نمونه سوالات تشریحی فصل 12 علوم تجربی نهم همراه با جواب تشریحی

سبز - برگ

گلدار

سبز

چوبی - آبکشی

رگبرگ

چوبی

چوب

شیره پرورده - شیره خام

تار کشنده

کبالت کلرید - صورتی

میان

ندارند.

آبکشی - کل گیاه (همه قسمت ­های گیاه)

رو پوست - پوستک

سرخس

هاگدان - نارنجی یا قهوه

مخروط - دانه

مخروط

نکته: دانه ­های گیاهان گل ­دار در میوه محصور شده­ اند و به همین علت به آن­ها نهان ­دانه نیز می­ گویند.

خزه

خزه - ریشه­ سا

هاگدان

اکسیژن - غذا

افزایش

باقلا

در بیشتر گیاهان انتقال آب و مواد مغذی از راه بافت­ های آوندی انجام می­ شود. بافت آوندی از اجزایی لوله مانند به نام آوند تشکیل شده است و دارای دو نوع آوند چوبی و آبکش است.

آوندهای چوبی آب و مواد معدنی را از ریشه به اندام­­ ها می ­برند. آوندهای آبکش مواد ساخته شده در اندام­ های فتوسنتز کننده را به سراسر گیاه می ­برند.

ریشه آب و مواد معدنی مورد نیاز گیاه را جذب می­ کند.

الف) رشته­ های ظریفی که روی ریشه قرار دارند، تار کشنده نام دارند.

ب) هر تار کشنده در واقع یک سلول بسیار طویل با دیواره نازک است.

پ) بنابراین آب و مواد محلول در آن می­ توانند از دیواره تار کشند عبور کنند و وارد ریشه شوند و سپس در عرض ریشه حرکت کرده و وارد آوندهای چوبی شوند.

به آب و مواد معدنی که در آوندهای چوبی جریان دارد، شیره خام می ­گویند.

همه این آب مصرف نمی ­شود و بخش زیادی از آن به صورت بخار از روزنه ­های برگ خارج می­ شود.

خارج شدن بخار از برگ، نیروی مکشی در گیاه ایجاد می ­کند. این نیرو بر حرکت رو به بالا آب در گیاه نقش دارد.

گیاهان با استفاده از کربوهیدراتی که با فتوسنتر می ­سازند و مواد مغذی که از خاک می­ گیرند مواد مورد نیاز برای رشد و نمو خود مانند پروتئین و چربی را تأمین می ­کنند.

موادی که در برگ­ ها ساخته می ­شوند به همراه با آب وارد آوندهای آبکشی می ­شوند. این مایع را شیرۀ پرورده می ­نامند. این شیره مقدار زیادی کربوهیدرات دارد.

از شیره پرورده.

1) در استان­ های شمالی ایران رشد می ­کنند.

2) اولین گروه از گیاهان آونددار هستند.

3) دارای ساقه زیر زمینی هستند.

4) از این ساقه­ها برگ­ هایی با دمبرگ طویل ایجاد می ­شود که شبیه شاخه است.

گاهی پشت برگ سرخس برآمدگی­ هایی به رنگ نارنجی یا قهوه ­ای دیده می ­شود، هر یک از این برآمدگی­ ها مجموعه ­ای از تعدادی هاگدان است که در آنها هاگ تشکیل می ­شود، هاگ­ ها با قرار گرفتن در رطوبت رشد می ­کنند و سرخس جدیدی ایجاد می ­کنند. سرخس ­ها دانه تولید نمی ­کنند.

1) بازدانگان گل ندارند، اما دانه تولید می­ کنند.

2) مخروط­ های نر و ماده دارند

3) هر مخلوط از تعدادی پولک ساخته شده است.

4) دانه درون میوه تشکیل نمی­ شود بلکه روی پولک­ های مخروط ایجاد می­ شود.

دانه این گیاهان در میوه محصور شده است، به همین علت به آن­ها نهان ­دانه نیز می­ گویند.

 بر اساس تعداد لپه­ های دانه به دو گروه تک لپه ­ای و دو لپه ­ای تقسیم می­ کنند.

1) قدیمی ­ترین گیاهان روی زمین ­اند.

2) آوند ندارند.

3) ارتفاع زیادی ندارند.

4) پوشش مخمل مانند روی زمین ایجاد می­ کنند.

5) بخش ­های برگی شکل و ساقه مانند خزه از سلول­ های مشابهی تشکیل شده ­اند، بنابراین گفته می ­شود که خزه، ساقه و برگ حقیقی ندارند.

6) ریشه حقیقی ندارند و به جای آن اجزایی به نام ریشه سا دارند که از یک یا چند سلول ساخته شده ­اند.

