جواب اندیشه و تحقیق صفحه 17 درس 2 دین و زندگی دهم انسانی (قدرت پرواز)

پاسخ این سؤال در شناخت «موانع» رشد عقل نهفته است. اگرچه خداوند این سرمایهٔ بزرگ را در وجود همهٔ ما قرار داده ، اما عواملی در درون و بیرون ما وجود دارند که مانع به کارگیری کامل آن می‌شوند:

مانع درونی (نفس امّاره): در درون انسان، نیرویی وجود دارد که توجهش فقط به لذت‌های فوری و حیوانی است و انسان را به برآوردن آن‌ها به هر قیمتی تشویق می‌کند. این نیرو که «نفس اماره» نامیده می‌شود ، دشمن‌ترین دشمن انسان معرفی شده و می‌تواند ندای عقل را که ما را از خوشی‌های زودگذر منع می‌کند ، نادیده بگیرد.

مانع بیرونی (وسوسه‌های شیطان): دشمنی بیرونی وجود دارد که سوگند خورده انسان را فریب دهد و او را سرگرم لذت‌های دنیایی کند تا از اهداف برتر باز دارد. ابزار او فقط «وسوسه کردن» است و این خود انسان است که می‌تواند دعوت او را بپذیرد یا رد کند.

تقلید کورکورانه: یکی دیگر از دلایل رفتار غیرعاقلانه، پیروی از آداب و رسوم نیاکان بدون اندیشه و تعقل است. قرآن کسانی را سرزنش می‌کند که در پاسخ به دعوت الهی، به‌جای تعقل، به راه و روش پدرانشان که شاید خودشان هم اهل اندیشه نبوده‌اند، تکیه می‌کنند.

بنابراین، رفتار عاقلانه یک انتخاب و یک مبارزهٔ دائمی است؛ مبارزه با خواهش‌های درونی، وسوسه‌های بیرونی و عادت به تقلید بدون فکر.

برای پرورش این نیروی ارزشمند و تبدیل شدن به یک فرد «عاقل»، درس چندین راهکار عملی و استراتژیک را پیش روی ما می‌گذارد:

تفکر در آفرینش: اولین و مهم‌ترین گام، کاری است که خردمندان انجام می‌دهند؛ یعنی تفکر و اندیشه در آفرینش آسمان‌ها و زمین. این کار به ما کمک می‌کند تا هدفمندی جهان را درک کرده و از پوچی و بیهودگی دور شویم.

یاد همیشگی خداوند: خردمندان کسانی هستند که در هر حالتی، چه ایستاده، چه نشسته و چه خوابیده، خداوند را یاد می‌کنند. این ارتباط دائمی، عقل را در مسیر درست هدایت و حفظ می‌کند.

پرهیز از تقلید کورکورانه: برای رشد عقل، باید از دنباله‌روی بدون فکر و اندیشه از دیگران یا سنت‌های گذشته پرهیز کرد. یک فرد عاقل، برای باورها و رفتارهای خود دلیل و برهان می‌طلبد.

توجه به گنج‌های درونی: همان‌طور که داستان «در جستجوی گنج» نشان می‌دهد، باید بدانیم که سرمایه‌های اصلی رشد در درون خود ما قرار دارند. شناخت این سرمایه‌ها مانند فطرت، وجدان و اراده، گامی بزرگ در مسیر عاقل شدن است.

استفاده از راهنمایان الهی: خداوند علاوه بر سرمایه‌های درونی، راهنمایانی را همراه با کتاب راهنما برای ما فرستاده است. بهره‌گیری از تعالیم پیامبران و کتب آسمانی، مسیر رشد عقل را هموار و روشن می‌سازد.