنها خود نیز درجبهه های جنگ شرکت کردند

ضعف و غفلت فتحعلی شاه و دربارش و خیانت انگلستان به ایران

1. ضعف و غفلت فتحعلی شاه و دربار 
2. خیانت انگلیس

1. بد رفتاری روسها با ساکنان مناطق جدا شده از ایران
2. مشخص نشدن مرز بین دو کشور در عهدنامه گلستان

مطابق این معاهده علاوه بر سرزمین هایی که در عهد نامه گلستان به روس ها واگذار شده بود ایروان نخجوان و بخشی از دشت مغان نیز از ایران جدا شد و به روسیه تعلق گرفت؛ ایران متعهد به پرداخت پنج میلیون تومان غرامت به روسیه شد. همچنین، برقراری حق کاپیتولاسیون با قضاوت کنسولی، بر ایران تحمیل گردید

هرگاه فردی از اتباع خارجه (روس ها) در ایران مرتکب جرمی شود دادگاههای ایران حق رسیدگی ندارند و این فرد در دادگاه کشور خود مورد رسیدگی قرار گیرد

هرگاه فردی از اتباع خارجه (روس ها) در ایران مرتکب جرمی شود دادگاههای ایران حق رسیدگی ندارند و این فرد در کشور خود(دادگاه کشور خود) مورد رسیدگی قرار گیرد

قصد داشت با تصرف مستعمرههای انگلیس این کشور را شکست دهد مهم ترین مستعمره انگلیس هندوستان بود

ناپلئون بناپارت امپراتور فرانسه که از حمله مستقیم به انگلستان ناتوان بود ، قصد داشت با تصرف مستعمره های انگلیس، این کشور را شکست دهد. مهم ترین مستعمره انگلیس هندوستان بود که دسترسی به آن، از راه ایران امکان پذیر بود

عهد نامه فین کن اشتاین

بر اساس این معاهده فرانسه متعهد شد که ایران را در جنگ با روسیه کمک کند. در مقابل ایران برای حمله به متصرفات انگلستان در هند، با افغان ها و قبایل هرات و قندهار متحد شود و به انگلستان اعلان جنگ دهد. همچنین در صورتی که تصمیم ناپلئون بر لشکر کشی به هندوستان قرار گیرد، اجازه عبور لشکر او از ایران، به آن کشور داده شود

 روسیه و فرانسه,فرانسه تعهدهای خود نسبت به ایران را زیر پا گذاشت؛ و دربار ایران که از حمایت فرانسه نا امید شده بود، به انگلستان روی آورد

از آنجا که همه استعمارگران به دنبال منافع و نه دوستی دائمی با ایران بودند، پس از آنکه ناپلئون با تزار روس عهد نامه « تیلسیت » را بست. تعهدهای خود نسبت به ایران را زیر پا گذاشت؛ و دربار ایران که از حمایت فرانسه تا امید شده بود، به انگلستان روی آورد

بین ایران و انگلستان، انگلستان متعهد شد هر گاه نیروهای نظامی اروپایی به ایران حمله نمودند به ایران کمک کند از نظر نظامی یا مالی

انگلستان تعهد کرد که هرگاه نیروی نظامی دولتهای اروپایی به ایران حمله کنند نیروی نظامی در اختیار ایران قرار دهد، و یا در عوض آن، به دولت ایران کمک مالی کند

1. قبول حکمیت نماینده انگلیس در اختلافهای مرزی خود با روسیه
2. خودداری از بستن قرارداد با روسیه یا هر دولت سومی که دشمن انگلیس باشد.

1. اگر دولت ثالثی به خاک ایران تعرض کند انگلستان حتی المقدور از کمک و مساعدت به ایران خودداری نکند.
2. انگلستان از کمک به سرکشان و شاهزادگانی که علیه تاج و تخت پادشاه قاجار قیام کنند، خودداری کند

شهر هرات دروازه هندوستان شمرده میشد و در آن زمان جزء ایران بود اما حکمران آنجا کامران میرزا، با تحریک انگلیس ها علیه حکومت مرکزی ایران شورش کرده بود و حتی گاهی به مناطق دیگر ایران دست اندازی می کرد پس از  پایان جنگ های ایران و روسیه فتحعلی شاه برای جبران ناکامی های خود متوجه شرق ایران و باز پس گیری هرات شد

روس ها ایران را در حمله به هرات تشویق می کردند ولی انگلستان به کمک عاملان خود در دربار ایران تلاش زیادی کرد که ایران را از حمله به هرات باز دارد

زیرا از سویی با انگلستان رقابت داشتند و به خطر افتادن مستعمرههای انگلیس در هند را به مصلحت خود می دانستند، و از سوی دیگر، مشغول شدن ایران در جنگ هرات را مایه فراموشی ایالتهای از دست رفته شمالی، توسط دولت ایران می دانستند

