فعل ثلاثی مجرد و ثلاثی مزید

به این فعلها توجه کنید: شَكَرْتُ (فعل ماضی، اول شخص مفرد)، یَعْرِفُ (فعل مضارع، سوم شخص مفرد)، اُنْظُرْ (فعل امر، دوم شخص مفرد)، لا تَخْرُجُوا (فعل نهی، سوم شخص جمع).

به سوم شخص مفرد (للغائب) ماضی این فعلها نیز توجه کنید: شَكَرَ، عَرَفَ، نَظَرَ، خَرَجَ.

حال به این فعلها توجه کنید: تَشَكَّرْتُ (فعل ماضی، اول شخص مفرد)، يَنْفَجِرُ (فعل مضارع، سوم شخص مفرد)، اِعْتَرِفْ (فعل امر، دوم شخص مفرد)، لا تَسْتَخْرِجُوا (فعل نهی، سوم شخص جمع).

به سوم شخص مفرد (للغائب) ماضی این فعلها نیز توجه کنید: تَشَكَّرَ، اِنْفَجَرَ، اِعْتَرَفَ، اِسْتَخْرَجَ.

در جدول زیر به ترتیب چهار باب ثلاثی مزید «اِسْتِفْعَال، اِفْتِعَال، اِنْفِعَال و تَفَعُل » آمده است:

أهداف آموزشی کتاب این است که دانش آموز بتواند فعل و مصدر ثلاثی مزید را درست ترجمه کند ؛ فعل ماضی ، مضارع ، امر ، نهی ، مصدر و باب آنها را درست تشخیص دهد ؛ لذا به توضیحات تکمیلی در این حوزه می پردازیم :

فعل لازم (ناگذر) فعلی که معنای آن با فاعل کامل می شود و به مفعول نیاز ندارد.

فعل متعدی (گذرا) فعلی که معنای آن با فاعل کامل نمی شود و به مفعول نیاز دارد.

غالباً برای تشخیص فعل لازم از متعدی می‌توانیم بپرسیم: « چه کسی را » ، « چه چیزی را » اگر پرسش معنا داشت آن فعل متعدی است و اگر معنا نداشت لازم است .

گاهی فعل لازم با حرف « بـ » متعدی می شود

اگر به دنبال فعلی ضمیر متصل « ه ، هما ... » بیاید آن فعل حتماً متعدی است و این ضمائر مفعول آن فعل می باشد ؛ مانند ضمیر « نا » در عبارت « إن الرسول يأمرنا بالصدق وأداء الأمانة «.