گام به گام فعالیت 6 صفحه 28 درس خاک، بستر زندگی انسان و محیط زیست

گفت وگو کنید

1) چه عواملی در مزرعه بر امنیت و ایمنی مواد غذایی اثر می گذارند؟

2) در منزل شما برای امنیت و ایمنی غذایی که مصرف می کنید، چه کارهایی انجام می شود؟

1) سلامت مواد غذایی: از مزرعه تا بشقاب

همانطور که بحث شد، تغذیه سالم به سلامت مواد اولیه بکار رفته شده، یعنی سلامت مراحل تولید، نگهداری، تهیه، توزیع و مصرف آن بستگی دارد و لذا اصطلاح رایج در مباحث امنیت غذایی یعنی سلامت غذا از «مزرعه تا بشقاب» یا به عبارتی از تولید تا مصرف بر همین اساس مطرح می شود .

اصل مهم در تولید ماده غذایی، چه محصولات کشاورزی و چه دامپروری رعایت اصول امنیت غذایی است. نکات مهمی که تحقیقات علمی آن را مطرح می کنند عبارتند از:

* نوع کود و آفت کش مورد استفاده در کشاورزی در سلامت محصولات کشاورزی اثر دارد. مصرف مواد شیمیایی به خصوص میزان بی رویه آن تهدید کننده سلامت مصرف کننده آن محصولات است و اثر سرطان زایی دارد. -نوع آب مصرفی و سلامت آن در آبیاری محصولات کشاورزی مهم است. آلودگی آب به فضولات انسانی و یا صنعتی در آلودگی به خصوص سبزیجات و صیفی جات موثر است. آلودگی آب رودخانه ها و دریاچه ها و دریاها با فاضلاب صنعتی باعث آلودگی نه تنها محصولات کشاورزی بلکه آبزیان می شود و سلامت انسان با مصرف آن به خطر می افتد.

* کیفیت آب مشروب نیز در سلامت انسان بسیار مهم است. آلودگی آب مشروب و یا وجود مقادیر غیر طبیعی برخی املاح و اجزای آب مثل نیترات و فلوراید اثرات مضری بر سلامت انسان و حتی جنین دارد.

* نوع غذا، داروها و مکمل هایی که در پرورش ماهی و مرغ، سایر پرندگان و دامها استفاده می شود و نیز میزان سلامت این حیوانات در سلامت فراوردهای آنها شامل گوشت و شیر و تخم مرغ و لذا در سلامت مصرف کنندگان این محصولات تاثیر بسیاری دارد. مصرف بی رویه مواد شمیایی و یا هورمونی برای کاهش هزینه های تولید و افزایش کمی محصولات و عدم درمان بیماری های آنها تهدید جدی در سلامت انسان هاست که باعث ایجاد بیماری های مختلفی چون اختلالات هورمونی، جنون گاوی، آنفولانزای مرغی، تب مالت و و نیز سایر بیماری های مشترک انسان وحیوان می شود.

* حتی در صورت سلامت محصول تولید شده، نحوه بسته بندی، نگهداری و توزیع آنها نیز مسئله مهمی است. برای مثال نوع ماده ای که برای افزایش ماندگاری به محصولات کشاورزی زده می شود، جنس و پاکیزگی ظرف یا بسته بندی، جنس و تمیزی بطری آب همه بر سلامت مصرف کنندگان تاثیر گذار است. سلامت این مرحله از زنجیره تولید تا مصرف مواد غذایی و به عبارتی امنیت غذایی عمدتا در حیطه مسئولیت دولت ها، مسئولین دولتی و خصوصی بخش های مرتبط و نیز صاحبان این مشاغل است. بدیهی است افزایش آگاهی و سواد بهداشتی افراد در این موارد می تواند نقش مهمی در پیشگیری و یا رفع سریعتر این تهدیدات و یا کاهش دامنه عوارض آن شود. مثلا کاهش خرید و استقبال از مواد غذایی غیر بهداشتی باعث کاهش عرضه و اصلاح محصول خواهد شد.