انگلیسی ها سرانجام جزیره خارک را اشغال کردند و تهدید کردند که در صورت ادامه محاصره هرات در خاک ایران پیشروی خواهند کرد. محمد شاه که توان رویارویی با انگلیسی ها را در خود نمی دید و از جانب روسها هم حمایت عملی دریافت نکرده بود دست از محاصره هرات برداشت

امیر کبیر, به موجب این قرارداد ایران از ادعاهای خود درباره بعضی مناطق از جمله ،سلیمانیه دست برداشت. در مقابل، دولت عثمانی، حاکمیت ایران بر خرمشهر و ساحل چپ اروند رود نیز کشتی رانی در این رودخانه را به رسمیت شناخت. علاوه بر آن، دولت عثمانی متعهد شد که از آزار و اذیت زائران ایرانی عتبات عالیات جلوگیری کند و تسهیلات لازم را برای بازرگانان کشور ما در آن سرزمین، فراهم آورد

1. بی اعتمادی کامل به اروپاییان و اینکه آنها به هیچ وجه به قول خود پایبند نیستند و فقط به منافع خود می اندیشند.
2. در مبارزه با یک قدرت خارجی نباید به قدرت دیگر اتکای جدی کرد.
3. با شکست اقتصادی سیاسی و نظامی ایران که نتیجه روحیه خودباختگی در حاکمان بود بستر برای ورود مبلغین غربی و نفوذ فرهنگی در ایران ایجاد شد.
4. مذاکراتی که طی این دو جنگ انجام شد برای سرگرم کردن ایرانیان و تأمین منافع دولت های استعمارگر بود

به موجب این قرارداد ایران از ادعاهای خود درباره بعضی مناطق از جمله ،سلیمانیه دست برداشت در مقابل دولت عثمانی، حاکمیت ایران بر خرمشهر و ساحل چپ اروند رود نیز کشتی رانی در این رودخانه را به رسمیت شناخت. علاوه بر آن دولت عثمانی متعهد شد که از آزار و اذیت زائران ایرانی عتبات عالیات جلوگیری کند و تسهیلات لازم را برای بازرگانان کشور ما در آن سرزمین، فراهم آورد

ایل قاجار مانند سایر ایل ها و عشایر بزرگ ایران یکی از عوامل مؤثر در تحولات سیاسی و اجتماعی ایران به شمار می آید. این ایل از ترکمانان بود و در زمان مغولان به ایران کوچ کرد.

به هنگام تشکیل سلسله صفوی توسط شاه اسماعیل ایل قاجار در شمار ایل هایی بود که به یاری او پرداخت و بعدها در جرگه قزلباش ها درآمد.

زیرا آنان مدافع حکومت قبلی یعنی حکومت صفوی بودند.

قاجارها

آقا محمد خان

لطفعلی خان

لطفعلی خان

آقا محمد خان

وی تهران را که در آن زمان روستایی در حومه ری بود به پایتختی برگزید.

ازسال ۱۱۷۷ تا ۱۳۰۵ ش، یعنی قریب ۱۳۰ سال حكومت.

وی برای اعمال حاکمیت دوباره بر ایالت های شروان و گرجستان که در دوران زند به زیر سلطه روس ها را رفته بودند به قفقاز لشکر کشید.

فتحعلی شاه

فتحعلی شاه

ایران حاکمیت روسیه را بر ولایت هایی که تا آن زمان اشغال کرده بود به رسمیت شناخت. به این ترتیب ایالات داغستان و گرجستان و شهرهای باکو، دربند، شیروان، قره باغ، شکی، گنجه، موقان و قسمت بالای طالش، به روسیه واگذار شد. به علاوه، حق کشتی رانی در دریای خزر، از ایران سلب گردید، در برابر، روسیه نیابت سلطنت عباس میرزا را در ایران به رسمیت شناخت و رساندن او به سلطنت را تعهد کرد.

منجر به بسته شدن (عهدنامه گلستان) شد.

روسیه

این بند که ظاهراً امتیازی برای ایران به حساب می آمد در واقع به منزله نادیده گرفتن استقلال کشور و به رسمیت شناختن دخالت روسیه در امور داخلی آن بود.

عالمان دین برای مبارزه با نفوذ بیگانگان و مخالفت با سلطه استعماری از قواعد قرآنی و اسلامی مانند«قاعدة نفى سبيل» ،«جهاد» و «فتوا» بهره بردند. عالمانی همچون آیت الله شیخ جعفر نجفي كاشف الغطاء و آیت الله سید محمد مجاهد، که مقیم عتبات عالیات بودند، و ملا احمد نراقی و برخی از علمای ایران علیه روس ها فتوای جهاد دادند و بعضی از آنها خود نیز در جبهه های جنگ شرکت کردند.

