نمونه سوالات تشریحی فصل 10 علوم و فنون ادبی دهم همراه با جواب تشریحی

گرایش شاهان در جلب عالمان و ادیبان به دربار

2 )لشکر کشی و فتوحات غزنویان

3)گسترش فارسی دری و آمیزش آن با کلمات نواحی مرکزی و غربی

4 )درآمیختن زبان

فارسی با لغات عربی

5 )آمیختگی با واژهها، نامها، لقبهای غیر رایج در عصر غزنوی و سلجوقی

زیرا در مدارس آن عهد، تحصیل علوم دینی و ادبی میسّر بود و شاعران و ادیبان با زبان عربی آشنا می شدند.

صغیرسامانی و غزنوی/ شعر ناصرخسرو یادآور سروده های ق4 است.

عالقه به سرودن غزل مانند انوری و سنایی که تحوّالتی در غزل ایجاد نمودند که در ق7 غزلسرایان بزرگ ظهور کردند

ظهور شاعران معروف آذربایجان مثل خاقانی و نظامی و...

حوزۀ ادبی فارس و نواحی مرکزی

عراق عجم یعنی اصفهان، همدان، ری

جمال الدین عبدالرّزاق اصفهانی

عراقی

۱)ناصرخسرو/ به علّت پایبندی به اعتقادات خاصّ دینی

2 )سنایی / ابتدا مدیحهگو بود در دوره دوم حیات شعری به سیر و سلوک معنوی پرداخت.

 ۱)ناصرخسرو/ به علّت پایبندی به اعتقادات خاصّ دینی

2 )سنایی / ابتدا مدیحهگو بود در دوره دوم حیات شعری به سیر و سلوک معنوی پرداخت.

تصوف و عرفان

عطار مولوی

۱-خانقاهها

۲-گسترش موضوعات با خروج شعر از دربار و ۳-ورود به خانقاه

۴- افزوده شدن سادگی

۵-بیان

۶- قدرت عواطف

۷- عمق افکار و اندیشهها

حکمت و دانش و اندیشه های دینی

بدبینی شاعران به دنیا و بریدن از آن

شکایت از روزگار

بیان ناخرسندی فرزانگان

طرح نابسامانیهای اجتماعی

بلوغ نثر در نیمۀ قرن پنجم-کمال و پختگی در ق6 و اوایل ق7

 تالیف در موضوعات گوناگون علمی

 کمال نثر ساده

 رواج نثر مصنوع یا فنی

توجّه به سره نویسی

رواج نثر موزون

 )گسترش عرفان و تصوّف

2 )شکلگیری دولت سلجوقی و بهرهگیری از دبیران و نویسندگان تربیت یافته در خراسان و عراق

به کار گیری سجع

خواجه عبدالله انصاری

کشف االسرار و عُدّه االبرار

ابوالفضل میبدی

نثر موزون

آوردن آرایه های ادبی و فراوان،

امثال و اشعار گوناگون از عربی و فارسی و اصطالحات علمی در نثر

ق6

 کلیله و دمنه

نصراهلل منشی

۱)از بین رفتن لغات مهجور فارسی نسبت به سبک خراسانی

2 )فراوانی ترکیبات نو

3 )کاهش سادگی کالم و حرکت به دشواری

4 )ورود لغات زبان ترکی و مغولی به فارسی

 ۱)رواج و اوج غزل و مثنوی

2 )رواج داستانسرایی

3)توجه بیشتر به آرایه های ادبی

4)کاربرد ردیفهای فعلی و اسمی دشوار

 ۱)ورود اصطالحات عرفانی

۲ )اندرز در شعر

3 )فاصله گرفتن از عشق زمینی

4 ) رواج هجو در شعر

5 )رواج حسّ دینی

6 )رواج مفاخره و شکایت و انتقاد اجتماعی

 ۱)استفاده از موازنه، سجع، مراعات نظیر، تشبیه و...

2 )حذف افعال به قرینه

3 )کاربرد لغات مهجور عربی، ترکی، مغولی و اصطالحات علمی و فنّی

4 )رواج نثر داستانی، تمثیلی و عرفانی

5 )آوردن مترادف ها و توصیف های فراوان

6 )کاربرد آیات و احادیث و اشعار در متن

7 )استفاده از ترکیبات دشوار

قابوسنامه

 تاریخ بیهقی

 چهارمقالۀ نظامی عروضی

مقامات حمیدی

 کلیله و دمنه

لطيف 

زبان فارسی

توسعه مدارس و مراکز تعلیم

ناصر خسرو

ابتکارات و نوآوری هایی

شمال غرب

شمال غرب

مصنوع

مصنوع

سجع

هندی ، عثمانی ، ماوراء النهر