2) پنج کلید برای دستیابی به غذای سالم تر و ایمن تر .
پنج کلید برای دستیابی به غذای سالم تر و ایمن تر از دیدگاه سازمان جهانی بهداشت
همیشه نظافت را رعایت نمایید.
بیشتر میکروب های موجود در محیط زیست بی خطر می باشند ولی با این وجود میکروب های زیان آور بسیاری نیز به طور گسترده در خاک، آب، بدن حیوانات و انسان یافت می شوند که از طریق دست ها و وسایل منتقل می شوند.
بنابراین:
* دست های خود را قبل از تهیه غذا و در طول تهیه آن به تناوب با آب و صابون بشویید.

* بعد از هر بار استفاده از توالت، دست های خود را با آب و صابون به خوبی بشویید

* تمامی سطوحی را که برای آشپزی و تهیه غذا استفاده می کنید، قبل از هر گونه پخت و پز شسته و پاکیزه نمایید.
* آشپزخانه و غذاها را از دسترس حشرات، آفات و حیوانات موذی دور نگاه دارید .
غذاهای خام را از پخته جدا کنید.
مواد غذایی خام می توانند حاوی میکروارگانیسم های خطرناک باشند که مستقیماً با مصرف غذاهای نیمه پخته به
انسان منتقل شوند و عدم رعایت جداسازی مواد غذایی پخته از مواد غذای خام چه در حین تهیه و یا به هنگام نگهداری، سبب آلودگی آنها می شوند که در انسان نهایت می تواند منجر به بروز بیماری شود بنابراین :

* از ظروف متفاوت برای نگهداری گوشت، ماکیان و نیز غذاهای دریایی استفاده کنید.

* از کارد و تخته آشپزی مجزا برای مواد خام استفاده نمایید و این وسایل را در طول پختن و بعد از طبخ غذا بکار نبرید مگر بعد از شسته شو با آب و مایع پاک کننده .
غذاها را خوب بپزید.
مطالعات نشان داده است که رساندن دمای غذا به 70درجه سانتی گراد می تواند به ما اطمینان دهد که غذا سالم است بنابراین:

* تمامی غذاها خصوصاً گوشت، ماکیان و تخم مرغ و غذاهای دریایی را خوب بپزید.

* مطمئن شوید که دمای غذاهای نظیر سوپ و خورشت از 70درجه سانتی گراد که میکروب ها از بین می روند گذشته است.

* از صورتی نبودن و شفاف بودن آب گوشت و مرغ اطمینان حاصل کنید .

غذاها را در دمای مناسب و سالم نگهداری کنید.

میکروارگانیسم ها خیلی سریع دردمای اتاق رشد می کنند. ولی در دمای کمتر از 5درجه سانتی گراد و بیش از 60 درجه قادر به ادامه حیات نبوده و یا رشد آن ها متوقف می شود. تعداد اندکی از میکرو ارگانیسم های خطرناک می توانند در دمای کمتر از 5درجه سانتی گراد قابلیت رشد دارند بنابراین:

* غذاهای پخته را در دمای اتاق بیش از 2 ساعت نگهداری نکنید.

* هرگونه مواد غذایی پخته شده و فاسد شدنی را در یخچال قراردهید

* غذاهای پخته شده را برای مصرف دوباره، در دمای بیش از 60 درجه گرم کنیدو ترجیحاً به دمای جوش برسانید.

* مواد غذایی را برای زمان طولانی حتی در یخچال نگهداری نکنید.

* اجازه ندهید که مواد غذایی منجمد در دمای اطاق بتدریج از حالت انجماد خارج شوند .

همیشه از آب سالم و مواد خام سالم برای تهیه غذا استفاده نمایید.
مواد خام از جمله آب و یخ ممکن است به میکروارگانیسم های زیان آور و مواد شیمیایی آلوده شده باشند. دقت در انتخاب غذاهای خام و استفاده از راه های ساده ای نظیر شستن، پوست گرفتن به حد قابل ملاحظه ای از مخاطرات می کاهد بنابراین:

* همیشه از آب سالم استفاده کنید و یا با روش های سالم سازی آب نظیر جوشاندن و استفاده از قرص کلر استفاده نمایید و آن را سالم کنید.

* همواره از مواد غذایی تازه و سالم استفاده نمایید. از مصرف غذاهای دست خورده اجتناب ورزید.

* غذاهای فرایند شده بهداشتی نظیر شیر پاستوریزه مصرف نمایید.