1. ضعف و غفلت فتحعلی شاه و دربار
2. خیانت انگلیس

ضعف و غفلت فتحعلی شاه و دربارش و خیانت انگلستان به ایران، سرانجام این دوره از جنگ ها، به نفع دولت روسیه و زیان مردم ایران خاتمه یافت.

1. بدرفتاری روس ها با ساکنان مناطق جدا شده از ایران
2. مشخص نشدن مرز بین دو کشور در عهدنامه گلستان

مطابق این معاهده علاوه بر سرزمین هایی که در عهد نامه گلستان به روس ها واگذار شده بود. ایروان نخجوان و بخشی از دشت مغان نیز از ایران جدا شد و به روسیه تعلق گرفت؛ ایران متعهد به پرداخت پنج میلیون تومان غرامت به روسیه شد. همچنین برقراری حق کاپیتولاسیون یا قضاوت کنسولی بر ایران تحمیل گردید.

هرگاه اتباع روسی مقیم ایران مرتکب جرمی می شدند، دادگاه های ایران حق رسیدگی نداشتند، بلکه مراجع قضایی دولت روسیه می بایست به آن جرم رسیدگی می کردند.

هندوستان

ناپلئون بناپارت

براساس این معاهده، فرانسه متعهد شد که ایران را در جنگ با روسیه کمک کند. در مقابل، ایران برای حمله به متصرفات انگلستان در هند، با افغان ها و قبایل هرات و قندهار متحد شود و به انگلستان، اعلان جنگ دهد. همچنین، درصورتی که تصمیم ناپلئون بر لشکرکشی به هندوستان قرار گیرد، اجازه عبور لشکر او از ایران، به آن کشور داده شود.

تیلسیت

روسیه و فرانسه

فرانسه تعهدهای خود نسبت به ایران را زیر پا گذاشت؛ و دربار ایران که از حمایت فرانسه ناامید شده بود، به انگلستان روی آورد.

ایران و انگلیس

انگلستان تعهد کرد که هرگاه نیروی نظامی دولت های اروپایی به ایران حمله کنند، نیروی نظامی در اختیار ایران قرار دهد، و یا در عوض آن، به دولت ایران کمک مالی کند.

فتحعلی شاه

1. قبول حکمیت نماینده انگلیس در اختلاف های مرزی خود با روسیه
2. خودداری از بستن قرارداد با روسیه با هر دولت سومی که دشمن انگلیس باشد.
3. استخدام نکردن افسر و افراد نظامی برای آموزش سپاه ایران از کشورهایی که با انگلستان روابط دوستانه ندارند.

1. اگر دولت ثالثی به خاک ایران تعرض کند، انگلستان حتی المقدور از کمک و مساعدت به ایران خودداری نکند.
2. انگلستان از کمک به سرکشان و شاهزادگانی که علیه تاج و تخت پادشاه قاجار قیام کنند، خودداری کند.

شهر هرات

کامران میرزا

زیرا از سویی با انگلستان رقابت داشتند و به خطر افتادن مستعمره های انگلیس در هند را به مصلحت خود می دانستند و از سوی دیگر مشغول شدن ایران در جنگ هرات را مایه فراموشی ایالت های از دست رفته شمالی توسط دولت ایران می دانستند.

مک نیل

ارزنةالروم

میرزا تقی خان فراهانی امیر نظام

به موجب این قرارداد ایران از ادعاهای خود درباره بعضی مناطق از جمله سلیمانیه دست برداشت. در مقابل، دولت عثمانی، حاکمیت ایران بر خرمشهر و ساحل چپ اروند رود نیز کشتی رانی در این رودخانه را به رسمیت شناخت. علاوه بر آن دولت عثمانی متعهد شد که از آزار و اذیت زائران ایرانی عتبات عالیات جلوگیری کند و تسهیلات لازم را برای بازرگانان کشور ما در آن سرزمین فراهم آورد.

روش انتصاب حاکمان ایالت ها به اىن طریق بود که این ایالت ها در ازاى دریافت مالیات هاى سنگین ثابت سالیانه، به طور کامل در اختیار شاهزادگان قرار می گرفتند.

در دوران قاجاریه برخی از کالاهای مورد نیاز مردم مانند نفت، کبریت و قند از روسیه وارد می شد.

رضاشاه پیش از رسیدن به سلطنت، برای جلب اعتماد مردم و نزدیکی به علما، با ظاهرسازی می کوشید در مراسم عزاداری و مذهبی شرکت کند تا احساسات عمومی را به نفع خود و نقشه هایی که در سر می پروراند، جلب کند.

ایران حاکمیت روسیه را بر ولایت هایی که تا آن زمان اشغال کرده بود به رسمیت شناخت.به این ترتیب ایالات داغستان و گرجستان و شهر های باکو، دربند ، شیروان و... به روسیه واگذار شد.به علاوه حق کشتی رانی در دریای خزر ،از ایران سلب گردید و در عوض روسیه نیابت سلطنت عباس میرزا را در ایران به رسمیت شناخت.