1) خزه ­ها مانند سرخس­ ها به جای دانه با هاگ تکثیر می­ شوند.

2) هاگ­ ها در هاگدان موجود در رأس خزه تشکیل می ­شوند.

3) هاگ­ ها با قرار گرفتن در جای مرطوب رشد می­ کنند و از آن­ها خزه جدیدی می­ روید.

1) تولید مواد اولیه مثل کاغذ از چوب.

2) ماده اولیه بعضی داروها در پزشکی و داروسازی.

3) فتوسنتز که مهم ­ترین نقش گیاهان است و موجب تأمین غذای جانداران، تولید اکسیژن و مصرف کربن دی اکسید و در نتیجه جلوگیری از گرم شدن زمین می ­­شود.

1) تولید نوعی دارو برای بیماران قلبی از گل انگشتانه

2)تولید ماده ­ای برای شناسایی گروه خونی از نوعی باقلا

دو نوع؛ آوندهای چوبی و آبکشی

آوند چوبی نوعی بافت هادی است که آب و مواد معدنی را از ریشه به اندام­ های دیگر مانند برگ می ­برد.

آوند آبکشی در بافت آبکشی قرار دارد دیواره­ های عرضی آن سوراخ­ دار است و غذای ساخته شده در برگ را به سراسر گیاه می­ برد.

1) ماده موجود در آوند چوبی شیره خام و ماده موجود در آوند آبکش شیره پرورده است.

2) مسیر حرکت ماده در آوند چوبی به سمت برگ است در حالی که آوند آبکش از برگ خارج می­ شود.

آوندهای چوبی

«آب و مواد معدنی بعد از ورود به تارهای کشنده در عرض ریشه حرکت می­ کنند و وارد آوندهای چوبی می­ شوند به این مواد شیره خام گفته می ­شود.»

سلول بسیار طویل - دیواره نازک

در عرض ریشه حرکت می ­کنند و وارد آوندهای چوبی می ­شوند.

آب و املاح معدنی که توسط ریشه جذب می­ شود و به سمت برگ می ­رود شیره خام نام دارد.

دفع آب به صورت بخار آب از سطح برگ گیاه تعرق نام دارد.

کاغذ آغشته به کبالت کلرید را پشت و روی برگ بچسبانیم اگر صورتی شد یعنی آب تولید شده است.

غذای ساخته شده توسط برگ که با آوند آبکش انتقال می ­یابد شیره پرورده نام دارد.

بر روی پوست خارجی برگ لایه ­ای موم مانند وجود دارد که پوستک نامیده می ­شود.

چند لایه سلول سیز رنگ و کلروپلاست­دار بین روپوست بالایی و پایینی برگ، میان برگ نامیده می­ شود و کار آن انجام فتوسنتز است.

1) سرخس

2) باز دانه ­ها

3) نهان ­دانه یا گیاهان گل­ دار

1) کاج

2) سرو

هاگدان؛ برای گیاه سرخس هاگ تولید می­کند که سرخس­ ها با هاگ تولید مثل می ­کند.

اندام تولید مثلی در گیاهان بازدانه می­ باشد.

ستاره

گیاهان نهان ­دانه که دانه دو قسمتی دارند.

گیاهان نهان ­دانه که دانه یک قسمتی دارند.

از نظر نوع دانه با هم تفاوت دارند، در ریشه گیاهان تک لپه­ ای آوندهای چوب و آبکش روی یک حلقه قرار دارند اما در ریشه دولپه ­ای ­ها این آوندها به شکل ستاره ­ای در مرکز ریشه قرار دارند در ساقه تک لپه ­ای ­ها آوندهای چوب و آبکش در چند حلقه در حالی­ که در تک لپه ­ای ­ها این آوندها در یک حلقه قرار دارند، در برگ تک لپه ­ای ­ها رگبرگ ­ها موازی اما در دولپه ­ای ها رگبرگ­ ها منشعب ­اند.

زیرا آوند ندارند و نمی ­توانند مواد را تا ارتفاع بالایی انتقال دهند.

با افزایش کربن­ دی­ اکسید میزان و شدت فتوسنتز افزایش می ­یابد ولی این روند تا یک حد مشخصی ادامه دارد ولی بعد از آن شدت فتوسنتز با افزایش کربن ­دی ­اکسید تقریباً ثابت می­ ماند.

به غذاسازی گیاهان توسط نور خورشید فتوسنتز می­ گویند.

هاگ ­ها سلول ­هایی هستند که پوسته از آنها محافظت می­ کند و نقش تولید مثل گیاه را بر عهده دارد.

الف) سرخس

ب) گل - دانه

پ) سرخس

ت) آبی متیل

ث) مخروط

ج) ریشه - ساقه - برگ

گرم و مرطوب