گام به گام قلمرو ادبی صفحه 83 درس خاک آزادگان فارسی (1)

1) این سروده را از نظر قالب و مضمون با شعر «مهر و وفا» مقایسه کنید.

3) در شعری که خواندید، واژه های «خاک» و «شعله» در کدام مفهوم مجازی به کار رفته اند؟

3) گاهی اجزای کلام، برای تأثیر بیشـتر سـخن در زبان ادبی، بنابر تشـخیص شـاعر یا نویسـنده جا به جـا می شـود؛ ماننـد مصـراع «گل صبر، میپرورد دامـن من»، که مفعول و فعل بر نهاد، مقدم شـده اسـت تا شـیوایی و رسـایی کلام بیشـتر شـود؛ به این گونه بیان، «شـیوه بلاغی» می گویند.

این شیوه در مقابل شیوۀ عادی قرار می گیرد. در شیوۀ عادی، اصل بر این است که نهاد همۀ جمله ها در ابتدا و فعل در پایان قرار گیرد.

نمونه ای از کاربرد شیوه بلاغی را در متن درس بیابید و آن را توضیح دهید.

1) شباهت : قالب هر دو شعر غزل است.
تفاوت :  درون مایه غزل «مهر و وفا» عاشقانه و غنایی است اما«خاك آزادگان» حماسی و میهنی است.
یا هر دو شعر در قالب غزل سورده شده اند، اما از نظر مضمون متفاوتند. شعر حافظ شعری عاشقانه و غنایی است که عشق و معشوق را توصیف می کند اما شعر سپیده کاشانی، انقلابی است و دفاع مردم در برابر بیگانگان را ترسیم می کند.

2) خاک مجاز از وطن

شعله مجاز از عشق به وطن
3) تجلّی هستی است جان کندن من  ←  مقدم شدن مسند و فعل بر نهاد  ←  جان کندن من تجلّی هستی است  
بجوشد گل اندر گل از گلشن من  ←  و مقدم شدن فعل بر نهاد و متمم  ←  گل اندر گل از گلشن من بجوشد
بتازد به نیرنگ تو، توسن من  ←  مقدم شدن فعل بر نهاد و متمم  ←  توسن من به نیرنگ تو بتازد.

کنون رود خلق است، دریای خروشان  ←  مقدم شدن نهاد و فعل بر مسند  ←  اکنون رود خلق دریای خروشان است.